"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 06/09/22

Ενδιαφέρον

Θα ξεκινήσουμε με ένα από τα τελευταία ρεπορτάζ που ξεχωρίσαμε, δεδομένης και της σημασίας της όλης ιστορίας για όλους. Με βάση λοιπόν σχετικά ρεπορτάζ, τέλος στις υψηλές κρατικές επιδοτήσεις το 2023 που κάλυψαν μέχρι σήμερα το 85% έως 94% των αυξήσεων στην ηλεκτρική ενέργεια βάζει η κυβέρνηση. Κονδύλια δεν υπάρχουν για να επιδοτήσουν σε τόσο υψηλά ποσοστά το κόστος της ενέργειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις και, όπως όλα δείχνουν, η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε αλλαγή του μείγματος των μέτρων στήριξης. Βέβαια, με την κάλυψη έως 94% των αυξήσεων φθάσαμε στο σημείο αρκετά νοικοκυριά να είχαν μηδενικούς λογαριασμούς, ενώ άλλα διαπίστωσαν και μικρές επιστροφές. Και αυτό καθώς η κρατική τιμή-επιδότηση υπερκάλυψε την τιμή του παρόχου. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρονταν σε σχετικό ρεπορτάζ της Καθημερινής, η πολιτική αυτή είναι αδύνατον να συνεχισθεί το 2023, αναφέρουν κυβερνητικές πηγές, καθώς δεν υπάρχουν οι ίδιες δημοσιονομικές συνθήκες. Αναγκαστικά η κυβέρνηση θα πρέπει να προχωρήσει στο «ψαλίδισμα» των επιδοτήσεων, καθώς ο προϋπολογισμός δεν αντέχει για τόσο μακρύ διάστημα να επιδοτεί σε τόσο υψηλά επίπεδα.

Και αν και θέλουμε να ελπίζουμε πως μέχρι το 2023 η όλη κατάσταση θα έχει εξομαλυνθεί. Αν τυχόν δεν έχει συμβεί αυτό, τα πράγματα μάλλον προμηνύονται πολύ δύσκολα για όλους μας…

Εμείς για αυτό λέγαμε όχι στην οριζόντια στήριξης

Προσωπικά δεν πιστεύουμε πως μερικούς μήνες πριν τις εκλογές του 2023, η κυβέρνηση θα έπαιρνε μια τέτοια απόφαση, εκτός φυσικά αν έρχονταν νωρίτερα οι εκλογές. Πιστεύουμε πως με τον έναν ή άλλο τρόπο η κυβέρνηση θα έβρισκε τους πόρους να συνεχιστεί η στήριξη, επαναλαμβάνουμε ενόψει και των εκλογών. Ωστόσο όλα τα παραπάνω είναι και ο λόγος που λέγαμε πως είναι εσφαλμένη στρατηγική η οριζόντια στήριξη σε όλους και πως έπρεπε να υιοθετηθούν αυστηρά κριτήρια, για να εξοικονομηθούν πόροι για το σενάριο παρατεταμένης κρίσης. Διευρυμένα μεν κριτήρια, αλλά σίγουρα δε γίνεται να στηρίζονται με τον ίδιο τρόπο, άνθρωπο και νοικοκυριά με εισόδημα 1.500 ευρώ με νοικοκυριά με εισόδημα 10.000 ευρώ. Και μακάρι να υπάρχουνε τα χρήματα και να στηριχθούνε όλα. Και λεφτά να μοιράσουμε κτλ … Αλλά τα πράγματα δεν είναι έτσι ….

Ενδιαφέρουσα έρευνα

Πάμε σε αυτό το σημείο σε μια αρκετά ενδιαφέρουσα έρευνα. Χρέη σε εφορία και ΕΦΚΑ βαραίνουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενώ την ίδια στιγμή παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα ρευστότητας.

Σύμφωνα με την εξαμηνιαία έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ για το α’ εξάμηνο του 2022, καταγράφηκε ενίσχυση του οικονομικού κλίματος, από τη μείωση των καθυστερημένων υποχρεώσεων των επιχειρήσεων σε προ πανδημίας επίπεδα και την αύξηση της απασχόλησης.

