"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 04/12/23

Αγορά εργασίας

Θα ξεκινήσουμε με μια τελευταία έρευνα την οποία βρήκαμε πολύ ενδιαφέρουσα. Η παραγωγικότητα λοιπόν της εργασίας αυξήθηκε στην Ελλάδα την περίοδο 2019-2023 κατά 2% ανά απασχολούμενο και κατά 0,3% ανά ώρα εργασίας, αλλά είναι περίπου στο μισό της Ευρωζώνης, αναφέρει το ΚΕΠΕ στην ετήσια έκθεση του με την ιδιότητα του Εθνικού Συμβουλίου Παραγωγικότητας.

Το KEΠΕ σημειώνει ότι η συνολική παραγωγικότητα των συντελεστών παραγωγής αυξήθηκε με τριπλάσιο ρυθμό από αυτόν της Ευρωζώνης και της ΕΕ την ίδια περίοδο.

Η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, σημειώνει, βελτιώθηκε καθώς το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος μειώθηκε το 2022, για δεύτερο συνεχόμενο έτος, ενώ αυξήθηκε στην Ευρωζώνη και την ΕΕ.

Πάμε λοιπόν να δούμε τα όσα ανέφερε το ΚΕΠΕ σε μια αρκετά ενδιαφέρουσα έκθεση για την ελληνική οικονομία και την αγορά εργασίας:

Η ελληνική οικονομία έχει ανακάμψει πλήρως από τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Επιπλέον, οι αρχικές πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες προκλήθηκαν από πλήθος εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων, έχουν υποχωρήσει. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα είναι σήμερα προετοιμασμένη, όχι μόνο για ανάπτυξη, αλλά ενδεχομένως και για απογείωση, υπό την προϋπόθεση ότι θα έρθουν οι επενδύσεις, μετά από μια δεκαετία και πλέον κρίσης και βραδείας ανάπτυξης.

Κατά τη διάρκεια του 2022, η συνολική παραγωγικότητα των συντελεστών παραγωγής (TFP) της ελληνικής οικονομίας αυξήθηκε κατά 2,9% (με βάση τις ώρες εργασίας) και κατά 3,8% (με βάση την απασχόληση).

Η αύξηση της TFP της ελληνικής οικονομίας έφτασε την αντίστοιχη αύξηση της ΕΑ19 και της ΕΕ27, καθώς μεταξύ του έτους πριν από την πανδημία (2019) και του τρέχοντος έτους (2023), αυξήθηκε περίπου τρεις φορές περισσότερο από τον μέσο όρο της ΕΑ19 και της ΕΕ27.

Εκτός αυτού, η παραγωγικότητα της εργασίας ανά ώρα εργασίας αυξήθηκε κατά 0,3% και η παραγωγικότητα της εργασίας ανά απασχολούμενο αυξήθηκε κατά 2,0%. Ωστόσο, η διαφορά της παραγωγικότητας της εργασίας της ελληνικής οικονομίας με την ευρωπαϊκή, τόσο ως προς τους απασχολούμενους όσο και ως προς τις ώρες εργασίας, παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητη κατά την περίοδο 2019-2023.

Δηλαδή, η ελληνική παραγωγικότητα της εργασίας σε απασχολούμενους είναι περίπου στο 61% του μέσου όρου της ΕΕ27 και στο 55% του μέσου όρου της ΕΑ19. Αντίστοιχα, η ελληνική παραγωγικότητα της εργασίας σε ώρες εργασίας είναι περίπου στο 49% του μέσου όρου της ΕΕ27 και στο 43% του μέσου όρου της ΕΑ19.

Όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα, οι πρόσφατες εξελίξεις υπογραμμίζουν τη βελτίωση της ανταγωνιστικής θέσης της ελληνικής οικονομίας ως προς το κόστος/τις τιμές σε σχέση με την ΕΑ19.

Συγκεκριμένα, η πραγματική αποτελεσματική συναλλαγματική ισοτιμία (REER) με βάση τον δείκτη τιμών καταναλωτή μειώθηκε ελαφρά το 2022 για τέταρτο συνεχές έτος. Η REER με βάση το μοναδιαίο κόστος εργασίας στο σύνολο της οικονομίας (ULCT) μειώθηκε, και αυτή με την σειρά της, το 2022 για δεύτερο συνεχές έτος, φθάνοντας στο χαμηλότερο σημείο της κατά την περίοδο 2010-2022.

