Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται στο νέο διεθνές πλαίσιο που προσπαθεί να διαμορφώσει ο Τραμπ, ο οποίος έχει επανειλημμένα απειλήσει να αποδυναμώσει ή να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη διατλαντική συμμαχία που προστατεύει την Ευρώπη για σχεδόν 80 χρόνια.

Το σχέδιο

Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία και οι Σκανδιναβικές χώρες συμμετέχουν σε αυτές τις ανεπίσημες, αλλά οργανωμένες συζητήσεις, σύμφωνα με τέσσερις Ευρωπαίους αξιωματούχους που μίλησαν στους Financial Times.

Ο στόχος τους είναι να καταλήξουν σε ένα σχέδιο που θα μεταφέρει το οικονομικό και στρατιωτικό βάρος στις ευρωπαϊκές χώρες και να το παρουσιάσουν στις ΗΠΑ πριν από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη τον Ιούνιο.

Η πρόταση θα περιλαμβάνει δεσμεύσεις για αύξηση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών και ενίσχυση των στρατιωτικών δυνατοτήτων, προκειμένου να πειστεί ο Τραμπ να συμφωνήσει σε μια σταδιακή αποχώρηση, επιτρέποντας στις ΗΠΑ να εστιάσουν περισσότερο στην Ασία.

Ήδη, η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν επιταχύνει ή αυξήσει τις αμυντικές τους δαπάνες μετά την εκλογή Τραμπ, ενώ η ΕΕ έχει δρομολογήσει προγράμματα για να ενισχύσει τις στρατιωτικές επενδύσεις των κρατών-μελών της.

Σύμφωνα με αξιωματούχους που μίλησαν στους FT, θα χρειαστούν 5-10 χρόνια για να αναπτυχθούν επαρκώς οι ευρωπαϊκές στρατιωτικές ικανότητες ώστε να αντικαταστήσουν σε μεγάλο βαθμό τον αμερικανικό ρόλο, χωρίς όμως να περιλαμβάνουν την πυρηνική αποτρεπτική ισχύ των ΗΠΑ.

«Η αύξηση των δαπανών είναι το μόνο εργαλείο που διαθέτουμε: πρέπει να ανακατανείμουμε το βάρος και να μειώσουμε την εξάρτησή μας από τις ΗΠΑ», δήλωσε ένας από τους αξιωματούχους, αναγνωρίζοντας ότι πρόκειται για ένα ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα.

Ο αστάθμητος παράγοντας Τραμπ

Αν και Αμερικανοί διπλωμάτες προσπαθούν να καθησυχάσουν τους Ευρωπαίους ότι ο Τραμπ παραμένει δεσμευμένος στη συμμετοχή των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ και στη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας του Άρθρου 5, πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ανησυχούν ότι ο Λευκός Οίκος θα μπορούσε ξαφνικά να περιορίσει στρατεύματα, στρατιωτικό εξοπλισμό ή να αποσυρθεί από κοινές επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ.

Ορισμένες χώρες διστάζουν να συμμετάσχουν στις συζητήσεις για τη μεταφορά στρατιωτικών ευθυνών, φοβούμενες ότι μια τέτοια πρωτοβουλία μπορεί να ενθαρρύνει τον Τραμπ να αποχωρήσει ταχύτερα. Άλλοι αξιωματούχοι, ωστόσο, αμφιβάλλουν κατά πόσο η Ουάσινγκτον θα συμφωνούσε καν σε μια σταδιακή διαδικασία αποχώρησης, δεδομένης της απρόβλεπτης φύσης του Τραμπ.

Ευρωπαϊκή άμυνα χωρίς τις ΗΠΑ

Οι FT επισημαίνουν ότι η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο ηγούνται ήδη πρωτοβουλιών για τη δημιουργία ενός «συνασπισμού προθύμων» που θα συνεχίσει να στηρίζει στρατιωτικά την Ουκρανία και να επενδύει στην ευρωπαϊκή άμυνα, χωρίς να περιλαμβάνει τις ΗΠΑ.

Όταν ένας δυτικός αξιωματούχος ρωτήθηκε αν είναι εφικτή η συγκρότηση ενός ισχυρού ευρωπαϊκού αμυντικού πυλώνα εντός του ΝΑΤΟ, απάντησε: «Το βλέπουμε ήδη να συμβαίνει – το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία ηγούνται της προσπάθειας [για τη στρατιωτική υποστήριξη της Ουκρανίας] χωρίς την Αμερική».

Αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ τονίζουν ότι η διατήρηση της συμμαχίας με μειωμένη ή μηδενική εμπλοκή των ΗΠΑ είναι ευκολότερη από τη δημιουργία μιας νέας στρατιωτικής δομής. Η επαναδιαπραγμάτευση των αμυντικών σχεδίων, των στρατιωτικών δυνατοτήτων, της διοικητικής δομής και της ρήτρας του Άρθρου 5 θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη.

Τέλος, επισημαίνεται ότι η ασφάλεια της Ευρώπης θα απαιτεί πάντα τη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου και άλλων ναυτικών δυνάμεων του Ατλαντικού, των σκανδιναβικών χωρών για τη βόρεια Ευρώπη και της Τουρκίας για τη νοτιοανατολική άμυνα – χώρες που ήδη αποτελούν μέλη του ΝΑΤΟ.