Τι δείχνει η έρευνα

Σύμφωνα με την έρευνα, το 38,2% των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων έχει τουλάχιστον 1 ληξιπρόθεσμη οφειλή, ποσοστό χαμηλότερο σε σχέση, όχι μόνο με τις προηγούμενες έρευνες που έγιναν κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης, αλλά και σε σύγκριση με τα προ πανδημίας στοιχεία (38,7% τον Φεβρουάριο του 2020).

Σημαντική μείωση καταγράφεται και στα ποσοστά των επιχειρήσεων με πολλαπλές ληξιπρόθεσμες οφειλές. Συγκεκριμένα οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις με 2 ή και περισσότερες ληξιπρόθεσμες οφειλές υποχωρούν στο 25,9% έναντι 34,1% που ήταν το προηγούμενο εξάμηνο.

Ωστόσο, ο βαθμός υπερχρέωσης των μικρών και πολύ μικρών διαφοροποιείται ανάλογα με τον κλάδο και το μέγεθος των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις εστίασης φαίνεται πως με διαφορά αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα υπερχρέωσης, καθώς το 39,8% έχει 2 ή και περισσότερες ληξιπρόθεσμες οφειλές. Ακολουθούν οι επιχειρήσεις χωρίς προσωπικό (33,5%) και οι επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών έως 50.000 € (32,2%).

Οι κατηγορίες χρεών

Για κάθε κατηγορία υποχρεώσεων, τα ευρήματα της έρευνας είναι τα εξής :

-το 19% των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων δήλωσε πως έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τον πρώην ΟΑΕΕ,

-το 17,5% δήλωσε πως έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές σε λογαριασμούς ενέργειας,

-το 16% δήλωσε πως έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς προμηθευτές,

-το 15,9% δήλωσε πως έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία,

-το 11,2% δήλωσε πως έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές ενοικίου

-το 10,2% δήλωσε πως έχει ληξιπρόθεσμες τραπεζικές οφειλές.

-το 7,2% δήλωσε πως έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το πρώην ΙΚΑ.

Για 1 στις 2 μικρές και πολύ επιχειρήσεις που έχουν καθυστερημένες υποχρεώσεις το συνολικό ύψος οφειλών δεν ξεπερνά τα 15.000€. Αυτό σημαίνει πως η υιοθέτηση ρεαλιστικών ρυθμίσεων μπορεί να οδηγήσει στη διευθέτηση των υποχρεώσεων του μεγαλύτερου μέρους των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων που δυσκολεύονται να ανταποκριθούν σε αυτές. 

Συμφωνούμε απόλυτα

Από την πρώτη στιγμή και πριν ξεκινήσουνε, έχουμε πει πως ο όλη ιστορία με την αύξηση των επιτοκίων των κεντρικών τραπεζών, μας φαίνεται μια τελείως εσφαλμένη στρατηγική, που και τον πληθωρισμό δεν καταπολεμά αποτελεσματικά και μεγαλύτερη ζημία κάνει στην οικονομία, αυξάνοντας σημαντικά τις υποχρεώσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων, κάνοντας το χρήμα ακριβότερο. Συμφωνούμε λοιπόν απόλυτα με αυτό που έγραφε η ING σε τελευταία της ανάλυση πως οι μεγάλες αυξήσεις επιτοκίων δεν βοηθούν, με την ΕΚΤ να ανοίγει την πόρτα στην αστάθεια.

