"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 09/04/24

Οικονομική Κατάσταση των νοικοκυριών

Σε σχέση με όλα αυτά που γράφουμε εδώ και καιρό, όπως έγραφαν Τα Νέα σε άρθρο τους, στο ναδίρ φαίνεται πως έχει πέσει η αγοραστική δύναμη των ελληνικών νοικοκυριών και η πλειονότητα όσων αμείβονται με τον κατώτατο μισθό είτε αδυνατεί είτε δυσκολεύεται να βγάλει πέρα τον μήνα, παρά την αύξηση που ανακοινώθηκε πριν από λίγες ημέρες.

Οι Έλληνες παραμένουν στον μισθολογικό πάτο της Ευρώπης και το 2023, καθώς ο πληθωρισμός κατατρώει τα εισοδήματα

Πρόκειται για πραγματική αύξηση της τάξης των 39 ευρώ τον μήνα σε περίπου 570.000 εργαζομένους, όπως προκύπτει από την ανακοίνωση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, ότι ο κατώτατος μισθός διαμορφώνεται πλέον στα 830 ευρώ.

Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τα στοιχεία που συνέλεξαν «ΤΑ ΝΕΑ», το κόστος στέγασης, διατροφής, καυσίμων και λοιπών αλλά απαραίτητων αναγκών συνεχίζει να «στραγγαλίζει» τους καταναλωτές, ενώ η σύγκλιση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης καταγράφεται μόνο στο επίπεδο των τιμών, το οποίο, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις βρίσκεται σε χαμηλότερα επίπεδα από τον μέσο όρο, παραμένει υψηλό.

Στοιχεία

Στην «τσέπη», πάντως, τα πράγματα είναι διαφορετικά, με τους Ελληνες να παραμένουν στον μισθολογικό πάτο της Ευρώπης και το 2023, καθώς ο πληθωρισμός κατατρώει τα εισοδήματα, τα οποία είναι ιδιαιτέρως χαμηλά.

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, η χώρα μας βρέθηκε την περασμένη χρονιά δεύτερη από το τέλος ανάμεσα στις 27 χώρες-μέλη της ΕΕ σε ό,τι αφορά τον δείκτη του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, εκφρασμένου σε μονάδες αγοραστικής δύναμης.

Μόνο η Βουλγαρία από όλες τις χώρες της ΕΕ (μέσος όρος 100) είχε χειρότερη επίδοση από τη χώρα μας και κατέλαβε την τελευταία θέση στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ με 64 μονάδες, ακολουθούμενη από την Ελλάδα με 67.

Ακόμη ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, τα οποία δείχνουν πως ο μέσος ετήσιος μισθός μειώθηκε στην Ελλάδα κατά 1.046 ευρώ το 2022 συγκριτικά με το 2021 λόγω των ανατιμήσεων και της ακρίβειας, ενώ ο μέσος ετήσιος μισθός σε σταθερές τιμές μετά και τον υπολογισμό του πληθωρισμού μειώθηκε από τα 17.220 ευρώ το 2021 σε 16.174 ευρώ το 2022

Αγοραστική δύναμη

Αναφερόμενος στην αύξηση του κατώτατου μισθού στη χώρα μας, ο ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών στο Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Πετράκης τονίζει πως «προφανώς είναι ένα μέτρο που στοχεύει στην αποκατάσταση μέρους της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων, αφορά περίπου 600.000 εργαζομένους.

Ωστόσο, θα χρειαστούν δύο χρόνια ακόμη για να αποκατασταθεί το πληθωριστικό σοκ του 2022 που έπληξε σε μεγάλο βαθμό τους μισθούς».

Με φόντο την αγοραστική δύναμη, ενδεικτικό είναι και το παράδειγμα για ένα ελληνικό νοικοκυριό με μέσο ονομαστικό ετήσιο εισόδημα από μισθούς στα 13.730 ευρώ.

Βάσει αυτού, όταν διατίθεται το 32,3% του ποσοστού του οικογενειακού προϋπολογισμού για στέγαση, νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, φυσικό αέριο και άλλα καύσιμα, το ποσό των 4.434 ευρώ πηγαίνει στις χρήσεις αυτές και μένουν άλλα 9.296 ευρώ για λοιπές δαπάνες, εκ των οποίων 1.849 για τρόφιμα, αφήνοντας ένα τελικό υπόλοιπο 7.447 ευρώ για όλες τις άλλες χρήσεις.

Στην Ιταλία, με 31.833 μέσο ετήσιο ονομαστικό μισθό, πηγαίνουν στη στέγαση και ενέργεια 12.001 ευρώ και 6.462 ευρώ για τρόφιμα, αφήνοντας 13.370 ευρώ για όλες τις άλλες ανάγκες.

