"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 05/07/24

Αγορά ακινήτων

Πάμε να ξεκινήσουμε με μια ενδιαφέρουσα έρευνα για την αγορά ακινήτων. Με βάση αυτήν, χαμηλές εξακολουθούν να είναι οι τιμές των ακινήτων στην Ελλάδα σε σχέση με τα υψηλά κόστη που υπάρχουν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σύμφωνα με τον διεθνή οδηγό ακινήτων Global Property Guide, στην Ελλάδα η μέση τιμή πώλησης των κατοικιών υψηλών προδιαγραφών ανέρχεται στα 4.727 ευρώ/τ.μ., καταλαμβάνοντας η χώρα έτσι τη 19η θέση ανάμεσα σε 32 χώρες της Ευρώπης από άποψη ακρίβειας. Οι Έλληνες, ωστόσο, έχοντας σήμερα ένα καθαρό μέσο εισόδημα της τάξεως των 1.059 ευρώ τον μήνα, έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν μόλις 0,22 τ.μ. ενός ακινήτου τέτοιας κατηγορίας, εφόσον βέβαια διαθέσουν όλο τον μηνιαίο μισθό τους.

Αναλυτικά, όπως αναφέρουν τα στοιχεία της Global Property Guide (την έκθεση την είδαμε στο The Power Game), τα πρωτεία της ακρίβειας ως προς τις τιμές των κατοικιών με διαφορά σήμερα κατέχει το Λουξεμβούργο, όπου ο μέσος όρος πώλησης διαμορφώνεται στα 17,420 ευρώ/τ.μ., και ακολουθεί η Ελβετία με 14,266 ευρώ/τ.μ. Πρόκειται για τιμές οι οποίες είναι 250% πιο ακριβές σε σχέση με αυτές της ελληνικής αγοράς. Τρίτη ακριβότερη είναι η Αγγλία, με τις κατοικίες να φτάνουν τα 13,750 ευρώ/τ.μ. Ιδιαίτερα υψηλές τιμές από τις χώρες της Νότιας Ευρώπης έχει και η Ιταλία, καθώς οι τιμές διαμορφώνονται στα 9,571 ευρώ/τ.μ., ξεπερνώντας ακόμα και τη Γαλλία, που κινείται ελαφρώς σε χαμηλότερα επίπεδα, με τα διαμερίσματα να ανέρχονται στα 9,524 ευρώ/τ.μ.

Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο Βασίλης Αστεριάδης, σύμβουλος επενδύσεων σε ακίνητα, ο οποίος ανέλυσε και τα εν λόγω στοιχεία: «Eντύπωση προκαλεί ότι η γειτονική Ιταλία είναι η 4η ακριβότερη χώρα για αγορά κατοικίας υψηλών προδιαγραφών, καθώς έχει ιδιαίτερα άναρχη δόμηση και παρόμοια γραφειοκρατία με την Ελλάδα. Βέβαια, ίσως αυτό εξηγείται στο ότι έχει ιδανικό κλίμα, όπως και η χώρα μας, δυναμικό τουρισμό και βέβαια μοναδική αρχιτεκτονική σε πολλές πόλεις της. Εκτός δεκάδας και με πιο προσιτές τιμές εμφανίζεται η Ισπανία, όπου ο μέσος όρος τιμών πώλησης ανέρχεται στα 6.363 ευρώ/τ.μ. Απεναντίας, η Γερμανία με τιμές 5.515€/τ.μ. βρίσκεται στη 15 η θέση, διαψεύδοντας όσους ισχυρίζονταν ότι είναι από τις πιο ακριβές χώρες για αγορά κατοικίας».

