Η ευρωπαϊκή κυριαρχία αφορά την ικανότητα της ηπείρου να λαμβάνει αυτόνομα αποφάσεις και να προστατεύει τα συμφέροντά της σε τομείς όπως η άμυνα, η ενέργεια, η τεχνολογία, η βιομηχανία, η διατροφή και η υγεία, χωρίς υπερβολική εξάρτηση από τρίτες δυνάμεις, σύμφωνα με τη Societe Generale. Ο στόχος είναι η θωράκιση της Ευρώπης έναντι γεωπολιτικών κραδασμών, εφοδιαστικών κρίσεων και οικονομικών πιέσεων, με έμφαση στην ανθεκτικότητα και τη στρατηγική αυτοδυναμία.

Για δεκαετίες, η Ευρώπη λειτουργούσε μέσα σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, με το ελεύθερο εμπόριο να αποτελεί βασικό πυλώνα, την ασφάλεια να διασφαλίζεται μέσω του ΝΑΤΟ (κυρίως χάρη στις ΗΠΑ) και την ενεργειακή τροφοδοσία να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο. Ωστόσο, ο κόσμος μεταβάλλεται ραγδαία, σύμφωνα με τον οίκο.

Σήμερα, η ευρωπαϊκή κυριαρχία απειλείται από τρεις βασικούς παράγοντες:

Γεωπολιτική αστάθεια: Οι ΗΠΑ, παραδοσιακά ο σημαντικότερος σύμμαχος της Ευρώπης σε θέματα άμυνας και ασφάλειας, αποδεικνύονται ολοένα και πιο απρόβλεπτοι. Η πολιτική «Πρώτα η Αμερική» (America First), που προωθεί ο Trump, καθιστά την διατλαντική συνεργασία αβέβαιη.

Ενεργειακή εξάρτηση: Προ της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η Ε.Ε. αντλούσε σχεδόν το 40% του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία. Παρά τη σημαντική μείωση αυτού του ποσοστού μέσω έκτακτων μέτρων, όπως το REPowerEU που αποσκοπεί στην προώθηση των ΑΠΕ και τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, η Ευρώπη παραμένει ευάλωτη. Επιπλέον, αν η Κίνα αποφάσιζε να διακόψει τις εξαγωγές κρίσιμων τεχνολογικών εξαρτημάτων, οι ευρωπαϊκοί στόχοι για την πράσινη ενέργεια θα δέχονταν σοβαρό πλήγμα.

Τεχνολογική καθυστέρηση: Η Ευρώπη υστερεί σε βασικούς τεχνολογικούς τομείς, όπως οι ημιαγωγοί, η τεχνητή νοημοσύνη και το cloud computing. Παρά το European Chips Act του 2023, που στοχεύει στον διπλασιασμό της ευρωπαϊκής παραγωγής ημιαγωγών στο 20% της παγκόσμιας αγοράς έως το 2030, η εξάρτηση από την Ασία και τις ΗΠΑ παραμένει σημαντική.

Συνολικά, η ανάγκη για στρατηγική αυτονομία γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική λόγω της παγκόσμιας αβεβαιότητας. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέδειξε την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία, ενώ η πανδημία έφερε στο προσκήνιο τις αδυναμίες των εφοδιαστικών αλυσίδων. Παράλληλα, οι αλλαγές στην αμερικανική εξωτερική πολιτική προκαλούν ανησυχίες για την αξιοπιστία των παραδοσιακών συμμαχιών, ενισχύοντας την ανάγκη για ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία.

Αντιλαμβανόμενη τις αδυναμίες της, η Ευρώπη έχει αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως:

ReArm Europe: Πρόγραμμα 800 δισ. ευρώ για τη στρατιωτική ενίσχυση της Ε.Ε.

European Chips Act: Επενδύσεις ύψους 43 δισ. ευρώ για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ημιαγωγών.

REPowerEU: Σχέδιο 210 δισ. ευρώ έως το 2027, με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια και την επιτάχυνση της μετάβασης στις ΑΠΕ.

Όπως επισημαίνει η Societe Generale, η επιτυχία αυτών των πρωτοβουλιών είναι καθοριστική για τη μελλοντική θέση της Ευρώπης στη διεθνή σκηνή. «Αυτό δεν απαιτεί μόνο επενδύσεις, αλλά και στρατηγικό συντονισμό, ταχεία υλοποίηση και ενότητα», τονίζουν οι αναλυτές. Αν και έχει σημειωθεί πρόοδος, παραμένουν σημαντικές προκλήσεις για την εξασφάλιση της στρατηγικής ανεξαρτησίας και την αντιμετώπιση των αδυναμιών της Ευρώπης.