Στις ορκωμοσίες των Αμερικανών προέδρων παρίσταται συνήθως ο πρεσβευτής της Κίνας στην Ουάσινγκτον ή ένας αξιωματούχος παρόμοιου κύρους. Φέτος, όμως, η Κίνα έστειλε τον Han Zheng, τον αντιπρόεδρό της. Σίγουρα θα έχει ακούσει τον κ. Trump να υπόσχεται ότι «θα επιβάλει δασμούς και φόρους στις ξένες χώρες για να πλουτίσουν οι πολίτες μας». Όμως δεν έγινε κάποια ιδιαίτερη αναφορά στην Κίνα. Ο κ. Trump ανέφερε τη χώρα μόνο παρεμπιπτόντως -για να ισχυριστεί ότι διαχειρίζεται τη Διώρυγα του Παναμά (μια ιδιωτική εταιρεία του Χονγκ Κονγκ κατέχει το συμβόλαιο για τη λειτουργία ενός λιμανιού και στα δύο άκρα της πλωτής οδού).

Πριν από την τελετή, ο κ. Han συναντήθηκε με τον Elon Musk, το αφεντικό της Tesla, η οποία κατασκευάζει περισσότερα από τα μισά ηλεκτροκίνητα οχήματά της στη Σαγκάη. Η Κίνα ελπίζει ότι ο επιχειρηματίας (στον οποίο δόθηκε εξέχουσα θέση στην ορκωμοσία και ο οποίος ηγείται του νέου Τμήματος Κυβερνητικής Αποδοτικότητας) θα αποτελέσει φωνή ρεαλισμού στις σινοαμερικανικές σχέσεις και αντίβαρο στα γεράκια της Κίνας στο υπουργικό συμβούλιο του κ. Trump.

Ο κ. Musk φημολογείται ακόμα και ως πιθανός αγοραστής του TikTok, της δημοφιλούς εφαρμογής βίντεο που ανήκει στην κινεζική εταιρεία ByteDance. Ο κ. Trump επιθυμεί να σώσει την εφαρμογή από έναν νόμο που απαγορεύει τα κοινωνικά δίκτυα που ελέγχονται από «ξένους αντιπάλους». Την πρώτη ημέρα της ανάληψης των καθηκόντων του καθυστέρησε την απαγόρευση, ελπίζοντας ότι μπορεί να βρεθεί λύση για την πώληση. Πρόσφατα οι ηγέτες της Κίνας φάνηκαν ανοιχτοί στην ιδέα, ίσως επειδή τους δίνει ένα διαπραγματευτικό χαρτί. «Το Πεκίνο θα μπορούσε να πλασάρει την έγκρισή του για μια πώληση, ως μια γενναιόδωρη χάρη προς την αμερικανική πλευρά», σημείωσε ο Gabriel Wildau της εταιρείας συμβούλων Teneo.

Η Κίνα μπορεί να βρήκε και άλλα ψήγματα παρηγοριάς στην πρώτη ημέρα του κ. Trump. Η απόφασή του να αποχωρήσει από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή θα καταστήσει δυσκολότερη την καταπολέμηση μελλοντικών πανδημιών και της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Αυτή η κίνηση πλήττει τους πάντες, αλλά, παράλληλα, παραχωρεί την ηγεσία και την επιρροή στην Κίνα εντός των διεθνών πλαισίων που βοήθησαν να οικοδομηθούν οι προηγούμενοι Αμερικανοί πρόεδροι. Σύμφωνα με την ψυχρή λογική της αντιπαλότητας των μεγάλων δυνάμεων, η αποχώρηση της Αμερικής αποτελεί κέρδος για την Κίνα.

Οι ηγέτες στο Πεκίνο μπορεί επίσης να βρουν νέες ευκαιρίες για να δημιουργήσουν ρήγμα μεταξύ της Αμερικής και των συμμάχων της. Ο κ. Trump απείλησε την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον Καναδά και το Μεξικό με νέους μεγάλους δασμούς. Κάτι τέτοιο θα δημιουργήσει ένταση στο εσωτερικό του μπλοκ των δυτικών χωρών, η οποία μπορεί να αποβεί προς γεωπολιτικό όφελος της Κίνας.