Το μοναδιαίο κόστος εργασίας (ULC) μειώθηκε επίσης το 2022 για δεύτερο συνεχές έτος, ενώ αυξήθηκε στην ΕΑ19 και την ΕΕ27. Το σχετικό ULC μειώθηκε κατά 1,7 π.μ. το 2022, σε σύγκριση με το 2021.

Ωστόσο, ο πόλεμος στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, η εκτίναξη των τιμών της ενέργειας, ο επίμονος πληθωρισμός, το αυξημένο κόστος δανεισμού για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, η επιδείνωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (έλλειμμα 9,7% επί του ΑΕΠ το 2022), οι δημογραφικές αλλαγές, η τεχνολογική υστέρηση και οι συχνότερες φυσικές καταστροφές λόγω της κλιματικής αλλαγής δημιουργούν αβεβαιότητα για το μέλλον και πρόσθετες προκλήσεις για την ελληνική οικονομία. Άλλωστε, όπως αποτυπώνει ο Δείκτης Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητας (RCI), όλες οι ελληνικές περιφέρειες βρίσκονται στο τέλος της κλίμακας, με διατήρηση του χάσματος μεταξύ της Αττικής και των υπόλοιπων περιφερειών.

Το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας

Όσον αφορά το Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRP), ο αντίκτυπός του αναμένεται να αποφέρει μία σημαντική αύξηση του ΑΕΠ (13,7 δισεκατομμύρια ευρώ) και της απασχόλησης (περίπου 400.000 θέσεις εργασίας), δηλαδή, αύξηση σε όρους ΑΕΠ κατά 8,3% και της απασχόλησης κατά 10,5%, σε σύγκριση με τα επίπεδα του ΑΕΠ και της απασχόλησης της Ελλάδας το 2020.

Ωστόσο, η ανάλυσή μας υποδηλώνει ότι το RRP ενδέχεται να μην είναι πλήρως εναρμονισμένο με τους μακροπρόθεσμους στρατηγικούς στόχους της Ελλάδας, λόγω της υπερβολικής εξάρτησής του από συγκεκριμένους τομείς, κυρίως τις Κατασκευές, οι οποίοι δεν μπορούν να υποστηρίξουν επαρκώς τους ευρύτερους στόχους μιας δίκαιης ανάπτυξης, μείωσης της εξάρτησης από εισαγωγές και περιορισμών των εκπομπών CO2. Σημειώνεται ότι οι Κατασκευές ήταν ο τομέας που παρουσίασε την υψηλότερη αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας στην ελληνική οικονομία κατά την περίοδο 2020-2022.

Τουρισμός

Απογείωση του ελληνικού τουρισμού φανερώνουν τα στοιχεία των αεροπορικών αφίξεων που δημοσιοποίησε το INSETE, το ερευνητικό εργαλείο του ΣΕΤΕ για το 10μηνο Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2023. Συγκεκριμένα την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου του 2023, καταγράφηκαν 23,0 εκατ. διεθνείς αεροπορικές αφίξεις, ξεπερνώντας τα επίπεδα του Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2022 και παρουσιάζοντας αύξηση κατά 11,5%. Σε απόλυτα νούμερα σημαίνει ότι εφέτος σημειώθηκαν 2,4 εκατομμύρια επιπλέον αφίξεις. Σε σύγκριση μάλιστα με την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2019 η αύξηση υπολογίζεται σε 12%.

Οι αφίξεις στα μεγαλύτερα αεροδρόμια της χώρας

Την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2023, στο Διεθνές Αεροδρόμιων Αθηνών καταγράφηκαν 6,3 εκατ. διεθνείς αεροπορικές αφίξεις παρουσιάζοντας αύξηση 28,4%. Ακολούθησε το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης όπου καταγράφηκαν 2,1 εκατ. διεθνείς αεροπορικές αφίξεις παρουσιάζοντας αύξηση 20,3%. Στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου καταγράφηκε αύξηση 4,7% σε σχέση με πέρυσι και οι διεθνείς αεροπορικές αφίξεις ανήλθαν σε 3,6 εκατ. Στο αεροδρόμιο των Χανίων οι αφίξεις ανήλθαν σε 1,4 εκατ. παρουσιάζοντας αύξηση 8,6%. Στο αεροδρόμιο της Ρόδου καταγράφηκαν 2,6 εκατ. διεθνείς αεροπορικές αφίξεις παρουσιάζοντας αύξηση 2,9%, στο αεροδρόμιο της Κω καταγράφηκαν 1,3 εκατ. διεθνείς αφίξεις παρουσιάζοντας αύξηση 5,3%, ενώ στο αεροδρόμιο της Καρπάθου καταγράφηκαν 90 χιλ. διεθνείς αφίξεις παρουσιάζοντας επίσης αύξηση 2,7%.

