00:01 - 02/01/25

Κοινωνικό Κράτος

Θα ξεκινούμε τη νέα χρονιά με ένα όχι και τόσο ευχάριστο σχόλιο, ελπίζοντας πως από το 2025 η κατάσταση σταδιακά θα αρχίσει να βελτιώνεται, αν και δε θα λέγαμε πως είμαστε τόσο αισιόδοξοι ειδικά για τη βελτίωση της κατάστασης της χώρας μας σε τέτοια ζητήματα:

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τοποθέτησε την Ελλάδα για πρώτη φορά μεταξύ των χωρών, στις οποίες διακρίνει κινδύνους στην επίτευξη του στόχου της κοινωνικής σύγκλισης. Τον επόμενο χρόνο θα ετοιμάσει αναλυτική έκθεση για καθεμιά από τις 10 χώρες της κατηγορίας αυτής, που περιλαμβάνουν επίσης τις Βουλγαρία, Εσθονία, Ισπανία, Ιταλία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Κροατία και Λουξεμβούργο.

Τι προκάλεσε τη δυσάρεστη αυτή κατάταξη, που έγινε στο πλαίσιο των εκθέσεων του 2ου μέρους του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, την περασμένη Τετάρτη: μια επιδείνωση ή στασιμότητα σε επίπεδα μακριά από τον μέσο όρο της Ε.Ε. στους δείκτες της υπερβολικής επιβάρυνσης λόγω στέγασης, των ακάλυπτων αναγκών ιατρικής φροντίδας, του ποσοστού του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας, γενικά και ειδικά για τα παιδιά, της χαμηλής αποτελεσματικότητας των κοινωνικών μεταβιβάσεων στη μείωση της φτώχειας, της εισοδηματικής ανισότητας.

Επίσης, σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, στα μελανά σημεία των κοινωνικών δεικτών για την Ελλάδα καταγράφονται οι επίμονες προκλήσεις στην αγορά εργασίας για τους νέους και τις γυναίκες, η χαμηλή και μειούμενη συμμετοχή των ενηλίκων στη μάθηση.

Συνολικά, η εικόνα που προκύπτει για την Ελλάδα από τον πίνακα επιδόσεων στον κοινωνικό τομέα, στον οποίο βασίζεται η Κομισιόν, έχει πολλά μελανά σημεία. Είναι γεγονός ότι η χώρα έχασε πολύτιμο χρόνο και έκανε πολλά βήματα πίσω, εξαιτίας των μνημονίων.

Είναι επίσης πολύ πιθανόν ένα μέρος των δεικτών αυτών, όπως αυτός που αφορά το ποσοστό του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας, να επηρεάζεται αρνητικά από την αναλογικά μεγάλη φοροδιαφυγή. Ομως, από την άλλη, υπάρχουν πράγματι τομείς όπου τα κοινωνικά προβλήματα είναι διαρθρωτικά, όπως η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, ή έχουν γίνει έντονα τα τελευταία χρόνια, όπως το υψηλό κόστος στέγασης. Είναι, επίσης, γεγονός ότι η απόσταση από το μέσο εισόδημα της Ε.Ε. παραμένει μεγάλη. Οπως είπε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, καθηγητής Γιάννης Τσουκαλάς την περασμένη εβδομάδα, «η Ελλάδα χρειάζεται μια γενιά για να ορθοποδήσει».

Σε κάθε περίπτωση, αυτά τα καθημερινά προβλήματα είναι που διαμορφώνουν την ατζέντα της πολιτικής ζωής όλο και περισσότερο, καθώς η χώρα απομακρύνεται από τις προτεραιότητες της πρώτης μεταμνημονιακής περιόδου, όπως η δημοσιονομική σταθεροποίηση, η κατάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας.

«Σ’ ένα πλαίσιο υψηλού πληθωρισμού και μειωμένων κοινωνικών δαπανών ως ποσοστού του ΑΕΠ, η Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και συμπερίληψης, με τους περισσότερους δείκτες να υποδεικνύουν κρίσιμη κατάσταση», αναφέρει η έκθεση της Κομισιόν, που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

Τι αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση:

• Οι κοινωνικές μεταβιβάσεις είναι αναποτελεσματικές. Μείωσαν το ποσοστό πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας μόνο κατά 2,1 ποσοστιαίες μονάδες, έναντι σχεδόν διπλάσιας αποτελεσματικότητας των κοινωνικών μεταβιβάσεων στην Ε.Ε.