Πάμε όμως να δούμε τα όσα αναφέρει η ING στην ανάλυση της:

Πως έχει «πνιγεί» από τη δυναμική του πληθωρισμού αναφέρει για την ΕΚΤ η ΙΝG, με την αλλαγή του παραδείγματος να είναι, όπως λέει, προ των πυλών. Άλλωστε, «μην ξεχνάτε ότι δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που η κεντρική τράπεζα απέκλεισε το ενδεχόμενο έστω και μικρής αύξησης των επιτοκίων το 2022»

Στη συνέχεια, υπήρξε σταδιακή και μετρημένη προσέγγιση για τις αυξήσεις, η οποία αντικαταστάθηκε από μια αιφνιδιαστική αύξηση επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης τον Ιούλιο. «Τώρα βρισκόμαστε στη λεγόμενη προσέγγιση «συνάντηση – συνάντηση (MBM και όχι MiB)». Πρόκειται για μια προσέγγιση που είναι σαφώς πιο λογική και θα έπρεπε να είχε εισαχθεί πολύ νωρίτερα, καθώς θα εμπόδιζε την ΕΚΤ να κάνει επικοινωνιακά λάθη. 

Η προσέγγιση MBM, ωστόσο, ανοίγει την πόρτα στην κερδοσκοπία και την αστάθεια, καθώς καθιστά δυσκολότερη την ανάγνωση της συνάρτησης αντίδρασης της ΕΚΤ. 

Αλλαγή παραδείγματος και αναζήτηση της συνάρτησης αντίδρασης της ΕΚΤ 

Και ακριβώς αυτή η συνάρτηση αντίδρασης έχει αλλάξει. Ακολουθεί η αλλαγή παραδείγματος από πολλές κεντρικές τράπεζες, όπως αποδείχθηκε πρόσφατα στο συμπόσιο του Jackson Hole – μια αλλαγή παραδείγματος με τις κεντρικές τράπεζες να προσπαθούν να σπάσουν τον πληθωρισμό, αποδεχόμενες το πιθανό κόστος της ύφεσης.

Αυτό είναι παρόμοιο με αυτό που είχαμε στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Τότε, ο υψηλότερος πληθωρισμός οφειλόταν κυρίως στην πλευρά της προσφοράς, αλλά τελικά οδήγησε σε σπείρες τιμών-μισθών και οι κεντρικές τράπεζες αναγκάστηκαν να αυξήσουν τα επιτόκια πολιτικής σε διψήφια επίπεδα για να μειώσουν τον πληθωρισμό. 

Με την τρέχουσα αλλαγή παραδείγματος, οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν να μη μείνουν πίσω από την καμπύλη. Το αν η αλλαγή είναι η σωστή ή απλώς καλή είναι ένα διαφορετικό ερώτημα. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν απομακρυνθεί από τη μέτρηση του αντίκτυπου των πολιτικών τους και των πραγματικών αποτελεσμάτων. Αυτό θα μπορούσε σίγουρα να οδηγήσει σε κάποια υπέρβαση και σε λάθη.

Πολύ ενδιαφέρον

Και ολοκληρώνοντας και αν και είχε βγει πριν από ημέρες. Κρατήσαμε την παρακάτω είδηση, την οποία αξίζει να διαβάσει κάποιος…

Το έτος 1540 ήταν το θερμότερο της Κεντρικής Ευρώπης τα τελευταία 1000 χρόνια. Μια άνευ προηγουμένου ξηρασία διάρκειας έντεκα μηνών είχε ως συνέπεια ένα εκατομμύριο θανάτους και τεράστιες καταστροφές σύμφωνα με Ελβετούς κλιματολόγους. Το φετινό καλοκαίρι παρουσιάζει χαρακτηριστικά που το θυμίζουν, υποστηρίζει μάλιστα ένας εξ αυτών, ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Βέρνης Κρίστιαν Πφίστερ.

«Επί έντεκα μήνες δεν έβρεξε σχεδόν καθόλου»

«Το 1540 η ζέστη και η ξηρασία διήρκεσαν από τον Φεβρουάριο έως το τέλος του έτους. Επί έντεκα μήνες δεν έβρεξε σχεδόν καθόλου σε εκτεταμένες περιοχές της Κεντρικής Ευρώπης. Ολόκληρο το καλοκαίρι δεν καταγράφηκε ούτε μια βροχόπτωση. Τον Ιούλιο, με θερμοκρασίες πάνω από 40°C, κάηκαν τα δάση από τη Γαλλία μέχρι την Πολωνία. Πυκνός καπνός απλώθηκε πάνω από την ευρωπαϊκή ήπειρο και σκέπαζε το φως του ήλιου. Περισσότερες κοινότητες, από οποιαδήποτε άλλη εποχή της περασμένης χιλιετίας, καταστράφηκαν από τις φλόγες σε καιρό ειρήνης. Τα μικρά ποτάμια ξεράθηκαν εντελώς και τα μεγαλύτερα μετατράπηκαν σε ρυάκια.

