| Ειδήσεις | Ο Κυνηγός | Λεωφόρος Αθηνών | "Κουλου - Βάχατα" | +/- | "Μας ακούνε" | Fundamentalist | Marx - Soros | Start Trading |

 

 

Τρίτη, 00:01 - 02/08/2022

 

Περίληψη: 

 

Στην Ουκρανία και σε άλλες συγκρούσεις, η κλιμάκωση είναι ένας περίπλοκος χορός, που επηρεάζεται από την ιστορία, την γεωγραφία και τις γενικές διακρίσεις μεταξύ των διαφορετικών ειδών συμπεριφοράς σε καιρό πολέμου. Αμφότερες οι πλευρές βολιδοσκοπούν τι θα ανεχθεί η άλλη, συγκλίνοντας συνήθως σε μια κοινή αντίληψη για το τι αποτελεί θεμιτό στόχο και τι όχι.

 

 

-------------------

 

Από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και μετά, έχει αναδυθεί ένα παράδοξο σχετικά με την κλιμάκωση. Η Δύση αποφεύγει προσεκτικά συγκεκριμένα είδη εμπλοκής -όπως η αποστολή μαχητικών αεροσκαφών MiG στο Κιέβου, ο καθορισμός ζωνών απαγόρευσης πτήσεων και η αποστολή στρατευμάτων στο πεδίο – λόγω του φόβου ότι θα προκαλέσει μεγαλύτερο πόλεμο με τη Μόσχα. Αλλά οι Δυτικές χώρες προμηθεύουν την Ουκρανία με προηγμένο πυροβολικό και πληροφορίες που στοχεύουν Ρώσους αξιωματικούς και πλοία. Έχουν στείλει προσωπικό των υπηρεσιών πληροφοριών και ειδικές δυνάμεις στην Ουκρανία για να μοιραστούν πληροφορίες και να μετακινήσουν στρατιωτικό εξοπλισμό εντός της χώρας. Οι διακρίσεις μεταξύ αυτών των ειδών αρωγής μπορεί να φαίνονται αυθαίρετες και να αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, ετούτες οι διαφορές λαμβάνονται σοβαρά υπόψη τόσο από την Ρωσία όσο και από την Δύση, και έχουν συμβάλει στο να εμποδιστεί η εξάπλωση του πολέμου.

 

 

Ένα τεθωρακισμένο κονβόι ρωσικών στρατευμάτων, στην περιοχή της Ζαπορίζια, στην Ουκρανία, τον Ιούλιο του 2022. Alexander Ermochenko / Reuters
 

---------------------------------------------------------

 

Τα δύο πιο σημαντικά όρια στην Ουκρανία είναι σαφή: η Δύση δεν έχει επιτεθεί άμεσα στις ρωσικές δυνάμεις και κάθε μέρος διατηρεί τις επιχειρήσεις του περιορισμένες στο ουκρανικό έδαφος. Ωστόσο, τέτοια όρια είναι κάθε άλλο παρά τα μόνα που βρίσκονται στο παιχνίδι. Το ΝΑΤΟ [2], για παράδειγμα, έχει αποφύγει την ανάμειξη που θα ενέπιπτε με ασφάλεια εντός αυτών των ορίων, όπως η παροχή αεροσκαφών ή η οργάνωση εθελοντικών μονάδων, διότι η Μόσχα ίσως θεωρούσε προκλητική μια τέτοια αρωγή. Η απάντηση της Ρωσίας πιθανώς θα παρέμενε επίσης εντός αυτών των αντιπροσωπευτικών και γεωγραφικών ορίων. Αλλά μια τέτοια προσοχή από την πλευρά του ΝΑΤΟ είναι λογική, διότι μια σκληρή ρωσική αντίδραση θα μπορούσε να βλάψει [3] τους αμάχους της Ουκρανίας και την κυβέρνησή της, καθώς και την Δύση, με νέους τρόπους.