Οι Ελληνες, λοιπόν, έχουν 7.437 ευρώ για τις λοιπές ανάγκες, που καθορίζουν και την ποιότητα της ζωής, ενώ στην Ιταλία έχουν 13.370 ευρώ. Εάν, μάλιστα, αυξηθούν οι τιμές των δύο αυτών κατηγοριών κατά 10%, αυτό σημαίνει ότι στην Ελλάδα θα χάσουν 628 ευρώ και στην Ιταλία 1.846 ευρώ, αλλά τελικά στη χώρα μας θα μείνουν 6.819 ευρώ και στην Ιταλία 11.524 ευρώ, σχεδόν διπλάσια.

Συνθήκες ακραίας φτώχειας

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι και το γεγονός πως, σύμφωνα με την ετήσια έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ για το εισόδημα και τις δαπάνες διαβίωσης, τουλάχιστον 6 στα 10 νοικοκυριά στην Ελλάδα δυσκολεύονται να βγάλουν τον μήνα με το διαθέσιμο εισόδημά τους, το οποίο επαρκεί μεσοσταθμικά για 19 ημέρες.

Επιπλέον, το 15% των νοικοκυριών δήλωσε ότι τα εισοδήματά του δεν επαρκούν για να καλύψουν ούτε τις βασικές του ανάγκες, εύρημα που καταδεικνύει πως υψηλό ποσοστό νοικοκυριών διαβιοί σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, όντας, μάλιστα, αυξημένο σε σχέση με το ποσοστό της αντίστοιχης έρευνας του 2022 (11,9%).

Για έναν εργαζόμενο του ιδιωτικού τομέα που πληρώνεται με τον κατώτατο μισθό των 830 ευρώ (μεικτά), στο χέρι φτάνουν περίπου 706 ευρώ. Το ενοίκιο στην Κυψέλη για ένα δυάρι 29-36 τ.μ. της δεκαετίας του ’70, ανακαινισμένο υποτυπωδώς, ενοικιάζεται αυτή τη στιγμή προς 350-380 μηνιαίως.

Συνεπώς απομένουν 326-356 ευρώ τον μήνα για την κάλυψη άλλων βασικών αναγκών, όπως τρόφιμα, κοινόχρηστα, ηλεκτρικό, θέρμανση, νερό, τηλεφωνία, μετακινήσεις (μέσα μεταφοράς, ταξί), ψυχαγωγία-εξόδους, ρουχισμός, υπόδηση κ.ά.

Εάν δεν υπάρχει ΙΧ και κόστος για βενζίνη, τότε για σουπερμάκετ και τις άλλες βασικές υποχρεώσεις (λογαριασμοί ρεύματος, κοινόχρηστα κ.λπ.) ίσα-ίσα που μπορεί να φτάσει ο μισθός μέχρι το τέλος του μήνα, αν δεν έχει τελειώσει νωρίτερα, ακόμα κι αν περιορίσει στο ελάχιστο προσωπικές ανάγκες, ψυχαγωγία και εξόδους.

Η ίδια εικόνα και για μια τετραμελή οικογένεια, στην οποία και οι δύο γονείς αμείβονται με τον κατώτατο μισθό, ήτοι 1.524 ευρώ.

Ετσι, αν λάβει κανείς υπόψη ότι για ένα ενοίκιο διαμερίσματος δύο-τριών υπνοδωματίων στο κέντρο της πόλης χρειάζεται περίπου 500-800 ευρώ ανά μήνα, για ενέργεια περίπου 100-150 ευρώ ανά μήνα, τηλεφωνία και Internet περίπου 50-70 ευρώ ανά μήνα και για τρόφιμα η μέση μηνιαία δαπάνη εκτιμάται στα 400-450 ευρώ μηνιαίως, η διαβίωση καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη.

Και χωρίς να συνυπολογιστούν έξοδα για εκπαίδευση, υγεία και ένδυση.

Ελληνική Οικονομία

Πάμε να συνεχίσουμε με τα της ελληνικής οικονομίας. Πρόοδο στους επιμέρους δείκτες εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας, όπως οι εξαγωγές και η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, καταγράφει το δελτίο του Παρατηρητηρίου Μεταρρυθμίσεων του ΚΕΠΕ. Ωστόσο, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Καθημερινής, επισημαίνει ότι παρά την πρόοδο, η απόσταση που χωρίζει την Ελλάδα από τις αντίστοιχες επιδόσεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση παραμένει μεγάλη.

Ειδικότερα, σύμφωνα με το δελτίο:

1. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκαν από 19% του ΑΕΠ το 2009 σε 44,9% του ΑΕΠ το 2023. Ομως, αντιστοίχως στην Ευρωπαϊκή Ενωση το σχετικό ποσοστό αυξήθηκε από 36,3% του ΑΕΠ το 2009 σε 52,7% του ΑΕΠ το 2023.