»Ήδη, από τον Μάιο το νερό τελείωνε, τα πηγάδια και οι πηγές στέρεψαν. Λόγω της ξηρασίας οι άνθρωποι αναζητούσαν απελπισμένα πόσιμο νερό. Εκτιμάται ότι ένα εκατομμύριο άνθρωποι πέθαναν, οι περισσότεροι από δυσεντερία. Πολλά κατοικίδια ζώα πέθαναν από την πείνα, τη δίψα και τη ζέστη. Τα βοοειδή αναγκαστικά σφαγιάζονταν. Οι ποτάμιες μεταφορές σταμάτησαν. Οι άνθρωποι λιμοκτονούσαν. Αλεύρι δεν υπήρχε γιατί οι περισσότεροι μύλοι έπαψαν να λειτουργούν. Αυτό σημαίνει ότι υπήρξε ενεργειακή κατάρρευση». Έτσι έχει περιγράψει την ξηρασία του 1540 ο Κρίστιαν Πφίστερ, διαπρεπής Ελβετός ιστορικός του περιβάλλοντος και του κλίματος, σε συνεντεύξεις του στο δημόσιο γερμανικό ραδιόφωνο (DLF) και την έγκυρη εφημερίδα της Ζυρίχης “Neue Zuericher Zeitung” (ΝΖΖ).

Στην επικαιρότητα η καταστροφή του 1540

Η πρόσφατη έκδοση του βιβλίου «Το κλίμα και η κοινωνία στην Ευρώπη τα τελευταία 1000 χρόνια», το οποίο συνέγραψε με τον -επίσης διακεκριμένο Ελβετό κλιματολόγο- Χάιντς Βάνερ και η φετινή ξηρασία στην Κεντρική Ευρώπη έφεραν ξανά στην επικαιρότητα την καταστροφή του 1540. Οι δύο καθηγητές του πανεπιστημίου της Βέρνης ταυτοποίησαν 18 ακραία καλοκαίρια των τελευταίων χιλίων ετών και διαπίστωσαν ότι η χειρότερη ξηρασία ήταν αυτή του 1540. Το φετινό καλοκαίρι θα μπορούσε όμως να καταταγεί και αυτό στην ίδια την κατηγορία: «Λόγω της εξαιρετικά μεγάλης διάρκειας ξηρασίας, το καλοκαίρι του 2022 παρουσιάζει χαρακτηριστικά που θυμίζουν την ξηρασία του 1540», είπε πρόσφατα ο Πφίστερ στο ραδιόφωνο της Στουτγκάρδης (SWR).

Οι διαπιστώσεις των δύο συγγραφέων συμπίπτουν με παλαιότερη έρευνα -ειδικά για το έτος 1540- που διεξήγαγαν 32 επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων από όλη την Ευρώπη υπό τον διευθυντή του Κέντρου Κλιματικής Αλλαγής του ίδιου πανεπιστημίου Όλιβερ Βέτερ και η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Climate Change» το 2014.

