"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 05/01/23

Μάλιστα

Διαβάζοντας το παρακάτω άρθρο …. Με το πρώτο πράγμα το οποίο γελάσαμε ήτανε η λέξη υποψίες ….Λες και δεν είναι σίγουρο πως σε αυτή τη χώρα συνεχίζει να υπάρχει μεγάλη παραοικονομία και μαύρο χρήμα, με 4 στους 10 φορολογούμενους να δηλώνουνε εισόδημα κάτω των 5.000 ευρώ.

Όπως λοιπόν αναφέρονταν σε χθεσινά δημοσιεύματα. Υποψίες φοροδιαφυγής κινούν τα στοιχεία που ανάρτησε η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) για τα εισοδήματα που δήλωσαν οι φορολογούμενοι ότι απέκτησαν το 2020 με βάση τις φορολογικές δηλώσεις του 2021.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, σχεδόν 4 στους 10 φορολογούμενους δήλωσε εισοδήματα χαμηλότερα των 5.000 ευρώ ετησίως. Στον αντίποδα, μόλις το 0,6% δήλωσε ότι έχει εισοδήματα υψηλότερα των 75.000 ευρώ, σε σύνολο 6,5 εκατ. φορολογουμένων.

Με βάση τα εισοδήματα που δηλώθηκαν στις περσινές φορολογικές δηλώσεις, το 2020 ανήλθαν στα 79,7 δις. ευρώ καταγράφοντας αύξηση σε σχέση με το 2019, παρά το γεγονός ότι ήταν το πρώτο έτος εν μέσω πανδημίας.

Μείωση παρουσίασαν τα εισοδήματα των μισθωτών, η οποία αποδίδεται στην αναστολή των συμβάσεων εργασίας ενώ τα υποχρεωτικά κουρέματα των ενοικίων μείωσαν τα εισοδήματα από ενοίκια στα 6,4 δισ. ευρώ από 6,7 δισ. ευρώ το 2019. Με βάση τα στοιχεία της ΑΑΔΕ προκύπτει ότι το ποσοστό των φορολογουμένων που δήλωσαν εισόδημα :

* έως 5.000 ευρώ αυξήθηκε από το 35,9% στο 39,6%

* από 5.000 έως 10.000 ευρώ μειώθηκε από το 21,2% στο 19,6%

* από 10.000 έως 20.000 ευρώ μειώθηκε από το 25,1% στο 23,7%

* από 20.000 έως 50.000 ευρώ μειώθηκε οριακά από το 15,7% στο 15,1%

* από 50.000 έως 75.000 ευρώ δήλ

σε μόλις το 1,3% των φορολογουμένων.

* από 75.000 έως 100.000 ευρώ αυξήθηκε οριακά από το 0,3% στο 0,4%

* άνω των 100.000 ευρώ, επίσης μόλις το 0,3% των φορολογουμένων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν περιπτώσεις φορολογουμένων που δηλώνουν μηδενικό εισόδημα καθώς είναι υποχρεωτική η υποβολή φορολογικής δήλωσης σε όσους συμπληρώνουν το 18ο έτος της ηλικίας.

Ενδιαφέροντα στοιχεία

Είχαμε αναφέρει τις προηγούμενες κάποια αντίστοιχα στοιχεία. Πάμε όμως να τα δούμε πιο ολοκληρωμένα.

Στην ηλεκτρική ενέργεια η κατανάλωση από 4.881 GWH τον Ιανουάριο του 2022 διαμορφώθηκε σε 3.657 GWH τον Νοέμβριο, καταγράφοντας πτώση της τάξης του 25,07%. Η μείωση της κατανάλωσης ξεκίνησε από τον Ιούλιο (-11,78%) και συνεχίστηκε τον Αύγουστο (-13,17%), τον Σεπτέμβριο με μικρότερο ρυθμό (-3,27%), για να επανέλθει με μεγαλύτερη ένταση τον Οκτώβριο (-9,25%) και με ακόμη μεγαλύτερη τον Νοέμβριο (-11,9%), αποτέλεσμα και της περιορισμένης χρήσης για θέρμανση λόγω των ήπιων καιρικών συνθηκών. Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί θετικό έδαφος για την επίτευξη τόσο του υποχρεωτικού όσο και του εθελοντικού στόχου μείωσης της κατανάλωσης (5%) τις ώρες αιχμής που πρέπει να πετύχει η χώρα στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού κανονισμού. Η σημαντική μείωση της κατανάλωσης περιορίζει τη συμμετοχή της ενεργοβόρου βιομηχανίας στη μείωση της ζήτησης για την επίτευξη του στόχου το τρίωρο 18.00-21.00 για το διάστημα έως και τον Μάρτιο του 2023.

