00:01 - 05/12/24

Δημογραφικό – Ε.Ε.

Ο αριθμός των γεννήσεων στην ΕΕ έφτασε σε ιστορικό χαμηλό πέρυσι, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που υπογραμμίζουν τη σοβαρότητα των δημογραφικών προκλήσεων της περιοχής.

Οι γεννήσεις στα 27 κράτη μέλη του μπλοκ μειώθηκαν σε 3.665.000 το 2023, σύμφωνα με στοιχεία που ενημερώθηκαν τον περασμένο μήνα, το χαμηλότερο από τότε που συλλέχθηκαν για πρώτη φορά συγκρίσιμα δεδομένα το 1961.

Ο αριθμός αντιπροσώπευε επίσης πτώση 5,5% από το σύνολο των γεννήσεων του 2022 – τη μεγαλύτερη ετήσια μείωση που έχει καταγραφεί.

Τι δείχνουν τα στοιχεία της Eurostat

Το ποσοστό για το 2023 είναι χαμηλότερο από τα 4 εκατομμύρια γεννήσεις στην ΕΕ που προβλέπονταν πέρυσι στις μακροπρόθεσμες προβλέψεις πληθυσμού της Eurostat.

Η τάση των ανθρώπων να έχουν λιγότερα παιδιά παρατηρείται πιο έντονα στην Ιταλία, την Ισπανία, την Ελλάδα, την Πολωνία, τη Φινλανδία και τις χώρες της Βαλτικής

Από τότε που έφτασε στο ανώτατο όριο των σχεδόν 7 εκατομμυρίων γεννήσεων στα μέσα της δεκαετίας του 1960, τα ποσοστά γεννήσεων στα έθνη που αποτελούν τώρα την ΕΕ έχουν μειωθεί απότομα και είναι περίπου στο ίδιο επίπεδο με τις ΗΠΑ.

Η έλλειψη παιδιών στην Ευρώπη αναμένεται να ασκήσει πίεση στα κρατικά οικονομικά, καθώς οι πληθυσμοί σε ηλικία εργασίας συρρικνώνονται και το κόστος των δαπανών σε τομείς όπως η υγειονομική περίθαλψη και οι συντάξεις αυξάνεται, σύμφωνα με τους Financial Times.

Γιατί έχει μειωθεί ο αριθμός των γεννήσεων;

Όπως αναφέρονταν σε σχετικό δημοσίευμα του in.gr. Δημογραφικοί ειδικοί πιστεύουν ότι η μακροχρόνια τάση των Ευρωπαίων να έχουν όλο και λιγότερα μωρά μπορεί να έχει επιδεινωθεί από τις ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή, την πανδημία και τη χειρότερη άνοδο του πληθωρισμού σε μια γενιά.

«Είναι πιθανό οι αντιληπτές αβεβαιότητες — όπως . . . Η εργασιακή ανασφάλεια, το αυξανόμενο κόστος διαβίωσης και οι τιμές στέγασης και πολλαπλές παγκόσμιες κρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της πανδημίας Covid-19, των γεωπολιτικών εντάσεων και της κλιματικής αλλαγής, θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά τις ατομικές αναπαραγωγικές αποφάσεις», δήλωσε ο Guangyu Zhang, υπεύθυνος πληθυσμιακών υποθέσεων στον ΟΗΕ.

«Οι νέοι έχουν μεγαλύτερη δυσκολία από πριν να εδραιωθούν στην αγορά εργασίας, στην αγορά κατοικίας και ίσως και στην αγορά γνωριμιών», δήλωσε ο Willem Adema, ανώτερος οικονομολόγος στον ΟΟΣΑ. «Αυτό είναι ένα μέρος της ιστορίας που είναι αρκετά ξεκάθαρο».

Γεννούν σε μεγαλύτερη ηλικία οι γυναίκες

Καθώς οι άνθρωποι καθυστερούν τη γονεϊκότητα, οι γυναίκες στην περιοχή γεννούν σε μεγαλύτερη ηλικία.