2. Η απόσταση είναι μεγαλύτερη αν απομονωθούν οι εξαγωγές αγαθών, αφού οι υπηρεσίες, δηλαδή ο τουρισμός, είναι το ισχυρό χαρτί της ελληνικής οικονομίας. Συγκεκριμένα, οι εξαγωγές αγαθών ήταν 8,5% του ΑΕΠ το 2009 και αυξήθηκαν στο 22,6% του ΑΕΠ το 2023. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση το αντίστοιχο ποσοστό αυξήθηκε από 26,9% σε 37,1% του ΑΕΠ.

3. Οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου ξεκίνησαν περίπου από την ίδια βάση το 2009: ήταν 20,8% του ΑΕΠ στην Ελλάδα και 21,2% στην Ε.Ε.-27. Ωστόσο, στη συνέχεια στην Ελλάδα υποχώρησαν ραγδαία, για να αρχίσουν να αυξάνονται πάλι τα τελευταία χρόνια, φτάνοντας στο 13,9% του ΑΕΠ το 2023. Στην Ε.Ε.-27 είχαν μια ελαφρά αύξηση, επίσης τα τελευταία χρόνια, φτάνοντας στο 22,2% του ΑΕΠ το 2023.

4. Οι εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων ξεκίνησαν από 1,8 δισ. ευρώ το 2009, σχεδόν μηδενίστηκαν το 2010 (200 εκατ. ευρώ), και στη συνέχεια ακολούθησαν μια αργή, ανοδική πορεία με διακοπές (το 2015 έπεσαν στο 1,1 δισ. ευρώ), που κορυφώθηκε το 2022 με 8 δισ. ευρώ, ενώ το 2023 διαμορφώθηκαν στα 5 δισ. ευρώ.

Οπως σημειώνεται στο δελτίο, «από την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης και μετά ο ρόλος των εξαγωγών στην οικονομική δραστηριότητα της ελληνικής οικονομίας ενισχύεται συστηματικά, ενώ, παράλληλα, στα πρόσφατα χρόνια, έχει καταγραφεί ανάκαμψη της συμβολής των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου στο ΑΕΠ και μεγάλη άνοδος των εισροών ΑΞΕ προς τη χώρα. Ωστόσο, η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να υπολείπεται σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. σε ό,τι αφορά την αναλογία των εξαγωγών αγαθών στο ΑΕΠ, υποδηλώνοντας την ύπαρξη σημαντικών περιθωρίων βελτίωσης στον συγκεκριμένο τομέα. Επιπλέον, η χώρα εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από σημαντικό έλλειμμα επενδύσεων αναλογικά με το μέγεθος της οικονομικής της δραστηριότητας, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία προσέλκυσης παραγωγικών ΑΞΕ».

Το δελτίο του ΚΕΠΕ επικαλείται, επίσης, τον λεγόμενο δείκτη διευκόλυνσης εμπορίου του ΟΗΕ, ο οποίος αποτυπώνει το ποσοστό υλοποίησης σειράς μέτρων που καλύπτουν όλο το φάσμα της διευκόλυνσης του εμπορίου. Οπως αναφέρει, «σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του δείκτη, η Ελλάδα έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο στη συνολική επίδοσή της, με την τιμή του συνολικού δείκτη να διαμορφώνεται στο 77,4% το έτος 2023, έναντι 67,7% το έτος 2021 και μόλις 34,4% το έτος 2015».

Το δελτίο καταγράφει την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή της νέας στρατηγικής για την προώθηση της εξωστρέφειας, με εφαλτήριο τη συγκέντρωση στο υπουργείο Εξωτερικών των υπηρεσιών και οργανισμών που σχετίζονται με τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Κάνει αναφορά στην ενδυνάμωση του ρόλου της Ελληνικής Εταιρείας Εξωτερικού Εμπορίου και Επενδύσεων (Enterprise Greece) ως ενιαίας πύλης για την προώθηση των εξαγωγών, την προσέλκυση και υποστήριξη επενδύσεων και την προώθηση στρατηγικών επενδύσεων, στην ενίσχυση του ρόλου της Ελληνικής Εταιρείας Εξαγωγικών Πιστώσεων (Εxport Credit Greece – πρώην ΟΑΕΠ), καθώς και στην αναδιάρθρωση και ενίσχυση των Γραφείων Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων των ελληνικών πρεσβειών.

