"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 08/01/24

Καταθέσεις

Έχοντας αναφερθεί αρκετές φορές στο ζήτημα των καταθέσεων, γράφοντας πως τα τελευταία στοιχεία μας ανησυχούνε, θα συνεχίσουνε να τα παρακολουθούμε αν και συνολικά η πορεία των καταθέσεων την τελευταία διετία είναι εντυπωσιακή, πολύ καλύτερη των προσδοκιών μας. Πάμε να δούμε τα όσα έγραφε ο Ο.Τ. σε πρόσφατο ρεπορτάζ του, στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας:

Η κατάσταση με την ακρίβεια στην Ελλάδα καθίσταται όλο και δυσκολότερη, με αποτέλεσμα να έχουν ξεπεραστεί τα όρια αντοχών των πολιτών. Μπορεί η κατανάλωση να κινείται θετικά, ωστόσο υπάρχουν πολλά «σημάδια», τα οποία δείχνουν ότι συντηρείται από τα όποια…έτοιμα διαθέτουν οι πολίτες σε τραπεζικές καταθέσεις. Άλλωστε, το γεγονός ότι η Τράπεζα της Ελλάδος κατέγραψε μείωση των καταθέσεων για νοικοκυριά και επιχειρήσεις άνω των 3 δισ. ευρώ, έρχεται να επιβεβαιώσει τα παραπάνω σε μια συγκυρία, η οποία δείχνει τα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσης οι καταναλωτές. Άλλωστε και η κυβέρνηση της ΝΔ έχει προβλέψει -εντός του προϋπολογισμού – προσγείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης από το 2,9% το 2023 στο 1,3% το 2024.

Φάνηκαν εδώ και καιρό οι δυσκολίες

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο δημοσίευμα. Πάντως, οι συνθήκες έχουν αρχίσει να δυσκολεύουν εδώ και αρκετούς μήνες. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό αποταμίευσης των Ελλήνων το 2022 ήταν αρνητικό έναντι αποταμίευσης 12,7% κατά μέσο όρο στην ΕΕ, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat που δόθηκαν πριν από λίγο καιρό στη δημοσιότητα.

Το 2022, οι άνθρωποι στην ΕΕ εξοικονόμησαν κατά μέσο όρο το 12,7% του διαθέσιμου εισοδήματός τους. Το ποσοστό ήταν σημαντικά χαμηλότερο από το 2021 (16,4%) και πιο κοντά στις τιμές πριν από την πανδημία COVID-19.

Τα υψηλότερα ακαθάριστα ποσοστά αποταμίευσης μεταξύ των χωρών της ΕΕ το 2022 καταγράφηκαν στη Γερμανία (19,9%), στην Ολλανδία (19,4%) και στο Λουξεμβούργο (18,1%). 

Δώδεκα χώρες της ΕΕ κατέγραψαν ποσοστά αποταμίευσης κάτω του 10% το 2022, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα και η Πολωνία που κατέγραψαν αρνητικά ποσοστά, -4% και -0,8%, αντίστοιχα. Αυτό δείχνει ότι τα νοικοκυριά στην Ελλάδα και στην Πολωνία ξόδευαν περισσότερα από το ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημά τους και επομένως είτε χρησιμοποιούσαν συσσωρευμένες αποταμιεύσεις από προηγούμενες περιόδους, είτε δανείζονταν για να χρηματοδοτήσουν τις δαπάνες τους.

Αποκαλυπτικά είναι και τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τη συνολική αποταμίευση στη χώρα, που παράλληλα δίνουν και μια άλλη πτυχή για το επίπεδο των εισοδημάτων αλλά και της αγωνίας για κάλυψη των καθημερινών αναγκών.

Αρχικά, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η αποταμίευση κυρίως προέρχεται από τις επιχειρήσεις και τη γενική κυβέρνηση, με τα νοικοκυριά να υστερούν. Έτσι, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2022 η συνολική ακαθάριστη αποταμίευση (gross saving) στην οικονομία αυξήθηκε στα 21,8 δισ. ευρώ από 16,5 δισ. ευρώ το 2021. Ωστόσο καταγράφηκε μείωση της αποταμίευσης των νοικοκυριών στο -2,6% του ΑΕΠ.