Τα στοιχεία της Eurostat που δημοσιεύθηκαν νωρίτερα φέτος έδειξαν ότι η μέση ηλικία των γυναικών κατά τη γέννηση του πρώτου τους παιδιού αυξανόταν και ήταν σχεδόν 30 το 2022, από 28,8 το 2013.

Το μερίδιο των γεννήσεων μεταξύ μητέρων ηλικίας 40 ετών και άνω έχει υπερδιπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία αυξάνοντας από 2,5 τοις εκατό σε 6 τοις εκατό, αντανακλώντας μια καθυστέρηση στη γονεϊκότητα, με πολλές γυναίκες να επιλέγουν να κάνουν παιδιά πιο κοντά στο ανώτατο όριο της αναπαραγωγικής ηλικίας εύρος, το οποίο ο ΟΗΕ ορίζει ότι λήγει στα 49 έτη.

Η τάση των ανθρώπων να έχουν λιγότερα παιδιά παρατηρείται πιο έντονα στην Ιταλία, την Ισπανία, την Ελλάδα, την Πολωνία, τη Φινλανδία και τις χώρες της Βαλτικής — όπου οι γεννήσεις μειώθηκαν κατά τουλάχιστον ένα τέταρτο την τελευταία δεκαετία.

Ο Adema είπε ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προετοιμαστούν για ένα μέλλον χαμηλής γονιμότητας και να εξετάσουν μέτρα για την ενίσχυση της μετανάστευσης, της παραγωγικότητας και των επιπέδων συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, ιδιαίτερα μεταξύ των γυναικών.

Ο Τέστα προέτρεψε τις κυβερνήσεις να στηρίξουν τους νέους, ζητώντας μια «προσέγγιση όπου οι νέοι άνδρες και γυναίκες βοηθούνται σε διάφορους τομείς ζωής: στην εκπαίδευση, στην αγορά εργασίας, στην ψυχική υγεία και στην πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή στέγαση». 

Εντυπωσιακό νούμερο

Πάμε τώρα σε ένα νούμερα που διαβάσαμε προσφάτως και μας εντυπωσίασε. Πως Σε 25 χρόνια «χάθηκαν» 60 αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Συγκεκριμένα όπως αναφέρονταν σε σχετικό δημοσίευμα:

Το 1999, είκοσι πέντε χρόνια πριν, όταν η «Μαρινόπουλος» μεσουρανούσε στο ελληνικό λιανεμπόριο, έχοντας φέρει στην Ελλάδα τη μόδα των υπερμάρκετ, πρώτα με τα Prisunic Μαρινόπουλος, στη συνέχεια σε συνεργασία με την Continent και μετά με την Carrefour, ενώ δίπλα του αναπτύσσονταν επίσης ιστορικές ελληνικές αλυσίδες, όπως η «ΑΒ Βασιλόπουλος», η «Βερόπουλος», η «Σκλαβενίτης» μόνο στην Αττική και η «Μασούτης» στη Βόρεια Ελλάδα, δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί κάποιος ότι δύο από τις παραπάνω αλυσίδες –με τη μία εκ των δύο να είναι η μεγαλύτερη– και περίπου άλλες 60 ακόμη δεν θα υπήρχαν πια εν έτει 2024.

Ακόμη πιο δύσκολα, ίσως, θα μπορούσε να φανταστεί κάποιος ότι την εποχή της άνθησης του Χρηματιστηρίου –η αλήθεια είναι λίγους μήνες πριν από το κραχ του 1999– μια γερμανική εκπτωτική αλυσίδα, η οποία διέθετε τα είδη σε παλέτες μέσα στα καταστήματα και ξεκινούσε το ταξίδι της στην ελληνική αγορά από τη Θεσσαλονίκη, αντί για την Αθήνα, θα βρισκόταν σήμερα στη 2η θέση του κλάδου των σούπερ μάρκετ.

Η οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, η πανδημία στη συνέχεια, η ενεργειακή – πληθωριστική κρίση που είναι ακόμη σε εξέλιξη, αλλά και η αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών έχουν αλλάξει άρδην τον χάρτη των σούπερ μάρκετ στη χώρα. Ουσιαστικά έχουν αλλάξει άρδην τον χάρτη του λιανεμπορίου, δεδομένου ότι ο κλάδος των σούπερ μάρκετ αποτελεί το μεγαλύτερο τμήμα του, με τζίρο που υπερβαίνει σε ετήσια βάση τα 12 δισ. ευρώ.