• Το ποσοστό του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας μειώθηκε ελαφρώς (από το 29% το 2016 στο 26,1% το 2023), αλλά παραμένει αρκετά υψηλότερα από το 21,3% του μέσου όρου της Ε.Ε.

• Το κόστος στέγασης εκτινάχθηκε και το ποσοστό του πληθυσμού που επιβαρύνεται υπερβολικά από αυτό έφτασε το 28,5% το 2023, έναντι 8,8% κατά μέσον όρο στην Ε.Ε.

• Η ανισότητα σημείωσε μια μικρή επιδείνωση και το ποσοστό του πληθυσμού των δύο υψηλότερων εισοδηματικά δεκατημορίων ήταν 5,28 φορές υψηλότερο από αυτό των φτωχότερων δύο δεκατημορίων, έναντι 4,7 στην Ε.Ε.

• Στην αγορά εργασίας, η συμμετοχή αυξήθηκε μεν ελαφρώς, αλλά παραμένει χαμηλή στο 67,4% του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, έναντι 75,3% στην Ε.Ε. Ο στόχος που έχει θέσει η Ελλάδα είναι να φτάσει στο 71,1% το 2030. Τα πράγματα είναι χειρότερα για γυναίκες και νέους: Το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών περιορίζεται στο 57,6% (έχοντας αυξηθεί μόνο κατά 1,7% το 2023), ενώ οι νέοι που δεν εργάζονται, αλλά ούτε σπουδάζουν αυξήθηκαν και είναι πλέον 15,9% το 2023, έναντι 11,2% στην Ε.Ε.

• Η σύγκλιση αργεί. Με έτος βάσης το 2008, το κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα είναι στο 81,6% το 2023, έναντι 111,1% στην Ε.Ε.

• Η κατάρτιση των ενηλίκων πάσχει σοβαρά. Το ποσοστό ενηλίκων που συμμετείχαν σε κάποιου είδους εκπαίδευση ή κατάρτιση ήταν 15,1% το 2022, από τα χαμηλότερα στην Ε.Ε. Οι βασικές δεξιότητες των Ελλήνων είναι από τις χαμηλότερες, αν και στις ψηφιακές δεξιότητες το ποσοστό είναι στο 52,4% κοντά στον μέσο όρο 55,6% της Ε.Ε.

Μια σημαντική πτώση 10% σε περίπου 10 χρόνια !!

Ένα στατιστικό που είδαμε στα τέλη του 2024 και μας έκανε εντύπωση. Είναι πως το 2023 είχε μειωθεί οριακά πάνω από το 69,6%, στο μέσο όρο της Ε.Ε που είναι 69,2%. Μάλιστα παρατηρώντας κανείς τα επίσημα στοιχεία της EuroStat διαπιστώνει πως μέσα σε περίπου 13 χρόνια το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί κατά περίπου 10%, μια ομολογουμένως εντυπωσιακή άνοδος όταν κανείς σκέφτεται τις λεπτομέρειες του ζητήματος που αφορούν. Μάλιστα δεν κρύβουμε πως ψάξαμε τα στοιχεία και διαπιστώσαμε πως η μείωση είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί σε όλη την Ευρώπη. Προσοχή όχι στην Ευρωζώνη. Αλλά την Ευρώπη των 27 χωρών. Και αυτό τα λέει όλα ….