Αφού τα έχουμε πει πως οι βλακείες πληρώνονται…

Πάμε τώρα σε ένα διαφορετικό ζήτημα. Προσωπικά το είχαμε γράψει από την πρώτη στιγμή. Οι βλακείες πληρώνονται. Και ειδικά εμείς στην Ελλάδα το ξέρουμε καλό αυτό, με τα όσα γνωστά έγιναν με τα αντιμνημόνια, τις ηρωικές διαπραγματεύσεις κτλ …. Καταστάσεις που μας έφεραν αρκετά χρόνια πίσω, με αποκορύφωμα τα capital controls και ένα κατεστραμμένο τραπεζικό σύστημα (χωρίς καμία διάθεση υπερβολής για τα όσα είχανε συμβεί το 2015=.

Όλα αυτά τα αναφέρουμε για τις επιπτώσεις στη Βρετανία από το Brexit και τα όσα αναφέρονται παρακάτω:

Είναι λοιπόν χαρακτηριστικό πως η έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση κόστισε στη Βρετανία τουλάχιστον 6% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος της, 11% των επενδύσεων και 7% του εμπορίου της, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύει το έγκυρο βρετανικό περιοδικό The Economist.

«Ο πραγματισμός απαιτεί να προσπαθήσουμε να κάνουμε το Brexit να λειτουργήσει καλύτερα. Απαιτεί επίσης την κατανόηση τού πόση ζημιά έχει προκαλέσει στην οικονομία της Βρετανίας η αποχώρηση από την ΕΕ», σχολιάζει η βρετανική επιθεώρηση.

Αφού η Βρετανία αποχώρησε επισήμως από το μπλοκ τον Ιανουάριο του 2020 με μια επώδυνα ανίσχυρη εμπορική συμφωνία, οι αισιόδοξοι στη Βρετανία έμειναν στην ελπίδα ότι κάποια από τις κακές επιδόσεις της οφειλόταν στον Covid-19 και έτσι θα εξασθενούσε. Ίσως η διαταραχή που σχετίζεται με τα νέα εμπορικά εμπόδια θα ήταν βραχύβια, καθώς οι έμποροι είχαν συνηθίσει σε νέες ρυθμίσεις. Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να αξιολογηθούν οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του Brexit. Όμως τα μέχρι στιγμής στοιχεία δείχνουν ότι έχει πληγώσει.

Ο Τζον Σπρίνγκφορντ, της δεξαμενής σκέψης «Κέντρο για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση», προσπάθησε να απομονώσει την επίδραση του Brexit κατασκευάζοντας μια χώρα-φάντασμα που παρακολουθούσε την απόδοση της Βρετανίας πριν από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του 2016. Χρησιμοποιώντας έναν αλγόριθμο για να επιλέξει από ένα σύνολο 22 χωρών αντί απλώς να επιλέγει μερικές οικονομίες παρόμοιου μεγέθους, δημιουργεί μια εύλογη περιγραφή της πορείας της Βρετανίας αν δεν είχε ψηφιστεί να αποχωρήσει από την ΕΕ.

Εκτιμά έτσι ότι μέχρι το δεύτερο τρίμηνο του 2022, το Brexit είχε πλήξει το βρετανικό ΑΕΠ έως και 6% σε σχέση με αυτό το αντίθετο. Χρησιμοποιώντας την ίδια μέθοδο, εκτιμά ότι το Brexit παρέσυρε τις επενδύσεις κατά 11%.

