"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 01/03/24

Μπράβο

Ας ξεκινήσουμε με την τελευταία ενδιαφέρουσα έκθεση της Εθνικής Τράπεζας για την πορεία του ελληνικού τουρισμού, λέγοντας ένα μεγάλο μπράβο …..

Ρεκόρ αφίξεων κατέγραψε ο τουρισμός το φθινόπωρο του 2023, σύμφωνα με το νέο τεύχος της σειρά μελετών συγκυρίας «Τάσεις του επιχειρείν» της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας.

Πιο αναλυτικά, το φθινόπωρο επισκέφθηκαν τη χώρα μας 9,3 εκατ. ξένοι τουρίστες (+6% έναντι του 2019), με την παρατεταμένη καλοκαιρία του διμήνου Οκτώβριος-Νοέμβριος (+13%) να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις των ακραίων κλιματικών φαινομένων του Σεπτεμβρίου (+1%).

Η καλή επίδοση του φθινοπώρου είχε ως κύριο τροφοδότη τις «παραδοσιακές αγορές» (Γερμανία, ΗΒ, ΗΠΑ & Γαλλία), οι οποίες αύξησαν το μερίδιο τους κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες σωρευτικά στην περίοδο 2019-2023 (σε 43% από 35%). 

Ειδικότερα, Γερμανία και ΗΒ συνεισέφεραν 800 χιλ. επιπλέον τουρίστες (συγκριτικά με το 2019) κατά τη φθινοπωρινή περίοδο, και διατήρησαν τη θέση τους ως κορυφαίες αγορές, ενώ οι ΗΠΑ με 70 χιλ. περισσότερους τουρίστες αναρριχήθηκαν στην 3η θέση. Μάλιστα, η εξέλιξη αυτή είναι συμβατή με την ισχυρή επίδοση των αεροπορικών αφίξεων, οι οποίες, λόγω δυναμικής (+22% έναντι του 2019) αλλά και μεγέθους (2⁄3 των αφίξεων), αντισταθμίζουν την ακόμα αδύναμη πορεία των οδικών αφίξεων (-25% έναντι του 2019). Παράλληλα, η σταδιακή αυτή αλλαγή του μείγματος τουριστών λειτουργεί ευεργετικά σε όρους εσόδου ανά τουρίστα (+3% σε όρους αποπληθωρισμένων εισπράξεων ανά διανυκτέρευση).

Σε αυτό το περιβάλλον, οι πωλήσεις των ξενοδοχείων κατέγραψαν ισχυρή άνοδο το φθινόπωρο (+7% ετησίως σε αποπληθωρισμένους όρους). Συγκεκριμένα, όλες οι ευρείες κατηγορίες προορισμών κινήθηκαν ανοδικά (νησιά +6%, αστικά κέντρα +8%, ηπειρωτική χώρα +14%), με τους ηπειρωτικούς προορισμούς να ξεπερνούν για πρώτη φορά τα προ-πανδημίας επίπεδά τους. Ωστόσο, σημειώνουμε ότι υπήρξαν εξαιρέσεις συγκεκριμένων προορισμών που κινήθηκαν πτωτικά, είτε λόγω σχετικά ασθενέστερης ζήτησης (Μύκονος και Σαντορίνη -9%), είτε λόγω εκτάκτων συνθηκών που επικράτησαν (Θεσσαλία -2%).

Παρά τη γενικά ανοδική κίνηση του φθινοπώρου, το πλήγμα των καιρικών φαινομένων δεν άφησε τον κλάδο αλώβητο, καθώς:

•Δεν επέτρεψε την ουσιαστική βελτίωση της εποχικότητας, με το μερίδιο του φθινοπώρου στο 12μηνο να αυξάνεται κατά μόλις 0,1 ποσοστιαία μονάδα έναντι του 2019.

Η χώρα μας απώλεσε μερίδιο της τάξης της 0,5 ποσοστιαίας μονάδας στη μεσογειακή αγορά (σε 16,4% από 16,9 το 2019), η οποία με οδηγό την Ιταλία και την Πορτογαλία κινήθηκε πιο δυναμικά.

Εστιάζοντας το φακό μας στη συνολική επίδοση της περσινής χρονιάς, διαφαίνεται ότι το 2023 αναδεικνύεται ως νέα χρονιά ορόσημο για τον ελληνικό τουρισμό. Συγκεκριμένα, με τον Δεκέμβριο να πετυχαίνει διψήφια άνοδο αφίξεων (συνεχίζοντας την τάση Οκτωβρίου- Νοεμβρίου), οι τουριστικές εισπράξεις ξεπέρασαν τα €20 δις – επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις μας στις αρχές του καλοκαιριού.