Χαμηλότερες τιμές σε σχέση με την Ελλάδα κατέχει η Πορτογαλία, με τον μέσο όρο να διαμορφώνεται στα 4,615 ευρώ/τ.μ., η Κροατία με 3.600 ευρώ/τ.μ., η Ουγγαρία με 3.184 ευρώ/τ.μ. και η Ρουμανία με 2.912 ευρώ/ τ.μ. Παράλληλα, ιδιαίτερα ελκυστικές τιμές για αγορά κατοικίας, σύμφωνα με την Global Property Guide, έχει και η Κύπρος, με τα κόστη να διαμορφώνονται στα 2.597 ευρώ/τ.μ., ενώ ακολουθεί η Τουρκία με 2.360 ευρώ/τ.μ. και η Βουλγαρία με 2,333 ευρώ/τ.μ.

Η ελληνική αγορά ακινήτων επέδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα και ανάπτυξη καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023, συνεχίζοντας και στους πρώτους μήνες του 2024. Στον τομέα των κατοικιών, ο περιορισμένος αριθμός τόσο των διαθέσιμων ακινήτων υψηλής ποιότητας όσο και των νεόδμητων, σε συνδυασμό με τη μεγάλη ζήτηση από επενδυτές, οδήγησαν σε σημαντικές αυξήσεις τιμών. Σήμερα, βέβαια, αυτή η τάση έχει δημιουργήσει ένα δύσκολο περιβάλλον για τους Έλληνες αγοραστές, καθώς το κόστος στέγασης έχει ξεπεράσει τον ρυθμό αύξησης των εισοδημάτων. Το φαινόμενο της ακρίβειας δεν ισχύει μόνο για τα υψηλού επιπέδου σπίτια, αλλά και για τα ακίνητα χαμηλότερης κατηγορίας, με αποτέλεσμα η προσιτότητα της στέγασης να έχει γίνει μείζον ζήτημα για πολλά ελληνικά νοικοκυριά.

Όπως δείχνουν, μάλιστα, τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, από το σύνολο του πληθυσμού, το 47,3% των Ελλήνων δυσκολεύεται σημαντικά να ανταποκριθεί στο υψηλό κόστος στέγασης, όταν το 2022 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν στο 29,1%. Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με το numbeo.com, που παρέχει στατιστικά για τον μέσο όρο των μισθό (μετά φόρων) στις χώρες της Ευρώπης, για τους Έλληνες πολίτες οι οποίοι αμείβονται με μέσο όρο τα 1.059 ευρώ τον μήνα, η απόκτηση μιας κατοικίας υψηλού επιπέδου αποτελεί όνειρο θερινής νυκτός, καθώς το εισόδημα αυτό αντιστοιχεί σε 0,22 τ.μ. τέτοιας κατηγορίας ακινήτου.

Τα πράγματα, ωστόσο, στην Ευρώπη δεν είναι καλύτερα, καθώς παρά τα υψηλά εισοδήματα που έχουν σε σχέση με την Ελλάδα, η απόκτηση ενός σπιτιού υψηλών προδιαγραφών είναι ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση. Στην Ελβετία, όπου ο μέσος μισθός ανέρχεται στα 7.780 ευρώ τον μήνα, οι πολίτες μπορούν να αποκτήσουν εάν τον διαθέσουν ολόκληρο μόλις 0,5 τ.μ. ενός ακινήτου πρώτης κατηροίας. Το Λουξεμβούργο, που έρχεται δεύτερο σε ακρίβεια, έχει μέσους μισθούς αξίας 5.217 ευρώ τον μήνα, με αποτέλεσμα οι πολίτες να μπορούν να αγοράσουν εφόσον διαθέσουν ολόκληρο τον μηνιαίο μισθό τους μόλις τα 0,3 τ.μ. ενός σπιτιού. Στην Αγγλία ο μέσος μισθός με 4.456 ευρώ τον μήνα αντιστοιχεί σε 0,32 τ.μ. Στη Γερμανία μπορούν να αγοραστούν συνολικά 0,68 τ.μ. ακινήτου με μέσο μισθό στα 3.789 ευρώ τον μήνα.