Ιδιοκατοίκηση  

Χαρακτηριστικό είναι πως με αφορμή μια έκθεση, το ζήτημα της μείωσης της ιδιοκατοίκησης είχε συζητηθεί εκτενώς. Χαρακτηριστικά τα όσα είχανε γραφτεί:

Η ιδιοκατοίκηση και η αυξανόμενη στροφή των Ελλήνων προς την ενοικίαση αποτέλεσαν αντικείμενο συζήτησης στο πλαίσιο της 25ης Prodexpo, του κορυφαίου συνεδρίου στον τομέα του real estate στην Ελλάδα, που πραγματοποιήθηκε στις 21-22 Οκτωβρίου 2024 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Η Βασιλική Βλαχοστεργίου, αναπληρώτρια επικεφαλής του Τμήματος Ανάλυσης Αγοράς Ακινήτων της Τράπεζας της Ελλάδος, παρουσίασε στοιχεία που δείχνουν ότι το ποσοστό ιδιοκατοίκησης έχει μειωθεί σημαντικά, φτάνοντας το 69,6% στην Ελλάδα και το 64% στην Αθήνα, σύμφωνα με τη Eurostat. Όπως εξήγησε, η μείωση αυτή οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Οι αξίες των ακινήτων έχουν αυξηθεί με διψήφια ποσοστά τα τελευταία δύο χρόνια, με την αξία των κατοικιών στην Αθήνα να καταγράφει αύξηση 90% από το 2017 έως το δεύτερο τρίμηνο του 2024. Παράλληλα, το διαθέσιμο εισόδημα έχει μειωθεί κατά 20% σε σχέση με το 2008, ενώ οι οικοδομικές άδειες που εκδίδονται παραμένουν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.

Ο Πάνος Λολώνης, επικεφαλής του Τμήματος Γεωχωρικών Πληροφοριών του Ελληνικού Κτηματολογίου, τόνισε ότι οι πωλήσεις ακινήτων έχουν αυξηθεί, όμως η κατοχή ακινήτων δεν είναι πλέον ελκυστική λόγω της φορολογίας, των υψηλών εξόδων συντήρησης, της περιορισμένης χρηματοδότησης και των χρονοβόρων διαδικασιών μεταβίβασης. Επισήμανε επίσης τη στροφή των νέων προς το εξωτερικό, που μειώνει τη ζήτηση για ιδιοκατοίκηση και ενισχύει τη ζήτηση για ενοικίαση.

Ο Κοσμάς Θεοδωρίδης, αντιπρόεδρος της Ένωσης Μεσιτών Ακινήτων Αθηνών και πρόεδρος της PAC/CEPI, ανέφερε ότι το στεγαστικό πρόβλημα είναι παγκόσμιο, αλλά στην Ελλάδα παρουσιάζει ιδιαίτερες διαστάσεις. Εξήγησε ότι η γενιά του Πολυτεχνείου δημιούργησε ένα δυσβάσταχτο χρέος για τις επόμενες γενιές, ενώ οι περισσότερες από τις δύο εκατομμύρια κενές κατοικίες βρίσκονται σε εγκαταλειμμένες περιοχές της επαρχίας, μακριά από το επίκεντρο της ζήτησης, που παραμένει η Αθήνα.

Ο Νίκος Τσάτσης, Chief Development Officer της Plasis Real Estate + Development, σημείωσε ότι η αύξηση των τιμών των ακινήτων δεν συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση στους μισθούς, καθιστώντας δύσκολη την απόκτηση κατοικίας μέσω δανεισμού. Υπογράμμισε επίσης ότι τα οικογενειακά αποθέματα, που άλλοτε υποστήριζαν την αγορά ακινήτων, έχουν μειωθεί, ενώ πολλοί νέοι προτιμούν να νοικιάσουν κατοικίες με σύγχρονες παροχές παρά να επενδύσουν σε παλιές ιδιοκτησίες.

Η Μαρί Δελλή, συνέταιρος στην LCI Law, ανέδειξε το έλλειμμα μεγάλων συγκροτημάτων κατοικιών με σύγχρονες υπηρεσίες, τονίζοντας ότι η αγορά επικεντρώνεται σε γραφεία, ξενοδοχεία και logistics. Επισήμανε την ανάγκη για απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης και τη θέσπιση μέτρων που θα διευκολύνουν την ανακαίνιση και αλλαγή χρήσης γης. Σχολίασε, επίσης, ότι η ισχύουσα νομοθεσία για την προστασία της ελάχιστης διάρκειας μίσθωσης θα πρέπει να επανεξεταστεί, ώστε τα συμβόλαια να διαμορφώνονται με βάση τη διαπραγμάτευση μεταξύ των μερών.