«Θα συμβεί ξανά»Αντανακλά άραγε το παρελθόν το μέλλον μας; O Πφίστερ το περιέγραψε πάντως στο SWR με μελανά χρώματα: «Εάν η καταστροφή επαναλαμβανόταν, τα ζώα θα πέθαιναν και σήμερα, η ναυσιπλοϊα στον Ρήνο θα σταματούσε εντελώς, οι σιδηροδρομικές γραμμές θα λύγιζαν, το νερό θα στέρευε, η παροχή ενέργειας θα κατέρρεε με ανάλογες συνέπειες. Μία τόσο μεγάλη ξηρασία όπως του 1540 θα συμβεί ξανά αργά ή γρήγορα, ειδικά σε έναν όλο και πιο ζεστό κόσμο συνολικά. Υπάρχουν αρκετά χρήσιμες ενδείξεις για τον αυξανόμενο κίνδυνο ακραία θερμών καλοκαιριών. Οι συνέπειες θα ήταν πιθανώς μοιραίες ακόμα και για χώρες, οι οποίες διαθέτουν υψηλή τεχνολογία. Κανείς δεν είναι προετοιμασμένος για ένα τέτοιο σενάριο τρόμου. Τουλάχιστον, οι αρχές θα πρέπει να είναι προετοιμασμένες για κάτι τέτοιο, ώστε τα πράγματα να μην πάνε όπως πήγαν με τον Covid 19».

«Επανειλημμένα προσπάθησα να προειδοποιήσω για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Οι αρμόδιοι όμως απλώς χαμογέλασαν στην προειδοποίησή μου για ένα νέο 1540», έχει πει ο Πφίστερ στο γερμανικό επιστημονικό περιοδικό Spektrum. Να όμως που η πρόβλεψή του και όλων των συναδέλφων του που συνυπογράφουν την παλαιότερη μελέτη, επαληθεύεται φέτος, έστω εν μέρει και γίνεται επίκαιρη και πάλι στην Κεντρική Ευρώπη.….

Η μέθοδος

Πώς όμως oι επιστήμονες έφτασαν σε αυτά τα συμπεράσματα αφού δεν υπάρχουν δεδομένα από μετρήσεις εκείνης της εποχής;  Οι ερευνητές αξιολόγησαν 312 αξιόπιστες γραπτές πηγές από τη Γαλλία έως την Πολωνία και από την Τοσκάνη έως τη βόρεια Γερμανία. Οι περισσότερες πληροφορίες προέρχονταν από τη βόρεια Ελβετία, την ανατολική Γαλλία και τη νότια Γερμανία από ανθρώπους που τηρούσαν συστηματικά αρχεία για τον καιρό και κατέγραφαν επίσης την ανάπτυξη της βλάστησης και τις σοδειές του φθινοπώρου. Κατά την έρευνα ανακάλυψαν μάλιστα ένα ιδιαίτερα έγκυρο «ημερολόγιο καιρού» από την Κρακοβία, το οποίο συντάχθηκε από τον Μάρτσιν Μπίεμ, θεολόγο και πρύτανη του πανεπιστημίου της πολωνικής πόλης. Οι επιστήμονες έδωσαν επίσης τα δεδομένα που συνέλεξαν από 165 δακτυλίους δέντρων στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης για τα επεξεργαστεί. Έτσι, κατέληξαν σε μια αρκετά ακριβή εικόνα της ξηρασίας του έτους 1540.

Η κατάσταση ήταν δραματική. Ούτε σταγόνα βροχής δεν έπεσε στην Ισπανία από τον Οκτώβριο του 1539 έως τις αρχές Απριλίου 1540. Ο χειμώνας ήταν ξηρός και ζεστός στην βόρεια Ιταλία όπως τον Ιούλιο. Το γεγονός πέρασε απαρατήρητο βορείως των Άλπεων, αλλά τον Ιανουάριο του 1540 ξεκίνησε και εκεί η πρωτοφανής εντεκάμηνη περίοδος της λεγόμενης «μεγάλης ξηρασίας». Σύμφωνα μάλιστα με τον καθηγητή Κρίστιαν Πφίστερ: «η πρώτη βροχή διαρκείας δεν έπεσε παρά το 1541». Αμέτρητοι άνθρωποι κατέρρεαν ενώ δούλευαν. Η σοδειά καταστράφηκε. Οι τιμές για το αλεύρι και το ψωμί έφτασαν στα ύψη. Στις αρχές Αυγούστου, έπεσαν τα φύλλα των δέντρων, σαν να ήταν ήδη φθινόπωρο. Οι άνθρωποι περνούσαν τον Ρήνο, τον Έλβα και τον Σηκουάνα χωρίς να βραχούν. Τα επιφανειακά νερά σύντομα εξατμίστηκαν εντελώς και μερικές ρωγμές ήταν τόσο μεγάλες ώστε χωρούσε ένα πόδι. Επειδή δεν υπήρχε νερό για να εξατμιστεί, κάτι που θα απορροφούσε θερμότητα, ο αέρας συνέχισε να θερμαίνεται».