Οι επιπτώσεις στο εμπόριο είναι λίγο πιο περίπλοκες. Τα τελευταία στοιχεία υποδηλώνουν ότι το Brexit δεν είχε καθόλου μεγάλη επίδραση στο εμπόριο υπηρεσιών (αν και όλες οι εκτιμήσεις πρέπει να συνοδεύονται από την προειδοποίηση ότι το εμπόριο υπηρεσιών είναι εμφανώς δύσκολο να μετρηθεί). Ωστόσο, φαίνεται ότι το Brexit είχε μειώσει το εμπόριο αγαθών της Βρετανίας κατά 7% έως το δεύτερο τρίμηνο του 2022.

Οι επικριτές του μοντέλου του κ. Σπρίνγκφορντ λένε ότι η σύγκριση με ορισμένες χώρες είναι άδικη για τη Βρετανία: Η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία μπόρεσαν περισσότερο να κλείσουν τα σύνορά τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας και να αποφύγουν τις χειρότερες συνέπειες των lockdown. Η Αμερική έγινε εξαγωγέας ενέργειας το 2019. Επισημαίνουν επίσης ότι το πρόβλημα παραγωγικότητας της Βρετανίας προϋπήρχε του Brexit: Ήταν ήδη η χειρότερη απόδοση σε επενδύσεις μεταξύ των χωρών της G7 κατά τη διάρκεια της δεκαετίας πριν από το δημοψήφισμα.

Ο κ. Σπρίνγκφορντ υποστήριξε με τη σειρά του ότι η προσέγγισή του είναι καλύτερη από την επιλογή χωρών με βάση εμπειρικούς κανόνες. Όποια και αν είναι η ακριβής κλίμακα των επιπτώσεων, το συνολικό μήνυμα είναι σαφές: Το Brexit έχει επιδεινώσει μια κακή κατάσταση.

Πάντως δίνουμε πιθανότητες

Με αφορμή πάντως τα παραπάνω …. Όσο εντύπωση και αν σας κάνει η άποψη μας. Πιστεύουμε πως υπάρχουνε πιθανότητες τα επόμενα 2 χρόνια και κυρίως το 2024, να τεθεί ζήτημα επιστροφής της Βρετανίας στην Ε.Ε!! Σίγουρα ακούγεται ακραίο και δεν είναι το πιθανότερο σενάριο. Αλλά ειλικρινά πιστεύουμε πως υπάρχουνε περισσότερες πιθανότητες από ότι τουλάχιστον πιστεύουνε οι περισσότεροι. Και νομίζουμε καταλαβαίνεται όλοι τι θα σήμαινε αυτό για την Ε.Ε. και κατ’ επέκταση την ευρωζώνη και το ενιαίο νόμισμα.

Να τα λάβουμε υπόψη

Κλείνοντας θα πούμε πως είναι χρήσιμο να λάβει κανείς σοβαρά υπόψη τα όσα έγραψε σε ένα τελευταίο του άρθρο ο πάντα πολύ σοβαρός κ. Τάσος Γιαννίτσης:

Ειδικότερα: 

Η αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων της χώρας, οικονομικών και μη οικονομικών, περιθωριοποιείται συστηματικά χάριν άλλων σκοπιμοτήτων που κυριαρχούν στη δημόσια συζήτηση. Ως αποτέλεσμα, τα προβλήματα αντί να λύνονται διογκώνονται. Το μέλλον μας μένει μετέωρο. Τα κεντρικά μας προβλήματα, όμως, έχουν ισχυρά διαρθρωτικά και διαχρονικά χαρακτηριστικά, που δεν ξεπερνιούνται με επιφανειακές κινήσεις ή σε σύντομο χρόνο.

