Υπό την απειλή της Ρωσίας και με την απομάκρυνση των ΗΠΑ από τη δέσμευσή τους για αμυντική στήριξη της Ευρώπης, η Γηραιά Ηπειρος πρέπει να ξοδεύει επιπλέον 1-1,5% του ΑΕΠ στην άμυνα κάθε χρόνο. Οσο προσπαθεί να περιορίσει τα ελλείμματα του προϋπολογισμού στο 3% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος στο 60%, δεν θα καταφέρει να βρει τα 200-300 δισ. ευρώ που θα χρειαστεί αν οι κυβερνήσεις ετοιμάζονται για πόλεμο. 

Σύμφωνα με το BreakingViews, το σκεπτικό είναι σωστό, αλλά το πρόβλημα είναι η μέθοδος της von der Leyen. Προτείνει την ενεργοποίηση της λεγόμενης εθνικής ρήτρας διαφυγής για τέσσερα χρόνια, η οποία υπάρχει για εξαιρετικές περιστάσεις ειδικές σε κάθε χώρα. Ωστόσο, η νομική συνέπεια είναι ότι έτσι θα καταρρεύσει ολόκληρο το καθεστώς δημοσιονομικής εποπτείας σε όλα τα πρακτικά θέματα, όπως σημείωσε ο Lucas Guttenberg, οικονομολόγος και σύμβουλος στο Bertelsmann Foundation στο Βερολίνο. Οι Βρυξέλλες επιμένουν ότι η ευελιξία αυτή θα αφορά αποκλειστικά τον τομέα της άμυνας, αλλά πρόκειται για γκρίζα νομική περιοχή: ενεργοποιώντας τη ρήτρα διαφυγής, η Κομισιόν δεν θα έχει πλέον τη δυνατότητα να παρακολουθεί την εξέλιξη των δημόσιων δαπανών σε άλλους τομείς. Ουσιαστικά, σημειώνει το BreakingViews, δεν θα εφαρμόζονται οι κανόνες, ανεξαρτήτως της κατηγορίας των δαπανών.

Στην περίπτωση αυτή, το πρόβλημα που θα αντιμετωπίζουμε το 2029 είναι προφανές. Η Ε.Ε., αν βασίζεται μόνο στον δανεισμό, ώστε να χρηματοδοτήσει την τόνωση της άμυνας, θα αυξήσει το συνολικό της χρέος κατά 4-6% του ΑΕΠ, με αποτέλεσμα να πλησιάσει το 90%. Θεωρητικά, πρόκειται για ένα επίπεδο βιώσιμο, αλλά οι μεγάλες οικονομίες που αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα υψηλού χρέους, θα έχουν σοβαρές προκλήσεις στις αγορές. Το γαλλικό χρέος για παράδειγμα ανήλθε στο 114% του ΑΕΠ το 2024 και το ιταλικό στο 136%. Κι αν δεν υπάρχει δημοσιονομική εποπτεία, ο αντίκτυπος στο δημόσιο χρέος ενδέχεται να είναι μεγαλύτερος από την αύξηση των αμυντικών δαπανών μόνο.

Η αύξηση στις αμυντικές δαπάνες θα είναι μόνιμη και δεν θα περιορίζεται στην τετραετία της εξαίρεσης που προτείνει η Ε.Ε. Υστερα, η Κομισιόν θα βρεθεί σε δύσκολη θέση. Ισως επιμείνει σε νέα λιτότητα, ώστε να επανέλθει το χρέος υπό έλεγχο. Διαφορετικά, θα δυσκολευτεί να υποχρεώσει τα κράτη μέλη να τηρήσουν τους κανόνες της, καθώς θα έχει αμφισβητήσει ένα δημοσιονομικό καθεστώς, το οποίο ανανεώθηκε σχετικά πρόσφατα, μετά την πανδημία. 

Σύμφωνα με το BreakingViews, θα ήταν καλύτερο να εκμεταλλευτεί μεν την ευκαιρία για αναδιάρθρωση του συστήματος, αλλά εξαιρώντας αποκλειστικά και μόνο τις επενδύσεις στην άμυνα. Ετσι, θα δώσει στην Ε.Ε. προβλέψιμες οδηγίες και θα προσφέρει στις αγορές ομολόγων μια καθαρότερη εικόνα. Τώρα, η Ε.Ε. αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μίας τετραετίας χωρίς δημοσιονομικούς κανόνες και ύστερα μία σκληρή προσγείωση της οικονομίας. 

Πηγή: Reuters