Εικόνα για το 2023

Αξίζει να σημειωθεί ότι για το 2023 καταγράφεται ανάλογη τάση, με βάση την έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ για τον περασμένο Οκτώβριο. Όπως αναφέρεται, «ο δείκτης της πρόθεσης για αποταμίευση τους προσεχείς 12 μήνες ενισχύθηκε ελαφρά τον Οκτώβριο και διαμορφώθηκε στις –61,7 μονάδες (από -63,8). Το 81% των νοικοκυριών δεν θεωρεί πιθανή την αποταμίευση στο επόμενο 12μηνο, ενώ το 16% τη θεωρεί πιθανή ή πολύ πιθανή. Οι σχετικοί δείκτες διαμορφώθηκαν στις +2,7 μονάδες στην ΕΕ και στις +2,6 μονάδες στην Ευρωζώνη».

Τι συμβαίνει με τις επιχειρήσεις

Ειδικότερα για τις επιχειρήσεις, καταγράφηκε έξοδος καταθέσεων. Στους 11μηνο του 2023, οι Μη Χρηματοπιστωτικές Επιχειρήσεις «τράβηξαν» από τις τράπεζες περισσότερα από 2,3 δισ. ευρώ, ενώ την ίδια περίοδο οι συνολικές ροές χρηματοδότησης (νέα δάνεια μείον αποπληρωμές) περιορίσθηκαν στα 874 εκατ. ευρώ. 

Όπως προκύπτει, τα αίτια δεν έχουν σχέση μόνο με την ακρίβεια. Οι επιχειρήσεις προσαρμόζουν τη χρηματοοικονομική τους στρατηγική με βάση τις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί μετά τις 10 διαδοχικές αυξήσεις επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που οδήγησαν σε μεγάλη άνοδο τα επιτόκια δανείων, αλλά όχι των καταθέσεων. Η Τράπεζα της Ελλάδος υπολογίζει ότι μόνο το ένα τρίτο των αυξήσεων στα επιτόκια της ΕΚΤ έχει περάσει στους καταθέτες, ενώ ειδικά στις καταθέσεις μιας ημέρας οι αυξήσεις ήταν ελάχιστες και παραμένουν κοντά στο μηδέν.

Τουρισμός

Με τον τουρισμό να πηγαίνει εξαιρετικά το 2023 και με όλα να δείχνουνε πως θα έχουμε μια καταπληκτική χρονιά φέτος. Πάμε σε ένα τελευταίο δημοσίευμα του ΑΜΠΕ. Όπως αναφέρονταν σε αυτό, η διατήρηση της Ελλάδας στην κορυφή των τουριστικών brands παγκοσμίως, οι μεγάλες επενδύσεις στον κλάδο του τουρισμού τα τελευταία χρόνια αλλά και η συνολική εικόνα της χώρας στην παγκόσμια τουριστική σκηνή χαρίζουν και φέτος μεγέθη ρεκόρ στην ελληνική οικονομία σφραγίζοντας το 2023 ως το έτος ρεκόρ του ελληνικού τουρισμού. Καταθέτοντας τις απόψεις τους στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων φορείς του ελληνικού τουρισμού, όλοι μαζί συνηγορούν στο γεγονός ότι η εικόνα της ασφαλούς χώρας που έχτισε η Ελλάδα την περίοδο της πανδημίας, εστιάζοντας στον τρόπο με τον οποίο υποδέχτηκε τους ξένους επισκέπτες της, αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα για να έλθει κανείς Ελλάδα.

Στο σημείο αυτό η αντιπρόεδρος του ΞΕΕ Χριστίνα Τετράδη σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι η Ελλάδα έχει καταγραφεί στην συνείδηση του κόσμου ως μια ασφαλής χώρα. "Η Ελλάδα δεν είναι μια χώρα τριτοκοσμική, αλλά μια χώρα σύγχρονη που μπορεί να την επισκεφτεί οποιοσδήποτε για διακοπές, εξηγεί. Ακομα και η διαχείριση στην Ρόδο και την Κέρκυρα εδραίωσε την εικόνα τους ασφαλούς χώρας, που μπορεί να διαχειρίζεται δύσκολες συνθήκες", συμπλήρωσε η κυρία Τετράδη. Προς επίρρωση των παραπάνω και η πρόεδρος του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων Κωνσταντίνα Σβήνου αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι ακόμα και η πολύ καλή εικόνα της χώρας και σε πολιτικό επίπεδο έχει συμβάλλει στο χτίσιμο της γενικότερης. Παράλληλα οι αρνητικές φωνές για τον υπερ -τουρισμό σε άλλους ανταγωνιστικούς προορισμούς, όπως είναι Ισπανία και η Ιταλία, έχουν δώσει πόντους στην εικόνα της Ελλάδας, εξηγεί η κυρία Σβήνου.

