ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ – Είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς το αποτέλεσμα ενός τυχαίου πειράματος. Ωστόσο, αυτό είναι το έργο που μας περιμένει καθώς προσπαθούμε να κατανοήσουμε μια άλλη εποχή Τραμπ.

Η μόνη παρατήρηση που τολμώ να κάνω στις πρώτες ημέρες αυτής της περιόδου είναι ότι η Τραμπ 2.0 ξεκινάει εκεί που τελείωσε η Τραμπ 1.0 – με παραμορφώσεις, συγκεχυμένη λογική και τον σχετικό κίνδυνο μεγάλων πολιτικών λαθών. Αν και αυτό δεν αποτελεί εξαιρετική προγνωστική ανάλυση, δίνει μια σαφή εικόνα του τι αντιμετωπίζουμε.

Θα μπορούσα να αναφέρω πολλές ενέργειες που πήρε ο Τραμπ την πρώτη του μέρα πίσω στην εξουσία, αλλά το μνημόνιο του που εξηγεί την "Πολιτική Εμπορίου Πρώτα η Αμερική" τραβούσε την προσοχή μου ως οικονομολόγου. Αγγίζει θέματα για τα οποία γράφω εδώ και χρόνια – εμπορικά ελλείμματα, άδικες εμπορικές πρακτικές, νομισματικές ευθυγραμμίσεις και, φυσικά, δασμούς – και έχει σημαντική επίδραση στις προοπτικές της αμερικανικής και παγκόσμιας οικονομίας.

Αντί να επαναλάβω αυτά τα αμφιλεγόμενα ζητήματα, προτιμώ να επικεντρωθώ στο Τμήμα 2(b) αυτού του μνημονίου – την πρόταση του Τραμπ για τη δημιουργία μιας "Υπηρεσίας Εξωτερικών Εσόδων". Μια επιτηδευμένα ονομασμένη υπηρεσία για την είσπραξη των μεγάλων εσόδων από δασμούς που ο Τραμπ υποστηρίζει ότι θα συγκεντρώσει από τους ξένους εμπορικούς εταίρους της Αμερικής και θα τα κατευθύνει προς τη χρηματοδότηση της φιλόδοξης ατζέντας MAGA του. Η ιδέα είναι πέρα από γελοία.

Καταρχάς, έρχεται σε αντίθεση με την παραδοσιακή αντίληψη για τον ορισμό των δασμών και την πηγή των εσόδων από αυτούς. Οι δασμοί, ή τελωνειακοί φόροι, είναι φόρος σε ξένα αγαθά που πωλούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες, εισπραττόμενος από τους εισαγωγείς στο λιμάνι εισόδου. Ναι, τα έσοδα από δασμούς αυξήθηκαν απότομα υπό την κυβέρνηση Τραμπ 1.0. Η Υπηρεσία Τελωνείων και Προστασίας των Συνόρων των ΗΠΑ έχει συλλέξει κατά μέσο όρο 79 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως από δασμούς από το 2018, πάνω από το διπλάσιο των 37 δισεκατομμυρίων που συλλέχθηκαν την περίοδο 2013-2017. Παρ' όλα αυτά, οι δασμοί αντιπροσωπεύουν μόνο το 1,8% των συνολικών ομοσπονδιακών εσόδων τα τελευταία επτά χρόνια.

Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου εκτιμά ότι τα συνολικά έσοδα από δασμούς την επόμενη δεκαετία θα φτάσουν τα 872 δισεκατομμύρια δολάρια, ή περίπου το 1% των ομοσπονδιακών εσόδων για αυτή την περίοδο. Αν αυτό είναι που φαντάζεται ο Τραμπ ότι θα γεμίσει τα ταμεία της Υπηρεσίας Εξωτερικών Εσόδων, έχει παραβλέψει μια κρίσιμη διάσταση: τα έσοδα από δασμούς εισπράττονται από τους Αμερικανούς εισαγωγείς, όχι από τους ξένους παραγωγούς.

Το ζήτημα της χρηματοδότησης της Υπηρεσίας Εξωτερικών Εσόδων είναι, βέβαια, παράπλευρο της μακροχρόνιας, αμφιλεγόμενης συζήτησης για τις επιπτώσεις των δασμών. Απορροφούν οι εισαγωγείς το κόστος αυτό και μειώνουν τα περιθώρια κέρδους τους αναλόγως; Ή το μεταβιβάζουν στους Αμερικανούς καταναλωτές μέσω υψηλότερων τιμών; Ή πιέζουν τους ξένους προμηθευτές τους να μειώσουν τα περιθώρια κέρδους τους για να διατηρήσουν το μερίδιο αγοράς τους στις ΗΠΑ; Ή, πιο πιθανό, είναι ένας συνδυασμός όλων αυτών;

Ανεξαρτήτως της απάντησης, το βασικό σημείο παραμένει: οι δασμοί εισπράττονται από αμερικανικές εταιρείες που εισάγουν ξένα αγαθά. Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ δεν έχει νομική εξουσία να συλλέγει έσοδα απευθείας από επιχειρήσεις που εδρεύουν στο εξωτερικό. Ο Τραμπ, ο απόφοιτος της Wharton, έχει επανειλημμένα παραβλέψει αυτό το προφανές, αλλά κρίσιμο, σημείο.