Μέρος της ιστορίας

Πιστεύοντας πως ο Σόιμπλε είναι ένα πολύ μεγάλο μέρος της σύγχρονης ιστορίας της χώρας. Ενδιαφέροντα βρήκαμε τα γράφθηκαν στα πλαίσια της αυτό-βιογραφίας του:

Δεν είναι μια πολιτική αυτοβιογραφία post mortem σαν όλες τις άλλες. Ακόμη και μετά θάνατον ο Βόλφανγκ Σόιμπλε με τα απομνημονεύματά που δημοσιεύονται σήμερα από τον εκδοτικό οίκο Klett-Cotta, προκαλεί πολιτικό σεισμό. Αποκαλυπτικός, ειλικρινής, πραγματιστής, οξυδερκής, βιτριολικός, ισχυρογνώμων αλλά όχι νάρκισσος – αναγνωρίζει τις ήττες του, πίσω πάντα από τον/ την καγκελάριο.

Ταυτόχρονα εύθραστος – κάτι που δεν επέτρεψε ποτέ να φανεί εν ζωή.

Όλα αυτά αποτυπώνονται στις 656 σελίδες των απομνημονευμάτων του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε με τίτλο «Αναμνήσεις. Η ζωή μου στην πολιτική» (Erinnerungen. Mein Leben in der Politik). Η δική του αλήθεια και το πολιτικό πορτραίτο του όπως θα ήθελε ο ίδιος να μείνει στην ιστορία. Όχι όμως εξωραϊσμένο κι αυτό είναι ίσως που προκαλεί αίσθηση, αλλά έχοντας απόλυτη επίγνωση ότι ήταν συχνά κυρίως δυσάρεστος αλλά επίσης αναγκαίος.

Μέσα από τα απομνημονεύματά του που συνέγραψε με τη βοήθεια δύο ιστορικών, του Γενς Χάκε και του Χίλμαρ Σακ στο κοινοβουλευτικό γραφείο του, ταυτίζει τον πολιτικό του βίο με τον σκοπό της ύπαρξής του, θέλοντας να μείνει στην ιστορία πρωτίστως ως ταγμένος Ευρωπαίος με κάθε τίμημα, υπηρέτης της γερμανικής ενοποίησης, Χριστιανοδημοκράτης που δεν πρόδωσε τυχοδιωκτικά το κόμμα και μάχιμος βουλευτής στα αγαπημένα του τελευταία έδρανα της βουλής. Μιλά ανοιχτά για όλους και για όλα και παραδέχεται ότι δεν υπήρξε ποτέ «άνθρωπος του στενού κύκλου της Μέρκελ», πίστευε όμως ότι εκείνη ήταν καταλληλότερη για καγκελάριος. Δεν τον πρόδωσε όμως εν τέλει ούτε κι εκείνη παρά τις έντονες διαφωνίες σε θέματα οικονομικής και ευρωπαϊκής πολιτικής. Η Άγκελα Μέρκελ δεν πρόδωσε, όπως αναφέρει ο Σόιμπλε, ούτε το μεγάλο μυστικό για την υγεία του, που γνώριζε μόνο η ίδια πέρα από την οικογένειά του. Αποκαλύπτεται έτσι λοιπόν μετά θάνατον ότι το 2006 ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε διαγνώσθηκε με καρκίνο του προστάτη και ότι για 17 χρόνια έδινε σκληρή μάχη για την επιβίωσή του χωρίς να το γνωρίζει κανείς, με συγκλονιστικές αποκαλύψεις μάλιστα για σοβαρά επεισόδια με την υγεία του κατά τη διάρκεια κρίσιμων Eurogroup για την Ελλάδα. Η Μέρκελ δεν είπε ποτέ τίποτα.

Πρώτη διάσωση της Ελλάδας- Μάχη Σόιμπλε για τη ζωή του

Στα απομνημονεύματα του Σόιμπλε, ένα τεράστιο κεφάλαιο σχεδόν 100 σελίδων αφιερώνεται στα χρόνια του ως υπουργός Οικονομικών από το 2009 έως το 2018: διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, ευρωκρίση και ειδικότερα ελληνική κρίση, η οποία “ταυτίστηκε” με το γραφείο του στην Wilhelmstraße 97.

«Ραντεβού με τη παγκοσμιοποίηση. Ως υπουργός Οικονομικών στο επίκεντρο νέων κρίσεων» είναι ο τίτλος του επίμαχου κεφαλαίου που ξεκινάει ήδη από τις πρώτες κιόλας γραμμές με Ελλάδα: «Λίγες μόλις μέρες πριν αναλάβω τα καθήκοντά μου στα τέλη Οκτωβρίου 2009, ο Έλληνας υπ. Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου, ο οποίος επίσης μόλις είχε αναλάβει τα καθήκοντά του, παραδέχτηκε ότι η προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση, χρησιμοποιώντας παραποιημένα στοιχεία, εξαπάτησε τους εταίρους για να ενταχθεί στο ευρώ (…) Αποκάλυψε ότι η χώρα ζει πάνω από τις δυνατότητές της και ότι υπάρχει σημαντική ανάγκη για εξυγίανση (…) Ήδη από την άνοιξη του 2010, η Ελλάδα δεν ήταν πλέον σε θέση να χρηματοδοτηθεί στις αγορές. Υπήρχε κίνδυνος χρεοκοπίας.»

