"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 06/02/23

Σοβαρό ζήτημα

Στα πλαίσια των στατιστικών που σχεδόν καθημερινά παρουσιάζοντας και μην κρύβοντας πως είχαμε πολύ καιρό να δούμε της συγκεκριμένης κατηγορίας. Με μεγάλο προβληματισμό διαβάσαμε πως οι καθυστερήσεις σε λογαριασμούς στεγαστικών δανείων, ενοικίων ή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, αν και σίγουρα καλύτερα από τα χρόνια της κρίσης, παραμένει σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, με ένα κόστος στέγασης που είναι πραγματικά εξωφρενικό, το υψηλότερο στην Ευρώπη (είχαμε παρουσιάζει την προηγούμενη εβδομάδα σχετικά στατιστικά).

Σύμφωνα με τη Eurostat, το μερίδιο των ατόμων που καθυστερούσαν το 2010 ήταν στο 30.9%, το 2015 έκανε άλμα στο 49,3% και το 2021 μειώθηκε στο 36,4%. Ένα ποσοστό εξαιρετικά υψηλό, πόσο μάλλον αν επιβεβαιωθούνε οι ανησυχίες της αγοράς, πως τους επόμενους μήνες ελέω πληθωρισμού, θα δούμε επιστροφή του ποσοστού κοντά στο 39 με 40%!!

Σημειώνεται πως στην ΕΕ, παρά το γεγονός ότι οι τιμές και τα ενοίκια των κατοικιών αυξήθηκαν κατά την περίοδο 2010-2021, το ποσοστό των ατόμων που καθυστερούν στεγαστικά δάνεια, ενοίκια ή λογαριασμούς κοινής ωφέλειας στην ΕΕ μειώθηκε από 12,4% το 2010 σε 9,1% το 2021. Τα ποσοστά μειώθηκαν σε 20 κράτη – μέλη, αυξήθηκαν σε πέντε.

Θετική είδηση

Αν και σίγουρα όποιος διαβάζει τα παρακάτω, θα σχολιάσει πως εμείς δεν το βλέπουμε, με συνεχείς ανατιμήσεις των τιμών ειδικά των τροφίμων. Μια από τις αρκετά θετικές ειδήσεις της προηγούμενης εβδομάδας ήτανε πως οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων μειώθηκαν τον Ιανουάριο για 10ο διαδοχικό μήνα και είναι τώρα κατά περίπου 18% κάτω από το ρεκόρ που είχαν καταγράψει τον περασμένο Μάρτιο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Συγκεκριμένα, ο παγκόσμιας δείκτης τιμών του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), ο οποίος παρακολουθεί τα τρόφιμα που διακινούνται παγκοσμίως, είχε μέση τιμή 131,2 μονάδες έναντι 132,2 για το Δεκέμβριο.

Πρόκειται για τη χαμηλότερη τιμή του δείκτη από το Σεπτέμβριο 2021.

Η τιμή του δείκτη για το Δεκέμβριο αναθεωρήθηκε προς τα κάτω από την αρχική εκτίμηση που ήταν 132,4.

Οι μειώσεις στις τιμές των φυτικών ελαίων, των γαλακτοκομικών και της ζάχαρης βοήθησαν στη μείωση του δείκτη, ενώ οι τιμές των δημητριακών και του κρέατος παραμένουν σε μεγάλο βαθμό σταθερές, ανακοίνωσε ο FAO.

Σε χωριστές εκτιμήσεις του, ο FAO αύξησε εξάλλου την πρόβλεψή του για την παγκόσμια παραγωγή δημητριακών το 2022 σε 2,765 τρισεκατομμύρια τόνους από την προηγούμενη εκτίμηση για 2,756 τρισεκατομμύρια τόνους.

