Όπως γράφει η Άρτεμις Σπηλιώτη στην Ημερησία, αυτό τονίζεται μεταξύ άλλων στη Γνώμη που διατυπώνει το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο για το σχέδιο REPowerEU, τον οδικό χάρτη που παρουσίασε τον περασμένο Μάιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για την επίτευξη ενός ανθεκτικότερου ενεργειακού συστήματος και μια πραγματικής Ενεργειακής Ενωσης, θέτοντας τέλος στην εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Ο στόχος του REPowerEU  θα υλοποιηθεί μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ/RRF): μέτρα για την υποστήριξη του εν λόγω στόχου θα συμπεριληφθούν στα κεφάλαια των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που αφορούν το REPowerEU.

Ασυνέπειες στον σχεδιασμό του REPowerEU

Παρόλο που η πρόταση παρέχει ολοκληρωμένη επισκόπηση του πλαισίου και των κύριων προκλήσεων, οι ελεγκτές υπογραμμίζουν σειρά ασυνεπειών όσον αφορά τον σχεδιασμό του REPowerEU. Ο στόχος του σχεδίου εστιάζει στην ΕΕ συνολικά, ωστόσο το RRF εφαρμόζεται μέσω μέτρων που προτείνουν τα κράτη μέλη. Aυτό όμως ενέχει κινδύνους για την αντιμετώπιση επερχόμενων προκλήσεων σε στρατηγικό επίπεδο και ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα έργα στρατηγικής σημασίας για το σύνολο της ΕΕ να μην χρηματοδοτηθούν μέσω του REPowerEU.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Επιτροπής, οι πρόσθετες επενδύσεις για το REPowerEU -ιδίως για τη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία έως το 2027- θα ανέλθουν σε 210 δισεκατομμύρια ευρώ. Εντούτοις, η πρόσθετη χρηματοδότηση που διατίθεται ανέρχεται συνολικά σε μόλις 20 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι άλλες πηγές χρηματοδότησης δεν βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Επιτροπής και εναπόκειται στα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν τα υπόλοιπα δάνεια στο πλαίσιο του RRF ή να μεταφέρουν κονδύλια από άλλες ενωσιακές πολιτικές, ιδίως τις πολιτικές της συνοχής και της αγροτικής ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, οι ελεγκτές της ΕΕ προειδοποιούν ότι το συνολικό ποσό της χρηματοδότησης που είναι διαθέσιμο στην πραγματικότητα ενδέχεται να μην επαρκεί για την κάλυψη των εκτιμώμενων επενδυτικών αναγκών.

Η Γνώμη, που δημοσιεύθηκε πριν από μερικές μέρες, αξιολογεί τον συνολικό σχεδιασμό του REPowerEU, την καταλληλότητα των προτεινόμενων τροποποιήσεων και τους ενδεχόμενους κινδύνους όσον αφορά την υλοποίηση του σχεδίου. Οι ελεγκτές της ΕΕ προειδοποιούν ότι φιλοδοξίες του σχεδίου ενδέχεται να αποδειχθούν ανεπαρκείς.

«Απολύτως αναγκαίο η ΕΕ να αναλάβει δράση»

«Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έφερε στο προσκήνιο την εξάρτησή μας από τις εισαγωγές αερίου, πετρελαίου και γαιάνθρακα. Ήταν απολύτως αναγκαίο η ΕΕ να αναλάβει δράση και να  ανταποκριθεί αμέσως στις αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με την ενεργειακή ασφάλεια», δήλωσε η Ivana Maletić, μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συμβουλίου και αρμόδια για τη γνώμη.

«Ωστόσο, κατά την άποψή μας, το σχέδιο REPowerEU, στην τρέχουσα μορφή του, ενδέχεται να μην καταστήσει δυνατό τον γρήγορο εντοπισμό και υλοποίηση των στρατηγικών έργων της ΕΕ που θα έχουν άμεσο και τον μέγιστο αντίκτυπο στην ενεργειακή ασφάλεια και ανεξαρτησία της ΕΕ».

Προβληματική σύμφωνα με τους ελεγκτές είναι και η προβλεπόμενη κατανομή των κονδυλίων στα κράτη μέλη, δεδομένου ότι κατανέμονται κατ’ αναλογία που θα έχουν χρησιμοποιηθεί αρχικά στο πλαίσιο του RRF αλλά «αυτά δεν θα αντικατοπτρίζουν ούτε τις τρέχουσες προκλήσεις και στόχους του REPowerEU ούτε τις ιδιαίτερες ανάγκες των κρατών μελών». Η απουσία συγκεκριμένης προθεσμίας για την υποβολή των κεφαλαίων που αφορούν το REPowerEU μειώνει την πιθανότητα εντοπισμού και προώθησης πιθανών διασυνοριακών έργων. Ελλείψει συγκριτικής ανάλυσης, η στρατηγική θεώρηση όσον αφορά τα έργα που έχουν το υψηλότερο δυναμικό να συμβάλουν στην ενεργειακή ασφάλεια και ανεξαρτησία της ΕΕ είναι περιορισμένη.

Στη γνώμη που διατυπώνουν οι ελεγκτές επισημαίνουν αρκετές άλλες αδυναμίες του σχεδίου REPowerEU, μεταξύ άλλων στους τομείς της υποβολής εκθέσεων, της παρακολούθησης και της αξιολόγησης, καθώς και όσον αφορά την υποβολή και την αξιολόγηση των σχετικών με το REPowerEU κεφαλαίων.