Οι μεγαλόσχημοι της Ευρώπης ήλπιζαν ότι η συνάντηση των νέων μελών της ομάδας Trump πρόσωπο με πρόσωπο στη Διάσκεψη του Μόναχου από τις 14 Φεβρουαρίου θα «έσπαγε» την αμηχανία. Συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Ο J.D. Vance, ο αντιπρόεδρος της Αμερικής, αντί να αναφέρει στην ομιλία πώς οι πανάρχαιοι σύμμαχοι θα μπορούσαν να συνεργαστούν καλύτερα στην εποχή της ρωσικής επιθετικότητας, κατακεραύνωσε τους οικοδεσπότες του για τον αναξιόπιστο τρόπο ζωής τους. Κατηγόρησε την Ευρώπη ότι δήθεν καταπνίγει την ελευθερία του λόγου, κάνει ελάχιστα για να ελέγξει τη μετανάστευση και «λογοκρίνει» εθνικιστές πολιτικούς. Οι Ευρωπαίοι έχουν περάσει τα τελευταία τρία χρόνια ανησυχώντας για την τύχη της Ουκρανίας στα χέρια της Ρωσίας και αναρωτιούνται αν οι Βαλτικές χώρες μπορεί να είναι οι επόμενες. Ο κ. Vance δεν φάνηκε να μοιράζεται αυτές τις ανησυχίες. «Η απειλή για την οποία ανησυχώ περισσότερο σε σχέση με την Ευρώπη δεν είναι η Ρωσία, δεν είναι η Κίνα, δεν είναι κανένας άλλος εξωτερικός παράγοντας», δήλωσε. «Αυτό που με ανησυχεί είναι η απειλή εκ των έσω». Quoi?

Οι αντιδράσεις στην ομιλία του κ. Vance κυμάνθηκαν από αμηχανία μέχρι οργή και στη συνέχεια πανικό. Δεν ήταν μόνο η ευρωπαϊκή υπερηφάνεια που πληγώθηκε από το ύφος που χρησιμοποιούσαν κάποτε οι πρόγονοί τους για να κάνουν διάλεξη στις δύστροπες αποικίες. Αντίθετα, οι Ευρωπαίοι άρχισαν να ανησυχούν για το πόσο σοφό είναι να στηρίζουν την ασφάλειά τους στη σημερινή Αμερική. Χρειάζεται ένας συγκεκριμένος τύπος πολιτικού για να ταξιδέψει σε ένα συνέδριο ασφαλείας -ένα συνέδριο που διεξάγεται πιο κοντά στην ουκρανική επικράτεια από ό,τι η Ουάσινγκτον στο Σικάγο- για να υπονοήσει στην ουσία ότι η Αμερική δεν έβλεπε το νόημα της υπεράσπισης της Ευρώπης εάν οι αξίες της δεν ήταν συμβατές με το κίνημα MAGA. Ο κ. Vance είχε, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, αφήσει αδιάφορα να αιωρείται η ιδέα ότι η Αμερική θα έπρεπε να εγκαταλείψει την υποστήριξη προς το ΝΑΤΟ εάν η Ευρώπη προσπαθούσε να ρυθμίσει το Χ, που τυχαίνει να ανήκει στον Elon Musk, βασικό συνεργάτη του κ. Trump. Αν αυτό ήταν μια σφαίρα στην πλώρη, το παραλήρημά του στο Μόναχο ήταν μια τορπίλη που στόχευε ευθέως στην καρδιά της διατλαντικής σχέσης.

Οι προπηλακισμοί του κ. Vance δεν απογοήτευσαν την Ευρώπη ως σκληρές αλήθειες από έναν φίλο. Πολλά από αυτά ήταν εκτός πραγματικότητας, σαν να είχαν ανασυρθεί από τα πιο σκοτεινά σημεία του Διαδικτύου. Η Ευρώπη έχει πράγματι λιγότερο ανεκτικούς νόμους από την Αμερική όσον αφορά την ελευθερία του λόγου. Όμως, αυτό που περιορίζει συχνότερα είναι τα «κατακάθια» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, από το τρομοκρατικό περιεχόμενο μέχρι τα βίντεο βιασμών και τη ρωσική προπαγάνδα, που ακόμα και οι φιλελεύθεροι συμφωνούν ότι οι αρχές πρέπει να ελέγχουν. Οι ισχυρισμοί ότι τα κόμματα της ακροδεξιάς «λογοκρίνονται» είναι παράδοξοι, καθώς μια σειρά από τέτοιους πολιτικούς βρίσκονται σε αξιώματα στην Ευρώπη και η Εναλλακτική για τη Γερμανία μπορεί να κερδίσει πάνω από το 20% των ψήφων στις γερμανικές εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου (δύο ημέρες αφότου της παραχωρήθηκε ακρόαση από τον κ. Vance, η υποψήφια καγκελάριος του κόμματος, Alice Weidel, συμμετείχε σε μια συζήτηση που μεταδόθηκε από την εθνική τηλεόραση -μιλάμε για μεγάλη λογοκρισία). Το ότι ορισμένα κεντρώα κόμματα μέχρι πρόσφατα παρερμήνευαν λάθος τη διάθεση της κοινής γνώμης όσον αφορά τη μετανάστευση είναι αλήθεια. Πολλά από αυτά τιμωρήθηκαν στην κάλπη αναλόγως. Μέχρι στιγμής, δημοκρατικά.