Υπάρχει και μια επιπλέον πτυχή στη στρατηγική δασμών του Τραμπ: η απειλή των δασμών ίσως να είναι πιο τρομακτική από την εφαρμογή τους. Η απλή απειλή επιβολής δασμών μπορεί να προκαλέσει πολιτικές παραχωρήσεις από τους εμπορικούς εταίρους της Αμερικής. Ο Τραμπ έχει δηλώσει ξεκάθαρα σε αυτό το σημείο, προειδοποιώντας τον Καναδά και το Μεξικό, για παράδειγμα, με δασμούς 25% σε όλα τα προϊόντα από την 1η Φεβρουαρίου αν δεν ελέγξουν τη ροή φεντανύλης και μεταναστών στις ΗΠΑ.

Ο Τραμπ έχει κάνει παρόμοιες απειλές και κατά της Κίνας για να πιέσει για αυστηρότερους ελέγχους στις εξαγωγές προδρομικών χημικών φεντανύλης και για συμφωνία σχετικά με το TikTok. Ναι, ο 10% δασμός που απειλεί να επιβάλει στα κινεζικά προϊόντα είναι ένας απλός ψίθυρος σε σχέση με τον 60% δασμό που είχε προαναγγείλει κατά την προεκλογική του εκστρατεία. Αλλά η φαινομενικά μικρή αύξηση έρχεται πάνω από την απότομη αύξηση του πραγματικού δασμολογικού συντελεστή που αντιμετωπίζει η Κίνα από το 2018. Ανεξαρτήτως του αν οι δασμοί χρησιμοποιούνται για μια ευρύτερη στρατηγική συμφωνίας με ξένους αντιπάλους, η πηγή χρηματοδότησης για την προτεινόμενη Υπηρεσία Εξωτερικών Εσόδων – οι αμερικανοί εισαγωγείς – παραμένει η ίδια.

Η πρόταση της Υπηρεσίας Εξωτερικών Εσόδων είναι μόνο ένα μέρος του εκτενούς μνημονίου που καλύπτει τα πάντα από εμπορικά ελλείμματα και χειραγώγηση νομισμάτων έως μεταφορά τεχνολογίας και άδικες εμπορικές πρακτικές (όπως οι επιδοτήσεις και οι διακριτικές εξωεδαφικές φορολογίες). Αμφισβητεί τη συμμόρφωση με υπάρχουσες εμπορικές συμφωνίες, όπως η Συμφωνία ΗΠΑ-Μεξικό-Καναδά, και επηρεάζει αρκετά από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα με την Κίνα, περιλαμβανομένων της συμφωνίας “Phase One” που υπογράφηκε το 2020, της καθεστώτος Μόνιμων Κανονικών Σχέσεων Εμπορίου της Κίνας, και των κατηγοριών για κλοπή πνευματικών δικαιωμάτων και κινδύνους στην αλυσίδα εφοδιασμού.

Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό το μνημόνιο μοιάζει με τις ευρείες οδηγίες που είχε δώσει ο Τραμπ το 2017 στον Ρόμπερτ Λάιτχαϊζερ, τον πρώτο του εμπορικό εκπρόσωπο, οι οποίες έθεσαν τις βάσεις για τον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα που ξεκίνησε ο Τραμπ την επόμενη χρονιά. Ενώ τα αμερικανικά και κινεζικά ΜΜΕ προτείνουν ότι ένας Τραμπ που επικεντρώνεται στις συμφωνίες “νερώνει” το αμφιλεγόμενο σχέδιο δασμών πάνω στο οποίο έκανε την προεκλογική του εκστρατεία, εγώ διαφωνώ. Η πρώτη εβδομάδα της θητείας του είναι ανατριχιαστικά παρόμοια με τις πρώτες ημέρες της Τραμπ 1.0 – οι οποίες δεν κατέληξαν ακριβώς σε ειρήνη και ηρεμία στο μέτωπο του εμπορίου.

Το στυλ διακυβέρνησης του Τραμπ, ιδιαίτερα η ταραχώδης επιδειξιομανία του, αποτελεί παράδειγμα μιας επικίνδυνης εξατομίκευσης της αμερικανικής πολιτικής. Από τις καθολικές του απονομές χάρης στους εξεγερμένους της 6ης Ιανουαρίου μέχρι την απόσυρση από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, και την κίνησή του να τερματίσει τη ιθαγένεια βάσει γέννησης, η επιδεικτική στρατηγική του σοκ και δέους του Τραμπ είναι μια στρατηγική μάρκετινγκ για το προσωπικό του brand, παρά αποτέλεσμα εκτενούς σκέψης και διαβούλευσης.

Αυτό ίσχυε για την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ κατά την πρώτη του θητεία, και πιθανώς θα ισχύει και για την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ κατά την Τραμπ 2.0. Η απάτη χρηματοδότησης της Υπηρεσίας Εξωτερικών Εσόδων είναι χαρακτηριστική. Αλλά η απρόβλεπτη φύση του Τραμπ είναι επίσης βασικό στοιχείο του προσωπικού του brand, καθιστώντας αδύνατο να ξέρουμε πότε θα ακολουθήσει ένα δάγκωμα μετά από μια γαβγιστή απειλή. Όπως είπε στους Proud Boys (που στη συνέχεια έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην οργάνωση της βίαιης εξέγερσης στο Καπιτώλιο το 2021), "Μείνετε πίσω και ετοιμαστείτε".

STEPHEN S. ROACH
Stephen S. Roach, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Yale και πρώην πρόεδρος της Morgan Stanley Asia, είναι ο συγγραφέας των βιβλίων Unbalanced: The Codependency of America and China (Yale University Press, 2014) και Accidental Conflict: America, China, and the Clash of False Narratives (Yale University Press, 2022).
Πηγή: Project Syndicate