«Προσγείωση» των αφίξεων σε Πελοπόννησο και Κυκλάδες

Μοναδική παραφωνία οι αεροπορικές αφίξεις σε Κυκλάδες και Πελοπόννησο, καθώς το εξεταζόμενο διάστημα καταγράφηκε στους εν λόγω προορισμούς μικρή μείωση σε σχέση με πέρυσι. Στην Πελοπόννησο συγκεκριμένα καταγράφηκαν 201 χιλ. αφίξεις παρουσιάζοντας μείωση 3,2% σε σχέση με πέρυσι. Σε ό,τι αφορά της Κυκλάδες σημειώθηκαν 1,3 εκατ. διεθνείς αεροπορικές αφίξεις παρουσιάζοντας μείωση 7,2% σε σύγκριση με το αντίστοιχη περίοδο του 2022.  

«Το αεροδρόμιο της Καλαμάτας προσέλκυσε λιγότερες πτήσεις σε σχέση με το 2022 και αυτός είναι ο λόγος που καταγράφεται η μικρή πτώση εφέτος», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δημήτρης Πολλάλης πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Λακωνίας. Μάλιστα κάνει λόγο για έλλειψη στρατηγικής στο μέτωπο των συμφωνιών με τις αεροπορικές εταιρίες τονίζοντας ότι στα πόστα αυτά θα πρέπει να βρίσκονται άνθρωποι που γνωρίζουν το αντικείμενο και τις ανάγκες της αγοράς.

Σε κάθε περίπτωση είναι πολύ ενθαρρυντικό ότι η αεροπορική σύνδεση Θεσσαλονίκης - Καλαμάτας έχει συμβάλλει στην ενίσχυση του εγχώριου τουρισμού, όπως εξηγεί. Αυτή την περίοδο οι ξενοδόχοι της Πελοποννήσου είναι σε διαρκή επαφή με την Περιφέρεια προκειμένου να μην χαθεί πολύτιμο έδαφος για το 2024 και να τονωθεί η επικοινωνιακή εικόνα της Πελοποννήσου στις αγορές του εξωτερικού. Σε ό,τι αφορά τέλος τις Κυκλάδες και συγκεκριμένα στα αεροδρόμια των δυο εμβληματικών προορισμών της χώρας, της Μυκόνου και της Σαντορίνης, αυτά κατέγραψαν μείωση των αεροπορικών αφίξεων 5,2% και 8,6% αντίστοιχα. Φορείς των νησιών εστιάζουν στην καθυστερημένη έναρξη της τουριστικής σαιζόν εφέτος, που επηρέασε, όπως λένε, το τελικό αποτέλεσμα.

Τουρισμός 2

Και συνεχίζοντας με τον τουρισμό και όπως αναφέρονταν σε σχετικά ρεπορτάζ. Αναφορικά με τις οδικές αφίξεις της περιόδου Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2023, καταγράφηκαν 9,5 εκατ. διεθνείς οδικές αφίξεις, έναντι 7,2 εκατ. της περιόδου Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2022, παρουσιάζοντας αύξηση κατά +33,1% . Σε απόλυτα νούμερα σημαίνει ότι στο δεκάμηνο του έτους η χώρα είχε 2,4 εκατομμύρια επιπλέον οδικές αφίξεις σε σχέση με πέρυσι. Στο σημείο αυτό να τονιστεί ότι σε σχέση με το 2019 υπάρχει ακόμα υστέρηση 14,4%.

Ταξιδιωτικά έσοδα στο δεκάμηνο του 2023

Στο μέτωπο των ταξιδιωτικών εισπράξεων, όπως το δημοσιοποιεί το INSETE, τονίζεται ότι την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2023, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις εμφάνισαν αύξηση κατά 15,2% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022 και διαμορφώθηκαν στα 17.919 εκατ ευρώ. Το σημαντικότερο όμως στοιχείο είναι η ότι σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019, καταγράφεται αύξηση 11,3% των ταξιδιωτικών εισπράξεων. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στην αύξηση των εισπράξεων από κατοίκους των χωρών της ΕΕ-27 κατά 11,7%, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 9.982 εκατ. ευρώ, καθώς και των εισπράξεων από κατοίκους των χωρών εκτός της ΕΕ-27 κατά 18,3%, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 7.459 εκατ. ευρώ.

