Το πρώτο μέρος παρουσιάστηκε στις 26 Νοεμβρίου και σηματοδότησε τον πρώτο κύκλο εφαρμογής με βάση το νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης. Η δεύτερη αυτή δέσμη βασίζεται στην πρώτη και περιλαμβάνει: την πρόταση της Επιτροπής για σύσταση σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ για το 2025, την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης 2025 και την πρόταση της Επιτροπής για την κοινή έκθεση για την απασχόληση του 2025. Σημειώνεται ότι στην πρώτη δέσμη η Ελλάδα  είχε ενταχθεί στην ομάδα των χωρών που έχουν ευθυγραμμισθεί πλήρως με τις συστάσεις των νέων δημοσιονομικών κανόνων.

Η Επιτροπή θα προετοιμάσει στη συνέχεια εμπεριστατωμένες επισκοπήσεις για τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη τους επόμενους μήνες. Θα αποτελούν τεχνικά έγγραφα και θα παρέχουν τη βάση για την αξιολόγηση της Επιτροπής σχετικά με τις μακροοικονομικές ανισορροπίες και τον βαθμό στον οποίο οι πολιτικές τις αντιμετωπίζουν. Αυτά θα προετοιμαστούν σε δύο παρτίδες στις αρχές του 2025, εν όψει της δέσμης μέτρων για το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο για την άνοιξη του 2025, η οποία στη συνέχεια θα παρουσιάσει τα πορίσματα της Επιτροπής σχετικά με τις ανισορροπίες για τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη.

Ειδικά για την Ελλάδα

Σύμφωνα με την Κομισιόν η ελληνική οικονομία πρόκειται να παραμείνει σε σταθερή αναπτυξιακή πορεία, αλλά οι αβεβαιότητες εξακολουθούν να υφίστανται ιδιαίτερα λόγω εξωτερικών παραγόντων. Η Ελλάδα κατέγραψε ετήσιο ρυθμό αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2,1% το πρώτο εξάμηνο του 2024, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ του 0,5%. Οι επενδυτικές δαπάνες που τροφοδοτούνται από κονδύλια της ΕΕ και το μειωμένο κόστος χρηματοδότησης που συνοδεύεται από ισχυρή ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να είναι οι κύριοι μοχλοί ανάπτυξης την περίοδο 2024-2026.

Ωστόσο, οι καθαρές εξαγωγές προβλέπεται να επιβραδύνουν την ανάπτυξη το 2024 και το 2025, καθώς η σταδιακή ανάκαμψη της εξωτερικής ζήτησης συνοδεύεται από αύξηση των εισαγωγών κεφαλαιουχικών αγαθών, λόγω της έντονης επενδυτικής δραστηριότητας. Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ αναμένεται να φτάσει στο 2,1% το
2024 και να παραμείνει σταθερή το 2025 και το 2026. Ταυτόχρονα, η οικονομική αδυναμία σε βασικούς εμπορικούς εταίρους και οι γεωπολιτικές εντάσεις συνεχίζουν να θολώνουν τις οικονομικές προοπτικές.

Μετά από μια περίοδο σχετικά σταθερών ρυθμών πληθωρισμού από τα μέσα του 2023, ο πληθωρισμός αναμένεται να αρχίσει να μειώνεται ξανά, αν και με μέτριο ρυθμό, εν μέσω μισθολογικών πιέσεων που τροφοδοτούνται από τις αυστηρότερες συνθήκες της αγοράς εργασίας και τις αυξήσεις του κατώτατου μισθού. Ο ρυθμός  πληθωρισμού αναμένεται να φθάσει στο 3,0% το 2024, στο 2,4% το 2025 και στο 1,9% το 2026.