Ετσι, ενώ το 1999 στην Ελλάδα δραστηριοποιούνταν 100 αλυσίδες σούπερ μάρκετ –μεγάλες, μεσαίες και μικρές–, ο αριθμός τους πλέον, μετά και τις εξαγορές που έγιναν το 2023, υπολογίζεται ότι έχει πέσει κάτω από 40. Από τις 60 και πλέον που «χάθηκαν» μέσα σε αυτό το τέταρτο του αιώνα, κάποιες ήταν πολύ μικρές που έκλεισαν, άλλες που εξαγοράστηκαν από μεγαλύτερες, άλλες που πτώχευσαν, ενώ δεν έλειψαν και οι αποχωρήσεις μεγάλων πολυεθνικών ομίλων από την εγχώρια αγορά και μάλιστα πριν καν εκδηλωθεί η οικονομική κρίση.

Ορόσημο σε αυτή την τελευταία 25ετία ήταν η κατάρρευση της «Μαρινόπουλος» το 2016, καθώς οδήγησε στην ξαφνική μεγέθυνση της «Σκλαβενίτης», η οποία από μια μεγάλη αλυσίδα μεν, με εμβέλεια όμως μόνο στην Αττική, μετατράπηκε μέσα σε μερικούς μήνες στον μεγαλύτερο λιανέμπορο της χώρας με δραστηριότητα και στην Κύπρο. Πλέον η «Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτης», που περιλαμβάνει μόνο τη δραστηριότητα των καταστημάτων «Σκλαβενίτης» στην Ελλάδα, κάνει τζίρο 4,3 δισ. ευρώ, ενώ ο όμιλος συνολικά ξεπέρασε σε κύκλο εργασιών τα 5 δισ. ευρώ, φτάνοντας το 2023 τα 5,16 δισ. ευρώ.

Λίγους μήνες πριν είχε προηγηθεί η εξαγορά της «Βερόπουλος» –η οποία είχε φτάσει επίσης στα πρόθυρα της πτώχευσης– από τη ΜΕΤRΟ ΑΕΒΕ, εξέλιξη η οποία επίσης οδήγησε στη σημαντική μεγέθυνση του ομίλου της οικογένειας Παντελιάδη.

Την πρώτη χρονιά που η Ελλάδα βρέθηκε σε καθεστώς μνημονίου, το 2010, ο κλάδος συγκλονίζεται από την πτώχευση της «Ατλάντικ», αλυσίδας που ήταν εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Σε αντίθεση με ό,τι έγινε με τη «Μαρινόπουλος» και τη «Βερόπουλος» η αλυσίδα δεν μεταβιβάστηκε σε κάποια άλλη επιχείρηση του κλάδου. Απλώς αρκετά από τα καταστήματά της εξαγοράστηκαν από τους υπόλοιπους «παίκτες» της αγοράς, οδηγώντας στην αύξηση των δικτύων τους.

Η υποχώρηση της ζήτησης, απόρροια της δραστικής μείωσης των εισοδημάτων που προκάλεσαν τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής την προηγούμενη δεκαετία, επηρέασαν συνολικά την αγορά: μικρές τοπικές αλυσίδες δεν άντεξαν την πίεση και έκλεισαν ή εξαγοράστηκαν από μεγαλύτερες, ενώ τρεις ξένοι όμιλοι που ήρθαν στην Ελλάδα μέσα σε αυτή την περίοδο αποχώρησαν. Ο λόγος για την Carrefour, την Plus και την Aldi. H πρώτη ήρθε στα τέλη του 1999, συνεργάστηκε με τη «Μαρινόπουλος», αλλά αποχώρησε το 2012 για να επανέλθει ως σήμα στην ελληνική αγορά το 2022, για να αναπτυχθεί αυτή τη φορά από τη Retail & More. Η δεύτερη αυτή, πάντως, φάση της στην ελληνική αγορά δεν χαρακτηρίζεται μέχρι στιγμής από εντυπωσιακά αποτελέσματα.