Εμπορικό έλλειμμα

Έχοντας αρκετές φορές σταθεί στα ζητήματα των διπλών ελλειμμάτων τα οποία έχουνε επιστρέψει, κάνοντας σχετικά σχόλια για την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και τα διαρθρωτικά προβλήματα της χώρας. Αρκετά ενδιαφέροντα πράγματα λοιπόν έγραψε σε ένα τελευταίο τους άρθρο στην Athens Voice, οι Μάνος Ματσαγγάνης και Σοφία Τσαρούχα. Όπως χαρακτηριστικά έγραψαν, τα τελευταία δεδομένα, για το πρώτο εννεάμηνο του 2022, δείχνουν θεαματική άνοδο των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών: +18% σε σχέση με το αντίστοιχο εννεάμηνο του 2019. Κατά την ίδια περίοδο, η άνοδος των εξαγωγών υπήρξε πολύ μικρότερη: μόλις 2%.

(Αυτά σε σταθερές τιμές. Σε τρέχουσες τιμές, οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 55%, ενώ οι εξαγωγές κατά 38%. Με απλά λόγια, και οι εισαγωγές και οι εξαγωγές ακριβαίνουν εξαιτίας του πληθωρισμού, όμως οι εξαγωγές ακριβαίνουν περισσότερο από τις εισαγωγές. Αυτό, υπό κανονικές συνθήκες, συνεπάγεται απώλεια ανταγωνιστικότητας – εκτός βέβαια εάν συνοδεύεται από σημαντική αναβάθμιση της ποιότητας των αγαθών και υπηρεσιών που εξάγουμε, για το οποίο δεν φαίνεται να υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις.)

Αξίζει να σημειωθεί ότι η άνοδος των εισαγωγών αγαθών μόνο ήταν μεγαλύτερη: +22% την τριετία 2019-2022 σε σταθερές τιμές (με βάση πάντοτε τα στοιχεία για το εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου).

Ως ποσοστό του ΑΕΠ, το πρώτο εννεάμηνο του 2022 οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών είχαν φτάσει το 44,3% (από 38,9% το αντίστοιχο εννεάμηνο του 2019).

Σύνθεση των εισαγωγών

Τι ακριβώς εισάγουμε; Δύο μεγάλες κατηγορίες εμπορευμάτων που θολώνουν την εικόνα είναι τα καύσιμα και τα πλοία. Και οι δύο αυτές κατηγορίες υπόκεινται σε μεγάλες διακυμάνσεις, ενώ η σύνδεσή τους με την υπόλοιπη οικονομία είναι αμφίβολη. Γι’ αυτό, άλλωστε, η Τράπεζα της Ελλάδος παρουσιάζει τα δεδομένα για την εξέλιξη των εισαγωγών και των εξαγωγών με και χωρίς καύσιμα και πλοία.

Κάναμε και εμείς το ίδιο: διασταυρώσαμε τα δεδομένα της Τράπεζας της Ελλάδος για τις εισαγωγές αγαθών (με και χωρίς καύσιμα και πλοία) με τα δεδομένα της Eurostat για την ταξινόμηση των εισαγωγών αγαθών ανά ευρεία οικονομική κατηγορία, δηλαδή ανά καταναλωτικά, ενδιάμεσα, και κεφαλαιουχικά αγαθά. Αυτό είναι σημαντικό: Εάν οι εισαγωγές μας είναι κυρίως κεφαλαιουχικά αγαθά, αυτό δείχνει μεν υστέρηση στην παραγωγή τους, αλλά επίσης προετοιμασία μιας φάσης ανάκαμψης της μεταποίησης. Αντίθετα, εάν οι εισαγωγές μας είναι κυρίως καταναλωτικά αγαθά, αυτό σημαίνει ότι έχουμε επιστρέψει στην εποχή της αστακομακαρονάδας, με την επόμενη χρεωκοπία να είναι θέμα χρόνου.