Ο Σόιμπλε θυμάται μάλιστα ότι ενώ ο ίδιος βρισκόταν στην ιδιωτική του οικία άρρωστος με υψηλό πυρετό τον Μάιο του 2010, του τηλεφώνησε η Άγκελα Μέρκελ από τη Μόσχα. «Την Κυριακή θα ταξίδευα στις Βρυξέλλες για το Eurogroup όπου οι υπ. Οικονομικών των κρατών-μελών θα συνέρχονταν εκτάκτως για να εγκρίνουν το πρόγραμμα βοήθειας των 110 δις για την Ελλάδα (…) Η καγκελάριος μου μετέφερε την ανησυχία των διεθνών εταίρων ότι η ελληνική κρίση θα μπορούσε να επηρεάσει το σύνολο της ευρωζώνης». Μεταξύ των διεθνών εταίρων βρισκόταν και η Κίνα, αναφέρει ο Σόιμπλε. Την ίδια ώρα η κατάσταση της υγείας του επιδεινωτόταν. Η επεισοδιακή άφιξη στις Βρυξέλλες για το έκτακτο Eurogroup ήταν μόνο η «πρόγευση για τα άγρια χρόνια που θα ακολουθούσαν». Όπως αποκαλύπτει: «Πέταξα την Κυριακή με αεροσκάφος της πολεμικής αεροπορίας για τις Βρυξέλλες ενάντια σε κάθε ιατρική λογική. Με συνόδευσε η σύζυγός μου για προληπτικούς λόγους».

Αμέσως μετά την άφιξη στις Βρυξέλλες, μεταφέρθηκε στα επείγοντα νοσοκομείου των Βρυξελλών για ακούσει: «Κύριε Σόιμπλε είστε πολύ άρρωστος». Μεταξύ νοσοκομείου και Eurogroup, «μετά από αυτές τις επίπονες, για γερά νεύρα ημέρες, η Ελλάδα είχε σωθεί για την ώρα, οι χρηματαγορές κάπως ηρεμούσαν, ο κυβερνητικός συνασπισμός γκρίνιαζε και η αντιπολίτευση επαινούσε τη διάσωση. Έπρεπε ωστόσο ακόμη να αποδειχθεί εάν τα μέτρα θα ήταν βιώσιμα (…) Επιστρέφοντας η γυναίκα μου με συνόδευε πάλι, μεταφέροντας ένα μπουκάλι με φαρμακευτικό έγχυμα, το οποίο έδεσε με ένα κορδόνι μέσα στο αεροσκάφος. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την εικόνα: την ώρα που η υγεία μου κρεμόταν από ένα κορδόνι, η σταθερότητα του ευρώ και μαζί το μέλλον της Ευρώπης κρέμονταν από μια κλωστή». Ο Σόιμπλε χαρακτηρίζει  το 2010 «annus horribilis» τόσο για την Ελλάδα όσο και για την υγεία του. 

Πρόταση για ελληνικό time-out σε δείπνο

Ο Σόιμπλε διατρέχει καρέ-καρέ όλο το χρονικό της ελληνικής κρίσης με κάθε τεχνική λεπτομέρεια για τα πακέτα διάσωσης, τα κρίσιμα Eurogroup, την αγωνία στο Βερολίνο αλλά και την εχθρική εικόνα που άρχισε να σχηματίζεται για τη Γερμανία στην Ελλάδα, εκεί όπου ταυτόχρονα η κοινωνία έβραζε και το πολιτικό τοπίο γνώριζε πρωτόγνωρους κλυδωνισμούς.

Ο Σόιμπλε αναφέρει: «Από την αρχή της κρίσης ήμουν ένας από εκείνους που ήθελαν να βοηθήσουν τους Έλληνες να βγουν από την επισφαλή κατάσταση στην οποία είχαν περιέλθει, κάτι που ξεθώριασε μετέπειτα λόγω των εξελίξεων (…) Η Μέρκελ από την άλλη πλευρά επέμεινε εξαρχής στην εμπλοκή του ΔΝΤ στην ευρωπαϊκή πολιτική διαχείρισης κρίσεων». Στη συνέχεια, όπως θυμάται, οι Έλληνες επέρριψαν στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο τις ευθύνες για τα «άκαμπτα» μέτρα λιτότητας. «Είναι το συνηθισμένο blame game που οι Έλληνες ήξεραν να παίζουν με μεγάλη επιτυχία».