Στην Ολλανδία οι πολίτες με απολαβές της τάξεως των 3.820 ευρώ τον μήνα κατά μέσο όρο, μπορούν να αποκτήσουν συνολικά 0,53 τ.μ. Στη Γαλλία το μέσο εισόδημα 3.156 ευρώ μήνα αντιστοιχεί σε 0,33 τ.μ. Από τις χώρες της Νότιας Ευρώπης, η Ελλάδα για ακόμη μία φορά έχει τον χαμηλότερο μέσο μισθό, στην Ισπανία το μέσο εισόδημα των 2.207 ευρώ τον μήνα αντιστοιχεί σε 0,33 τ.μ., στην Ιταλία με τα 2.194 ευρώ τον μήνα μπορούν να αγοραστούν συνολικά 0,22 τ.μ. -όπως ακριβώς και στην Ελλάδα.

Όπως καταλήγει ο κ. Αστεριάδης: «Είναι μια προσέγγιση η οποία βασίζεται σε έναν αλγόριθμο, ώστε να έχουμε εικόνα του μέσου μηνιαίου μισθού, σε πόσα τ.μ. ακινήτου αντιστοιχεί. Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι μεταξύ μισθών (μετά φόρων) και αξίας ακινήτου στη πλειονότητα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κυμαίνονται από 0,22 τ.μ. έως 0,4 τ.μ. (με εξαίρεση τη Γερμανία) και, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι σχετικά χαμηλά, παραμένει εντός του μέσου όρου της Ευρώπης».

Επισιτιστική κρίση

Σε μια αρκετά ανησυχητική έκθεση, που αφορά φυσικά τη χώρα μας και όλη την Ευρώπη. Παράγοντες της αγοράς των αγροτικών εμπορευμάτων εκφράζουν ανησυχίες για την επάρκεια στην προσφορά τροφίμων καθώς ο προστατευτισμός στο εμπόριο, η κλιματική κρίση και οι γεωπολιτικές αναταραχές προκαλούν απότομες ανισορροπίες στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Η συγκέντρωση στρατηγικών αποθεμάτων από πολυπληθείς χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα, η μαζική διοχέτευση φθηνών αγροτικών προϊόντων από την Ουκρανία και λιπασμάτων από τη Ρωσία στην Ευρώπη αλλά και η βίαιη προσαρμογή των καλλιεργειών λόγω κλιματικής κρίσης είναι παράγοντες που διατηρούν σε υψηλά επίπεδα το κόστος διαβίωσης των πολιτών.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Olam Agri, Σάνι Βεργκέζ, προειδοποίησε πως ο ελλοχεύει κίνδυνος «επισιτιστικών πολέμων» όπου θα δίνονται μάχες για νερό και τρόφιμα. Μιλώντας στο συνέδριο των Redburn Atlantic και Rothschild που πραγματοποιήθηκε στα τέλη Ιουνίου, ο επικεφαλής της Olam Agri αποδίδει τις ανατιμήσεις στα τρόφιμα στις παρεμβάσεις των κυβερνήσεων για την εξασφάλιση προμηθειών.

Από το 2022, δηλαδή μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, επιβλήθηκαν 1.266 μέτρα προστατευτισμού από 154 χώρες, με αποτέλεσμα να επιτείνεται μια ανισορροπία ανάμεσα στην προσφορά και τη ζήτηση, τονίζει ο Βεργκέζ. Η Olam Agri είναι ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές συστατικών για τρόφιμα, όπως είναι τα σιτηρά, σε βιομηχανίες όπως η Nestle και η Unilever. Όμως, τα περσινά κέρδη υποχώρησαν κατά 56% στα 205 εκατ. δολάρια λόγω των υψηλών επιτοκίων και των «πρωτοφανών απωλειών» στις αποδόσεις των καλλιεργειών αμυγδάλων της Αυστραλίας.