Δείκτες ποιότητας ξενοδοχείων Ελλάδας και ανταγωνιστών-Οκτώβριος 2023

Τον Οκτώβριο του 2023, η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στον γενικό δείκτη ικανοποίησης (GRI) των ξενοδοχείων με 86%. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Κύπρος με 85% και στην τρίτη θέση η Ιταλία και η Ισπανία με 84% αντίστοιχα. Ακολουθεί η Τουρκία με 83% ενώ στην τελευταία θέση βρέθηκε η Γαλλία με 78%.

Ο Κασσελάκης, οι speech writers και το… απυροβόλητο

Όπως τώρα έγραφε ο Βηματοδότης:

Είθισται οι πολιτικοί αρχηγοί να συναγωνίζονται με τους λογογράφους τους ποιος θα πει την καλύτερη (διάβαζε «πιασάρικη») ατάκα. Φερ ειπείν καταλαβαίνεις έναν πολιτικό αρχηγό ότι λέει δικές του ατάκες, όταν δεν κοιτάζει το κείμενο και ομιλεί από στήθους. Να, πάρτε για παράδειγμα τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, που το τελευταίο διάστημα είπε δύο ατάκες, εκτός κειμένου, δικές του ατάκες, που ομολογουμένως έγραψαν: Η πρώτη στη Βουλή για το… black friday που είπε για τον ΣΥΡΙΖΑ και η δεύτερη στο Λονδίνο όταν αναφέρθηκε στην Μόνα Λίζα για να τονίσει ότι δεν μπορείς να χωρίζεις τα έργα ή τις αρχαιότητες, κάνοντας λόγο για τα γλυπτά του Παρθενώνα.

Με δυο λόγια κέρδισε δύο μηδέν τον λογογράφο του οποίος στο παρελθόν και αυτός συμπεριέλαβε στις ομιλίες του σημαντικές ατάκες, ακόμα και ατάκες φιλοσόφων, ποιητών και ξένων ηγετών που έγραψαν και αυτές ιστορία. Αλλά το ζήτημα δεν είναι να συναγωνίζεσαι σε ατάκες τον λογογράφο σου, αλλά τι είδους πολιτική σκόνη σηκώνεις με τα λόγια σου. Με το επιτυχημένο black friday εκνεύρισε τον ΣΥΡΙΖΑ (και τον Κασσελάκη), ενώ με την Μόνα Λίζα, κατάφερε το μείζον ζήτημα των γλυπτών του Παρθενώνα να ξαναγίνει παγκόσμιο.

Ο Στέφανος Κασσελάκης διαθέτει και αυτός λογογράφο, πλην όμως θα πρέπει να διαβάζει με προσοχή το κείμενο, και να μην ξεφεύγει από αυτό. Και όχι να διαβάζει το… απυρόβλητο ως… απυροβόλητο! Το διόρθωσε ωστόσο αμέσως, αλλά…

Ενδιαφέρον

Πάμε να κλείσουμε με διαφορετικές και ενδιαφέρουσες δηλώσεις του κ. Ντίμον. Υψηλότερη φορολόγηση των πλουσίων και χαμηλότερη φορολόγηση των χαμηλόμισθων προβλέπει το φορολογικό σχέδιο του CEO της JP Morgan, Τζέιμι Ντίμον, σε περίπτωση που εκλεγόταν πρόεδρος των ΗΠΑ. Σίγουρα είναι κάτι που δεν ακούγεται συχνά από τόσο υψηλόβαθμα στελέχη του χρηματοπιστωτικού τομέα πόσο μάλλον από έναν εμβληματικό τραπεζίτη που ανήκει στην τάξη των δισεκατομμυριούχων.

Στο DealBook Summit των New York Times ο μεγιστάνας μεγαλοεπενδυτής, Mπιλ Άκμαν έθεσε την ακόλουθη ερώτηση στον Ντίμον: «Είναι οι πρώτες εκατό ημέρες σας, σαν εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ. Ποια είναι τα 10 κορυφαία πράγματα και τι θα κάνετε κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους;»

«Το πρώτο πράγμα είναι ότι πιθανότατα θα είχα ένα υπουργικό συμβούλιο με πραγματικά έξυπνους, ταλαντούχους ανθρώπους με μυαλό. Μπορεί να γίνεις υπουργός Οικονομικών», απάντησε ο Ντίμον, προσθέτοντας ότι η ομάδα θα περιλάμβανε τόσο Ρεπουμπλικανούς όσο και Δημοκρατικούς. Συνέχισε διευκρινόντας ότι θα ασχοληθεί με την εξωτερική πολιτική διπλασιάζοντας την διπλωματία. Στο εσωτερικό, η εκπαίδευση, οι εργασιακές δεξιότητες και η μετανάστευση θα βρίσκονταν στην κορυφή της λίστας του, ενώ θα επικεντρωνόταν στην ανάπτυξη της οικονομίας.