«Η εικόνα μου ως “άγριου σκύλου” δεν με ενόχλησε»

Σε άλλο σημείο αναφέρει προκαλώντας αίσθηση: «Η εικόνα μου ως ‘άγριου σκύλου’ στις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις δεν με ενόχλησε. Τουλάχιστον ήταν ξεκάθαρο ότι επιχειρηματολογούσα υπέρ του μέλλοντος της Ευρώπης. Άλλωστε η κρίση δεν αφορούσε πλέον μόνο την Ελλάδα αλλά το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Γι αυτό ακριβώς όμως με πλήγωνε η στρεβλή εικόνα ενός “δήμιου” της ευρωπαϊκής ιδέας που μου απένειμαν οι επικριτές καθώς εξελισσόταν η ευρωκρίση».

Ο Σόιμπλε επιβεβαιώνει ότι η ιδέα για ένα «time-out», όπως το αποκαλεί, για την Ελλάδα από την ευρωζώνη προκειμένου να ανακάμψει, ήταν κάτι που άρχισε να εξετάζει από το 2010 «ως ultima ratio, τότε ακόμη σε συμφωνία με την καγκελάριο» διευκρινίζοντας ότι «οι ίδιοι οι Έλληνες θα έπρεπε να αποφασίσουν γι’ αυτό γιατί ήμουν πεπεισμένος ότι η χώρα θα μπορούσε να βοηθηθεί μόνο εάν η ίδια ήθελε να βοηθήσει τον εαυτό της». Αναφέρεται και στη συνάντησή του με τον τότε υπ. Οικονομικών Ευάγγελο Βενιζέλο, σε βραβευμένο εστιατόριο του Βερολίνου και όχι στο υπ. Οικονομικών «σε μια πιο ευχάριστη ατμόσφαιρα και ως ένδειξη εκτίμησης (…) για να του εξηγήσω τις αμφιβολίες μου (…) Θα είχε η ελληνική κυβέρνηση τη δύναμη να εφαρμόσει γρήγορα τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας; Συζητήσαμε εκτενώς και πολύ ανοιχτά. Σε κάθε περίπτωση δεν έτρωγε σχεδόν τίποτα (ο Βενιζέλος) όση ώρα παρέθετα τις δύο εναλλακτικές σκέψεις μου».

Συνοπτικά αυτές οι δύο εναλλακτικές ήταν: προσωρινή έξοδος από την ευρωζώνη με βοήθεια από την ΕΕ ή παραμονή στην ευρωζώνη με σκληρές μεταρρυθμίσεις που θα συνεπάγονταν μια μακρά, επώδυνη περίοδο εξυγίανσης με εσωτερική υποτίμηση. «Κατέστησε σαφές (ο Βενιζέλος) ότι η Ελλάδα θέλει να παραμείνει στην ευρωζώνη υπό οποιεσδήποτε συνθήκες», θυμάται ο Σόιμπλε.

Εκτενείς είναι οι αναφορές και στις κοπιώδεις παρασκηνιακές πιέσεις στον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου για το δημοψήφισμα που σχεδιαζόταν αλλά δεν τελικά δεν έγινε, στο περιθώριο της Συνόδου του G-20 στις Κάννες. «Εκεί έζησα από κοντά  πώς μίλησαν στον Παπανδρέου ο Μπαράκ Ομπάμα, ο Νικολά Σαρκοζί, η Άγκελα Μέρκελ, η Κριστίν Λαγκάρντ και ο Μάριο Ντράγκι και τελικά πώς του υπαγόρευσαν τη διατύπωση του δημοψηφίσματος. Οι Έλληνες θα έπρεπε απλώς να επιλέξουν είτε αποδοχή του προγράμματος βοήθειας είτε έξοδο από την ευρωζώνη». Το δημοψήφισμα δεν έγινε, η κυβέρνηση Παπανδρέου παραιτήθηκε.

Το κομβικό 2015: We agree to disagree

Μετά από αναλυτική εξιστόρηση των τεκταινόμενων την περίοδο 2012-2015, με ειδική μνεία στις σκληρές μεταρρυθμιστικές προσπάθειες της κυβέρνησης Σαμαρά «για τις οποίες έτρεφα μεγάλο σεβασμό», όπως σημειώνει ο Σόιμπλε, φτάνουμε στο κομβικό 2015, στο οποίο πλέον «το παραδοσιακό κομματικό σύστημα στην Ελλάδα έμοιαζε να συνθλίβεται μεταξύ των άκρων». Αποκαλύπτει ότι ήδη πολύ πριν από τη νίκη ΣΥΡΙΖΑ το 2015, ο Σόιμπλε ήταν ο μόνος υπουργός του Βερολίνου που είχε ζητήσει κατ’ ιδίαν συνάντηση μαζί του στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών το 2013, ώστε να γνωρίσει τον Τσίπρα και τις θέσεις του από κοντά.