 

Η πολυπλοκότητα γύρω από το τι γραμμές το ΝΑΤΟ, η Ρωσία και η Ουκρανία είναι πρόθυμες να σεβαστούν -και ποιες δεν είναι [πρόθυμες] - αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι οι κανόνες του περιορισμένου πολέμου είναι ακατάστατοι. Στην Ουκρανία [4] και σε άλλες συγκρούσεις, η κλιμάκωση είναι ένας περίπλοκος χορός, που επηρεάζεται από την ιστορία, την γεωγραφία και τις γενικές διακρίσεις μεταξύ των διαφορετικών ειδών συμπεριφοράς σε καιρό πολέμου. Αμφότερες οι πλευρές βολιδοσκοπούν τι θα ανεχθεί η άλλη, συγκλίνοντας συνήθως σε μια κοινή αντίληψη για το τι αποτελεί θεμιτό στόχο και τι όχι.

 

Για να παραμείνουν περιορισμένες οι συγκρούσεις, λοιπόν, τα αντιμαχόμενα μέρη πρέπει σταδιακά να δοκιμάσουν τα μεταξύ τους όρια, όπως έχει κάνει συνετά η Δύση. Με το να κινούνται αργά, οι Ηνωμένες Πολιτείες [5] και οι σύμμαχοί τους έχουν καταφέρει να συμβάλουν στην υπεράσπιση των Ουκρανών, ενόσω μετρούν την ανοχή της Ρωσίας. Το ΝΑΤΟ πρέπει να συνεχίσει να ενισχύει την συμμετοχή του με σταδιακό μόνο ρυθμό, υπολογίζοντας τις κόκκινες γραμμές της Ρωσίας με την προσεκτική παρακολούθηση του πώς απαντά η χώρα στις Δυτικές κινήσεις. Ένα διαψεύσιμο ρωσικό χτύπημα με drone στην Πολωνία, για παράδειγμα, θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι ότι το ΝΑΤΟ έχει πιέσει υπερβολικά τη Μόσχα, στην οποία περίπτωση θα πρέπει να αποτραβηχτεί. Πάνω από όλα, το ΝΑΤΟ πρέπει να συνεχίσει να τηρεί τις σαφέστερες των κόκκινων γραμμών, πολεμώντας μόνο μέσω των ουκρανικών δυνάμεων και κρατώντας την πραγματική μάχη στο ουκρανικό έδαφος. Διαφορετικά, διακινδυνεύει μια πολύ πιο επικίνδυνη σύγκρουση.

 

ΚΑΘΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΟΡΙΑ

 

Κατά μία έννοια, ο πόλεμος [6] στην Ουκρανία κάθε άλλο παρά πληροί τις προϋποθέσεις του περιορισμένου. Ελάχιστοι από τους ανθρώπους που τράπηκαν σε φυγή από τα σπίτια τους στον απόηχο της εισβολής της Ρωσίας θα τον έβλεπαν ως τέτοιο. Αλλά το μέγεθος και το εύρος μιας σύγκρουσης είναι σχετικά, και η κλίμακα του ανθρώπινου πόνου θα ήταν μεγαλύτερη εάν ο πόλεμος εξαπλωνόταν σε νέα εδάφη ή εάν οι εμπόλεμοι χρησιμοποιούσαν νέα όπλα. Για να εμποδίσουν την σύγκρουση να βγει εκτός ελέγχου, είναι σημαντικό οι συμμετέχοντες να κατανοήσουν το πώς σκέφτονται οι εχθροί τους για την κλιμάκωση.

 

Ευτυχώς, όταν οι κυβερνήσεις προσπαθούν να βολιδοσκοπήσουν τα όρια των αντιπάλων τους, δεν ψάχνουν στο σκοτάδι. Γράφοντας κατά την διάρκεια του πρώιμου Ψυχρού Πολέμου, ο θεωρητικός των παιγνίων Thomas Schelling [7] παρατήρησε ότι τα όρια στον πόλεμο - και επομένως αυτό που θεωρείται κλιμακωτικό - προέρχονται από ευδιάκριτες διαφορές. Οι ποταμοί, τα βουνά, οι γραμμές γεωγραφικού πλάτους, τα πολιτικά σύνορα, οι στολές και τα όπλα ορίζουν τα περιγράμματα της κλιμάκωσης. Κατά την διάρκεια του πολέμου, αυτό που μετράει ως κλιμακωτικό πρέπει να διευθετηθεί αμέσως, αλλά οι κυβερνήσεις δεν ξεκινούν από το μηδέν.