Όσο για ορισμένους πολιτικούς που επιλέγουν να μη συνάψουν συνασπισμούς με σκληρούς εθνικιστές, η κίνηση αυτή μπορεί να είναι κακή πολιτική, αλλά δεν είναι καθόλου αντιδημοκρατική (ο κ. Vance αποσιώπησε το γεγονός ότι οι Ρεπουμπλικανοί του είναι εντελώς αλλεργικοί στο να συναλλάσσονται με τους Δημοκρατικούς, των οποίων η υποψήφια για την προεδρία κέρδισε πάνω από το 48% των ψήφων τον περασμένο Νοέμβριο). Το να επιτίθεται για την ελευθερία του λόγου την ώρα που το αφεντικό του απέκλειε το Associated Press από το Οβάλ Γραφείο επειδή αποκαλούσε τον Κόλπο του Μεξικού ακριβώς έτσι, φαίνεται τουλάχιστον περίεργος συγχρονισμός. Ο κ. Vance ήταν πιο πειστικός όταν διερωτήθηκε γιατί οι ρουμανικές αρχές ακύρωσαν τις εκλογές του Νοεμβρίου, αφού ένας λαϊκιστής υποψήφιος ήρθε πρώτος στον πρώτο γύρο υποτίθεται με κρυφή ρωσική υποστήριξη. Αλλά κάτι τέτοιο να λέγεται από έναν άνθρωπο που εμμένει στο ψέμα του κ. Trump ότι οι αμερικανικές εκλογές του 2020 ήταν «κλεμμένες»;

Μια αποστροφή του λόγου στην καταγγελία του κ. Vance προκάλεσε ιδιαίτερη ανησυχία στις Βρυξέλλες. Αναφερόμενος ειρωνικά σε «κομισάριους της ΕΕ», ο αντιπρόεδρος αναζωπύρωσε την ανησυχία ότι το πλήθος του MAGA τρέφει βαθιά απέχθεια για την ένωση στην καρδιά της Ευρώπης. Αυτό ίσως δεν προκαλεί έκπληξη. Η ΕΕ είναι αυτή που διαχειρίζεται τα εμπορικά θέματα για λογαριασμό των 27 κρατών-μελών της. Οι «επίτροποί» της, όπως είναι γνωστοί, επιβάλλουν τους κανόνες για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που τόσο εξοργίζουν τους κυρίους Vance και Musk. Η συνεργασία μεταξύ του Λευκού Οίκου της εποχής Biden και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για παράδειγμα όσον αφορά τις ρωσικές κυρώσεις, έδωσε στους αξιωματούχους των Βρυξελλών πρόσθετο βάρος. Αν, όπως φαίνεται πιθανό, η κυβέρνηση Trump τους παγώσει, αυτό θα έχει διαρκή επίδραση στον τρόπο με τον οποίο διοικείται η Ευρώπη.

Στην πορεία προς το μελόδραμα του Μονάχου, πολλοί Ευρωπαίοι ανησυχούσαν μήπως ο σημαντικότερος σύμμαχός τους θα τους σνόμπαρε. Πολλοί πολιτικοί ήλπιζαν να πείσουν τον κ. Vance να δώσει, για παράδειγμα, στην Ευρώπη μια θέση στις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Επαναλαμβανόμενες έκτακτες σύνοδοι κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών συγκλήθηκαν, για να αναλογιστούν τι πρέπει να κάνει η ήπειρος στη συνέχεια. Κάποτε θα είχαν επικεντρωθεί στο πώς να αντιμετωπίσουν τη Ρωσία. Όμως, το πραγματικό ερώτημα αυτήν τη στιγμή είναι πώς να αντιμετωπίσουν την Αμερική.

Πηγή: Economist