Το περιστατικό έδειξε ότι η δυσλειτουργία της κυβέρνησης είχε γίνει εμφανής σχεδόν σε όλους, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του το Bloomberg. Η χώρα απάντησε στις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου ζητώντας δραστικές αλλαγές, με έναν στους τρεις ψηφοφόρους να επιλέγει το λεγόμενο πολιτικό περιθώριο.

Σήμερα, το κοινωνικό συμβόλαιο της Γερμανίας φαίνεται ανεπανόρθωτα ρηγματωμένο. Σχεδόν 1 στους 5 ζει στα όρια της φτώχειας — από 1 στους 7 πριν από δύο δεκαετίες. Η χώρα κατατάσσεται πλέον μεταξύ των χειρότερων στην Ευρώπη όσον αφορά την ανισότητα πλούτου.

Τα κυρίαρχα κόμματα έχουν πυροδοτήσει περαιτέρω αβεβαιότητα τις εβδομάδες μετά τις εκλογές, παρακάμπτοντας τη δημόσια συζήτηση για να εγκαταλείψουν ξαφνικά την παράδοση της δημοσιονομικής σταθερότητας της χώρας, στο όνομα του επανεξοπλισμού και της ενίσχυσης των υποβαθμισμένων υποδομών. Οι Γερμανοί έμειναν για άλλη μια φορά να αναρωτιούνται «ποιοι είμαστε και πού πάμε».

Ενώ ο συντηρητικός ηγέτης Φρίντριχ Μερτς, ο καγκελάριος «σε αναμονή», είναι πιο ισχυρή προσωπικότητα από τον Σολτς, δεν είναι γνωστός και ως ο πιο ενωτικός πολιτικός. Ο δικηγόρος και πρώην στέλεχος της BlackRock ταξιδεύει με ιδιωτικό αεροπλάνο, έχει απορρίψει τους πρόσφυγες πολέμου από την Ουκρανία ως «κοινωνικούς τουρίστες» και την παραμονή των εκλογών ένωσε τις δυνάμεις του με την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) για να περάσει μια πρόταση που ζητά καταστολή της μετανάστευσης – σπάζοντας ένα μακροχρόνιο γερμανικό πολιτικό ταμπού ενάντια στη συνεργασία με την ακροδεξιά.

Ένας συνασπισμός μεταξύ των Χριστιανοδημοκρατών του Μερτς και των κεντροαριστερών Σοσιαλδημοκρατών του Σολτς είναι η μόνη δυνατή συμμαχία δύο κομμάτων από το κυρίαρχο ρεύμα. Εάν δεν καταφέρουν να γεφυρώσουν τις διαφορές τους, η πόρτα στους δεξιούς λαϊκιστές θα ανοίξει ευρύτερα, διακινδυνεύοντας μια ρήξη με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Όλα συνέβαλαν στη βαθύτερη κρίση ταυτότητας της Γερμανίας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως υπογραμμίζει το Bloomberg. Ακολουθώντας για χρόνια μια «ασφαλή» πολιτική γραμμή άφησε στην εγκατάλειψη και την καταστροφή δρόμους και γέφυρές της, έμεινε πίσω στην ψηφιακή μετάβαση και απώλεσε την παραγωγικότητά της.
Τα προβλήματα έχουν επιδεινωθεί από την ενεργειακή κρίση (που προκλήθηκε από τις κινήσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν να διακόψει τις προμήθειες φθηνού φυσικού αερίου), ενώ οι απειλές των δασμών του Ντόναλντ Τραμπ και η εξασθένιση της ζήτησης από την Κίνα θέτουν προκλήσεις στο βιομηχανικό μοντέλο της χώρας και ιδίως στις εξαγωγές. Το αποτέλεσμα ήταν δύο χρόνια οικονομικής συρρίκνωσης και μια ζοφερή προοπτική για το 2025.
Η πτώση του βιοτικού επιπέδου τροφοδοτεί μια ανησυχητική αναβίωση του γερμανικού εθνικισμού. Το AfD τερμάτισε στη δεύτερη θέση στην ψηφοφορία του περασμένου μήνα, διπλασιάζοντας το ποσοστό του σε σχέση με πριν από τέσσερα χρόνια. Αντίθετα, τα μόνα δύο κόμματα που έχουν αναδείξει μεταπολεμικά καγκελάριο είδαν το άθροισμα των ψήφων τους να πέφτει σε λιγότερο από 45%. Το συντηρητικό μπλοκ υπό την ηγεσία της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης και οι Σοσιαλδημοκράτες εξασφάλιζαν τακτικά περισσότερο από το 70% των ψήφων πριν από 20 χρόνια και σχεδόν το 90% πριν από την επανένωση.

Με το πολιτικό κέντρο να συρρικνώνεται, η Γερμανία μπορεί να καταδικαστεί σε μια σειρά από αναποτελεσματικές κυβερνήσεις που, όπως ο σπασμωδικός συνασπισμός του Σολτς, δεν έχουν την ενότητα και τη βούληση να αντιμετωπίσουν τα περίπλοκα προβλήματα της χώρας, από το αυξανόμενο κόστος των κρατικών συντάξεων έως τη μείωση των φοιτητικών επιδόσεων. Αν η Γερμανία δεν βρει σύντομα διέξοδο, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει όλη την Ευρώπη.

Τα ζητήματα είναι κάτι περισσότερο από τις καθυστερήσεις στα τρένα, τις ταχύτητες του Διαδικτύου που είναι κατά 50% πιο αργές από τις αντίστοιχες στις ΗΠΑ και τη Volkswagen που αγωνίζεται να ανταγωνιστεί τα κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Στην καρδιά των δεινών της χώρας και αυτό που συνδέει τα διάφορα διλήμματά της είναι μια υπανάπτυκτη εθνική ταυτότητα.

Η εύθραυστη αίσθηση του εαυτού της Γερμανίας ανοίγει την πόρτα σε ξενοφοβικές τάσεις. Η ηγέτης του AfD Άλις Βάιντελ επιτέθηκε σε μουσουλμάνους μετανάστες κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας στο κοινοβούλιο το 2018 και πιο πρόσφατα αναφέρθηκε στη γερμανική κουλτούρα της μνήμης του Ολοκαυτώματος ως «λατρεία ενοχής» (στάση που υποστήριξε ο Ίλον Μασκ κατά τη διάρκεια μιας εμφάνισης μέσω βίντεο στο προεκλογικό συνέδριο του κόμματος).

Τον Σεπτέμβριο, το AfD τερμάτισε πρώτο σε κρατιδιακές εκλογές στην πρώην κομμουνιστική ανατολή – για πρώτη φορά για ένα ακροδεξιό κόμμα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο– και στις εκλογές του περασμένου μήνα διπλασίασε τον αριθμό των εδρών του στο ομοσπονδιακό νομοθετικό σώμα.

Η Γερμανία εξακολουθεί να έχει μια εύρωστη οικονομία που παράγει αυτοκίνητα, χημικά και ιατρικό εξοπλισμό και τα πουλά σε όλο τον κόσμο. Με τους μηχανικούς και ερευνητικούς πόρους της, έχει τις δυνατότητες να αλλάξει τα πράγματα, σφυρηλατώντας μια μεγαλύτερη αίσθηση αλληλεγγύης και αξιοποιώντας το τεράστιο δυναμικό της για ανάπτυξη και καινοτομία. Για να επιβιώσει όμως, η χώρα θα πρέπει να ανανεώσει το κοινωνικό συμβόλαιο και να αναθεωρήσει την ταυτότητά της.

Πηγή: Bloomberg