 

Η γεωγραφία, για παράδειγμα, προσφέρει καθοδήγηση. Κατά την διάρκεια του Πολέμου της Κορέας, οι στροφές του ποταμού Yalu, της υδάτινης οδού που χωρίζει την Βόρειο Κορέα [8] από την Κίνα [9], ήταν ένα ισχυρό σημάδι. Ο βομβαρδισμός στην λάθος πλευρά του Yalu θεωρείτο από τους ηγέτες των ΗΠΑ, της Κίνας και της Σοβιετικής Ένωσης εξίσου ως άκρως κλιμακωτικός. Στην Ουκρανία, ο ποταμός Δνείπερος, τα σύνορα με την Πολωνία και την Ρωσία, η τοποθεσία της πρωτεύουσας και η διάκριση μεταξύ ανατολικής και δυτικής Ουκρανίας συμβάλουν ομοίως στον καθορισμό του ποιες στρατιωτικές επιχειρήσεις εμπίπτουν εντός των υφιστάμενων ορίων του πολέμου.

 

Άλλα χαρακτηριστικά που εξαρτώνται από το γενικό πλαίσιο μπορούν να επηρεάσουν τις απόψεις για την κλιμάκωση, όπως η κουλτούρα, τα φυλετικά στερεότυπα και η γλώσσα. Στον πόλεμο της Κορέας, αξιωματούχοι των ΗΠΑ υποψιάζονταν ότι η Σοβιετική Ένωση ίσως έστελνε εθελοντικές μονάδες από χώρες του κομμουνιστικού μπλοκ. Ένα τηλεγράφημα του 1951 από τον Alan Kirk, τον πρέσβυ των ΗΠΑ στη Μόσχα, σημείωνε ότι, εάν συνέβαινε αυτό, οι σοβιετικοί ηγέτες ίσως χρησιμοποιούσαν προσωπικό από «έναν ανατολικό δορυφόρο», όπως η Μογγολία, για να είναι πιο διαψεύσιμο και λιγότερο προκλητικό - με το υπονοούμενο να είναι ότι οι Ευρωπαίοι στρατιώτες θα ήταν πιο ξεκάθαρα ξένοι και συνεπώς πιο κλιμακωτικοί από τους Ασιάτες. Οι Σοβιετικοί δεν έκαναν ποτέ αυτό το βήμα, αλλά η έκθεση έδειξε το πώς οι ιστορικά συγκεκριμένες αντιλήψεις περί φυλετικής ομοιότητας μπορούν να δικαιολογήσουν αυτό που θεωρείται κλιμακωτικό.

 

Η κλιμάκωση διαμορφώνεται επίσης από οικουμενικές ιδέες, πολλές από τις οποίες αποτελούν απλά χαρακτηριστικά των νόμων του πολέμου. Η μετατόπιση μιας χώρας από τους βομβαρδισμούς μόνο στρατιωτικών τοποθεσιών στον [βομβαρδισμό] πολιτικών [τοποθεσιών] ή από τον [βομβαρδισμό] εργοστασίων στον [βομβαρδισμό] νοσοκομείων, είναι σαφώς κλιμακωτική. Και κάποια όπλα είναι πιο προκλητικά από άλλα. Την δεκαετία του 1980, για παράδειγμα, όταν οι ηγέτες των ΗΠΑ προμήθευαν κρυφά τους μουτζαχεντίν του Αφγανιστάν [10] ώστε να πολεμήσουν τους Σοβιετικούς, αρχικά έστειλαν φορητά εκτοξευόμενους πυραύλους ελβετικής κατασκευής, πιστεύοντας ότι η Μόσχα θα αντιδρούσε πιο σκληρά εάν έστελναν το αμερικανικής κατασκευής σύστημα Stinger. Τελικά, αφότου παρατήρησε την σοβιετική αντίδραση, η Ουάσιγκτον έστειλε πυραύλους Stinger.

