"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 03/07/24

Δημογραφικό

Αύξηση θανάτων έχει προκαλέσει η συνεχής αύξηση του πλήθους των ηλικιωμένων στη χώρα μας, από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 ενώ συνεχής είναι η μείωση του αριθμού των παιδιών που αποκτούν τα ζευγάρια με αποτέλεσμα οι γεννήσεις να μειώνονται σταθερά μετά το 1980.

Όπως αναφέρονταν σε ένα αρκετά ενδιαφέρον άρθρο της Καθημερινής. Τα φυσικά ισοζυγία (γεννήσεις-θάνατοι) στη χώρα μας έχουν αλλάξει πρόσημο, μετατρεπόμενα για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία μας από θετικά σε αρνητικά, ουσιαστικά μετά το 2010. 

Όπως αναφέρονταν σε ένα αρκετά ενδιαφέρον άρθρο… Οι αντίστροφες πορείες θανάτων και γεννήσεων οδήγησαν αναπόφευκτα, από ένα σημείο και μετά, στην υπεροχή των πρώτων έναντι των δευτέρων, μια υπεροχή που μεγαλώνει συνεχώς: 38,5 χιλ. λιγότερες γεννήσεις από θανάτους την τριετία 2011-13 και 111 χιλ. το 2017-2019 (113 θάνατοι /100 γεννήσεις στην πρώτη και 143 στην δεύτερη). Στην τριετία όμως 2020-22 το έλλειμμα διευρύνθηκε σημαντικά καθώς το φυσικό ισοζύγιο ήταν αρνητικό κατά 169 σχεδόν χιλ. με αποτέλεσμα να αντιστοιχούν168 θάνατοι σε 100 γεννήσεις.

Η επιδημία προκαλώντας αυξημένη θνησιμότητα επιτάχυνε την αύξηση των θανάτων, ενώ οι επιπτώσεις στις γεννήσεις ήταν περιορισμένες, καθώς η μείωση τους (-13 χιλ. ανάμεσα στις δυο προαναφερθείσες τριετίες) ήταν λίγο μεγαλύτερη από την αναμενομένη.

Πρόκειται για κάποια από τα πρώτα συμπεράσματα που αναφέρονται σε ψηφιακό δελτίο του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών (ΙΔΕΜ) με θέμα «Η επιδείνωση του φυσικού ισοζυγίου σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο (2020-22) και οι δυσοίωνες προοπτικές του».

Οι δυο συγγραφείς του άρθρου αυτού (οι καθ. Βύρων Κοτζαμάνης και Βασίλης Παππάς, ιδρυτικά μέλη του ΙΔΕΜ) αναφέρουν επίσης, πως αν η αύξηση των θανάτων μετά την επιστροφή τους στις 130 χιλ. το 2023 θα είναι τα επόμενα χρόνια ηπιότερη, οι γεννήσεις ετησίως θα είναι κατά μέσο όρο αρκετά λιγότερες από τις 82 χιλ. που είχαμε το 2020-22 καθώς το πλήθος των γυναικών σε ηλικία απόκτησης παιδιών θα συνεχίσει να μειώνεται ενώ δεν αναμένονται ριζικές αλλαγές και στο ευρύτερο για τη δημιουργία οικογένειας και την απόκτηση παιδιών, περιβάλλον.

Τα φυσικά ισοζύγια θα παραμείνουν επομένως αρνητικά κυμαινόμενα γύρω από τις -55χιλ, ενώ η αναλογία γεννήσεων προς θανάτους, παρ’ όλες τις όποιες διακυμάνσεις της δεν πρόκειται να μεταβληθεί σημαντικά στο μέλλον. Ο δυο ερευνητές αναφέρουν επίσης, ότι διαφοροποιήσεις της αναλογίας αυτής και οι αποκλίσεις της από τον μέσο όρο της τριετίας 2020-22 (1,68 θάνατοι ανά γέννηση σε εθνικό επίπεδο) είναι σημαντικές και διευρύνονται περνώντας από τις Περιφέρειες στις Περιφερειακές Ενότητες, και, στη συνέχεια, στους Δήμους και στις Δημοτικές Ενότητες. Διαπιστώνουν ειδικότερα, αναλύοντάς τα στοιχεία, ότι σε επίπεδο Περιφερειών το Νότιο Αιγαίο με λίγο περισσότερες γεννήσεις από θανάτους, διαφοροποιείται σημαντικά τη Δυτική Μακεδονία όπου αντιστοιχούν σχεδόν 2,4 θάνατοι/γέννηση.