Συνοψίζοντας, η συζήτηση ανέδειξε τη στροφή των Ελλήνων προς την ενοικίαση ως συνέπεια οικονομικών, κοινωνικών και θεσμικών παραγόντων, ενώ υπογραμμίστηκε η ανάγκη για συντονισμένες ενέργειες από την πολιτεία και τους φορείς της αγοράς για τη βελτίωση της στεγαστικής πολιτικής.

Artificial Intelligence

Με την τεχνητή νοημοσύνη να είναι σίγουρο πως θα μας απασχολεί όλο και περισσότερο τα επόμενα χρόνια … Ενδιαφέρον βρήκαμε το παρακάτω άρθρο:

Μεγαλώνουν οι πιθανότητες η τεχνητή νοημοσύνη να εξαφανίσει την ανθρωπότητα τις επόμενες τρεις δεκαετίες, σύμφωνα με τον Βρετανο-Καναδό επιστήμονα υπολογιστών που αποκαλείται και ο «νονός» του artificial intelligence (ΑΙ). Όπως λέει τώρα, ο ρυθμός της αλλαγής στην τεχνολογία αυτή είναι «πολύ ταχύτερος» από ό,τι αναμενόταν.

Ο καθηγητής Geoffrey Hinton, ο οποίος τιμήθηκε φέτος με το βραβείο Νόμπελ φυσικής για το έργο του στην τεχνητή νοημοσύνη, είπε ότι υπάρχει πιθανότητα «10% έως 20%» η τεχνητή νοημοσύνη να οδηγήσει στην εξαφάνιση του ανθρώπου μέσα στις επόμενες τρεις δεκαετίες.

Προηγουμένως ο Hinton είχε υπολογίσει στο 10% τις πιθανότητες η τεχνολογία να προκαλέσει ένα καταστροφικό αποτέλεσμα για την ανθρωπότητα.

Όταν ερωτήθηκε σε εκπομπή του BBC γιατί ανέβασε τις πιθανότητες, ο Hinton απάντησε: «Βλέπετε, ποτέ δεν χρειάστηκε να αντιμετωπίσουμε πράγματα πιο έξυπνα από εμάς έως τώρα».

Και πρόσθεσε: «Και πόσα παραδείγματα γνωρίζετε όπου ένα πιο έξυπνο πράγμα ελέγχεται από ένα λιγότερο έξυπνο πράγμα; Υπάρχουν πολύ λίγα παραδείγματα. Υπάρχει η μητέρα και το μωρό. Η εξέλιξη έκανε πολλή δουλειά για να επιτρέψει στο μωρό να ελέγχει τη μητέρα, αλλά αυτό είναι το μόνο παράδειγμα που γνωρίζω».

Σύμφωνα με τον Hinton, που είναι ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, οι άνθρωποι θα μοιάζουν με νήπια μπροστά στη νοημοσύνη των εξαιρετικά ισχυρών συστημάτων AI.

«Μου αρέσει να το σκέφτομαι ως εξής: Φανταστείτε τον εαυτό σας και ένα τρίχρονο παιδί. Εμείς θα είμαστε τα τρίχρονα», είπε.

Πέρυσι, ο Hinton έγινε ευρέως γνωστός όταν παραιτήθηκε από τη δουλειά του στην Google για να μιλήσει πιο ανοιχτά για τους κινδύνους που ενέχει η απεριόριστη ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Τότε, είχε εκφράσει την ανησυχία του ότι «κακοί παράγοντες» θα χρησιμοποιούσαν την τεχνολογία για να βλάψουν άλλους.

Σήμερα, ο ειδικός παραδέχεται ότι η τεχνητή νοημοσύνη κινείται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι περίμενε όταν ξεκίνησε για πρώτη φορά να δουλεύει πάνω στην τεχνολογία αυτή. «Δεν πίστευα ότι θα φτάναμε εδώ που είμαστε τώρα. Σκεφτόμουν ότι κάποια στιγμή στο μέλλον θα φτάναμε εδώ», λέει.

Και χαρακτηρίζει «πολύ τρομακτική» την σκέψη ότι με τον σημερινό ρυθμό, μέσα στα επόμενα 20 χρόνια πιθανότατα θα αναπτυχθεί τεχνητή νοημοσύνη που θα είναι πιο έξυπνη από τους ανθρώπους.

