"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 09/10/24

Ελληνική Οικονομία

Προσγείωση των προβλέψεων για ανάπτυξη και επενδύσεις, σε σύγκριση με εκτιμήσεις προ εξαμήνου, περιλαμβάνει το προσχέδιο προϋπολογισμού του 2025, ενώ και το δημόσιο χρέος μειώνεται με βραδύτερο ρυθμό. Παρ’ όλα αυτά οι προβλέψεις του για το πρωτογενές πλεόνασμα είναι πιο αισιόδοξες, καθώς τα φορολογικά έσοδα γεμίζουν τα ταμεία του ∆ημοσίου.

Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, το προσχέδιο, που κατέθεσαν χθες στη Βουλή ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Κωστής Χατζηδάκης και ο υφυπουργός Θάνος Πετραλιάς, προβλέπει συγκεκριμένα ρυθμό ανάπτυξης 2,2% για φέτος και 2,3% για το 2025. Στο Πρόγραμμα Σταθερότητας που είχε υποβάλει η κυβέρνηση τον Απρίλιο στην Κομισιόν προβλεπόταν ρυθμός 2,5% και 2,6%, αλλά η κυβέρνηση προσαρμόστηκε στις προβλέψεις της Κομισιόν. Κάτι που δείχνει πιο συνεπές τώρα, όχι μόνο λόγω της χαμηλής πτήσης της ευρωπαϊκής οικονομίας (0,8% και 1,4%, αντίστοιχα η εαρινή πρόβλεψη της Κομισιόν για την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη), αλλά και λόγω της αναζωπύρωσης της κρίσης στη Μέση Ανατολή. Ηδη η τιμή του πετρελαίου χθες έφτασε τα 80 δολάρια το βαρέλι, από τα 73 δολάρια μια βδομάδα πριν, αγγίζοντας ακριβώς την τιμή με βάση την οποία έχει συνταχθεί ο προϋπολογισμός. Αν τα πράγματα επιδεινωθούν το επόμενο διάστημα, ίσως χρειαστεί να ξαναγίνουν κάποιοι υπολογισμοί ενόψει του σχεδίου προϋπολογισμού τον Νοέμβριο.

Το ΑΕΠ σε απόλυτα μεγέθη θα αυξηθεί κατά 10 δισ. ευρώ, από 231,9 δισ. σε 242,3 δισ.

Οι επενδύσεις προβλέπεται να αυξηθούν κατά 6,7% φέτος και 8,4% το 2025, έναντι προηγούμενης πρόβλεψης για 9,1% και 14,4% αντιστοίχως. Η ανεργία προβλέπεται να μειωθεί στο 10,3% φέτος και στο 9,7% το 2025.

Ο πληθωρισμός προβλέπεται στο 2,7% φέτος και στο 2,1% τον επόμενο χρόνο, λίγο πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, όπου προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 2,5% και 2,1% αντιστοίχως. Και οι αμοιβές ανά εργαζόμενο, όπως αναφέρει η ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών, επικαλούμενη προβλέψεις της Κομισιόν, θα αυξηθούν 4,3% – σημαντικά υψηλότερα του πληθωρισμού.

Ο προϋπολογισμός, ωστόσο, συνεχίζει την πορεία των δημοσιονομικών υπεραποδόσεων των προηγούμενων χρόνων:

• Το πρωτογενές αποτέλεσμα θα είναι φέτος πλεόνασμα 2,4% του ΑΕΠ και το 2025 θα αυξηθεί στο 2,5%, έναντι πρόβλεψης 2,1% του Προγράμματος Σταθερότητας και για τις δύο χρονιές.

• Το ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης θα έχει έλλειμμα 1% του ΑΕΠ το 2024 και 0,6% του ΑΕΠ το 2025, έναντι προηγούμενης πρόβλεψης για 1,2% και 0,9%.

• Οι καθαρές πρωτογενείς δαπάνες, κριτήριο του νέου Συμφώνου Σταθερότητας, που εφαρμόζεται το 2025 για πρώτη χρονιά, θα αυξηθούν κατά 3,6%, κάτω από τον στόχο για 3,7%.

• Το δημόσιο χρέος προβλέπεται να μειωθεί στο 153,7% του ΑΕΠ φέτος και να υποχωρήσει περαιτέρω στο 149,1% το 2025, έναντι 152,7% και 146,3% αντιστοίχως που προέβλεπε το Πρόγραμμα Σταθερότητας. Σε απόλυτο μέγεθος, ωστόσο, εκτιμάται ότι θα ανακοπεί η καθοδική πορεία του 2023-2024 και θα αυξηθεί από 356,5 δισ. ευρώ σε 361,4 δισ. ευρώ το 2025.