Οι επιδόσεις της αγοράς εργασίας αναμένεται να βελτιωθούν με βραδύτερο ρυθμό μετά το 2024 λόγω διαρθρωτικών προκλήσεων – όπως αναντιστοιχίες δεξιοτήτων και χαμηλή συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό – επιβαρύνουν την αύξηση της απασχόλησης στο πλαίσιο των αυξανόμενων ελλείψεων εργατικού δυναμικού. Μετά από μια αξιοσημείωτη μείωση το 2023, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να περιοριστεί μόνο μέτρια το 2024-2026 λόγω της υψηλής ζήτησης εισαγωγών. Παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις, η αύξηση της παραγωγικότητας παραμένει το κλειδί για τη βελτίωση των μακροπρόθεσμων προοπτικών ανάπτυξης και την αύξηση του βιοτικού επιπέδου με βιώσιμο τρόπο.

Τα κρατικά οικονομικά πρόκειται να βελτιωθούν περαιτέρω με το ισοζύγιο του προϋπολογισμού της γενικής κυβέρνησης να γίνεται θετικό και το πρωτογενές ισοζύγιο να καταγράφει αυξημένα πλεονάσματα έως το 2026. Οι φθινοπωρινές οικονομικές προβλέψεις της Επιτροπής του 2024 αναμένουν ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα σταθεροποιηθεί στο 2,9% του ΑΕΠ το 2024 και το 2025, από 2,1 % το 2023 και αύξηση σε 3,2% το 2026. Αυτή η βελτίωση οφείλεται κυρίως στη συγκρατημένη αύξηση των τρεχουσών δαπανών.

Έκθεση Μηχανισμού Επαγρύπνησης

Η έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης (AMR) χρησιμεύει ως εργαλείο ελέγχου για τον εντοπισμό πιθανών μακροοικονομικών ανισορροπιών που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την οικονομία μεμονωμένων κρατών μελών ή της ΕΕ στο σύνολό της. Σηματοδοτεί την έναρξη του ετήσιου κύκλου της διαδικασίας μακροοικονομικών ανισορροπιών, κατά την οποία επισημαίνεται σε ποια κράτη μέλη χρειάζεται εμπεριστατωμένη επισκόπηση για να διαπιστωθεί αν αντιμετωπίζουν ανισορροπίες.

Η φετινή AMR καταλήγει στο συμπέρασμα ότι απαιτείται πρόσθετη εμπεριστατωμένη επισκόπηση για την Εσθονία λόγω των ειδικών κινδύνων εμφάνισης νέων ανισορροπιών. Η χώρα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σωρευτικές απώλειες ανταγωνιστικότητας κόστους λόγω των ισχυρών πιέσεων από πλευράς κόστους, της επιδείνωσης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, καθώς και της αύξησης των τιμών των κατοικιών και του δανεισμού των νοικοκυριών.

Οι πέντε συστάσεις

Η φετινή σύσταση για τη ζώνη του ευρώ καλεί τα κράτη μέλη να ενεργήσουν τόσο μεμονωμένα, μεταξύ άλλων μέσω της εφαρμογής των οικείων σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, όσο και συλλογικά στο πλαίσιο της Ευρωομάδας για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, την προώθηση της οικονομική ανθεκτικότητας και τη διασφάλιση μακροοικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.

Ειδικότερα, η σύσταση καλεί τα κράτη μέλη:

να ενισχύσουν την καινοτομία, μεταξύ άλλων σε κρίσιμες τεχνολογίες.

να βελτιώσουν το επιχειρηματικό περιβάλλον, ενισχύοντας την πρόσβαση σε χρηματοδότηση και μειώνοντας τη διοικητική επιβάρυνση και την κανονιστική πολυπλοκότητα.

να στηρίξουν τις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις σε τομείς κοινών προτεραιοτήτων, όπως η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση και η ανάπτυξη αμυντικών ικανοτήτων.

να προωθήσουν την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανειδίκευση του εργατικού δυναμικού και παράλληλα να αυξήσουν περαιτέρω τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας.

να εξασφαλίσουν τη συμμόρφωση με το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο, να βελτιώσουν τη βιωσιμότητα του χρέους και να παρακολουθούν τους κινδύνους για τη μακροοικονομική σταθερότητα.