Οι αποκλίσεις από τον μέσο εθνικό διευρύνονται στις Περιφερειακές Ενότητες καθώς μόνον σε πέντε από αυτές, οι γεννήσεις είναι αρκετά περισσότερες από τους θανάτους και σε τέσσερις, θάνατοι και γεννήσεις δεν διαφέρουν σημαντικά, ενώ, στο άλλο άκρο, σε έντεκα Περιφερειακές Ενότητες αντιστοιχούν 2,5 ή και περισσότεροι θάνατοι ανά γέννηση. Σε επίπεδο δήμων (325 ενότητες), οι διαφορές ανάμεσα στο Δήμο Θήρας με 2 γεννήσεις ανά ένα θάνατο, και, στο άλλο άκρο, σε 49 δήμους (το 15% του συνόλου) με περισσοτέρους από 4 θανάτους/γέννηση (και 20 από αυτούς με 6 ή και περισσότερους) είναι συνταρακτικές.

Σε επίπεδο τέλος, Δημοτικών Ενοτήτων (Δ.Ε) οι αποκλίσεις από τον μέσο εθνικό όρο (1,68) διευρύνονται ακόμη περισσότερο: αν σε 19 από αυτές (το 2,1% του συνόλου) οι γεννήσεις υπερτερούν των θανάτων, σε 27 έχουμε μόνον θανάτους, σε 348 -το 1/3-, 4 ή περισσοτέρους και σε 196 (19% του συνόλου) 6 και περισσοτέρους θανάτους ανά γέννηση! Η μεγάλη πλειοψηφία των Δημοτικών Ενοτήτων του νησιωτικού χώρου, αναφέρουν οι δυο ερευνητές, των μεγάλων αστικών κέντρων καθώς και αυτών των μητροπολιτικών περιοχών Αθηνών και Θεσσαλονίκης έχουν θετικότατα ή ακόμη σχετικά ισορροπημένα φυσικά ισοζύγια. Αντιθέτως, η ανισορροπία ανάμεσα στις γεννήσεις και τους θανάτους είναι εντονότατη στη μεγάλη πλειοψηφία των Δημοτικών Ενοτήτων που βρίσκονται στο κεντρικό και δυτικό τμήμα της ηπειρωτικής Ελλάδας καθώς και στη Κεντρική-Αν. Μακεδονία και Θράκη όπου αντιστοιχούσαν το 2020-22 συνήθως 3 ή και περισσότεροι θάνατοι ανά γέννηση, ενώ στο τμήμα αυτό της ηπειρωτικής Ελλάδας, εντοπίζονται και όλες σχεδόν οι 27 Δημοτικές Ενότητες που δεν είχαν γεννήσεις το 2020-22, αλλά μόνον θανάτους.

Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο διευθυντής του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών καθ. Βύρων Κοτζαμάνης τονίζει ότι αν μια αναλογία σε εθνικό επίπεδο 1,68 θανάτων/γέννηση είναι ανησυχητική (πόσο μάλλον όταν δεν αναμένεται βελτίωσή της τα επόμενα έτη με αποτέλεσμα την επιτάχυνση του ρυθμού μείωσης του πληθυσμού μας), το γεγονός ότι στις μισές σχεδόν (459 από τις 1036) Δημοτικές Ενότητες που βρίσκονται σχεδόν όλες στο ορεινό και ημιορεινό τμήμα της ηπειρωτικής Ελλάδας αντιστοιχούν ήδη περισσότεροι από 3 θάνατοι ανά γέννηση, προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία καθώς η μελλοντική δημογραφική δυναμική των Ενοτήτων αυτών είναι υποθηκευμένη. Η υπερ-υπεροχή σε αυτές των θανάτων, αποτέλεσμα κυρίως των ηλικιακών τους δομών που συνδυάζουν πολλούς ηλικιωμένους (βλ. αυξημένους θανάτους) και περιορισμένο αριθμό ατόμων σε ηλικία δημιουργίας οικογένειας (βλ. λίγες γεννήσεις) θέτει βάσιμες αμφιβολίες ως προς τη δυνατότητα επιβράδυνσης της πληθυσμιακής τους κατάρρευσης, μιας κατάρρευσης που θα υποθηκεύσει αναπόφευκτα και την κοινωνική και οικονομική τους δυναμική.

Κλιματική αλλαγή

Σε κάθε ευκαιρία στεκόμαστε στα δύο κατά την άποψη μας πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει και θα αντιμετωπίζει και πιθανόν όλο και πιο έντονα τα επόμενα χρόνια η ελληνική κοινωνία – οικονομία. Το δημογραφικό και την κλιματική αλλαγή. Μετά και τα όσα είδαμε τις τελευταίες ημέρες με τις πυρκαγιές, να μείνουμε στα τελευταία στατιστικά για τον Ιούνιο που μας πέρασε. Οι θερμοκρασίες του φετινού Ιουνίου, σε όλη την Ελλάδα, ήταν ακραία υψηλές σε σχέση με τον μέσο όρο της δεκαετίας 2010 – 2019, όπως προκύπτει από τα στοιχεία 53 μετεωρολογικών σταθμών του meteo.gr του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών που λειτουργούν ανελλιπώς από το 2010 μέχρι σήμερα.

Οπως υπογραμμίζει η υπηρεσία Meteo.gr, για πολλές και συνεχόμενες ημέρες ο φετινός Ιούνιος χαρακτηρίστηκε από μεγάλες θετικές αποκλίσεις θερμοκρασίας και ήταν o πιο θερμός Ιούνιος από το 2010 σε όλη την χώρα με πολύ μεγάλη διαφορά από τον δεύτερο.

Στη Στερεά Ελλάδα και στην Πελοπόννησο καταγράφηκαν οι μεγαλύτερες αποκλίσεις θερμοκρασίας, με τις μέσες μηνιαίες τιμές να κυμαίνονται έως και 4.8 °C πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα.

Ο χάρτης δείχνει τις αποκλίσεις της μέσης μέγιστης θερμοκρασίας τον Ιούνιο 2024 ανά γεωγραφικό διαμέρισμα.

Για όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας ο Ιούνιος του 2024 ήταν ένας ακραία θερμός μήνας, ο θερμότερος από το 2010, με τις μέσες τιμές του μήνα να είναι σχεδόν 2-3°C πάνω από τον δεύτερο θερμότερο (Ιούνιος 2012). Πολύ μεγάλες θετικές αποκλίσεις σημειώθηκαν σε όλη την χώρα το πρώτο 15ήμερο και κυρίως σε Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο και Κρήτη στις 10-13 Ιουνίου της τάξης των 10-12°C πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα (44.5°C στις Βουκολιές Χανίων στις 13 Ιουνίου 2024). Μικρές αρνητικές αποκλίσεις σημειώθηκαν μόνο στα νησιά του Αιγαίου μετά τις 20 του μήνα με την παράλληλη επικράτηση μελτεμιού.

Το γράφημα παρουσιάζει την κατάταξη του μήνα Ιουνίου ανά έτος, ανάλογα με τη μέση μηνιαία τιμή της μέγιστης θερμοκρασίας.