Τον αποκαλεί «χαρισματικό» και δεν διστάζει να αποκαλύψει ότι ήδη σε εκείνη την συνάντηση γνωριμίας είχε πει ευθέως στον Τσίπρα «ότι του ευχόταν για το συμφέρον του ίδιου να μην κερδίσει τις εκλογές γιατί δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να τηρήσει τις υποσχέσεις με τις οποίες θα τις κέρδιζε. Η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να παραμείνει στην ευρωζώνη χωρίς δεσμεύσεις για μεταρρθυμίσεις. Ο Τσίπρας το γνώριζε».

Δύο χρόνια αργότερα, η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ ήρθε και μαζί με αυτήν ο νέος υπ. Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης. Η συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν Σόιμπλε-Βαρουφάκης στο Βερολίνο τον Φεβρουάριο του 2015 παραμένει μέχρι σήμερα αξέχαστη στη γερμανική πρωτεύουσα. Ο Σόιμπλε κάνει λόγο για «προκλητικές απόψεις», για «αντισυμβατικό τρόπο», για έναν υπουργό με «αέρα ποπ σταρ» που τον άφηνε παγερά αδιάφορο. Στην ίδια συνέντευξη Τύπου, που κατά τα άλλα έγινε βάσει πρωτοκόλλου, ειπώθηκε και το περίφημο «We agree to disagree» (Συμφωνούμε ότι διαφωνούμε»). Χαρακτηρίζει ως το απόλυτο «ναδίρ» στις σχέσεις με τον Βαρουφάκη την αποκάλυψη ότι μαγνητοφωνούσε τις απόρρητες συνομιλίες των υπουργών Οικονομικών στο Eurogroup. Μάλιστα μοιάζει να συμφωνεί και με την ρήση του τότε επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ για τον Γιάνη Βαρουφάκη: «Ποτέ κανένας υπουργός Οικονομικών δεν προκάλεσε τόση ζημιά στη χώρα του σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα».

Μπρα-ντε-φερ στην καγκελαρία – Αναγνώριση στον Τσίπρα

Καρέ-καρέ αναφέρει στο βιβλίο του o Σόιμπλε και τις κρίσιμες ώρες πριν και μετά το ελληνικό δημοψήφισμα, τα κάπιταλ κοντρόλ, τις δραματικές πιέσεις από τις αγορές, την αποχώρηση Βαρουφάκη, τη θετική εικόνα για τον Ευκλείδη Τσακαλώτο αλλά και την τακτική Μέρκελ στις ιστορικές διαπραγματεύσεις στις Βρυξέλλες με τον Αλέξη Τσίπρα μετά το δημοψήφισμα.

Ενδιαφέρον έχει και το παρασκήνιο από το Βερολίνο όταν αμέσως μετά το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου συγκλήθηκε έκτακτη σύσκεψη στην καγκελαρία από την Άγκελα Μέρκελ παρουσία των Φρανκ Βάλτερ-Σταϊνμάιερ, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ και Πέτερ Αλτμάιερ. Εκεί ο Σόιμπλε παρουσίασε ξανά το σχέδιο για προσωρινό time-out (αποφεύγει επιμελώς στα απομνημονεύματα τον όρο Grexit πέρα από μόνο από δύο σημεία) γιατί πλέον δεν έβλεπε άλλη λύση. «Προς δική μου έκπληξη συμφώνησε μαζί μου επανειλημμένα ο Γκάμπριελ, ο Σταϊνμάιερ παρέμεινε σιωπηλός. Εξαιτίας αυτού λογομάχησα με τη Μέρκελ, η οποία μου είπε ότι θα το έκανε μόνο σε συμφωνία με τον Φρανσουά Ολάντ και ότι εκείνος δεν συμφωνεί για κάτι τέτοιο. Δεν θα θυσίαζε η Μέρκελ τις γαλλογερμανικές σχέσεις γι’ αυτό». Μετά από εκείνο το βράδυ γνώριζε ότι η Μέρκελ δίσταζε. Έκπληκτος ο Σόιμπλε αντιλήφθηκε λίγο αργότερα και την προδοσία από τον Γκάμπριελ, επικεφαλής των Σοσιαλδημοκρατών, ο οποίος έκανε δημόσιες δηλώσεις σε αντίθετο πνεύμα.