Στην οικονομία, συνδέονται με την τεχνολογική και γνωσιολογική υστέρηση του παραγωγικού μας συστήματος ή με το είδος των προϊόντων και υπηρεσιών που παράγουμε. Το αποτέλεσμα το βλέπουμε: μια  συνεχής και σημαντική απόκλιση της ανάπτυξής μας στην περίοδο 2010-2021 (ή όποια υποπερίοδο θέλει κανείς), σε σύγκριση με την ευρωζώνη (γύρω στις 2,5 ποσοστιαίες μονάδες ΑΕΠ διαφορά κάθε χρόνο, δηλαδή σχεδόν 30% σε μια δεκαετία) ή με χώρες όπως Πορτογαλία ή Ισπανία (γύρω στις 2 ποσοστιαίες μονάδες ΑΕΠ διαφορά τον χρόνο ή σχεδόν 25% στη δεκαετία).

Σε συνθήκες όπου γεωπολιτικές συγκρούσεις, ενεργειακοί, υγειονομικοί, εσωτερικοί πολιτικοί παράγοντες ή υπνοβατικές τάσεις μπορεί να εξελιχθούν με απρόβλεπτο τρόπο, προβλέψεις για το 2023 έχουν υψηλό ρίσκο αστοχίας.

Επιπλέον, οι πρόσφατες αποκαλύψεις ελληνικής εμπλοκής σε σκάνδαλο στην Ευρωβουλή θέτουν ένα νέο ερώτημα: είναι πιθανό να επηρεαστούν οι εκτιμήσεις των διεθνών φορέων για το πολιτικό ρίσκο της χώρας και τη μορφή του πολιτικού σκηνικού μετεκλογικά; Θα κάνουν τις οικονομικές προβλέψεις πιο επισφαλείς; Θα επηρεάσουν εκλογικές επιλογές; Οι όποιες απαντήσεις αφορούν ευθέως και τα οικονομικά της χώρας.

Ανεξάρτητα από το πολιτικό σκηνικό, οι οικονομικές εξελίξεις που ενδιαφέρουν είναι περισσότεροι. Είναι πλέον σαφές ότι σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης θα είναι σημαντικά χαμηλότερος από το 2022. Αν παραμείνει θετικός, έστω και σε χαμηλό επίπεδο (στο 1%), η ανεργία ίσως μειωθεί λίγο.

Το ισοζύγιο πληρωμών πάντως, λογικά θα επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο από φέτος, δεδομένου ότι η διεθνής κάμψη θα οδηγήσει σε σοβαρή συρρίκνωση των εξαγωγών και οι εκροές εθνικού εισοδήματος για ενεργειακές εισαγωγές θα εξακολουθήσουν να αντιπροσωπεύουν σημαντικότατα ποσά. Στα δημοσιονομικά, τις εκτεταμένες επιδοτήσεις, εκταμιεύσεις και τα ελλείμματα της τελευταίας τριετίας θα πρέπει να διαδεχθούν πλεονασματικά δημοσιονομικά αποτελέσματα, που σε συνδυασμό με τα παραπάνω, θα κάνουν πιο ισχυρές τις περιοριστικές επιδράσεις στην παραγωγή και στα εισοδήματα. Μέχρι το 2022, η οικονομία ακολούθησε το γνωστό μονοπάτι των δίδυμων ελλειμμάτων (διεύρυνση δημοσιονομικού και εξωτερικού ελλείμματος).

Η Τράπεζα της Ελλάδος το χαρακτηρίζει ως προσωρινό, όμως επισημαίνει ότι μια συνέχιση αυτής της τάσης θα είναι μακροοικονομικά επικίνδυνη – και ο νοών νοείτω. Ολα αυτά σπρώχνουν πίσω την προσαρμογή της χώρας σε θέματα κλιματικής αλλαγής, με οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες που δεν είναι εύκολο να εκτιμηθούν, είναι όμως υπαρκτές. Οι εξελίξεις αυτές αναπόφευκτα θα επιτείνουν τις ανισότητες, που τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι ήδη διογκώθηκαν το 2020-2021.

Μια τέτοια εξέλιξη δεν ενδιαφέρει μόνο την οικονομία ή την ηθική. Αποτέλεσε πάντα παράγοντα εντάσεων με αποσταθεροποιητικές κοινωνικές-πολιτικές προεκτάσεις.