«Νομίζω ότι οι πρόεδροι πρέπει να έχουν στρατηγική ανάπτυξης» τόνισε. «Ανάπτυξη της οικονομίας σημαίνει να είσαι ευνοϊκός για τις επιχειρήσεις. Όταν πηγαίνω τώρα στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο και συναντώ τον πρόεδρο και τον πρωθυπουργό, είναι υπέρ της ανάπτυξης, της καινοτομίας, της σωστής φορολόγησης για τους πολίτες της χώρας». 

Ο τραπεζίτης που θέλει πιο ισότιμη αναδιανομή του πλούτου

Αν και η στρατηγική του για την ανάπτυξη της οικονομίας δεν ξαφνιάζει κανένα, καθώς ο Ντίμον, είναι ο μακροβιότερος διευθύνων σύμβουλος του αμερικανικού τραπεζικού κολοσσού, με προσωπική περιουσία 1,2 δισ. δολαρίων, αιφνιδιάζει ωστόσο η φορολογική πολιτική που θα ασκούσε- εφόσον έπαιρνε και την έγκριση του Κογκρέσου.

Ο Ντίμον τόνισε ότι θα διπλασίαζε την πίστωση φόρου εισοδήματος για χαμηλόμισθους και θα συμπεριελάμβανε κι όλους όσοι δεν έχουν παιδιά. Η πίστωση φόρου είναι ένα ποσό που οι φορολογούμενοι διεκδικούν στη φορολογική τους δήλωση για να μειώσουν τον φόρο εισοδήματος που οφείλουν. Οι δικαιούχοι φορολογούμενοι μπορούν να την χρησιμοποιήσουν για να μειώσουν το  φόρο που θα πρέπει να πληρώσουν ή για να αυξήσουν την επιστροφή τους.

Ο διπλασιασμός θα είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί το εισόδημα σε αυτές τις ομάδες, εξηγεί και προσθέτει ότι θα το εφάρμοζε την επόμενη μέρα.

Ωστόσο, χωρίς αν φοβηθεί να χαρακτηριστεί λαϊκιστής, απευθύνθηκε στον Άκμαν και είπε ότι θα αύξανε τους φόρους σε ανθρώπους σ΄αυτό. «Αυτά τα πράγματα με τους μεταφερόμενους τόκους θα εξαφανίζονταν από την ημέρα που θα ανέβαινα στην εξουσία, επειδή είναι άδικα»

Ο «λεκές» στον φορολογικό κώδικα

Το παραθυράκι των μεταφερόμενων τόκων επιτρέπει στους εταίρους των εταιρειών επιχειρηματικών κεφαλαίων, των ιδιωτικών εταιρειών επενδύσεων και των hedge funds να πληρώνουν ελάχιστους φόρους για τα κέρδη τους. Από την πλευρά του, ο Άκμαν έχει και ο ίδιος ασκήσει αρνητική κριτική  στο παραθυράκι αυτό, χαρακτηρίζοντας το «λεκέ στον φορολογικό κώδικα».

Δεν είναι πρώτη φορά που το αφεντικό της JP Morgan καταγγέλει τις φοροελαφρύνσεις των πλουσίων, όπως η ευνοϊκή φορολογική αντιμετώπιση των αγωνιστικών αυτοκινήτων, των ιδιωτικών τζετ. Αν και ο Ακμαν τον είχε προτείνει στο παρελθόν να κατέβει για πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Ντίμον επανέλαβε και αυτή τη φορά ότι δεν θα θέσει υποψηφιότητα. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι θα σταματήσει να έχει πολιτικές απόψεις, όπως είναι φορολόγηση των υψηλών εισοδημάτων. Οι μέτοχοι της τράπεζας το γνωρίζουν πολύ καλά καθώς συνηθίζει στις ετήσιες επιστολές που τους αποστέλει να μοιράζεται τις απόψεις του για την κυβέρνηση μέχρι και την υγειονομική περίθαλψη.