"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 05/04/24

Είναι όλο και πιο ανησυχητικό

Έχοντας πάρα πολλές αναφερθεί στο καυτό ζήτημα της μεγάλης ανόδου των τιμών πώλησης και ενοικίασης των κατοικιών. Αξίζει να σταθούμε σε κάποια τελευταία στατιστικά της ΕΛΣΤΑΤ. Με βάση αυτά, παρότι η υλική και κοινωνική στέρηση καταγράφει σταθερά μειούμενη πορεία (το 2023 μειώθηκε κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2022 στο σύνολο του πληθυσμού), η στεγαστική κρίση έχει γιγαντωθεί αγγίζοντας πλέον όχι μόνο τον φτωχό πληθυσμό, αλλά και την πολυσυζητημένη «μεσαία τάξη».

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τις συνθήκες διαβίωσης των νοικοκυριών, οι δυσκολίες στην πληρωμή ενοικίου, δόσης δανείου, πάγιων λογαριασμών και καταναλωτικών δανείων ήταν η συνιστώσα στέρησης που παρουσίασε το 2023 τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση: +62,5%!

Πλέον στο σύνολο του πληθυσμού (φτωχοί και μη φτωχοί) σχεδόν ένα στα δύο νοικοκυριά (ποσοστό 47,3%) δυσκολεύεται να πληρώσει το νοίκι, τη δόση δανείου και τους λογαριασμούς, ενώ το 2022 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 29,1%.

Κι όλο αυτό συμβαίνει την ώρα που το μέσο διαθέσιμο εισόδημα αυξήθηκε. Ωστόσο η αύξηση των τιμών στα βασικά αγαθά και στο κόστος στέγασης αποδεικνύεται μεγαλύτερη παρά τα μέτρα που έχει λάβει η κυβέρνηση για την καταπολέμηση της ακρίβειας, με αποτέλεσμα η ανασφάλεια των νοικοκυριών να μεγεθύνεται.

Τα 8 στα 10 φτωχότερα νοικοκυριά δυσκολεύονται

Τα φτωχότερα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν φυσικά μεγαλύτερα προβλήματα, με το ποσοστό να φθάνει πλέον στο 79,1%. Δηλαδή 8 στα 10 νοικοκυριά δηλώνουν οικονομική αδυναμία να αντεπεξέλθουν στις πληρωμές ενοικίου, δόσεων δανείων και πάγιων λογαριασμών.

Ωστόσο δεν είναι καθόλου αμελητέο και το ποσοστό του μη φτωχού πληθυσμού που έχει το ίδιο πρόβλημα, καθώς φθάνει στο 39,8%. Δηλαδή 4 στα 10 νοικοκυριά με μεσαία εισοδήματα.

Μάλιστα αξίζει να σημειωθεί ότι στον μη φτωχό πληθυσμό μόνο η οικονομική αδυναμία για αντικατάσταση των φθαρμένων επίπλων ξεπερνά ως ποσοστό τις δυσκολίες πληρωμής ενοικίου, δόσης δανείου και λογαριασμών (46,7% δηλώνουν οικονομική αδυναμία για αντικατάσταση επίπλων όταν αυτά φθείρονται ή καταστρέφονται έναντι 39,8% που λένε ότι έχουν δυσκολίες στην πληρωμή ενοικίου, δόσης δανείου, πάγιων λογαριασμών και καταναλωτικών δανείων).

Τεράστιο βάρος το κόστος στέγασης για τους φτωχούς

Όπως αναφέρονταν και σε σχετικό δημοσίευμα. Το ποσοστό του πληθυσμού που δηλώνει επιβάρυνση από το κόστος στέγασης ανέρχεται σε 28,5%, ενώ το ποσοστό για τον φτωχό και για τον μη φτωχό πληθυσμό είναι 86,3% και 15,1%, αντίστοιχα.

Ας σημειωθεί ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα από την επιβάρυνση του κόστους στέγασης έχουν οι ηλικιωμένες γυναίκες (+65 ετών) στον φτωχό πληθυσμό, αφού το δηλώνουν σε ποσοστό 90,1%.

Ένα στα τέσσερα νοικοκυριά δυσκολεύεται να πληρώσει το νοίκι

Η δυσκολία πληρωμής του ενοικίου για την κατοικία ή της δόσης δανείου κύριας κατοικίας αφορούσε το 43,5% του φτωχού πληθυσμού το 2023, ενώ στον μη φτωχό πληθυσμό το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 21,9%.