 

Αλλά όταν οι χώρες υπερβαίνουν σημαντικά όρια, οι αντίπαλοί τους δεν ανταποδίδουν πάντα. Τις πρώτες εβδομάδες της εισβολής [11] της Μόσχας, οι Δυτικές κυβερνήσεις αρνήθηκαν να στείλουν συστήματα αεράμυνας, επιλέγοντας αντίθετα μικρότερα αντιαρματικά [συστήματα]. Κάποια κράτη αρνήθηκαν να στείλουν οποιαδήποτε φονική βοήθεια. Όμως η Δύση άλλαξε γρήγορα γνώμη. Μέσα σε ένα μήνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο έστειλαν φορητό εξοπλισμό αεράμυνας. Αμέσως μετά, οι χώρες του ΝΑΤΟ άρχισαν να στέλνουν πανίσχυρα συστήματα πυροβολικού, συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικής κατασκευής Συστημάτων Ρουκετών Πυροβολικού Υψηλής Κινητικότητας (High Mobility Artillery Rocket Systems, HIMARS), τα οποία μπορούν να πλήξουν στόχους πίσω από τις ρωσικές γραμμές. Αυτές οι μετατοπίσεις είναι εύκολα αναγνωρίσιμες ως κλιμακωτικές: η αρωγή που καταρρίπτει αεροπλάνα είναι διαφορετική από την βοήθεια που σταματά άρματα μάχης, και το πυροβολικό μεγάλης εμβέλειας είναι σαφώς πιο επιθετικό από αυτό της μικρής εμβέλειας. Ωστόσο, η Ρωσία έχει ανεχτεί πολλές από αυτές τις σταδιακές αυξήσεις της φονικότητας. Ένας λόγος ίσως είναι ότι μια τέτοια αρωγή εξακολουθεί να υπολείπεται της παραβίασης των πιο σημαντικών ορίων του πολέμου.

 

Η έλλειψη απάντησης της Ρωσίας δείχνει ότι μολονότι τα όρια της κλιμάκωσης ίσως είναι ευδιάκριτα, δεν είναι πάντα σταθερά: αυτό που θεωρείται προκλητικό στον πόλεμο μπορεί να αλλάξει δραματικά. Στις αρχές του πολέμου του Βιετνάμ, για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες βομβάρδισαν το Βόρειο Βιετνάμ με μέτρο, διότι κάτι τέτοιο θεωρείτο δυνητικά κλιμακωτικό. Σταδιακά, ωστόσο, τέτοιες επιχειρήσεις έγιναν ρουτίνα, καθώς η Ουάσιγκτον συνειδητοποίησε ότι δεν θα υποκινούσε σοβιετικά ή κινεζικά αντίποινα. Οι αμερικανικοί στόχοι κινήθηκαν αργά προς τα βόρεια. Προς το τέλος του πολέμου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Νίξον [12], αναζήτησε ακόμη και στόχους που είχαν θεωρηθεί εκτός ορίων, όπως αυτοί στην Καμπότζη. Στόχος του ήταν να αποκτήσει μόχλευση στις ειρηνευτικές συνομιλίες, δείχνοντας στους Βορειοβιετναμέζους ότι θα έφτανε εκεί που δεν θα έφταναν οι προκάτοχοί του.