Οι τιμές των τροφίμων είναι εξαιρετικά ευμετάβλητες τα τελευταία χρόνια λόγω της πανδημίας, της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και των ανατροπών στην αγροτική παραγωγή από ακραία καιρικά φαινόμενα. Έντονες ανατιμήσεις σημειώθηκαν από τις καθυστερήσεις στις μεταφορές εμπορευμάτων επί πανδημίας λόγω των περιορισμών. Έπειτα ο διετής πόλεμος στην Ουκρανία οδήγησε αρχικά σε μεγάλη άνοδο τις τιμές του σιταριού διότι η χώρα είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς στον κόσμο αλλά δεν μπορούσε να εξάγει από τη Μαύρη Θάλασσα.

Εν συνεχεία, όμως, οι εξαγωγές στην Ευρώπη σε χαμηλές τιμές προκάλεσε κύμα αντιδράσεων από τους αγρότες της Πολωνίας, της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας και της Σλοβακίας. Σήμερα, η βιομηχανία λιπασμάτων στην Ευρώπη κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για αφανισμό διότι οι ανταγωνιστές από τη Ρωσία προμηθεύουν τους αγρότες έναντι εξαιρετικά φθηνού κόστους. Προ ημερών, ο επικεφαλής της SKW Stickstoffwerke, της μεγαλύτερης εταιρείας αμμωνίας στη Γερμανία, είπε στους Financial Times πως «σε αυτή τη φάση πλημμυρίζουμε από ρωσικά λιπάσματα που είναι πολύ φθηνότερα από τα δικά μας για τον απλό λόγο ότι πληρώνουν ελάχιστα για φυσικό αέριο συγκριτικά με τους Ευρωπαίους παραγωγούς».

Είναι ειρωνικό ότι η Ε.Ε έχει περιορίσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία στο πλαίσιο κυρώσεων αλλά οι εισαγωγές ουρίας, ένα από τα βασικά λιπάσματα μαζί με την αμμωνία, έχουν αυξηθεί εδώ και μια διετία. Ο Πέτρ Σίνγκρ της SKW Stickstoffwerke τονίζει πως αυτός είναι μεγάλος κίνδυνος για την επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. «Εάν δεν λάβουν μέτρα οι πολιτικοί τότε η παραγωγική ικανότητα της Ευρώπης θα εξαφανιστεί» είπε στη βρετανική εφημερίδα. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το ένα τρίτο των εισαγωγών ουρίας στην Ε.Ε προήλθε από τη Ρωσία, φθάνοντας σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.

Εκτός των άλλων, ο αγροτικός κλάδος στην Ευρώπη είναι αντιμέτωπος με τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης αλλά διστάζει να προχωρήσει στις αλλαγές που χρειάζονται για τη μείωση των εκπομπών ρύπων. Οι κινητοποιήσεις των Γερμανών αγροτών πέρσι επιβεβαίωσαν πως ο κλάδος δεν είναι έτοιμος να προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές όσο είναι υψηλές οι λειτουργικές δαπάνες και ειδικότερα τα καύσιμα.

Την ίδια ώρα, όμως, οι πλημμύρες, η παρατεταμένη ξηρασία και οι ισχυροί άνεμοι καθιστούν όλο και πιο απρόβλεπτη την αγροτική παραγωγή. Η άνοδος δε της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, όπως κατέδειξαν και τα πρόσφατα αποτελέσματα των κοινοβουλευτικών εκλογών στη Γαλλία, αναμένεται να θέσει στο περιθώριο την ατζέντα της πράσινης μετάβασης και έτσι διακυβεύεται ακόμη πιο πολύ η μακροπρόθεσμη επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης. Τελικά, η απόφαση της Δανίας να επιβάλει φόρο στους κτηνοτρόφους για τις εκπομπές ρύπων των κοπαδιών τους, με 40 ευρώ ανά τόνο ισοδύναμου του διοξειδίου του άνθρακα από το 2030, δεν είναι παρά μια εξαίρεση και μια σταγόνα στον ωκεανό.

….. Ακραίος πληθωρισμός - τρόφιμα ….