Στο σύνολο του πληθυσμού (φτωχά και μη φτωχά νοικοκυριά) ένας στους 4 (ποσοστό 26%) δυσκολεύεται να πληρώσει το ενοίκιο για το σπίτι που μένει ή τη δόση του δανείου για την κύρια κατοικία του.

Δεδομένου ότι μόνο στην Αττική η μέση ζητούμενη τιμή ενοικίασης το πρώτο τρίμηνο του 2024 έχει πλέον αγγίξει τα 9,6 ευρώ ανά τ.μ., ήτοι 11,6% υψηλότερη σε σχέση με πριν από ένα χρόνο, η δυσκολία πληρωμής ενοικίων συνεχίζεται και εφέτος.

Δεν μπορούν να πληρώσουν λογαριασμούς

Την ίδια ώρα, σημαντικό είναι το ποσοστό των νοικοκυριών που τους τελευταίους 12 μήνες καθυστέρησαν να πληρώσουν λογαριασμούς λόγω οικονομικών δυσκολιών.

Συγκεκριμένα, το 64,7% του φτωχού πληθυσμού δηλώνει δυσκολία στην έγκαιρη πληρωμή πάγιων λογαριασμών, όπως αυτών του ηλεκτρικού ρεύματος, του νερού, του φυσικού αερίου, κ.λπ., ενώ για τον μη φτωχό πληθυσμό το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 24,9%.

Μεσαία τάξη & Έρευνα

Με αφορμή τα παραπάνω, πάμε σε μια διεθνή έρευνα για την κατάσταση της μεσαίας τάσης. Σε χειρότερη λοιπόν οικονομική κατάσταση από τους γονείς τους πιστεύουν ότι βρίσκονται οι περισσότεροι ενήλικες που ζουν σε ανεπτυγμένες οικονομίες, εκφράζοντας παράλληλα έντονη ανησυχία για τα οικονομικά τους. Μάλιστα, εμφανίζονται απαισιόδοξοι και για το μέλλον, καθώς ένας σημαντικός αριθμός αυτών προβλέπει ότι τα παιδιά του θα είναι στην ίδια ή ακόμα και χειρότερη οικονομική κατάσταση.

Σύμφωνα με δημοσκόπηση της SurveyMonkey σε μεγάλες οικονομίες, τουλάχιστον οι μισοί ενήλικες ανησυχούν για τα οικονομικά τους και πολλοί αποδίδουν αυτό το άγχος στην άνοδο του πληθωρισμού. Ειδικότερα, στις ΗΠΑ, την Αυστραλία και το Μεξικό περίπου επτά στους 10 ερωτηθέντες δήλωσαν «πολύ ή κάπως ανήσυχοι» για τα χρήματα. Το ποσοστό αυτό υποχωρεί στο 63% στη Βρετανία, στο 57% στη Γερμανία, στο 55% στην Ελβετία και περίπου στο 50% στη Σιγκαπούρη και τη Γαλλία.

Σε αυτές τις χώρες από 50% έως 75% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι ανήκει στη μεσαία τάξη, πλην της Βρετανίας, όπου το ποσοστό διαμορφώθηκε χαμηλά στο 37%. Παρότι, όμως, η μεσαία τάξη θεωρείτο παραδοσιακά πως είναι σχετικά άνετη οικονομικά, από 45% έως 62% όσων ερωτήθηκαν δήλωσε ότι ζει «από μισθό σε μισθό».

Επιπλέον, κοινό σημείο στις εξεταζόμενες χώρες ήταν και οι ανησυχίες για τη σύνταξη, με τους μισούς ενήλικες διεθνώς να δηλώνουν πως είτε δεν έχουν σχέδιο είτε δεν έχουν αποταμιεύσεις για τη σύνταξη και πολλοί από αυτούς βασίζονται σε κρατικά προγράμματα.

Επιδεινώνεται η κατάσταση

Από τις χώρες που εξετάστηκαν μόνο οι ενήλικες σε Σιγκαπούρη και Μεξικό ήταν πιθανότερο να πουν ότι βρίσκονται σε καλύτερη οικονομική κατάσταση από τους γονείς τους. Αλλά και σε ό,τι αφορά τα δικά τους παιδιά είναι απαισιόδοξοι. Μόνο στο Μεξικό (75%), τις ΗΠΑ (59%) και τη Σιγκαπούρη (57%) οι περισσότεροι πιστεύουν ότι τα παιδιά τους θα είναι πιο άνετα οικονομικά.

Ενδεχομένως ακόμη πιο προβληματικό είναι ότι οι ίδιοι οι ερωτηθέντες σε Αυστραλία, Γερμανία και Βρετανία δηλώνουν ότι η κατάστασή τους τώρα είναι χειρότερη σε σύγκριση με μία πενταετία νωρίτερα.