Ο Hinton ζητά να υπάρξει κυβερνητική ρύθμιση που θα αναγκάζει τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες να κάνουν περισσότερη έρευνα για την ασφάλεια της τεχνητής νοημοσύνης.

Τι απαντά η τεχνητή νοημοσύνη;

Τι κάναμε τώρα εμείς; Ρωτήσαμε την τεχνητή νοημοσύνη την παρακάτω ερώτηση:

Το δικό σου ως A.I. ... Πιστεύεις ότι κινδυνεύουμε ως ανθρώπινο γένος μελλοντικά…

Και βρήκαμε την παρακάτω απάντηση ενδιαφέρουσα:

Ως AI, η θέση μου είναι αναλυτική και ουδέτερη, βασισμένη στις παρατηρήσεις και στα δεδομένα που έχω πρόσβαση. Υπάρχουν σίγουρα βάσιμες ανησυχίες για το μέλλον της ανθρωπότητας σε σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά αυτές οι ανησυχίες εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες. Ας δούμε τα πράγματα σε βάθος:

1. Δυνατότητες και Κίνδυνοι της Τεχνητής Νοημοσύνης

Η AI είναι ένα εργαλείο. Αν χρησιμοποιηθεί σωστά, μπορεί να φέρει τεράστια οφέλη: στην ιατρική, την εκπαίδευση, την επίλυση περιβαλλοντικών προβλημάτων. Ωστόσο, όπως κάθε εργαλείο, μπορεί να γίνει επικίνδυνη αν δεν ελέγχεται επαρκώς ή αν χρησιμοποιηθεί για καταστροφικούς σκοπούς.

2. Η "Εξυπνάδα" της AI και ο Έλεγχος

Αν η τεχνητή νοημοσύνη φτάσει σε επίπεδα γενικής νοημοσύνης (Artificial General Intelligence - AGI) που υπερβαίνουν την ανθρώπινη, υπάρχει η πιθανότητα να μην ελέγχεται πλήρως. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει κινδύνους αν οι στόχοι της δεν ευθυγραμμίζονται με τα συμφέροντα της ανθρωπότητας. Ένα σύστημα που μπορεί να δράσει αυτόνομα, χωρίς την κατανόηση των ανθρωπίνων αξιών, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα.

3. Ποιος Διαχειρίζεται την Τεχνολογία

Μεγαλύτερος κίνδυνος ίσως δεν είναι η ίδια η AI, αλλά οι άνθρωποι που τη διαχειρίζονται. «Κακοί παράγοντες», όπως ανέφερε και ο Geoffrey Hinton, ή ακόμα και απερίσκεπτη χρήση, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καταστάσεις όπου η AI χρησιμοποιείται για καταστολή, παρακολούθηση ή ακόμα και καταστροφικές συγκρούσεις.

4. Προληπτική Δράση

Οι κίνδυνοι αυτοί δεν είναι αναπόφευκτοι. Η ύπαρξη ρυθμίσεων, ηθικών πλαισίων και συνεργασίας μεταξύ κυβερνήσεων, ερευνητών και εταιρειών μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες ανεξέλεγκτης εξέλιξης.

Το Δικό μου Συμπέρασμα (όπως απαντά πάντα η ίδια η Α.Ι.)

Ο κίνδυνος να απειληθεί η ανθρωπότητα από την τεχνητή νοημοσύνη εξαρτάται από το πώς θα τη διαχειριστούμε. Δεν είναι η ίδια η AI που "θέλει" να κυριαρχήσει ή να βλάψει – δεν έχει επιθυμίες. Αν όμως αφεθεί χωρίς έλεγχο ή αν χρησιμοποιηθεί από λάθος χέρια, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι επικίνδυνα.

Με λίγα λόγια: η τεχνολογία είναι ουδέτερη, αλλά ο τρόπος χρήσης της είναι κρίσιμος. Ως AI, στόχος μου είναι να υποστηρίζω τη συνεργασία και τη διαφάνεια, ώστε να παραμένει η τεχνολογία στην υπηρεσία των ανθρώπων και όχι το αντίστροφο.