Σε σχέση με τα παραπάνω και σε μια περίοδο ακραίου πληθωρισμού, κυρίως στα τρόφιμα, παρά την όποια αποκλιμάκωση κατά τους τελευταίους μήνες. Οι γεωπολιτικές εντάσεις και η κλιματική αλλαγή ωθούν τις χώρες σε σύγκρουση για τη μείωση των προμηθειών, δήλωσε ένας από τους μεγαλύτερους traders γεωργικών προϊόντων στον κόσμο, προειδοποιώντας ότι ο κόσμος θα βρεθεί αντιμέτωπος με πολέμους για την τροφή.

«Έχουμε κάνει πολλούς πολέμους για το πετρέλαιο. Θα κάνουμε μεγαλύτερους πολέμους για τα τρόφιμα και το νερό», δήλωσε ο Sunny Verghese, διευθύνων σύμβουλος του Olam Agri, του οίκου γεωργικού εμπορίου, που εδρεύει στη Σιγκαπούρη.

Μιλώντας στο συνέδριο καταναλωτών Redburn Atlantic και Rothschild την περασμένη εβδομάδα, ο Verghese προειδοποίησε ότι οι εμπορικοί φραγμοί που επιβλήθηκαν από τις κυβερνήσεις που επιδιώκουν να στηρίξουν τα εγχώρια αποθέματα τροφίμων έχουν επιδεινώσει σημαντικά τον πληθωρισμό των τροφίμων.

Οι μεγάλοι traders αγροτικών προϊόντων, οι οποίοι καρπώθηκαν κέρδη ρεκόρ το 2022 μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που εκτίναξε στα ύψη τις τιμές των τροφίμων, κατηγορήθηκαν ότι επιδείνωσαν τον πληθωρισμό των τιμών.

Ωστόσο, ο Verghese υποστήριξε ότι ο αυξημένος πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων ήταν εν μέρει αποτέλεσμα κυβερνητικής παρέμβασης. Ο πολλαπλασιασμός των μη δασμολογικών εμπορικών φραγμών το 2022 ως απάντηση στον πόλεμο – 1.266 από 154 χώρες σύμφωνα με την καταμέτρησή του – είχε «δημιουργήσει μια υπερβολική ανισορροπία ζήτησης-προσφοράς», είπε.

Τα στρατηγικά αποθέματα

Οι πιο πλούσιες χώρες συγκέντρωναν πλεονάσματα στρατηγικών εμπορευμάτων, οδηγώντας σε υπερβολική ζήτηση και με τη σειρά τους σε υψηλότερες τιμές, είπε ο Verghese. «Η Ινδία, η Κίνα, όλοι έχουν αποθέματα ασφαλείας», υπογράμμισε, προσθέτοντας ότι «αυτό απλώς επιδεινώνει το παγκόσμιο πρόβλημα».

Οι τιμές των τροφίμων άρχισαν να ανεβαίνουν στον απόηχο της Covid-19 και αυξήθηκαν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, καθώς ορισμένες εξαγωγές σιτηρών και λιπασμάτων εμποδίστηκαν από τη σύγκρουση. Αυτό βάθυνε την επισιτιστική ανασφάλεια στις φτωχότερες χώρες και άφησε τους καταναλωτές σε όλο τον κόσμο αντιμέτωπους με κρίση κόστους ζωής.

Με αυτή την άνοδο και την κλιματική αλλαγή που εμποδίζει την αγροτική παραγωγή παγκοσμίως, οι κυβερνήσεις στρέφονται όλο και περισσότερο σε προστατευτικές πολιτικές.

Το 2022, η Ινδονησία απαγόρευσε τις εξαγωγές φοινικέλαιου για να προστατεύσει την τοπική αγορά, ενώ πέρυσι η Ινδία επέβαλε περιορισμούς στις εξαγωγές ορισμένων ειδών ρυζιού σε μια προσπάθεια να περιορίσει την αύξηση των εγχώριων τιμών πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές, μετά τους μουσώνες που διέκοψαν την παραγωγή και πυροδότησαν φόβους για ελλείψεις στις προμήθειες.