Στο μεταξύ οι νέες επενδύσεις σε ξενοδοχειακές μονάδες, με τη σειρά τους αποτελούν έναν επιπλέον παράγοντα ενίσχυση της επισκεψιμότητας των τουριστικών προορισμών. Ειδικότερα, σύμφωνα με ειδική έρευνα που εκπόνησε το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ), ο αριθμός των ξενοδοχείων της κατηγορίας των 5 αστέρων αυξήθηκε σε ποσοστό 119% την τελευταία 10ετία, από το 2013 έως το 2023.

Αν στα παραπάνω προστεθεί και η τάση που παρατηρείται παγκοσμίως, που δεν είναι άλλη από την επιστροφή των ταξιδιών στα προ πανδημίας επίπεδα, τότε γίνεται σαφές ότι υπάρχει μια κρίσιμη μάζα ταξιδιωτών που ταξιδεύει ανα τον κόσμο. Οπως σημειώνει η κυρία Σβήνου έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό ποσοστό αυτών που ταξιδεύουν, με την κυρία Τετράδη συμπληρώνει ότι συνάμα δεν αποταμιεύει αλλά αντίθετα προτιμά τα ταξίδια ανα τον κόσμο. Με δεδομένο το γεγονός, ότι πλέον οι αεροπορικές συνδέσεις έχουν διευκολύνει τους ταξιδιώτες να ταξιδεύουν με άνεση χωρίς ενδιάμεσους σταθμούς, στις περισσότερες των περιπτώσεων γίνεται σαφές ότι οι ελληνικοί προορισμοί είναι εύκολα προσβάσιμοι, όπως τονίζεται.

Πόσα θα είναι τα έσοδα για το 2023;

Για το 2023 τα τουριστικά έσοδα, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, θα διαμορφωθούν στα 19,5 δισ. ευρώ, από 17,7 δισ. ευρώ που ήταν το 2022, ενώ η εκτίμηση του προϋπολογισμού για το 2024 είναι ότι αυτά θα διαμορφωθούν στα 21 δισ. ευρώ αναδεικνύοντας έτσι τον τουρισμό σε πυλώνα ενίσχυσης των εσόδων της ελληνικής οικονομίας. Σε ό,τι αφορά τις αφίξεις των ξένων επισκεπτών, αυτές θα διαμορφωθούν, όπως εκτιμά η κυρία Σβήνου περίπου στα 32 εκατομμύρια χωρίς τους επισκέπτες από την κρουαζιέρα. Μάλιστα για το 2023 σημειώνει η πρόεδρος του ΙΤΕΠ ότι ο τζίρος των ξενοδοχείων θα είναι αυξημένος σε σχέση με το 23. Βέβαια διευκρινίζει ότι τα ποσοστά ωστόσο αύξησης των αφίξεων των επισκεπτών δεν αποτυπώνεται στα ποσοστά πληρότητας των ξενοδοχείων, καθώς μεγάλο μερίδιο των αφίξεων επισκεπτών κατευθύνεται στην βραχυχρόνια μίσθωση, όπως λέει.

Είναι όμως τα παραπάνω νούμερα για πανηγυρισμούς;

Είναι όμως τα παραπάνω νούμερα για πανηγυρισμούς; Ο πρόεδρος της ομοσπονδίας των τουριστικών γραφείων FedHatta Λύσανδρος Τσιλίδης είναι επιφυλακτικός με το τελικό αποτύπωμα των αυξημένων εσόδων στις επιχειρήσεις σημειώνοντας τα εξής: Μπορεί τα μεγέθη να δείχνουν αυξημένα έσοδα, αλλά δεν έχει γίνει αποπληθωρισμός σε αυτά. Οταν μάλιστα οι αυξήσεις στις τουριστικές υπηρεσίες κυμαίνονται από 15% εως 30% τότε λογικό είναι να αυξηθούν τα τουριστικά έσοδα 13% περίπου σε σχέση με το 2019. "Βεβαίως η κάθε αύξηση είναι ένα θετικό αποτύπωμα, αλλά πρέπει να διευκρινιστεί τι γίνεται και με τα έσοδα της βραχυχρόνιας μίσθωσης και πως αυτά λογίζονται. Έσοδα από τουριστική δραστηριότητα ή έσοδα από μισθωτικές δραστηριότητες; ερωτά ο κ. Τσιλίδης.