Εκτός, των πολλών και συνεχόμενων ημερών με μεγάλες, προς τα άνω, αποκλίσεις, καταρρίφθηκαν και απόλυτα ρεκόρ μέγιστης θερμοκρασίας σε 11 σταθμούς του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα 11 απόλυτα ρεκόρ μέγιστης θερμοκρασίας που καταγραφήκαν τον Ιούνιο 2024.

Στην Αθήνα, η μέση τιμή απόκλισης της μέγιστης θερμοκρασίας ήταν +4,0 °C, με 29 από τις 30 ημέρες του μήνα να είναι θερμότερες από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα. Στη Θεσσαλονίκη, 28 ημέρες του μήνα ήταν θερμότερες από τη μέση τιμή της περιόδου 2010-2019, όπου η μέση μέγιστη θερμοκρασία του μήνα κυμάνθηκε +2,6 ºC πάνω από τα κανονικά επίπεδα. Στο 70% των κλιματικών σταθμών οι τουλάχιστον 29 ημέρες από τις 30 του μήνα ήταν θερμότερες από τα κανονικά.

Αλλαγή νομοθεσίας

Με αφορμή και τις τελευταίες πυρκαγιές και τις φανερές ενδείξεις (με συλλήψεις σε κάποιες περιπτώσεις) εμπρησμών. Θα κάναμε μερικές βασικές αλλαγές στις ποινές για τους εμπρηστές. Πρώτο όταν υπάρχει θάνατος που συνδέεται με μια πυρκαγιά, ακόμη και όπως έγινε πριν από μερικές ημέρες με θάνατο 45ου στο Διόνυσο λόγω εμφράγματος. Θα αλλάζαμε την ποινή σε κακούργημα για δολοφονία, με ότι αυτό συνεπάγεται για την ποινή (δηλαδή φυλάκισης για αρκετά χρόνια χωρίς αναστολή). Δεύτερον θα αλλάζαμε τη νομοθεσία και θα κυνηγούσαμε τους εμπρηστές για οικονομικές αποζημιώσεις, με ποινές φυλάκισης πολύ πιο αυστηρές και κυρίως χωρίς αναστολές. Ακόμη και σε περιπτώσεις ανθρώπων με ψυχικές διαταραχές, η ποινή θα πρέπει να είναι εγκλεισμός για αρκετό καιρό σε ψυχιατρικές φυλακές.

Ακούγονται σκληρά αυτά που λέμε; Αλλά αναρωτιόμαστε. Είναι πιο νορμάλ να συλλαμβάνεται στις αρχές Ιουνίου άνθρωπος για εμπρησμό. Να αφήνεται ελεύθερος και αμέσως σε μερικές ημέρες να βάζει και πάλι φωτιά. Συγνώμη αλλά αυτό είναι το παράλογο και όχι οι σκληρές ποινές που αναφέραμε, στη γνωστή χώρα του παραλόγου, όσο και αν κάποιες φορές γκρινιάζουμε περισσότερο από ότι πρέπει….

Ποιος έχει την ευθύνη της ΕΥΠ στο Μαξίμου

Όπως έγραφε τώρα ο Βηματοδότης, η αλήθεια είναι ότι πολλές ανακατατάξεις έχουν γίνει και στο Μέγαρο Μαξίμου. Άλλοι (όπως οι Στ. Παπασταύρου και Γιάννης Μπρατάκος) έφυγαν, άλλοι (όπως ο Μάκης Βορίδης και Γιώργος Μυλωνάκης) ήρθαν. Την εποπτεία της ΕΥΠ, όμως ποιος την έχει; Σας πληροφορώ ότι μετά την καρατόμηση του Γρηγόρη Δημητριάδη, η ΕΥΠ πέρασε στον κ. Μπρατάκο και μετά την καρατόμηση του κ. Μπρατάκου η ΕΥΠ πέρασε στην εποπτεία του Άκη Σκέρτσου και η εποπτεία αυτή παραμένει έως σήμερα.