 

ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

 

Η Ρωσία, η Ουκρανία και η Δύση έχουν προσαρμόσει παρομοίως την συμπεριφορά τους καθώς μαθαίνουν για τους στόχους και τα κατώφλια του πόνου της άλλης πλευράς. Ωστόσο, η κλιμάκωση δεν είναι ευέλικτη επ’ αόριστον. Κάποια όρια είναι πιο σημαντικά από άλλα. Για να αποτρέψουν έναν ευρύτερο πόλεμο, το ΝΑΤΟ [13] και η Ρωσία [14] έχουν αποφύγει προσεκτικά τις άμεσες, διαρκείς στρατιωτικές συγκρούσεις μεταξύ του προσωπικού τους. Αυτός είναι ο λόγος που οι προτάσεις για ζώνες απαγόρευσης πτήσεων είναι διαφορετικές από αυτές που απαιτούν φονικότερα όπλα. Μολονότι οι απόψεις για το πόσο επιθετικά [πρέπει] να εξοπλιστεί η Ουκρανία διίστανται, οι Δυτικοί αναλυτές συμφωνούν ότι η επέμβαση πρέπει να εκτελεστεί μέσω των Ουκρανών.

 

Τα σύνορα της Ουκρανίας είναι άλλο ένα καθολικά κατανοητό όριο. Ακόμα κι αν αμφισβητούνται από την Ρωσία, παρέχουν έναν πανίσχυρο και διαισθητικό τρόπο για τον περιορισμό του πολέμου. Τον Μάρτιο, η Ρωσία εκτόξευσε πυραύλους κοντά στα πολωνικά σύνορα, αλλά σταμάτησε λίγο πριν στοχεύσει δρομολόγια ανεφοδιασμού στο έδαφος ενός μέλους του ΝΑΤΟ. Μια τέτοια αυτοσυγκράτηση δεν πέρασε απαρατήρητη. Η Ρωσία εξακολουθεί να αποφεύγει να χτυπήσει μέλη του ΝΑΤΟ, παρά το γεγονός ότι έχει την ικανότητα.

 

Αυτές οι δύο γραμμές είναι πολιτικές και ορίζουν τις πιο εκρηκτικές μορφές κλιμάκωσης. Μια άμεση σύγκρουση μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας στους ουρανούς της Ουκρανίας [15] θα προκαλούσε μια απάντηση τύπου «οφθαλμόν αντί οφθαλμού», ανατρέποντας πλήρως τον πόλεμο ως έναν [πόλεμο] πληρεξουσίων και πιέζοντας τους ηγέτες αμφότερων των πλευρών να επιτεθούν απευθείας. Οι διαρκείς στρατιωτικές επιθέσεις από την Ρωσία στην Πολωνία θα πυροδοτούσαν την υπόσχεση αμοιβαίας άμυνας του ΝΑΤΟ. Εάν η Ουκρανία επιτίθετο ανοιχτά σε ρωσικό έδαφος, η Μόσχα θα αισθανόταν υποχρεωμένη να απαντήσει με νέους τρόπους. Αυτές οι παραβιάσεις θα ήταν διακριτές και δυσοίωνες.

 

Μια εξαίρεση σε αυτά τα όρια είναι οι διαψεύσιμες επιχειρήσεις. Κατά την διάρκεια του Πολέμου της Κορέας, οι Σοβιετικοί πιλότοι πέταγαν κρυφά για [λογαριασμό] της αεροπορίας της Κίνας, και οι Αμερικανοί ηγέτες το γνώριζαν αλλά έμειναν σιωπηλοί. Στον πόλεμο του Βιετνάμ, η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ βομβάρδισε μυστικά το Λάος και οι Σοβιετικοί παραπονέθηκαν μόνο κατ’ ιδίαν. Κατά την διάρκεια του πολέμου τα κράτη συχνά κρύβουν την δραστηριότητα που παραβιάζει τα θεμελιώδη όρια. Οι αντίπαλοι ίσως συμφωνήσουν σιωπηρά να παραμείνουν διακριτικά όσον αφορά αυτές τις παραβάσεις ώστε να αποφύγουν έναν μεγαλύτερο πόλεμο. Η Μόσχα ίσως να το έκανε, ως απάντηση στην φημολογούμενη ουκρανική δολιοφθορά σε αποθήκες καυσίμων και εργοστάσια εντός της Ρωσίας.