Μάλιστα σε ό,τι αφορά τις αυξημένες αεροπορικές αφίξεις σημειώνει ότι θα πρέπει να διευκρινιστεί πόσοι είναι διερχόμενοι ταξιδιώτες, που δεν κάνουν δηλαδή διανυκτέρευση στην Ελλάδα, ώστε να υπάρχει ακριβές στίγμα των αφίξεων από το εξωτερικό. Στο σημείο αυτό προσθέτει ότι δεν υπάρχει τρόπος μέτρησης των εθνοτήτων που έρχονται μέσω της ΕΕ, κάτι που θα ήταν πολύ βοηθητικό για τη χάραξη της στρατηγικής επικοινωνίας. Μάλιστα ο κ. Τσιλίδης ζητά η έκδοση Visa Schengen να γίνεται με ηλεκτρονικό τρόπο και όχι μέσω των προξενείων, γιατί έτσι αποκλειεται σημαντική μερίδα δυνητικών επισκεπτών να έρθουν Ελλάδα, όπως λέει.

   Για το 2024 κάθε πρόβλεψη και εκτίμηση είναι έωλη τούτη τη χρονική στιγμή. Οι πολεμικές επιχειρήσεις σε Μέση Ανατολή και Ουκρανία δεν βοηθούν την χαρτογράφηση της νέας τουριστικής σαιζόν παρά τις όποιες καλές ενδείξεις που υπάρχουν για την Ελλάδα, όπως σημειώνει η κυρία Τετράδη. Από την πλευρά του και ο πρόεδρος της FedHatta κάνει λόγο για μια "ακαταστασία" το 2024. Ολοι υπόσχονται αφίξεις στην Ελλάδα, αλλά ακόμα δεν έχει καταστεί τίποτα σίγουρο, όπως σημειώνει. Μάλιστα προτρέπει για προσέγγιση των επαγγελματιών του κλάδου των τουριστικών γραφείων σε παγκόσμια κλιμακα. "Να προσεγγίσουμε αυτους που στέλνουν κόσμο στην Ελλάδα ώστε να γίνε η Ελλάδα ομφαλός της επισκεψιμότητας". Να τονιστεί τέλος ότι στην Ελλάδα θα γίνει το 2024 το πρώτο παγκόσμιο συνέδριο των συνδέσμων τουριστικών γραφείων.

Η λατρεία των Αμερικανών για τη Σούδα

Όπως τώρα έγραφε ο Βηματοδότης, έχουν μια διαχρονική λατρεία οι Αμερικανοί για τα Χανιά και ιδιαιτέρως για τη Σούδα και το δείχνουν διαρκώς. Δεν είναι μόνον επειδή στη Σούδα έχουν την ασφαλέστερη βάση τους στη Μεσόγειο, ούτε βεβαίως επειδή εκεί, στο Κρηπίδωμα 14, μπορούν και δένουν τα πυρηνοκίνητα αεροπλανοφόρα και υποβρύχια (μια βάση που ζηλεύουν όλες οι άλλες χώρες που διαθέτουν πυρηνοκίνητα αεροπλανοφόρα), ούτε ακόμα ότι είναι βάση της αφρόκρεμας των ειδικών δυνάμεων των Seals, ή του Πεδίου Βολής, αλλά επειδή στη Σούδα αποστέλλουν τα πληρώματα των σκαφών τους για ψυχαγωγία, στη Σούδα έστειλαν τους τραυματίες των πολέμων στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν για θεραπεία και ψυχολογική υποστήριξη, από τη Σούδα εξορμούν τα μαχητικά τους.