Φαίνεται ότι τίποτε από τα δύο δεν ισχύει. Το ενδεκάμηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2022, οι ελληνικές εισαγωγές καταναλωτικών αγαθών (στα οποία η Eurostat συμπεριλαμβάνει τα επιβατικά αυτοκίνητα, ευλόγως) αποτελούσαν το 36% των συνολικών εισαγωγών αγαθών εκτός καυσίμων και πλοίων. Δεν είναι λίγο – αλλά το 2019 το μερίδιο των καταναλωτικών αγαθών στις εισαγωγές ήταν 41%, ενώ το 2009 ήταν 49%. Συνεπώς, δεν έχουμε επιστρέψει στην εποχή της αστακομακαρονάδας (ακόμη). Καλό αυτό.

Ούτε όμως αυξάνεται το μερίδιο των κεφαλαιουχικών αγαθών (πλην πλοίων) στις συνολικές εισαγωγές (πλην καυσίμων και πλοίων): το ενδεκάμηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2022 ήταν 13%, όσο και το 2019, ενώ το 2009 ήταν 16%. Συνεπώς, τα στοιχεία δεν δείχνουν σοβαρή αύξηση των εισαγωγών μηχανημάτων που θα χρησιμοποιηθούν στη μεταποίηση ώστε μετά να ανακάμψει η βιομηχανική παραγωγή και οι εξαγωγές μεταποιητικών προϊόντων. Κακό αυτό.

Τι απομένει; Τα λεγόμενα ενδιάμεσα αγαθά, τα οποία αποτελούν τα δύο τρίτα των συνολικών εισαγωγών αγαθών. Οι μισές εισαγωγές ενδιάμεσων αγαθών αφορούν καύσιμα, οι άλλες μισές εμπορεύματα (πρώτες ύλες ή ανταλλακτικά, ή άλλα ημιτελή μεταποιημένα προϊόντα) που χρησιμοποιούνται ως εισροές στην παραγωγή. Συνεχίζοντας όπως προηγουμένως, διαπιστώνουμε ότι το μερίδιο των ενδιάμεσων αγαθών (πλην πλοίων) στις συνολικές εισαγωγές (πλην καυσίμων και πλοίων) βρίσκεται σε ανοδική τροχιά: 50% το ενδεκάμηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2022, έναντι 45% το 2019, και 39% το 2009.

Τι σημαίνει αυτή η εξέλιξη, αν υποθέσουμε ότι πρόκειται για μόνιμη αλλαγή; Δεν είμαστε σίγουροι: το θέμα χρειάζεται περισσότερη διερεύνηση και πιο λεπτομερή δεδομένα. Η εικασία του Χρυσάφη Ιορδάνογλου (τον οποίο συμβουλευθήκαμε) είναι ότι η θέση των ελληνικών επιχειρήσεων στην παγκόσμια οικονομία ενδέχεται να μετατοπίζεται προς τα τελικά στάδια των γραμμών παραγωγής (δηλαδή συναρμολογήσεις).

Ένα παράδειγμα από την (ισχνή) προσωπική εμπειρία του ενός εκ των δύο συντακτών του άρθρου: τα ποδήλατα Ideal προσφέρουν πολύ καλή ποιότητα σε προσιτές τιμές, χρησιμοποιώντας εισαγόμενα μέρη (αλυσίδες, ταχύτητες, φρένα κτλ.), τα οποία συναρμολογούνται στις εγκαταστάσεις της εταιρείας στην Πάτρα. Καλό αυτό; Φυσικά – πολύ περισσότερο που η Ideal εξάγει ποδήλατα στη Γερμανία, στη Σουηδία, και στη Βρετανία!

(Διευκρίνιση: Τα παραπάνω δεν συνιστούν «γκρίζα» διαφήμιση, ή εάν συνιστούν τα γράφουμε δωρεάν. Οι συντάκτες του άρθρου στερούνται εμπορικού δαιμονίου.)

Βέβαια, θα ήταν ακόμη καλύτερο εάν τα ανταλλακτικά που εισάγονται παράγονταν στη χώρα μας, από την ίδια την Ideal ή από άλλες μικρότερες εταιρείες που την προμηθεύουν. Αυτό θα σήμαινε αναβάθμιση της τεχνολογικής στάθμης της ελληνικής μεταποίησης, υψηλότερη προστιθέμενη αξία, περισσότερες θέσεις εργασίας, καλύτερες αποδοχές για τους εργαζόμενους του κλάδου. Από αυτό το σημείο, απέχουμε ακόμη πολύ.