 

Αλλά μόνο κάποια είδη επιχειρήσεων μπορούν να κρατηθούν μυστικά, και η διεξαγωγή υπερβολικά πολλών τέτοιων επιθέσεων είναι επικίνδυνη —ειδικά στην Ουκρανία. Ένας ευρύτερος πόλεμος στην Ευρώπη θα κατέστρεφε τις οικονομίες και θα εξαπέλυε μακελειό σε στρατιώτες και αμάχους, και θα μπορούσε να ανατρέψει την εσωτερική σταθερότητα για όλους τους εμπλεκόμενους. Στο πιο φρικτό σενάριο, πυρηνικά όπλα [16] ίσως χρησιμοποιούνταν σε πόλεμο για πρώτη φορά από το 1945. Υπάρχει λόγος που τόσο η Δύση όσο και η Ρωσία θέλουν να περιορίσουν την σύγκρουση.

 

Κάποιοι ίσως θα πίστευαν ότι οι Δυτικές κυβερνήσεις έκαναν λάθος που δεν έστειλαν φονική βοήθεια στην Ουκρανία στην αρχή της εισβολής. Αλλά λόγω του ότι τα όρια εξελίσσονται κατά την διάρκεια του πολέμου, το να είναι κάποιος προσεκτικός ήταν η σωστή κίνηση. Οι έννοιες της κλιμάκωσης εξελίσσονται μέσω της δοκιμής και του σφάλματος. Αυτό από το οποίο την γλιτώνει το ΝΑΤΟ σήμερα είναι διαφορετικό από αυτό από το οποίο θα την γλίτωνε τον Φεβρουάριο του 2022. Η εξελισσόμενη προσέγγιση της Δύσης στην Ουκρανία -με την σταδιακή επέκταση του όγκου και της φονικότητας της βοήθειας- της έχει επιτρέψει να βρει τις μορφές κλιμάκωσης που έχουν σημασία για την Ρωσία.

 

Τα μέλη του ΝΑΤΟ [17] μπορούν να συνεχίσουν να αυξάνουν τη φονικότητα της αρωγής τους. Ωστόσο, θα πρέπει να το κάνουν σταδιακά. Μια υπομονετική προσέγγιση επιτρέπει στην Δύση να μετρήσει την αντίδραση της Μόσχας και να παρακολουθήσει για σημάδια νέων ρωσικών αντιποίνων. Αναλογιστείτε το ερώτημα εάν θα στείλετε αεροσκάφη MiG στην Ουκρανία. Μολονότι αυτή η μορφή βοήθειας δεν θα παραβίαζε ρητά τα πιο σημαντικά όρια του πολέμου, λόγω του ότι τα αεροπλάνα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να επιτεθούν στο έδαφος της Ρωσίας, η Μόσχα θα μπορούσε να την θεωρήσει ως μια πράξη κλιμάκωσης και να απαντήσει, ας πούμε, με πυραυλικές επιθέσεις πιο κοντά στο έδαφος του ΝΑΤΟ ή με την θέσπιση νέων περικοπών στην προμήθεια φυσικού αερίου της Ευρώπης.

 

Μεγάλο μέρος της κλιμάκωσης αποτελεί δύσβατη περιοχή. Αλλά με το να προχωρεί αργά, η Δύση μπορεί να εκμαιεύσει τις ασάφειες χωρίς να ξεκινήσει τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

 

Ο AUSTIN CARSON είναι επίκουρος καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο University of Chicago και ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Secret Wars: Covert Conflict in International Politics [1].

 

Foreign Affairs

 

https://foreignaffairs.gr/articles/73770/austin-carson/ta-paradoksa-tis-klimakosis-stin-oykrania?page=show

 

https://www.foreignaffairs.com/ukraine/paradoxes-escalation-ukraine

 

Greek Finance Forum Team

 

 

Σχόλια Αναγνωστών

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 
   

   

Αποποίηση Ευθύνης.... 

© 2016-2022 Greek Finance Forum