Όσο για τη μαραθώνια Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες, όπου ο Αλέξης Τσίπρας συμφώνησε σε νέες επίπονες μεταρρυθμίσεις με τη χώρα να παραμένει στην ευρωζώνη, ο Σόιμπλε αποκαλύπτει με απλά λόγια τη διαπραγματευτική στρατηγική Μέρκελ: «επίτευξη συμφωνίας μέσω κόπωσης. Η Μέρκελ ήταν κορυφαία σε αυτό». Όσο για την ανατροπή Τσίπρα και το «όχι» που έγινε τελικά «ναι», ο Σόιμπλε αναφέρει ότι ήταν μια αναγκαία κίνηση Έλληνα πρωθυπουργού για να δικαιολογήσει τους όρους του τρίτου πακέτου λέγοντας ότι «δεν θα έπρεπε να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να φύγουμε από το ευρώ, κάτι που θέλουν σκληροπυρηνικοί όπως ο Σόιμπλε». Παρόλα αυτά ο Σόιμπλε παραδέχεται ότι ήταν ένα «θαρραλέο βήμα» και ότι «ο Τσίπρας στη συνέχεια πέτυχε αξιοσημείωτα πράγματα που επέτρεψαν στην επόμενη κυβέρνηση να σταθεροποιήσει περαιτέρω την Ελλάδα. Κι αυτό αξίζει να αναγνωριστεί».

Το απόσταγμα Σόιμπλε στην κρίση της ιστορίας

Διατρέχοντας τις σελίδες της αυτοβιογραφίας Σόιμπλε, ενός εκ των κορυφαίων Ευρωπαίων πολιτικών με πάνω από μισό αιώνα πολιτικής διαδρομής, έρχεται κανείς αντιμέτωπος με κομβικές στιγμές της σύγχρονης ευρωπαϊκής, γερμανικής αλλά και ελληνικής ιστορίας. Είναι ένα βιβλίο που κατατίθεται στον δημόσιο και ιστορικό διάλογο ανοίγοντας τον δρόμο για νέες συζητήσεις αλλά και τοποθετήσεις από όλους όσους κατονομάζονται ευθέως σε αυτό. Δεν είναι όλη η αλήθεια, αλλά σίγουρα είναι ένα σημαντικό μέρος της γερμανικής αλήθειας. Σε δεύτερη ανάγνωση πρόκειται και για ένα πολύτιμο εγχειρίδιο πολιτικής πρακτικής προς νεότερους πολιτικούς στην Ευρώπη με ένα απόσταγμα από επιτυχίες, αποτυχίες, λάθη και κυρίως υποχωρήσεις. Απευθυνόμενος προς τους νέους επίδοξους πολιτικούς που πλέον θα ήταν εγγόνια του, δίνει μια μόνο συμβουλή στον επίλογο: «Όποιος θέλει να κερδίσει όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα δεν πρέπει να αναζητήσει την ψήφο των πολιτών. Αλλά εάν του αρέσει η συμμετοχή στη συνδιαμόρφωση της πολιτικής είναι μια υπέροχη δουλειά. Για μένα, ήταν η αποστολή μου.»

Πηγή: Deutsche Welle

Επέστρεψε το Μεταναστευτικό

Όπως τώρα σχολίαζε ο “Βηματοδότης” …. Υπάρχει πλέον μείζον ζήτημα με την αύξηση των μεταναστευτικών ροών από την Αίγυπτο. Και οι ροές αυτές φαίνεται πως αυξήθηκαν περισσότερο το τελευταίο διάστημα, δηλαδή μετά τη σύνοδο του Καΐρου με την Ευρωπαϊκή Ενωση, όπου δόθηκε στήριξη-μαμούθ στην Αίγυπτο, ύψους 7,4 δισ. ευρώ.

Μαθαίνω λοιπόν ότι στην Κρήτη αναζητούνται χώροι για την υποδοχή τους, όχι όμως για τη δημιουργία δομών, αλλά για την πρώτη φιλοξενία, έως ότου καταγραφούν και μεταφερθούν στη Μαλακάσα και αλλού. Ωστόσο η εξεύρεση χώρων φιλοξενίας μεταναστών σε ένα τουριστικό νησί, τώρα μάλιστα, με την έναρξη της τουριστικής σεζόν, είναι κάτι εξαιρετικά δύσκολο. Στην αρχή είχαν προταθεί γήπεδα, αλλά γρήγορα αυτή η πρόταση απορρίφθηκε και αναζητήθηκαν άλλοι χώροι, κάπως πιο μακριά από τα βλέμματα των τουριστών.

Ωστόσο, το πρόβλημα παραμένει. Στο μεταξύ, κάποιες πρωτοβουλίες για μεικτές ελληνοαιγυπτιακές περιπολίες του Λιμενικού που είχαν συμφωνηθεί δεν προχώρησαν, ενώ υπήρξαν ημέρες, όπως την προηγούμενη εβδομάδα, που έφθαναν στην Κρήτη 130 και πλέον πρόσφυγες. Ολα αυτά ανάγκασαν την κυβέρνηση να επανεξετάσει το θέμα και με εντολή του Πρωθυπουργού μεταβαίνει εκτάκτως στην Αίγυπτο ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρης Καιρίδης για να συζητήσει με τους Αιγυπτίους νέους, ίσως πιο αποτελεσματικούς, τρόπους για περιορισμό των μεταναστευτικών ροών.