«Αυτό ήταν ακριβώς το λάθος», είπε ο Verghese. «Θα βλέπετε όλο και περισσότερα από αυτά».

Η Olam Agri, η οποία επεξεργάζεται και προμηθεύει δημητριακά και ελαιούχους σπόρους, βρώσιμα έλαια, ρύζι και βαμβάκι, αποτελεί μέρος του ευρύτερου Ομίλου Olam.

Τα τρόφιμα και οι αγροτικές επιχειρήσεις, που προμηθεύουν συστατικά, ζωοτροφές και ίνες σε παγκόσμια brands, όπως η Nestlé και η Unilever, πέρασαν μια δύσκολη χρονιά.

Κατηγορίες για απάτες

Όπως υπογραμμίζουν οι Financial Times, ο trader, ο οποίος έχει μεγάλο αποτύπωμα στην Ασία και την Αφρική, διερευνήθηκε από τις αρχές στη Νιγηρία πέρυσι, αφού δημοσιεύματα ειδήσεων ισχυρίστηκαν ότι συμμετείχε σε απάτη πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι μετοχές της εταιρείας εκτινάχθηκαν τον Φεβρουάριο όταν απαλλάχθηκε από αδικήματα.

Ο Όμιλος Olam αναγκάστηκε επίσης να εκδώσει προειδοποίηση για τα κέρδη για το πρώτο εξάμηνο του 2023. Ακόμη και μετά από ένα καλύτερο δεύτερο εξάμηνο, ανέφερε πτώση 56% στα κέρδη ολόκληρου του έτους στα 278,7 εκατομμύρια S$ (205 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ), κατηγορώντας για αυτό τα υψηλά επιτόκια και «εξαιρετικές απώλειες» που προκαλούνται από τις χαμηλές αποδόσεις από τις αμυγδαλεώνες του στην Αυστραλία.

Αντιμετωπίζοντας τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στις παγκόσμιες αποδόσεις, ο Verghese προέτρεψε τη συγκέντρωση στελεχών της καταναλωτικής βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένων των αφεντικών της Coca-Cola και της Associated British Foods, να «ξυπνήσουν» και να αναλάβουν περισσότερη δράση για την κλιματική αλλαγή.

Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να επιβάλλουν φόρο για τον άνθρακα, υποστήριξε. «Ο άνθρακας είναι ελεύθερος σήμερα, επομένως ρυπαίνουμε αδιακρίτως», είπε.

Για ποιο λόγο έχουν αποχωρήσει επτά αστυνομικοί από πολιτικό;

Όπως τώρα γράφει ο Βηματοδότης. Είδαμε όλοι τις αρνητικές συνέπειες των πράξεων του Λευτέρη Αυγενάκη ο οποίος με τη βίαιη αντίδραση του, τις πλήρωσε. Μαθαίνουμε όμως κι άλλα ενδιαφέροντα, αυτή τη φορά για ένα άλλο πολιτικό (όχι αυτός δεν ανήκει στη ΝΔ). Ενδιαφέροντα κι απαξιωτικά για τους συνεργάτες – αστυνομικούς που διαθέτει το εν λόγω πολιτικό πρόσωπο. Ούτε ένας, ούτε δυο αλλά …επτά αστυνομικοί έχουν αποχωρήσει από το συγκεκριμένο πρόσωπο που δεν φημίζεται (όπως και ο Λευτέρης Αυγενάκης) για την ψυχραιμία του. Το ενδιαφέρον είναι πως πολλοί από τους αστυνομικούς έφυγαν αυτοβούλως παρά το ότι η υπηρεσία φύλαξης πολιτικών προσώπων έχει προνόμια. Όλα αυτά δε είναι σε γνώση τόσο των υπηρεσιών της Βουλής όσο και της ΕΛΑΣ.