Να σημειώσουμε ότι όλα τα στοιχεία της ενότητας αυτής αφορούν τις εισαγωγές αγαθών. Οι εισαγωγές υπηρεσιών αποτελούν μικρό μέρος των συνολικών εισαγωγών (κάτω από ένα τέταρτο), ενώ έχουν μείνει σταθερές στα επίπεδα του 2019.

Διόγκωση του εξωτερικού ελλείμματος

Σε κάθε περίπτωση, τα τελευταία χρόνια οι εισαγωγές αυξάνονται ταχύτερα από τις εξαγωγές. Αποτέλεσμα: το εξωτερικό έλλειμμα διογκώνεται. Γίνεται ακόμη πιο σαφές αυτό που ξέραμε ήδη: ότι η εξάλειψή του τα χρόνια της κρίσης (πλεόνασμα το 2014 και ξανά το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο του 2019) έγινε χάρη στη συμπίεση των εισαγωγών, λόγω καθίζησης του εισοδήματος, και ότι η ανάκαμψη κινδυνεύει να τροφοδοτήσει εκτίναξη των εισαγωγών και του εξωτερικού ελλείμματος.

Αυτό γίνεται τώρα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕλΣτατ, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου το τελευταίο δωδεκάμηνο για το οποίο έχουμε δεδομένα (Οκτώβριος 2021 – Σεπτέμβριος 2022) είχε φτάσει τα 16,1 δις ευρώ (6,1% του ΑΕΠ), έναντι 2,2 δις ευρώ (0,7% του ΑΕΠ) το αντίστοιχο δωδεκάμηνο Οκτωβρίου 2018 – Σεπτεμβρίου 2019 προ τριετίας. Όταν θα δημοσιευθούν τα δεδομένα για το τελευταίο τρίμηνο του 2022, το εμπορικό έλλειμμα θα φτάνει ή θα ξεπερνά τα 20 δις ευρώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της χώρας μας το δωδεκάμηνο Οκτωβρίου 2021 – Σεπτεμβρίου 2022 ήταν σε απόλυτα μεγέθη το τρίτο μεγαλύτερο στην Ευρωζώνη. Πρόκειται για αξιοσημείωτο κατόρθωμα, για τόσο μικρή οικονομία.

Ας διευκρινιστεί εδώ ότι το εμπορικό ισοζύγιο, ή ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών, είναι ίσο με τις εξαγωγές μείον τις εισαγωγές. Αντίθετα, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι ευρύτερο μέγεθος: συμπεριλαμβάνει επίσης και το ισοζύγιο εισοδημάτων, των πρωτογενών (Ελλήνων από επενδύσεις και τοποθετήσεις στο εξωτερικό, και ξένων από τις αντίστοιχες στην Ελλάδα), καθώς και των δευτερογενών (μεταβιβάσεις, μεταναστευτικά εμβάσματα και τα λοιπά).

Εντάξει, απέχουμε ακόμη από τα δυσθεώρητα ύψη της προ κρίσης εποχής, όταν το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας είχε ξεπεράσει το 15% του ΑΕΠ (το 2007 και το 2008). Τότε η προσοχή όλων εστιαζόταν στο δημοσιονομικό έλλειμμα, στο οποίο επίσης είμαστε πρωταθλητές (15,2% του ΑΕΠ το 2009), αν και αργότερα καταλάβαμε ότι το κοινό χαρακτηριστικό όλων των χωρών που επλήγησαν από την κρίση της Ευρωζώνης, από την Ελλάδα έως την Ισπανία (όπου το έλλειμμα του προϋπολογισμού ήταν χαμηλό, όπως και το δημόσιο χρέος), δεν ήταν το δημοσιονομικό έλλειμμα αλλά το εξωτερικό έλλειμμα. Αυτό δηλ. που αυξάνεται με γοργό ρυθμό στη χώρα μας σήμερα.