Η πρόταση για την απασχόληση

Η πρόταση κοινής έκθεσης για την απασχόληση (ΚΕΑ) επιβεβαιώνει ότι η αγορά εργασίας της ΕΕ παραμένει εξαιρετικά ανθεκτική. Το ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ έφθασε στο πρωτοφανές υψηλό επίπεδο του 75,3 % το 2023 και αυξήθηκε περαιτέρω σε 75,8 % το δεύτερο τρίμηνο του 2024. Ταυτόχρονα, το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο ιστορικά χαμηλό επίπεδο του 6,1 % το 2023, τάση που συνεχίστηκε το 2024. Η παραγωγικότητα της εργασίας συνέχισε να επιβραδύνεται το 2023, σε συνέχεια της σημαντικής επιβράδυνσής της μεταξύ του 2010 και του 2019. Αυτό θα μπορούσε να βλάψει την ικανότητα της ΕΕ να είναι ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο και να διατηρήσει την οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.

Η Κομισιόν αναφέρει ότι οι πραγματικοί μισθοί άρχισαν να ανακάμπτουν το δεύτερο εξάμηνο του 2023, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις υποχώρησαν. Ωστόσο, τα κέρδη αυτά δεν έχουν οδηγήσει ακόμη σε πλήρη αποκατάσταση της αγοραστικής δύναμης που χάθηκε τα προηγούμενα έτη. Οι επαρκείς κατώτατοι μισθοί παραμένουν απαραίτητοι για την προστασία των χαμηλόμισθων και τη μείωση της φτώχειας των εργαζομένων, την τόνωση της ζήτησης και την ενίσχυση των κινήτρων για εργασία. Οι εκτεταμένες ελλείψεις εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων εξακολουθούν να αποτελούν εμπόδια για την αύξηση της παραγωγικότητας, την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα. Τον Μάρτιο του 2024, η Επιτροπή παρουσίασε σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των ελλείψεων εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων, το οποίο βασιζόταν σε υφιστάμενες πρωτοβουλίες και προσδιόριζε νέες δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν από την ΕΕ, τα κράτη μέλη και τους κοινωνικούς εταίρους.

Τα επόμενα βήματα

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί την Ευρωομάδα και το Συμβούλιο να εξετάσουν το δεύτερο μέρος της φθινοπωρινής δέσμης και να εγκρίνουν την καθοδήγηση που προτείνεται σήμερα. Προσβλέπει στην έναρξη εποικοδομητικού διαλόγου με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με το περιεχόμενο της εν λόγω δέσμης μέτρων, καθώς και για κάθε επόμενο στάδιο στον κύκλο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, και σε περαιτέρω συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους και τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Η Επιτροπή θα παρουσιάσει την πρότασή της για τη σύσταση για τη ζώνη του ευρώ στο Eurogroup στις 20 Ιανουαρίου 2025 και στο Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων στις 21 Ιανουαρίου 2025 με στόχο την ανταλλαγή προκαταρκτικών απόψεων. Μετά τις προπαρασκευαστικές εργασίες στις επιτροπές του Συμβουλίου τον Ιανουάριο του 2025, η πρόταση αναμένεται να εγκριθεί από το Eurogroup στις 17 Φεβρουαρίου 2025 και να εγκριθεί από το Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων στις 18 Φεβρουαρίου 2025. Η έγκριση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένεται τον Μάρτιο, με επίσημη έγκριση από το Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων αργότερα τον Απρίλιο.

«Η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρές διαρθρωτικές προκλήσεις που απειλούν τη μακροπρόθεσμη ευημερία μας. Απαιτείται επείγουσα δράση. Σήμερα, παρέχουμε σαφείς κατευθύνσεις πολιτικής για να στηρίξουμε τα κράτη μέλη στη διατήρηση της μακροοικονομικής σταθερότητας, και παράλληλα στην προώθηση της ανάπτυξης, της δημοσιονομικής βιωσιμότητας και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους» σχολιάζει ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, επίτροπος Οικονομίας και Παραγωγικότητας,  και προσθέτει: « Το επισφαλές παγκόσμιο πλαίσιο καταδεικνύει τη σημασία του συντονισμού των οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο είναι και θα παραμείνει το βασικό εργαλείο για την επίτευξή του, καθώς και για την εκπλήρωση των στόχων του νέου μας πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης».