"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 01/04/24

No good

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ κάτω από τον μέσο όρο στους περισσότερους τομείς που ορίζουν μια καλή ποιότητα ζωής βρίσκεται η Ελλάδα. Το σκηνικό συνθέτουνε, μεγάλη ανεργία - μακροχρόνια ανεργία, σπίτια-φυλακές με έναν από τους μικρότερους μέσους όρους τετραγωνικών ανά άνθρωπο, ενώ η εκπαίδευση των παιδιών υπολείπεται του μέσου όρου παγκοσμίως, με μεγάλες διακρίσεις ανάμεσα στα αγόρια και τα κορίτσια.

Όπως αναφέρει ο ΟΟΣΑ (συνολικά τα στοιχεία παρουσίασε το in.gr) η Ελλάδα υπερέχει του μέσου όρου στην υγεία, εξαιτίας του υψηλού προσδόκιμου ζωής σε σχέση με άλλα κράτη. Υπολείπεται του μέσου όρου στο εισόδημα, τις θέσεις εργασίας, την εκπαίδευση, την ποιότητα του περιβάλλοντος, τις κοινωνικές σχέσεις, την εμπλοκή των πολιτών στην πολιτική και την ικανοποίηση από τη ζωή. Με την ακρίβεια να επηρεάζει πολλούς από τους δείκτες.

Σημειώνεται πως οι εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ βασίζονται σε αντικειμενικά χαρακτηριστικά με τις χώρες να εξετάζονται επί των ίδιων κριτηρίων.

Τα αγαθά είναι ακριβά, αλλά κυρίως οι πολίτες είναι φτωχοί

Τα χρήματα παρότι δεν αγοράζουν την ευτυχία, αποτελούν μέσο ώστε ο μέσος πολίτης να κατακτήσει ένα υψηλότερο επίπεδο ζωής. Στην Ελλάδα, το μέσο κατά κεφαλήν καθαρό προσαρμοσμένο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών είναι 20.791 δολάρια ΗΠΑ ετησίως, αισθητά μικρότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 30.490 δολάρια ΗΠΑ ετησίως.

Ο καθαρός πλούτος των νοικοκυριών είναι η συνολική αξία της χρηματοοικονομικής και μη χρηματοοικονομικής αξίας ενός νοικοκυριού, όπως χρήματα ή μετοχές που τηρούνται σε τραπεζικούς λογαριασμούς, η κύρια κατοικία, άλλα ακίνητα, οχήματα, τιμαλφή και άλλα μη χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία (π.χ. διαρκή καταναλωτικά αγαθά πλην όσων αναφέρθηκαν).

Στην Ελλάδα, ο μέσος καθαρός πλούτος των νοικοκυριών εκτιμάται σε 148.323 δολάρια ΗΠΑ, σημαντικά χαμηλότερος από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 323.960 δολάρια ΗΠΑ. Αν λάβει κανείς υπ’ όψη τις τιμές των ακινήτων σε όσους διαθέτουν ιδιόκτητη κατοικία, καταλαβάινει ότι οι πολίτες έχουν απωλέσει τεράστιο μέρος της περιουσίας τους.

Μικρά σπίτια

Σε σχέση με τα όσα πιστεύαμε, εντύπωση μας έκαναν οι αναφορές του ΟΟΣΑ στα ελληνικά σπίτια, μην κρύβοντας πως στο μυαλό μας είχαμε μια πολύ καλύτερη εικόνα. Συγκεκριμένα, οι συνθήκες στέγασης είναι μια από τις σημαντικότερες πτυχές της ζωής των ανθρώπων. Για τα κοινωνικά ζώα του Αριστοτέλη, η φωλιά κάθε όντος είναι σημαντική. Η στέγαση πρέπει να προσφέρει ένα μέρος για να κοιμηθεί και να ξεκουραστεί κανείς, ένα σπίτι όπου οι άνθρωποι αισθάνονται ασφαλείς, έχουν ιδιωτικότητα και προσωπικό χώρο και μπορούν να μεγαλώσουν οικογένεια.

Οι δαπάνες στέγασης καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού του νοικοκυριού και αποτελούν τη μεγαλύτερη μεμονωμένη δαπάνη για πολλά άτομα και οικογένειες, από τη στιγμή που προστίθενται στοιχεία όπως το ενοίκιο, το φυσικό αέριο, το ηλεκτρικό ρεύμα, το νερό, τα έπιπλα ή οι επισκευές.

Στην Ελλάδα, τα νοικοκυριά ξοδεύουν κατά μέσο όρο το 22% του ακαθάριστου προσαρμοσμένου διαθέσιμου εισοδήματός τους για να διατηρήσουν μια στέγη, πάνω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 20%. Μπορεί να ξενίζουν τα ποσοστά, όμως μιλάμε πάντα για μέσους όρους, όπου μετρά και η ιδιοκατοίκηση.

Πώς επηρεάζει ο συνωστισμός την ανθρώπινη ψυχολογία και ανάπτυξη;

Οι συνθήκες διαβίωσης, όπως ο μέσος αριθμός των δωματίων ανά άτομο και κατά πόσον τα νοικοκυριά έχουν πρόσβαση σε βασικές εγκαταστάσεις είναι επίσης βασικό στοιχείο της έρευνας του ΟΑΣΑ. Ο αριθμός των δωματίων σε μια κατοικία, διαιρούμενος με τον αριθμό των ατόμων που ζουν εκεί, δείχνει αν οι κάτοικοι ζουν σε συνθήκες συνωστισμού. Η διαβίωση σε συνθήκες συνωστισμού μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία, καθώς και στην ανάπτυξη των παιδιών.

Στην Ελλάδα, η μέση κατοικία περιλαμβάνει 1,2 δωμάτια ανά άτομο, λιγότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 1,7 δωμάτια ανά άτομο.

Υψηλή ανεργία, χαμηλοί μισθοί, εργασιακή επισφάλεια και όποιος απολυθεί καταστράφηκε

Όσον αφορά την απασχόληση, περίπου το 56% των ατόμων ηλικίας 15 έως 64 ετών στην Ελλάδα έχουν αμειβόμενη εργασία, κάτω από τον μέσο όρο απασχόλησης του ΟΟΣΑ που είναι 66%. Περίπου το 65% των ανδρών εργάζονται με μισθό, σε σύγκριση με το 47% των γυναικών.

Οι μισθοί και άλλες χρηματικές παροχές που συνοδεύουν την απασχόληση αποτελούν σημαντική πτυχή της ποιότητας της εργασίας. Οι Έλληνες κερδίζουν κατά μέσο όρο 27.207 δολάρια ετησίως, πολύ λιγότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 49.165 δολάρια.

Ένας άλλος ουσιαστικός παράγοντας της ποιότητας της απασχόλησης είναι η ασφάλεια της εργασίας, όσον αφορά την αναμενόμενη απώλεια αποδοχών όταν κάποιος μείνει άνεργος. Αυτό περιλαμβάνει το πόσο πιθανό είναι να χάσετε τη δουλειά σας, πόσο καιρό είναι πιθανό να παραμείνετε άνεργος και πόση οικονομική βοήθεια μπορείτε να περιμένετε από το κράτος.

Οι εργαζόμενοι που αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο ανεργίας είναι πιο ευάλωτοι, ιδίως σε χώρες με μικρότερα δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας. Στην Ελλάδα, οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν αναμενόμενη απώλεια αποδοχών σε ποσοστό 21,7% αν μείνουν άνεργοι, πολύ υψηλότερο από τον μέσο όρο του 7%, κερδίζοντας την αρνητική πρωτιά  μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, ακολουθούμενη από την Ισπανία, περίπου 16%. Απογοητευτικά ποσοστά σε σύγκριση με το λιγότερο από 2% στη Γερμανία και την Ισλανδία.

Μόνο οι 3 στους 4 έχουν τελειώσει το λύκειο

Συνεχίζοντας με τα βασικά συμπεράσματα του ΟΟΣΑ. Στην Ελλάδα, το 76% των ενηλίκων ηλικίας 25-64 ετών έχει ολοκληρώσει την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ποσοστό χαμηλότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 79%. Ωστόσο, το ποσοστό διαφέρει μεταξύ ανδρών και γυναικών, καθώς το 75% των ανδρών έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς το λύκειο σε σύγκριση με το 78% των γυναικών.

Όσον αφορά την ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος, ο μέσος μαθητής σημείωσε 453 βαθμούς στην αναγνωστική ικανότητα, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες – χαμηλότερη από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 488 – στο Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) του ΟΟΣΑ. Κατά μέσο όρο στην Ελλάδα, τα κορίτσια υπερτερούν των αγοριών κατά 18 μονάδες, πολύ πάνω από τη μέση διαφορά των 5 μονάδων του ΟΟΣΑ. Κάτι που δείχνει πως οι οικογένειες ανατρέφουν αρκετά διαφορετικά τα αγόρια από τα κορίτσια.

Παρόλα αυτά, οι πολίτες της χώρας μπορούν να περιμένουν να περάσουν 19,2 χρόνια εκπαίδευσης μεταξύ των ηλικιών 5 και 39 ετών, περισσότερα από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ των 18 ετών.

Υψηλό προσδόκιμο ζωής, υψηλή περιβαλλοντική μόλυνση, κακή ποιότητα του νερού

Όσον αφορά την υγεία, το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στην Ελλάδα είναι περίπου 82 έτη, ένα έτος υψηλότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 81 έτη. Το προσδόκιμο ζωής για τις γυναίκες είναι 84 έτη, έναντι 79 ετών για τους άνδρες.

Το επίπεδο των ατμοσφαιρικών PM2.5 – μικροσκοπικά σωματίδια ατμοσφαιρικών ρύπων αρκετά μικρά ώστε να εισέρχονται και να προκαλούν βλάβες στους πνεύμονες – είναι 14,5 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, ελαφρώς πάνω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ των 14 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο.

Στην Ελλάδα, το 67% των πολιτών δηλώνει ικανοποιημένο από την ποιότητα του νερού, ποσοστό χαμηλότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 84%. Για να αντιστραφεί, ο ένας στους τρεις κατοίκους δεν είναι ευχαριστημένος με την ποιότητα του νερού.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση ως προς την ύπαρξη υποστηρικτικού δικτύου με το 22% να μην περιμένουν βοήθεια από πουθενά.

Το 22% δεν έχει «δίχτυ ασφαλείας»

Όσον αφορά τη δημόσια σφαίρα, υπάρχει μια μέτρια αίσθηση κοινότητας και μέτρια επίπεδα συμμετοχής στα κοινά στην Ελλάδα, όπου το 78% των ανθρώπων πιστεύει ότι γνωρίζει κάποιον στον οποίο θα μπορούσε να βασιστεί σε περίπτωση ανάγκης, ποσοστό μικρότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 91%.

Η προσέλευση των ψηφοφόρων, ένα μέτρο της συμμετοχής των πολιτών στην πολιτική διαδικασία, ήταν 58% κατά τη διάρκεια των πρόσφατων εκλογών, χαμηλότερη από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 69%. Η κοινωνική και οικονομική κατάσταση μπορεί να επηρεάσει τα ποσοστά ψήφου- η συμμετοχή των ψηφοφόρων για το ανώτερο εισοδηματικά 20% του πληθυσμού εκτιμάται ότι είναι 59% και για το κατώτερο 20% εκτιμάται ότι είναι 58%.

Όταν τους ζητήθηκε να αξιολογήσουν τη γενική ικανοποίησή τους από τη ζωή σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10, οι Έλληνες τη βαθμολόγησαν κατά μέσο όρο με 5,8, χαμηλότερα από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 6,7.

Ακίνητα – φορολογία

H αλήθεια είναι πως δε θα συνεχίσουμε με ευχάριστα στατιστικά, από την αγορά ακινήτων παραπέμποντας και στα όσα επισημαίνει ο ΟΟΣΑ για λίγα τετραγωνικά ανά κάτοικο.

Τα πρωτεία λοιπόν από τη Γαλλία έχει πάρει η Ελλάδα από το 2021 και μετά καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία της Ε.Ε. έχει τα υψηλότερα έσοδα από την ακίνητη περιουσία στο σύνολο των φορολογικών εσόδων. Σύμφωνα με τα στοιχεία, όλες οι χώρες της Ε.Ε. επιβάλλουν φόρο στην ακίνητη περιουσία. Τα έσοδα από την ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα αποτελούν το 6,1% των φορολογικών εσόδων (στοιχεία 2021) όταν ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 2,6%. Με βάση τα ίδια στοιχεία το 2009 τα έσοδα από τη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας ανέρχονταν στο 3,1% με τη χώρα να βρίσκεται τότε στην τέταρτη θέση με τους υψηλότερους φόρους στην Ε.Ε.

Με βάση τα στοιχεία που παρουσίαση το The Power Game, η Γαλλία έχει έσοδα που ανέρχονται στο 5% των συνολικών φορολογικών εσόδων, ενώ το 2020 ανέρχονταν στο 6,6%, όσο ακριβώς είχε και η Ελλάδα. Μέσα σε ένα χρόνο, το ποσοστό στη Γαλλία μειώθηκε δραστικά, ενώ η ίδια τάση παρατηρείται στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.

Για παράδειγμα το 2020 ο μέσος όρος στην Ε.Ε, ήταν 3,1% και το 2021 μειώθηκε στο 2,6%. Στη Δανία, από 3,2% πλέον έχουν πέσει στο 2,9%, στην Ισπανία από 3,4% στο 3,1%, στη Φινλανδία από 2% στο 1,8% και στην Ισλανδία από 5% στο 4,8%. Προφανώς ο περιορισμός των εσόδων είναι αποτέλεσμα της μείωσης της φορολογίας.

Βέβαια και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχουν περιορισθεί σημαντικά τα έσοδα από τα ακίνητα, κάτι που οφείλεται στη μείωση του ΕΝΦΙΑ. Συγκεκριμένα από 7,6% που ήταν τα έσοδα του Δημοσίου από ακίνητα στο σύνολο των φορολογικών εισόδων το 2013, σταδιακά μειώθηκαν για να φθάσουν στο 6,1% το 2021. Η μεγαλύτερη μείωση έγινε το 2019 με τη μείωση του ΕΝΦΙΑ και ακολούθησε μία ακόμη μείωση το 2022. Ουσιαστικά σήμερα το ποσοστό των εσόδων από ακίνητα έχει πέσει κάτω από το 6%, διατηρώντας ωστόσο την πρώτη θέση στην Ε.Ε. Σημειώνεται ότι το 2009, τα έσοδα από τα ακίνητα αντιπροσώπευαν το 3,1% των φορολογικών εσόδων όταν στην Ε.Ε ήταν 2,5%. Έκτοτε άνοιξε σημαντικά η «ψαλίδα» καθώς τα δημοσιονομικά προβλήματα και τα μνημόνια έφεραν το ΕΕΤΗΔΕ (έκτακτο ειδικό τέλος ακινήτων) το οποίο εισπράττονταν μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ. Η κυβέρνηση Σαμαρά προχώρησε στην κατάργηση του και την αντικατάσταση τους από τον σημερινό ΕΝΦΙΑ.

Πάντως τα τελευταία χρόνια καταγράφεται αύξηση των μεταβιβάσεων, εξέλιξη που έχει οδηγήσει και στη σημαντική αύξηση των εσόδων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, το προηγούμενο έτος πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 1.090 μεταβιβάσεις ακινήτων την ημέρα. Συγκεκριμένα οι δηλώσεις φόρου μεταβιβάσεις ακινήτων και γονικών παροχών ξεπέρασαν τις 400.000, εξέλιξη που οδήγησε και στην αύξηση των κρατικών εσόδων. Από τη πώληση οικοδομών εισπράχθηκαν το 2023 περί τα 426,04 εκατ. ευρώ έναντι 371,24 εκατ. ευρώ το 2022, αυξημένα κατά 14,76%. Αντίθετα μειωμένες ήταν οι εισπράξεις από την πώληση οικοπέδων και αγροτεμαχίων. Τα έσοδα ανήλθαν το 2023 στα 94,20 εκατ. ευρώ μειωμένα κατά 18,42 εκατ. ευρώ συγκριτικά με το 2022. Συνολικά πάντως εισπράχθηκαν 520,24 εκατ. ευρώ αυξημένα κατά 43 εκατ. ευρώ έναντι το 2022. Εφόσον συνυπολογισθούν και οι εισπράξεις από τις δωρεές και γονικές παροχές,  οι εισπράξεις ξεπερνούν τα 760 εκατ. ευρώ.

Ανησυχητικό

Δε φταίμε εμείς που δε θα συνεχίσουμε ευχάριστα. Αλλά έχοντας πει πως θα παρακολουθούμε πολύ στενά την πορεία των καταθέσεων ως ένδειξη για το πως πάνε τα πράγματα στην ελληνική οικονομία, έχοντας εκφράσει την έκπληξη μας για τις αντοχές των προηγούμενων μηνών (αν και υπάρχουνε μεγάλες ανισότητες). Με μεγάλο προβληματισμό είδαμε τη νέα μείωση κατά 1,068δις ευρώ που σημείωσαν οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα τον Φεβρουάριο, έναντι μείωσης κατά 5,24 δισ. τον Ιανουάριο, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ). Σίγουρα δεν ήλθε το τέλος του κόσμου. Όμως δεν κρύβουμε πως θα περιμένουμε την πορεία των καταθέσεων και κατά τους επόμενους μήνες, με το κόστος ζωής να παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα, με την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων να είναι από τις χαμηλότερες στην Ε.Ε. όπως είχαμε δει και προσφάτως.

Για την ιστορία και όσον αφορά την πορεία των καταθέσεων:

ΙΙ.1 Καταθέσεις από τη γενική κυβέρνηση

Μείωση κατά 737 εκατ. ευρώ παρουσίασαν, το Φεβρουάριο του 2024, οι καταθέσεις της γενικής κυβέρνησης, έναντι αύξησης κατά 1.536 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής μειώθηκε στο -10,2% από 2,9% τον προηγούμενο μήνα.

ΙΙ.2 Καταθέσεις από τον ιδιωτικό τομέα

Μείωση κατά 1.068 εκατ. ευρώ παρουσίασαν, το Φεβρουάριο του 2024, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα, έναντι μείωσης κατά 5.238 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής αυξήθηκε σε 3,0% από 2,7% τον προηγούμενο μήνα.

ΙΙ.2.1 Καταθέσεις από επιχειρήσεις

Μείωση κατά 912 εκατ. ευρώ παρουσίασαν, το Φεβρουάριο του 2024, οι καταθέσεις των επιχειρήσεων, έναντι μείωσης κατά 3.167 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής αυξήθηκε στο 2,4% από 1,6% τον προηγούμενο μήνα. Ειδικότερα, οι καταθέσεις των MXE μειώθηκαν κατά 537 εκατ. ευρώ, έναντι μείωσης κατά 3.377 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Οι καταθέσεις των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων μειώθηκαν κατά 374 εκατ. ευρώ, έναντι αύξησης κατά 210 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.

ΙΙ.2.2 Καταθέσεις από νοικοκυριά και ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα

Μείωση κατά 156 εκατ. ευρώ παρουσίασαν, το Φεβρουάριο του 2024, οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων, έναντι μείωσης κατά 2.070 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής παρέμεινε αμετάβλητος στο 3,1% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.

Γιατί είναι τόσο σημαντική η εαρινή σύνοδος του ΝΑΤΟ

Όπως τώρα σχολίαζε ο Βηματοδότης … Δεν είναι μόνον ότι λόγω της κλιμάκωσης του πολέμου και της αναμενόμενης εαρινής επίθεσης των Ρώσων, οι υπουργοί Εξωτερικών της Συμμαχίας (με τις προσθήκες της Σουηδίας και Φινλανδίας) θα πρέπει να ενεργοποιήσουν  για άλλη μια φορά το Συμβούλιο ΝΑΤΟ – Ουκρανίας, ώστε, σύμφωνα με την ατζέντα να γίνει μια αποτίμηση και αποτροπή της ρωσικής απειλής, είναι και οι διμερείς συναντήσεις που θα έχει ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης: Στο περιθώριο της Συνόδου αναμένεται να συναντηθεί τόσο με τον Τούρκο ομόλογό του  Χακάν Φιντάν, όσο και με τον Αμερικανό Άντονι Μπλίνκεν. Η πρώτη θα έχει κυρίως σχέση με την προετοιμασία της επίσκεψης Μητσοτάκη στην Τουρκία (στο δεύτερο δεκαήμερο του Μαΐου) και η δεύτερη η ενίσχυση των σχέσεων.

Επιπλέον οι υπουργοί Εξωτερικών του ΝΑΤΟ θα προετοιμάσουν και την Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας που θα πραγματοποιηθεί το καλοκαίρι στην Ουάσιγκτον για τα 75 χρόνια από την ίδρυση της. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν θα υποδεχθεί στον Λευκό Οίκο όλους τους ηγέτες, καθώς και τον απερχόμενο γενικό γραμματέα Γενς Στόλτενμπεργκ.