H Plus Hellas ιδρύεται το 2003 από τη γερμανική Tengelmann, τρία χρόνια μετά εγκαινιάζει τα 10 πρώτα καταστήματά της, για να αποχωρήσει όμως το 2008, πουλώντας τα καταστήματά της στην «ΑΒ Βασιλόπουλος». Στα τέλη της ίδιας χρονιάς η επίσης γερμανική Aldi εγκαινιάζει 12 καταστήματα, για να αποχωρήσει όμως από την ελληνική αγορά δύο χρόνια μετά, το 2010. Στην πραγματικότητα οι μοναδικοί ξένοι όμιλοι που δραστηριοποιούνται με θυγατρικές στην Ελλάδα στον κλάδο των σούπερ μάρκετ είναι η Ahold Delhaize μέσω της «ΑΒ Βασιλόπουλος» και η γερμανική Lidl με τη θυγατρική της Lidl Ελλάς.

Πώς αναμένεται να διαμορφωθεί το τοπίο από εδώ και στο εξής; «Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν κρυμμένες “βόμβες”», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Ενωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας Αριστοτέλης Παντελιάδης. Ωστόσο, η αύξηση του κόστους λειτουργίας, σε συνδυασμό με τη μειωμένη αγοραστική δύναμη των Ελλήνων που οδηγεί σε περιορισμένα περιθώρια κέρδους, εκτιμάται ότι θα προκαλέσει νέο γύρο συγκέντρωσης στον κλάδο.

Οι τρεις νέοι παράγοντες

Ιδιαίτερη βαρύτητα για τον κλάδο, η οποία αναμένεται να ενταθεί τα επόμενα χρόνια, έχουν τρεις νέοι παράγοντες: το ηλεκτρονικό εμπόριο, οι πλατφόρμες παραγγελιοληψίας και διανομής (efood και Wolt), οι οποίες αναπτύσσουν και το δικό τους δίκτυο σούπερ μάρκετ, πέρα από τις συνεργασίες που έχουν με τους παραδοσιακούς λιανεμπόρους, καθώς και τα καταστήματα ευκολίας (convenience stores). Να σημειωθεί ότι πρόσφατα η αλυσίδα μίνι μάρκετ Twenty 4 Shopen εξαγοράστηκε από την Εletako Limited, 100% θυγατρική της Core Innovations Μονοπρόσωπη A.E., η οποία με τη σειρά της ελέγχεται πλήρως από τη Motor Oil (συμφερόντων Βαρδινογιάννη). Οσο για το ηλεκτρονικό εμπόριο; Ακόμη και η Lidl Ελλάς, η οποία δεν διαθέτει ηλεκτρονικό κατάστημα, δεν αποκλείει τη δημιουργία μεσοπρόθεσμα eshop για τα λεγόμενα είδη bazaar (εργαλεία, παιχνίδια κ.ά.).

Οι δέκα νέες συμφωνίες των Μητσοτάκη – Ερντογάν που θα υπογραφούν στην Άγκυρα

Όπως τώρα έγραφε ο Βηματοδότης. Δέκα νέες συμφωνίες βρίσκονται στα σκαριά, οι οποίες όμως για να ισχύσουν θα περιμένουν τις υπογραφές των Κυριάκου Μητσοτάκη και Ταγίπ Ερντογάν. Όχι, μην νομίσετε ότι πρόκειται για συμφωνίες που έχουν σχέση με κυριαρχικά δικαιώματα, ή με τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών ή ακόμα με την επέκταση των χωρικών υδάτων, του εναέριου χώρου ή την άρση του casus belli. Όχι, τέτοια ζητήματα υψηλής πολιτικής έχει ήδη συμφωνηθεί και από τις δύο πλευρές ότι διαφωνούν. Απλώς πρόκειται για συμφωνίες, (ας τις ονομάσουμε) «χαμηλής πολιτικής». Εδώ που τα λέμε είναι και οι μόνες που κρατούν τον διάλογο ανάμεσα στις δύο χώρες ζωντανό. Και ξέρετε γιατί; Επειδή παράγουν γεγονότα (κυρίως οικονομικά).