Η Κίνα έχει βέβαια πολλά να φοβηθεί από τη νέα κυβέρνηση. Τη δεύτερη ημέρα της ανάληψης των καθηκόντων του ο κ. Trump επανέλαβε μια προηγούμενη απειλή για την επιβολή πρόσθετης εισφοράς 10% στα κινεζικά προϊόντα, ίσως ήδη από την 1η Φεβρουαρίου. Η αύξηση αυτή υποτίθεται ότι θα τιμωρήσει την Κίνα, επειδή δεν κατάφερε να ανακόψει τη ροή της φαιντανύλης, ενός ισχυρού συνθετικού οπιοειδούς που παρασκευάζεται από χημικές ουσίες που συχνά προέρχονται από τη χώρα. Τα λόγια του κ. Trump προκάλεσαν μια σύντομη πτώση στο χρηματιστήριο της Κίνας.

Ωστόσο, η απειλή του 10% είναι διαχειρίσιμη σε σύγκριση με τους δασμούς του 60% για τους οποίους μίλησε στην προεκλογική εκστρατεία. Αυτές οι υψηλότερες επιβαρύνσεις δεν θα επιβληθούν για μήνες (αν τελικά επιβληθούν), όπως φαίνεται. Ο κ. Trump αποφάσισε να περιμένει μέχρι η οικονομική του ομάδα να πραγματοποιήσει αξιολογήσεις της εμπορικής πολιτικής της Αμερικής, συμπεριλαμβανομένης μιας αξιολόγησης της «πρώτης φάσης» της εμπορικής συμφωνίας που έκλεισε με τον κ. Xi στα τέλη του 2019.

Δεν υπάρχει επιτακτική ανάγκη για μια τέτοια μελέτη. Τα αποτελέσματα της συμφωνίας της πρώτης φάσης δεν αποτελούν μυστικό: η Κίνα δεν τήρησε τις δεσμεύσεις της για την αγορά αμερικανικών προϊόντων, τροφίμων και ενέργειας, εν μέρει λόγω των διαταραχών που προκάλεσε η πανδημία της Covid-19. Ωστόσο, οι πραγματικοί λόγοι της καθυστέρησης μπορεί να είναι διαφορετικοί. Ο κ. Trump πιθανώς θέλει να περιμένει οι οικονομικοί του αξιωματούχοι να αναλάβουν πλήρως τα καθήκοντά τους προτού εξαπολύσει έναν ακόμα εμπορικό πόλεμο. Επιπλέον, μπορεί να μη θέλει να διακόψει το ράλι των χρηματιστηρίων, ως αποτέλεσμα της νίκης του τον Νοέμβριο.

Όποιος και αν είναι ο λόγος, ο Xi Jinping και οι άλλοι ηγέτες της Κίνας θα χαιρετίσουν την αναβολή. Βέβαια, ο καταιγισμός διαταγμάτων και αγενών σχολίων από τον κ. Trump τις τελευταίες ημέρες είναι μια υπενθύμιση του απρόβλεπτου στυλ διακυβέρνησής του. Ένα από τα διδάγματα από τον εμπορικό πόλεμο που ξεκίνησε το 2018 είναι ότι η αβεβαιότητα σχετικά με τους δασμούς μπορεί να είναι τόσο επιζήμια για την οικονομία όσο και οι ίδιοι οι δασμοί. Οι επιχειρηματίες θα περιμένουν να δουν πού θα καθίσει η μπίλια του κ. Trump προτού αποφασίσουν πού θα χτίσουν ένα νέο εργοστάσιο. Αυτός ο δισταγμός θα διακόψει τη ροή των επενδύσεων, τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα που αυτές παρέχουν.

Προς το παρόν οι ηγέτες της Κίνας πιθανόν να χαίρονται με την αντιμετώπιση του TikTok από τον κ. Trump, την εχθρότητά του προς τους συμμάχους και την έλλειψη δασμών στα κινεζικά προϊόντα. Ωστόσο, αν η πρώτη θητεία του προέδρου αποτελεί ένδειξη, τα πράγματα μπορούν γρήγορα να αλλάξουν.

Πηγή: The Economist