Ένα δοχείο με ρωμαϊκά νομίσματα

«Αυτό προκάλεσε τη σταθεροποίηση του κύματος καύσωνα του 1540», εξήγησε στο Spiegel η κλιματολόγος του Πολυτεχνείου της Ζυρίχης Σόνια Σενεβιράτνε. Η μόνη τυχερή φαίνεται πως ήταν κάποια Άννα Σμίντιν. Σύμφωνα με κάποιο αρχείο του πανεπιστημίου τη Χαιδελβέργης ξέθαψε ένα δοχείο με 900 ρωμαϊκά ασημένια νομίσματα από την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου σε έναν βάλτο (κοντά στο σημερινό Άουκσμπουργκ της Bαυαρίας) που είχε στερέψει, σε σημείο που τής είχε αποκαλυφθεί στο όνειρό της. Είναι ενδιαφέρον πάντως το ό,τι χρονικογράφοι της δυτικής Ρωσίας αναφέρουν ξαφνικές νεροποντές, πλημμύρες και κρύο εκείνη τη χρονιά. Καλοκαίρι απλώς δεν υπήρξε εκεί…

Προειδοποίηση

Τι θα συμβεί όμως αν ο καιρός του 1540 επαναληφθεί; Μπορεί να προβλεφθεί μια ανάλογη καταστροφή;

«Οι συνέπειες θα ήταν δραματικές. Αναμένεται μαζικός θάνατος ζώων, το νερό για την ψύξη των πυρηνικών σταθμών δεν θα επαρκεί, η μεταφορά εμπορευμάτων μέσω των ποταμών θα σταματούσε σε μεγάλο βαθμό και για τις συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία μπορούν να γίνουν μόνο εικασίες. Η καταστροφή του 1540 θα πρέπει να αποτελέσει μια προειδοποίηση για το τι μπορεί να συμβεί. Κανείς δεν είναι προετοιμασμένος για μια τόσο ακραία περίπτωση. Ελπίζω να μην ζήσουμε ποτέ κάτι τέτοιο», τόνισε ο Πφίστερ στο γερμανικό επιστημονικό περιoδικό “Spektrum”.

Κατά την Σόνια Σενεβιράτνε όμως «παραμένει αμφίβολο εάν οι προειδοποιήσεις θα μπορούσαν να γίνουν έγκαιρα. Οι αιτίες για την εξέλιξη του καιρού το 1540 είναι σε μεγάλο βαθμό ασαφείς. Στην καλύτερη περίπτωση μπορούν να γίνουν μόνο εικασίες. Ακόμη και μια ανοιξιάτικη ξηρασία (η οποία θεωρείται προάγγελος πολύ θερμού καλοκαιριού από μετεωρολόγους) είναι μόνο σε περιορισμένο βαθμό κατάλληλη ως δείκτης για επερχόμενη ξηρασία. Το 2011, η άνοιξη στην Κεντρική Ευρώπη ήταν τόσο ξηρή όσο το 2003, χωρίς όμως η ξηρασία να επεκταθεί μέχρι το καλοκαίρι όπως το 2003».

Αμφίσημη είναι και η άποψη την οποία εξέφρασε στο «Spiegel» o καθηγητής του πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ Ρίντιγκερ Γκλάζερ: «Ο καύσωνας του 1540 σχετικοποιεί την εκτίμηση ότι οι καύσωνες έχουν ανθρωπογενή προέλευση, ότι προέρχονται από το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ωστόσο, το ανθρωπογενές φαινόμενο του θερμοκηπίου αυξάνει την πιθανότητα σοβαρών κυμάτων καύσωνα».