Αυτό οφείλεται στην μεθοδική δουλειά, αθόρυβη, πλην όμως παραγωγική που κάνουν ο υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης και ο τούρκος ομόλογός του Μεμέτ Κεμάλ Μποζάι, που προετοιμάζουν τις ελληνοτουρκικές συμφωνίες οι οποίες περιλαμβάνουν από… μαθητικούς διαγωνισμούς έως επενδύσεις, εμπορικές συναλλαγές ακόμα και κατασκευή γεφυρών στους Κήπους του Έβρου. Αυτή τη φορά οι δύο υφυπουργοί δούλεψαν εντατικά για την επικείμενη συνάντηση των Μητσοτάκη και Ερντογάν στο πλαίσιο του 6ου Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας (ΑΣΣ) στην Άγκυρα και συνέταξαν δέκα συμφωνίες στον τουριστικό τομέα, στην κλιματική αλλαγή, στις επενδύσεις, στην τεχνητή νοημοσύνη, εμπόριο και άλλες.

Βεβαίως έχει σημασία το γεγονός ότι οι δύο υφυπουργοί συνέχισαν τη συζήτηση για τη «θετική ατζέντα» και στο Μουσείο της Ακρόπολης, δίπλα στις Καρυάτιδες, στο περιθώριο της εκδήλωσης για την επανένωση των γλυπτών και σε γεύμα που παρέθεσε ο Έλληνας υφυπουργός σε κεντρικό ξενοδοχείο, χωρίς κρασί, αλλά με ένα ζουμερό φιλέτο συνοδευόμενο από σπαράγγια και πράσινη σαλάτα, ενώ για επιδόρπιο προσφέρθηκε σοκολάτα μους.

Οι Τούρκοι χρησιμοποιούν τον ίδιο υφυπουργό και για την θετική ατζέντα και για τον πολιτικό διάλογο. Έτσι ο Μεμέτ Κεμάλ Μποζάϊ συναντήθηκε χθες και με την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου για τον πολιτικό διάλογο. Ήταν η τρίτη συνάντηση, αλλά από την ανακοίνωση του υπουργείου δεν βγήκαμε σοφότεροι. Απλώς, ανακοινώθηκε, ότι συζητήθηκαν διάφορες πτυχές των διμερών σχέσεων (χωρίς να διευκρινίζονται ποιες είναι αυτές οι πτυχές) και έκαναν απολογισμό των πρόσφατων εξελίξεων και προοπτικών στο πλαίσιο της προετοιμασίας του ΑΣΣ. Α, να μην το ξεχάσω, στην ανακοίνωση αναφέρεται ότι συζήτησαν επίσης τις σχέσεις ΕΕ- Τουρκίας και περιφερειακά ζητήματα υπό το φως των τελευταίως εξελίξεων. Και βεβαίως αυτό που συνήθως τελειώνουν οι διπλωματικές ανακοινώσεις ότι «η συνάντηση διεξήχθη σε θετικό κλίμα».

Στο ίδιο ξενοδοχείο που ο τούρκος υφυπουργός γευμάτισε με τον Κώστα Φραγκογιάννη γευμάτισε και με την υφυπουργό Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου με διαφορετικό όμως μενού. Αφού η υφυπουργός τον κέρασε πρώτα κουραμπιέδες και μελομακάρονα (που τα γνώριζε ο κ. Μποζάϊ γιατί υπάρχουν και στην Κωνσταντινούπολη), το μεσημέρι του παράθεσε ένα εξαιρετικό ελληνικό γεύμα με αρνάκι στο φούρνο με πατάτες. Ο κ. Μποζάϊ έφυγε από την Αθήνα πλήρως ευχαριστημένος.

* Εκείνο που έμαθα για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι ότι θα υπάρξει μια δήλωση ανήμερα της εορτής του Προστάτη του Αγίου Νικολάου (στις 6 Δεκεμβρίου) η οποία, σας προτρέπω να την περιμένετε γιατί θα συζητηθεί. Από ποιον; θα πείτε. Δυστυχώς δεσμεύομαι, να μην είπω αλλά να είστε σίγουροι πως θα ταράξει τα ήρεμα νερά.