Υπό αυτή την οπτική, η συζήτηση πλέον κατευθύνεται στο αν το 2024 θα καταφέρει να επιτύχει ακόμα υψηλότερες επιδόσεις. Οι πρώτοι οιωνοί σηματοδοτούν μια δυναμική εκκίνηση χρονιάς σε όρους αεροπορικών αφίξεων, με τάση διψήφιας ετήσιας ανόδου για το πρώτο τρίμηνο και ενδείξεις για μεγαλύτερα αεροσκάφη που συνδέουν μακρινούς προορισμούς υψηλής δαπάνης. Η θετική αυτή εικόνα αντανακλάται στις υψηλές προσδοκίες ζήτησης των Ελλήνων ξενοδόχων, με το σχετικό δείκτη να αγγίζει το υψηλότερο ιστορικά σημείο του το δίμηνο Ιανουάριος- Φεβρουάριος, εξέλιξη μάλιστα που δεν παρατηρείται στη λοιπή μεσογειακή αγορά.

Συνεπώς, εν μέσω συγκυρίας αδύναμης ευρωπαϊκής ανάπτυξης (κυρίως στη Γερμανία) και γεωπολιτικών πιέσεων, ο ελληνικός τουρισμός φαίνεται να βγάζει άμυνες ανακτώντας την αυτόνομη δυναμική του. Έτσι, σε μια χρονιά με εκτιμώμενη ισχυρή άνοδο του διεθνούς τουρισμού, η Ελλάδα δείχνει ότι μπορεί να διεκδικήσει νέα ρεκόρ. Ωστόσο, απαιτείται εγρήγορση, καθώς γεωπολιτικές και κλιματικές πιέσεις παραμένουν σε ισχύ, και έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να επηρεάσουν απροσδόκητα και καταλυτικά την πορεία του κλάδου.

Παράλληλα, η στοχοθεσία του ελληνικού τουρισμού έχει διευρυνθεί, καθώς η πάγια επιδίωξη ενίσχυσης των τουριστικών ροών πλαισιώνεται από τα ζητούμενα της βιωσιμότητας, της ποιότητας και της ισόρροπης (χωρικά και χρονικά) κατανομής της τουριστικής δραστηριότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, εξαιρετικά θετικό είναι το γεγονός ότι ο κλάδος και οι υποστηρικτικοί θεσμοί εμφανίζονται συνειδητοποιημένοι και συντονισμένοι προς την κατεύθυνση αυτή.

Μόνο με ακίνητα ανάπτυξη δε γίνεται

Έχοντας αρκετές φορές σχολιάσει πως παρά την εξακριβωμένη βελτίωση που υπάρχει στην ελληνική οικονομία και τη συγκρατημένη αισιοδοξία για τα επόμενα χρόνια. Υπάρχουνε αρκετά θέματα που σηκώνουνε συζήτηση και ένα από αυτά είναι η ποιότητα της ανάπτυξης που δείχνει να βασίζεται σε παράγοντες που δε θα έλεγε κανείς πως βελτιώνουνε ουσιαστικά την παραγωγικότητα της χώρας. Με διάθεση λοιπόν κάποιας υπερβολής θα πούμε πως μόνο με συναλλαγές στην αγορά ακινήτων, βιώσιμη ανάπτυξη δε μπορεί να επιτύχει μια χώρα. Σε λιγότερα λοιπόν από 2,5 δισ. ευρώ θα ανέρχονταν το 2023 οι άμεσες ξένες επενδύσεις, χωρίς τη συμβολή της αγοράς ακινήτων, η οποία υπολογίζεται ότι κατέγραψε πέρυσι μερίδιο που ξεπέρασε το 45%, επί του συνόλου των επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν από το εξωτερικό. Ετσι, συνέβαλε καθοριστικά στο να διαμορφωθούν τελικά οι ξένες επενδύσεις στο επίπεδο των 4,48 δισ. ευρώ, όσο δηλαδή και το 2019. Πρόκειται για μέγεθος που συνιστά πτώση κατά 40% έναντι του 2022, όταν σημειώθηκε ιστορικό υψηλό με εισροές 7,53 δισ. ευρώ.

Όπως αναφέρονταν και σε σχετικό δημοσίευμα, υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤΤΕ, οι εισροές ξένων κεφαλαίων από το εξωτερικό στην αγορά ακινήτων είχαν διαμορφωθεί σε 1,64 δισ. ευρώ με το πέρας του εννεαμήνου του 2023, σημειώνοντας αύξηση κατά 28,7% σε ετήσια βάση. Στο ίδιο διάστημα το σύνολο των άμεσων ξένων επενδύσεων διαμορφώθηκε σε 3,85 δισ. ευρώ, μέγεθος που ήταν 39,2% χαμηλότερο από τα 6,34 δισ. ευρώ που είχαν εισρεύσει στην ελληνική οικονομία κατά την ίδια περίοδο του 2022. Ετσι, σε επίπεδο εννεαμήνου το μερίδιο των ακινήτων επί του συνόλου των άμεσων ξένων επενδύσεων διαμορφώθηκε σε 42,5%.

Αγορά ενέργειας….

Από τις ειδήσεις της χθεσινής ημέρας που μας εντυπωσίασαν ήτανε πως σε σχεδόν μηδενικά επίπεδα έχουν υποχωρήσει οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ισπανία, καθώς τα αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα της χώρας παράγουν περισσότερη ενέργεια από ποτέ.