Το ερώτημα πώς θα είναι το 2023 έχει και μια άλλη όψη: αν απλώς προβλέπουμε ή αν κάνουμε κάτι για να βελτιωθεί το αύριο. Ακόμα και μήπως κάνουμε το ανάποδο. Το «κάνουμε» δεν αφορά μόνο τις κυβερνήσεις. Αφορά το άθροισμα των ενεργειών και συμπεριφορών των κοινωνικών τμημάτων, των πολιτικών δυνάμεων, των επιχειρήσεων, των ατόμων, των συλλογικών φορέων, που προφανώς δεν είναι μονολιθικό. Ομως δεν παύει να είναι «άθροισμα».

Το πολιτικό σκηνικό επιτρέπει διακρίσεις, αλλά το συνολικό αποτέλεσμα δεν διασπάται σε κυβερνητικές πολιτικές (τους επάνω) και στις συμπεριφορές των «άλλων» (τους κάτω), όπου μονοσήμαντα το κάτω καθορίζεται από το επάνω. Με μια γενικότερη έννοια, όλοι είναι επάνω και κάτω ταυτόχρονα.

Το ερώτημα που θα έπρεπε να κυριαρχήσει είναι πώς θα αναστρέψουμε μια προβληματική πορεία, που επειδή μέχρι τώρα ταλαντεύεται πότε επάνω και πότε κάτω, μας δίνει κατά καιρούς τη θετική αίσθηση ότι βελτιώνουμε τη θέση μας, όταν αυτό που πετυχαίνουμε είναι μια προσωρινή παλινδρόμηση: να αφήνουμε πίσω μας την πτώση που υποστήκαμε, ώστε να επιστρέψουμε σε μια προηγούμενη κατάσταση, που μας φαίνεται – και είναι – μεν καλύτερη από αυτήν που βρεθήκαμε πρόσφατα, αλλά όχι και από αυτήν που ξεκινήσαμε λίγο πιο πριν.

Σε ένα σκηνικό σημαντικών διεθνών αλλαγών και προβλημάτων, είναι υπαρξιακή ανάγκη να δούμε γιατί επιτέλους δεν μπορούμε να προχωρήσουμε καλύτερα και τι παραλείπουμε να κάνουμε. Το θέμα δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Ομως, η χώρα πέρασε δύο μεγάλες κρίσεις και έχει βρεθεί πίσω πολύ περισσότερο από άλλες. Ακριβώς, η εμπειρία αυτής της δεκαπενταετίας κάνει ισχνές τις παραπάνω προσδοκίες.

Το αποτέλεσμα είναι να περιπλέκεται το πρόβλημά μας, καθώς κάθε τόσο θα προστίθενται νέοι απρόβλεπτοι παράγοντες, που θα κάνουν το τοπίο πιο απαιτητικό. Ηδη είναι φανερό ότι, για πολλές αιτίες, σε παγκόσμια και εθνική κλίμακα οι κρίσεις γίνονται συχνότερες και πιο έντονες και σηματοδοτούν μια πορεία προς μια νέα ιδιαίτερα θολή τάξη πραγμάτων.

Παρά ταύτα, θεωρώ ότι το μεγάλο ζητούμενο σε ένα δυστοπικό αύριο είναι πώς θα διαρρήξουμε τις συστημικές αδυναμίες μας, ώστε να μπορέσουμε κάποτε να αντιμετωπίσουμε τα μεγάλα εθνικά μας προβλήματα. Η απάντηση δεν είναι μόνο οικονομική και γι’ αυτό γίνεται δύσκολη.

Το 2023 είναι έτος εκλογών. Στις συνθήκες που διαγράφονται, θα έπρεπε να αναμένει κανείς ότι το κυβερνητικό σχήμα που θα προκύψει, θα δει τη μεγάλη εικόνα και θα κατανοήσει την ανάγκη υπέρβασης του προβληματικού κύκλου της χώρας στην τελευταία δεκαπενταετία, ώστε να τη στρέψει προς πιο θετική τροχιά. Τα ίδια ισχύουν για όλους και για τον χρόνο από σήμερα μέχρι τις εκλογές.

Ο κ. Τάσος Γιαννίτσης είναι ομότιμος καθηγητής, π. υπουργός.