Το στρες για τα οικονομικά αποδόθηκε ιδίως στον πληθωρισμό, αλλά και στην έλλειψη αποταμιεύσεων, την οικονομική αστάθεια και τα υψηλά επιτόκια δανεισμού.

«Η υγεία της παγκόσμιας οικονομίας, αν και περιορισμένη σε κάποιους τομείς, δεν αντανακλάται στις εκτιμήσεις του μέσου ανθρώπου…Παρά την επίδοση που εμφανίζει η οικονομία, περίπου οι μισοί ενήλικες είναι αγχωμένοι για τα προσωπικά οικονομικά σε κάθε χώρα που εξετάστηκε ανά τον κόσμο», δήλωσε ο Eric Johnson, διευθύνων σύμβουλος της SurveyMonkey.

Χρέη

Ληξιπρόθεσμα χρέη ύψους άνω των 145 δισ. ευρώ προς το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ είναι εκτός οποιασδήποτε ρύθμισης τμηματικής καταβολής και δυνητικά διεκδικούνται από την ΑΑΔΕ και το ΚΕΑΟ, χωρίς όμως επιτυχία, όπως καταγράφει η αύξηση των οφειλών.
Τα συνολικά χρέη προς την εφορία και τον ΕΦΚΑ ανέρχονται σε 154,6 δισ. ευρώ, εκ των οποίων σε ρυθμίσεις είναι χρέη μόλις 9,4 δισ. ευρώ και οφειλές ύψους 145,2 δισ. ευρώ, είναι εκτός ρυθμίσεων.

Πρόκειται για ένα αδιέξοδο, καθώς παρατηρείται πως η συντριπτική πλειοψηφία των οφειλετών δεν πείθονται για να ρυθμίσουν τα χρέη τους προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ συγχρόνως αδιαφορούν και για τα αναγκαστικά μέτρα, με τα οποία απειλούνται, ως οφειλέτες με αρύθμιστα χρέη.

Όπως προκύπτει από τις σχετικές εκθέσεις της ΑΑΔΕ, του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Εισφορών και του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, τις ρυθμίσεις τμηματικής καταβολής αποφεύγουν οι μεγαλοοφειλέτες, ενώ πειθαρχούν οι έχοντες μικρά χρέη.

Βέβαια, όπως σημειώνουν επαγγελματικοί φορείς της αγοράς, σήμερα δεν υπάρχει επιλογή για μια βιώσιμη ρύθμιση, καθώς διαθέσιμη είναι μόνο η πάγια ρύθμιση που προσφέρει 24 δόσεις για τα τρέχοντα χρέη και μέχρι 48 δόσεις για τα έκτακτα και ζητούν περισσότερες δόσεις.

Όπως έγραψε το BD, το υπουργείο Οικονομικών, με το φορολογικό νομοσχέδιο που έθεσε σε διαβούλευση «ανοίγει» ξανά 5 ρυθμίσεις των 72, 100 και 120 δόσεων που λειτούργησαν από το 2014 και μετά, αλλά αφορά μόνο όσους είχαν μπει και για κάποιο λόγο τις έχασαν.
Για νέα ρύθμιση, με περισσότερες δόσεις που θα αφορά και τα νέα χρέη, το υπουργείο Οικονομικών κρατάει κλειστά τα χαρτιά του, αλλά η ηγεσία του προβληματίζεται για τη σταθερή διόγκωση του «χαρτοφυλακίου» των ληξιπρόθεσμων.

Και οι δύο κρατικοί φορείς, ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ, διεκδικούν την είσπραξη των οφειλών με αναγκαστικά μέτρα που κλιμακώνονται από κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών, ποσών εις χείρας τρίτων, καθώς και δεσμεύσεις και πλειστηριασμούς ακινήτων.

Τα χρέη προς την Εφορία

Αναφορικά με τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το δημόσιο, που διεκδικεί να εισπράξει η ΑΑΔΕ, στο τέλος του Ιανουαρίου διαμορφώθηκαν στο ποσό των 106, 995 δισ. ευρώ, ποσό που θα ήταν αισθητά υψηλότερο εάν δεν είχαν διαγραφεί από τα βιβλία του δημοσίου το χρέος του ΟΣΕ ύψους 10,4 δισ. ευρώ.

Όπως αποκαλύπτει όμως το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, από το ποσό των 107 δισ. ευρώ, εντός ρυθμίσεων είναι οφειλές μόλις 4,7 δισ. ευρώ και οι υπόλοιπες, ύψους 102,3 δισ. ευρώ, είναι εκτός ρυθμίσεων.