Οι τιμές του ρεύματος για την επόμενη ημέρα παρέμειναν την τελευταία εβδομάδα κάτω από τα 10 ευρώ ανά μεγαβατώρα και η παραγωγή οδεύει προς νέο ρεκόρ αυτό τον μήνα.

Η ημερήσια παραγωγή ηλιακής ενέργειας έφτασε την Τετάρτη στην Ισπανία στα υψηλότερα επίπεδα από τις αρχές του Οκτωβρίου και αυτά τα αυξημένα επίπεδα αναμένεται να διατηρηθούν και τον Μάρτιο, δείχνουν τα μοντέλα του Bloomberg.

Βέβαια, ενώ η απότομη μείωση στις τιμές του ρεύματος είναι μια θετική εξέλιξη για τους καταναλωτές, καθώς οι τιμές χονδρικής περνούν σταδιακά στις τιμές που πληρώνουν τα νοικοκυριά, εντούτοις αυτά τα χαμηλά επίπεδα μπορούν, μακροπρόθεσμα, να θέσουν σε κίνδυνο τις επενδύσεις σε νέα projects ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ώρα που η Ευρώπη προσπαθεί να κάνει την οικονομία της πιο «πράσινη», για να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή.

Αν και η πτώση που σημειώθηκε αυτή την εβδομάδα στις τιμές στην ισπανική αγορά ήταν ακραία, υπάρχει μια ξεκάθαρη πτωτική τάση τόσο στις τιμές του ρεύματος όσο και του φυσικού αερίου σε όλη την Ευρώπη, μετά την ενεργειακή κρίση.  Αυτό πλήττει τα έσοδα των εταιρειών κοινής ωφέλειας, με την ισπανική Endesa να ανακοινώνει την Τετάρτη ότι τα κέρδη της για το 2023 μειώθηκαν σχεδόν κατά το ένα τρίτο, εν μέσω της «ομαλοποίησης» των τιμών.

Αυτή η πτώση επηρεάζει, επίσης, τις ροές ηλεκτρικής ενέργειας στη νοτιοδυτική Ευρώπη, με την Ισπανία να πουλά αυτή τη στιγμή ρεύμα στη Γαλλία, η οποία είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς της Ευρώπης. Οι τιμές για την Πέμπτη διαμορφώθηκαν στα 4,80 ευρώ ανά μεταβατώρα στην Ισπανία και στα 63,59 ευρώ για τη Γαλλία.

Σύριζα – Στοίχημα

Να πούμε σε αυτό το σημείο πως προσωπικά βάλαμε ένα στοίχημα. Πως ο Σύριζα στις ευρωεκλογές που έρχονται δε θα καταφέρει να πάρει διψήφιο ποσοστό, πέφτοντας οριακά χαμηλότερα του 10% (9 με 10%). Όχι ότι αν πάει οριακά υψηλότερα του 10% θα είναι επιτυχία. Ωστόσο πιστεύουμε πως ούτε αυτό θα καταφέρει ο κ. Κασσελάκης, ρίχνοντας όπως αναφέραμε τα ποσοστά του Σύριζα σε μονοψήφια ποσοστά, πυροδοτώντας εξελίξεις….

Πώς συναρμολογείται ένας «φονιάς» υποβρυχίων

Κλείνοντας τώρα με κάτι διαφορετικό. Όπως έγραψε ο Βηματοδότης, αυτοί οι «φονιάδες» των υποβρυχίων τα ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα ΜΗ-60 Romeo ήρθαν τα δύο πρώτα στην Ελλάδα, με ειδική πτήση από τις ΗΠΑ, μέσα σε ένα γιγαντιαίο μεταγωγικό C-117, του αμερικανικού ναυτικού. Τώρα θα πείτε πώς χώρεσαν δύο ελικόπτερα σε ένα αεροπλάνο, όσο μεγάλο κι είναι αυτό. Τα ελικόπτερα ήρθαν αποσυναρμολογημένα και συναρμολογούνται τώρα στη ναυτική βάση της Ελευσίνας. Η συναρμολόγησή τους γίνεται από Έλληνες τεχνικούς σε συνεργασία με Αμερικανούς της κατασκευάστριας εταιρίας. Το τρίτο Romeo αναμένεται σε λίγες ημέρες. Πρόκειται για τα ελικόπτερα με τους σειριακούς αριθμούς ΠΝ75, ΠΝ76 και ΠΝ77 τα οποία αγοράστηκαν μέσω διακρατικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ τον Απρίλιο του 2021 και ανήκουν στη δεύτερη (συμπληρωματική) παραγγελία της Ελλάδας, ενώ τα τέσσερα Romeo της πρώτης παραγγελίας αναμένεται να παραδοθούν εντός του 2025.Το παράδοξο της ταχύτερης παράδοσης της δεύτερης παραγγελίας οφείλεται στο γεγονός ότι η Αθήνα κατάφερε να δεσμεύσει τρία ελικόπτερα που βρίσκονταν ήδη στη γραμμή παραγωγής για τις ανάγκες του αμερικανικού Ναυτικού.