Την λατρεία αυτή προς τα Χανιά την έδειξαν ποικιλοτρόπως οι Αμερικανοί. Για πρώτη φορά κοτζάμ πλανητάρχης (σ.σ. διάβαζε ο Μπους ο πρεσβύτερος) επισκέφθηκε τα Χανιά και μάλιστα φεύγοντας φόρτωσε στο Air Force One και δύο… τενεκέδες έξτρα παρθένο ελαιόλαδο που του είχε προσφέρει το ζεύγος Κωνσταντίνου και Μαρίκας Μητσοτάκη. Ακόμα τα Χανιά επισκέφθηκαν Αμερικανοί υπουργοί Εξωτερικών, όπως ο Άντονι Μπλίνκεν, ή ο Μάικ Πομπέο, ή ακόμα ο βοηθός υπουργός Εξωτερικών Κλαρκ Κούπερ, πολλοί Αμερικανοί στρατηγοί και γερουσιαστές και στη Σούδα προτίμησαν να προσγειωθούν και τα περιβόητα F-22 Raptor, που αποτελούν το πιο απόρρητο μαχητικό αεροσκάφος, πέμπτης γενιάς και χαμηλής παρατηρησιμότητας των Αμερικανών.

Και κάτι ακόμα οι Αμερικανοί θεωρούν την Σούδα ως το ασφαλέστερο μέρος, ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που όταν προσγειώνεται εκεί κάποιος Αμερικανός επίσημος (από Πλανητάρχη έως υπουργός, γερουσιαστής και στρατηγός), δεν απαιτούνται ιδιαίτερα μέτρα ασφαλείας, ούτε κλείνουν οι δρόμοι, ούτε καν είναι επιβεβλημένη η παρουσία μυστικών πρακτόρων για λόγους ασφαλείας στην περιοχή.

Τώρα εάν με ρωτάτε τι περιμένουμε από την επίσκεψη Μπλίνκεν στα Χανιά (θα διαρκέσει μόλις έξι ώρες και θα υπάρξει γεύμα με τον Πρωθυπουργό), εκείνο που έμαθα είναι ότι θα ακουστούν οι φράσεις «αξιόπιστος σύμμαχος και εταίρος» και «παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου». Δεν πρέπει ωστόσο να ξαφνιαστείτε, εάν ακουστεί κάτι και για τα F-35.

Σοβαρό ζήτημα

Κλείνουμε με την διεθνή ειδησεογραφία και ένα ζήτημα στο οποίο έχουμε ξανά αναφερθεί. Ένα ζήτημα που σίγουρα θέλει προσοχή, με όλα να δείχνουνε πως αν και το 2024 αναμένονται σταδιακά κάποιες πρώτες μειώσεις επιτοκίων είναι η χρονιά κατά την οποία θα φανούνε οι επιπτώσεις από τα πολύ υψηλά επιτόκια.

Δάνεια δισεκατομμυρίων δολαρίων θα «κοκκινίσουν» φέτος για εκατοντάδες μεγάλα κτίρια γραφείων των ΗΠΑ που οι ιδιοκτήτες τους είναι πιθανό να δυσκολεύονται να αναχρηματοδοτήσουν με τα τρέχοντα υψηλά επιτόκια.

Υπάρχουν 117 δισεκατομμύρια δολάρια εμπορικών στεγαστικών δανείων που συνδέονται με γραφεία τα οποία είτε πρέπει να αποπληρωθούν είτε να αναχρηματοδοτηθούν το 2024, σύμφωνα με στοιχεία από την Ένωση Τραπεζιτών Υποθηκών.

Στεγαστικά δάνεια

Πολλά από αυτά συνήφθησαν πριν από μια δεκαετία σε μια εποχή που τα επιτόκια ήταν πολύ χαμηλότερα. Έκτοτε, τα εμπορικά επιτόκια στεγαστικών δανείων έχουν σχεδόν διπλασιαστεί, ενώ η απόδοση πολλών κτιρίων έχει βυθιστεί, αυξάνοντας την προοπτική ζημιών δισεκατομμυρίων δολαρίων για τους επενδυτές.

Σε αντίθεση με τα στεγαστικά δάνεια των ΗΠΑ, τα εμπορικά στεγαστικά δάνεια είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου μόνο με τόκους. Αυτό σημαίνει ότι οι κατασκευαστές μεγάλων ακινήτων τείνουν να έχουν χαμηλές μηνιαίες πληρωμές, αλλά αντιμετωπίζουν πληρωμή ίση με το αρχικό δάνειο την ημέρα που λήγει η υποθήκη.