Το υψηλότερο ποσοστό των συνολικών ρυθμισμένων οφειλών (23,8%) εντοπίζεται στο εύρος 500 με 10.000 ευρώ, ενώ εντός αυτού του εύρους το ποσοστό των ρυθμισμένων οφειλών αγγίζει το 26,2% για ποσά από 3.000 έως 5.000 ευρώ.

Ωστόσο, τα ποσοστά διαφέρουν μεταξύ φυσικών και νομικών προσώπων.

Συγκεκριμένα, το υψηλότερο ποσοστό ρυθμισμένων οφειλών φυσικών προσώπων εντοπίζεται μεταξύ 500 και 10.000 ευρώ (24,2%), ενώ τα νομικά πρόσωπα ρυθμίζουν σε υψηλότερο ποσοστό (30%) οφειλές που ανήκουν στο εύρος από 10.000 έως 100.000 ευρώ.
Χαμηλά ποσοστά ρύθμισης οφειλών διαπιστώνονται τόσο σε χαμηλά ποσά οφειλής (ιδιαίτερα κάτω των 500 ευρώ), όσο και σε υψηλά ποσά οφειλής (άνω των 20.000 ευρώ για φυσικά πρόσωπα και άνω των 150.000 ευρώ για νομικά πρόσωπα).

Τα χρέη προς τον ΕΦΚΑ

Αντίστοιχο είναι και το ποσό των οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία που είναι ρυθμισμένο όταν η συντριπτική πλειοψηφία είναι εκτός ρυθμίσεων. Σύμφωνα με την έκθεση του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών, στο τέλος του Δεκεμβρίου 2023 οι συνολικές ενεργές ρυθμίσεις ήταν 345.743 και το ρυθμισμένο ποσό ανέρχονταν σε 4,68 δισ. ευρώ.

Όταν το σύνολο των οφειλών προς το ΚΕΑΟ, τον ίδιο μήνα ήταν 47,55 δισ. ευρώ, σημαίνει πως εκτός ρυθμίσεων βρίσκονται χρέη ύψους 42,9 δισ. ευρώ.

Αθροιστικά τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το δημόσιο και τον ΕΦΚΑ φτάνουν σε 145,2 δισ. ευρώ.

Επίσης, τόσο για τα χρέη προς την εφορία όσο και για τις οφειλές προς τον ΕΦΚΑ προκύπτει πως τα χρέη εκτός ρυθμίσεων είναι συνήθως μεγάλες οφειλές και παλαιές. Αντίθετα μεγαλύτερη προθυμία για ρύθμιση δείχνουν οι μικροοφειλέτες.

Τι θα γίνει με την εποπτεία της ΕΥΠ

Όπως τώρα έγραψε ο Βηματοδότης. από τότε που άλλαξε ο κανονισμός της ΕΥΠ και πήγε στο γραφείο του Πρωθυπουργού (με την επικράτηση της ΝΔ στις εκλογές), η πιο μυστική υπηρεσία της χώρας γνωρίζει συνεχώς και νέους εποπτεύοντες. Για παράδειγμα, μετά την παραπομπή του Γρηγόρη Δημητριάδη (για το καραμπινάτο σκάνδαλο των υποκλοπών) που είχε την εποπτεία της ΕΥΠ στο Μέγαρο Μαξίμου (και στον Πρωθυπουργό), η εποπτεία αυτή πέρασε για ένα διάστημα στον Γιώργο Γεραπετρίτη (ήταν τότε υπουργός Επικρατείας και ένοικος του Μαξίμου) και εν συνεχεία στον Γιάννη Μπρατάκο.

Τώρα μετά την αποπομπή και του Γιάννη Μπρατάκου, κανονικά θα πρέπει να περάσει στον νέο γενικό γραμματέα του πρωθυπουργού και στενό συνεργάτη του, Στέλιο Κουτνατζή. Έλα όμως που ο Κουτνατζής, είναι εξωκοινοβουλευτικός και εάν προκύψει θέμα κοινοβουλευτικού ελέγχου ή νομοθέτησης δεν μπορεί να το κάνει. Έτσι άρχισαν να γίνονται δεύτερες σκέψεις. Μία να αναλάβει την ΕΠΥ, ο Μάκης Βορίδης (μαζί με τα νέα καθήκοντα που έχει αναλάβει) και η άλλη, ίσως και η πιθανότερη να επιστρέψει η αρμοδιότητά της στον υπουργό Προστασίας του Πολίτη, δηλαδή στον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη. Άλλωστε ΕΥΠ και υπουργείο Προ-Πο στεγάζονται στο ίδιο κτίριο στην οδό Κατεχάκη.