Δεν χρειάζεται να υπενθυμίσουμε (ή μήπως χρειάζεται;) ότι το θηριώδες εξωτερικό έλλειμμα ήταν το ένα από τα δύο «δίδυμα ελλείμματα» πριν το 2010 που καταδίκασαν τη χώρα στη διεθνή οικονομική επιτροπεία της προηγούμενης δεκαετίας. Το μάθημα αυτό ήταν πολύ σκληρό για τη χώρα και για τους ανθρώπους της. Θα ήταν κρίμα να το ξεχάσουμε τόσο γρήγορα. 

Ενδιαφέροντα στατιστικά

Επιστρέφοντας τώρα στο κόστος στέγασης. Πολύ ενδιαφέροντα βρήκαμε δύο στατιστικά τα οποία παρουσίασε η Ελένη Στεργίου σε ένα τελευταίο της άρθρο και κατά καιρούς έχουμε παρούσιάζει και εμείς σε αυτή τη στήλη. Συγκεκριμένα, από τα μεγαλύτερα ποσοστά νέων ανθρώπων ηλικίας 18-34 που μένουν μαζί με τους γονείς τους καταγράφονται στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Επτά στους δέκα νέους 25-34 ετών δεν εγκαταλείπουν το πατρικό τους.

Από το 2014, το ποσοστό για τις ηλικίες 18-34 φτάνει το 66,7% το 2017 και το 69,4% το 2019, από 58,4% το 2008. Σε αστικό μύθο φαίνεται να έχει εξελιχθεί το ότι οι Ελληνες διαθέτουν ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης καθώς πρόσφατα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι τα τελευταία 17 χρόνια το ποσοστό της ιδιοκατοίκησης έχει πέσει στο 73,3% για το 2021, έναντι 84,6% το 2005, έχοντας απολέσει 11,3%. Μόνο από το 2019 ως το 2021 το ποσοστό ιδιοκατοίκησης μειώθηκε 2,1%.

Στις 10 Μαρτίου διαλύεται η Βουλή (λένε οι βουλευτές)

Μετά την συζήτηση για την πρόταση δυσπιστίας που υπέβαλε ο ΣΥΡΙΖΑ (και απορρίφθηκε) κατά την οποία η Βουλή είχε «ξαναζωντανέψει», δηλαδή είχε γεμίσει από βουλευτές, τώρα άδειασε. Στο πάρκινγκ όπου δυσκολευόσουν να βρεις θέση σήμερα υπάρχουν άπειρες θέσεις και το καφενείο σχεδόν άδειο.

Όπως έγραψε ο “Βηματοδότης”, έγινε ακόμα ποιο άδειο από την απόφαση του κ. Τσίπρα να απέχουν οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ από τις ψηφοφορίες. Και όμως κάποια πηγαδάκια «γαλάζιων» βουλευτών σχηματίστηκαν δειλά- δειλά, με θέμα, (τι άλλο;) πότε ο Πρωθυπουργός θα προκηρύξει εκλογές. Σας μεταφέρω λοιπόν τι έλεγαν μήπως και βγάλατε συμπεράσματα…

Οι περισσότεροι γαλάζιοι βουλευτές επιμένουν ότι οι εκλογές (δηλαδή η πρώτη κάλπη) θα γίνουν είτε στις 2 είτε στις 9 Απριλίου με πιθανότερη ημερομηνία την 9η Απρίλιου. Για αυτή την ημερομηνία προετοιμάζονται για τις 9 Απριλίου κάνουν τον προγραμματισμό τους. Σε εκείνο που συμφωνούν είναι ότι εκεί γύρω στις 10 Μαρτίου θα διαλυθεί η Βουλή και θα προκηρυχθούν εκλογές. Η αγωνία τους είναι σε ποια σειρά θα εκλεγούν ,αφού οι δεύτερες εκλογές θα γίνουν με λίστα. Και αυτό θα έχει μια σημασία.