Οι αναμενόμενες απώλειες σε αυτό το σημείο είναι σε πολύ μικρότερη κλίμακα από ό,τι κατά τη διάρκεια της στεγαστικής κρίσης του 2008. Ωστόσο, τα επιβαρυμένα δάνεια θα μπορούσαν να προκαλέσουν ζημίες δισεκατομμυρίων για τους επενδυτές, να οδηγήσουν σε χρεοκοπία ορισμένους από τους κατασκευαστές ακινήτων, και να επιφέρουν αναγκαστικές πωλήσεις στην ήδη ταλαιπωρημένη αγορά γραφείων, θεωρούν οι Financial Times. Τον Δεκέμβριο, ο διαχειριστής αφερεγγυότητας της Signa έθεσε προς πώληση το μισό του Chrysler Building της Νέας Υόρκης που ανήκει στην εταιρεία, προκειμένου να συγκεντρώσει τα μετρητά που χρειάζονται επειγόντως.

Οι προσδοκίες για τα επιτόκια

Οι προσδοκίες για τα επιτόκια μετριάστηκαν από τις αρχές Νοεμβρίου, όταν οι επενδυτές φοβήθηκαν ότι ο πληθωρισμός αποδεικνύεται πιο εμμονικός από το αναμενόμενο και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα υιοθετούσε μια πολιτική «υψηλότερων επιτοκίων για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα». Αυτό έχει δώσει ελπίδα σε ορισμένους ιδιοκτήτες γραφείων.

Παρόλο που οι επενδυτές περιμένουν τη Fed να αρχίσει να μειώνει ξανά τα επιτόκια, οι αναχρηματοδοτήσεις εν τω μεταξύ γίνονται. Τον περασμένο μήνα, o developer Άμπι Ρόζεν εξασφάλισε συμφωνία για το εμβληματικό κτήριο Seagram της Νέας Υόρκης, μετά από μήνες διαπραγματεύσεων και αφού το στεγαστικό χρέος 760 εκατομμυρίων δολαρίων είχε ήδη παραταθεί μία φορά.

Περίπου τα δύο τρίτα των ενυπόθηκων δανείων που θα λήξουν σύντομα κατέχονται από τράπεζες. Οι καθυστερήσεις σε αυτά τα δάνεια,  τα οποία τείνουν να υποστηρίζονται από κτίρια υψηλότερης ποιότητας ή χαμηλότερης μόχλευσης, αυξάνονται, αλλά εξακολουθούν να είναι πολύ χαμηλά. Τα στοιχεία της Federal Deposit Insurance Corporation δείχνουν ότι παρέμεινε σε ποσοστό μόλις 1,5% στο τέλος του τρίτου τριμήνου.

Παρά τα χαμηλά ποσοστά αθέτησης, οι απώλειες από αυτά τα δάνεια θα μπορούσαν να είναι σημαντικές. Τον Δεκέμβριο, μια ομάδα αμερικανών οικονομολόγων διαπίστωσε ότι το 40% των δανείων για γραφεία στους τραπεζικούς ισολογισμούς παρέπαιαν, προκαλώντας ενδεχομένως πρόβλημα σε δεκάδες περιφερειακές τράπεζες που τα κατέχουν.

Τα υπόλοιπα δάνεια για ακίνητα γραφείων που λήγουν χρηματοδοτούνται με εμπορικούς υποθηκευμένους τίτλους (CMBS), έναν τύπο ομολόγων που συνήθως πληρώνει περισσότερα από το δημόσιο χρέος ή εταιρικά ομόλογα παρόμοιας αξιολόγησης και κατέχονται από ασφαλιστικές εταιρείες, συνταξιοδοτικά ταμεία και μεμονωμένους επενδυτές.

Υπάρχουν τώρα περίπου 800 δισεκατομμύρια δολάρια σε CMBS στις ΗΠΑ. Οι καθυστερήσεις σε δάνεια γραφείου που χρηματοδοτήθηκαν από την CMBS ξεπέρασαν το 6% στα τέλη Νοεμβρίου, από 1,7% ένα χρόνο νωρίτερα, σύμφωνα με την εταιρεία δεδομένων ακινήτων Trepp.

Πάνω από το 1/3 των γραφείων θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα αναχρηματοδότησης

Από τα 605 κτίρια με στεγαστικά δάνεια που λήγουν σύντομα, υπάρχουν 224 για τα οποία η Moody’s Analytics εκτιμά ότι οι ιδιοκτήτες θα αντιμετωπίσουν προβλήματα αναχρηματοδότησης φέτος, είτε επειδή τα ακίνητα έχουν υπερβολικό χρέος είτε επειδή η απόδοση ενοικίασης είναι κακή.

Ο πρώην πύργος Sears στο Σικάγο, το ψηλότερο κτίριο στον κόσμο για περισσότερες από δύο δεκαετίες μετά την ολοκλήρωσή του το 1974, είναι ένα από αυτά που περιλαμβάνονται στη λίστα.

Τώρα γνωστός ως Πύργος Γουίλις, έχει χρέος 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων εξασφαλισμένο έναντι του κτιρίου που λήγει τον Μάρτιο. Το πρόσφατο ετήσιο εισόδημά της πριν από τις πληρωμές τόκων ήταν 7% του χρέους της. Η Moody’s προβλέπει ότι, υπό το πρίσμα των υψηλότερων επιτοκίων, οι ιδιοκτήτες κτιρίων που δεν παράγουν τουλάχιστον το 9% του χρέους τους στο ετήσιο εισόδημα θα αντιμετωπίσουν προβλήματα αναχρηματοδότησης φέτος.

Αν και ορισμένα από τα οικονομικά προβλήματα των κτιρίων γραφείων και των ιδιοκτητών τους οφείλονται στην πανδημία του Covid-19 και στην αύξηση των κενών θέσεων γραφείων που προκύπτει, η επιθετική αναδοχή τα προηγούμενα χρόνια ήταν επίσης ένας παράγοντας.

Το κτίριο Seagram απέφερε 56 εκατομμύρια δολάρια σε καθαρά λειτουργικά έσοδα το 2012, το έτος πριν αναχρηματοδοτηθεί στο τρέχον δάνειό του. Ωστόσο, όταν οι δανειστές της ανέλαβαν την υποθήκη των 760 εκατομμυρίων δολαρίων το επόμενο έτος, υπολόγισαν ότι το κτίριο θα μπορούσε να αποφέρει 30% περισσότερα ετησίως, ή 74 εκατομμύρια δολάρια σε ετήσια έσοδα.

Αλλά δεν το πέτυχε ποτέ. Τα κέρδη πριν από τις πληρωμές τόκων και τις ανακαινίσεις κορυφώθηκαν το 2018 στα 69 εκατομμύρια δολάρια και έκτοτε μειώθηκαν, φθάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο των 27 εκατομμυρίων δολαρίων το 2022. Από τότε, ο Ρόζεν και η εταιρεία του RFR πρόσθεσαν ένα γυμναστήριο 3.200 τετραγωνικών μέτρων και χώρο συνεδρίων στο υπόγειο , που περιλαμβάνει έναν τοίχο αναρρίχησης ύψους 7 μέτρων, μια αρένα πολλαπλών αθλημάτων με θέσεις για 150 άτομα και ένα περιστρεφόμενο στούντιο.

Ακόμη και πριν ο Ρόζεν εξασφαλίσει τη συμφωνία αναχρηματοδότησης τον περασμένο μήνα, οι μεσίτες είπαν ότι το κτίριο παρέμενε επιθυμητό για τους ενοικιαστές και είχε πληρότητα 92% από τα μέσα του έτους. Ωστόσο, τα κέρδη 54 εκατομμυρίων δολαρίων πριν από τους τόκους και τις ανακαινίσεις που επρόκειτο να δημιουργήσει για το 2023 είναι περίπου τα ίδια με το 2012.

«Όλοι θα κατηγορήσουν τον Covid [για] τις απώλειες», είπε ο Τζον Γκρίφιν στους FT, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Τέξας. «Αλλά η επιθετική ανάληψη εμπορικών ενυπόθηκων δανείων από τη Wall Street θα κάνει την κατάσταση πολύ χειρότερη από ό,τι θα ήταν».