«Ο προϋπολογισμός του 2025 καλείται να συγκεράσει τον στόχο της δημοσιονομικής σταθερότητας με την ανάγκη για αύξηση του διαθεσίμου εισοδήματος των πολιτών», σχολίασε ο κ. Χατζηδάκης. «Στόχος είναι η διασφάλιση της ισχυρής ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, η περαιτέρω αναβάθμιση του αξιόχρεου της χώρας και η ευημερία των πολιτών».

Για να τα λέμε όλα

Για να τα λέμε όλα …. Έχουμε πει πως καλή η αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ λόγω κυρίως πληθωρισμού. Αφού ειδικά στην περίπτωση της χώρας μας, έχει συμβάλει τα μέγιστα στη μείωση του πολύ υψηλού λόγου Χρέος προς ΑΕΠ, λόγω της αύξησης του παρονομαστή. Ωστόσο αυτό που κυρίως αφορά τους πολίτες αυτής της χώρας είναι η πραγματική ανάπτυξη. Γιατί μόνο όταν αυξάνεται αυτή, βελτιώνεται ουσιαστικά και η κατάσταση των πολιτών. Και δυστυχώς σε πραγματικούς όρους (ονομαστική αύξηση ΑΕΠ – πληθωρισμός), τα τελευταία χρόνια είτε έχουμε αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης είτε μηδενική πραγματική ανάπτυξη ….

Ελλάδα – Επενδύσεις

Εν μέσω όλης αυτής της συζήτησης για επενδύσεις στη χώρας, έχοντας πει πολλές φορές τη γνωστή ατάκα …. Πως μόνο με επενδύσεις στα ακίνητα υψηλή βιώσιμη ανάπτυξη δεν υπάρχει. Αρκετά εύστοχα τα όσα έγραψε στον Οικονομικό Ταχυδρόμο ο Γιάννης Αγουρίδης …..

Κάτω από την βάση παίρνει η κυβερνητική πολιτική στον τομέα προσέλκυσης νέων επενδύσεων. Όπως προκύπτει από την κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού του 2025, το οικονομικό επιτελείο πέρασε κάτω από τον πήχη των στόχων τόσο το 2023 όσο και το 2024.

Και μάλιστα πολύ, αν και βρισκόταν σε εξέλιξη η ροή κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Μένει να φανεί το τι θα γίνει κατά την επόμενη χρονιά, με το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών να «κατεβάζει» τον στόχο σε σχέση με τα δύο προηγούμενα έτη.

Το ζήτημα είναι πως οι επιδόσεις της κυβέρνησης, η οποία έχει πολυδιαφημίσει την προσπάθειά της στον σημαντικό αυτόν τομέα δείχνουν να υπολείπονται των πραγματικών αναγκών για κάλυψη και του επενδυτικού κενού (θα παραμείνει η απόσταση με την ευρωζώνη και την επόμενη χρονιά), ενώ σε κάθε περίπτωση δεν «πιάνουν» τους στόχους που οι ίδιοι θέτουν.

Τι συνέβη με τις επενδύσεις την τελευταία 2ετία

Ειδικότερα, σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού, η αύξηση των επενδύσεων προβλέπεται με ρυθμό 8,4% το 2025, ενισχυμένη έναντι του ρυθμού 6,7% του 2024 και με ικανούς επιμέρους ρυθμούς αύξησης τόσο σε εξοπλισμό (11,1%) όσο και σε κατασκευές (8,1%).

Υπενθυμίζεται ότι ο αρχικός στόχος του προϋπολογισμού του 2024 ήταν στο 15,1%! Άλλωστε και ο προϋπολογισμός του 2023 προέβλεπε επενδύσεις (Ακαθάριστος Σχηματισμός Παγίου Κεφαλαίου) στο 15,5% και το τελικό «σκορ» έφτασε μόλις στο 4%, ήτοι υποτριπλάσιο του στόχου. Συνεπώς, τίθεται ένα ερώτημα σχετικά με τους ρυθμούς με τους οποίους η κυβέρνηση «τρέχει» -μεταξύ άλλων-  το πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Πάντως, σύμφωνα με το κείμενο του προσχεδίου του προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς,« οι επενδύσεις το 2025, σε σχέση με την προηγούμενη μεταπανδημική περίοδο, αναμένεται να αναδειχθούν σε κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης στη θέση της ιδιωτικής κατανάλωσης, η οποία είχε την πρωταρχική συμβολή τα προηγούμενα έτη, ως αποτέλεσμα της εντατικότερης αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων του Ταμείο Ανάκαμψης Ανθεκτικότητας, των κεκτημένων από τις εθνικές διαρθρωτικές πολιτικές για το επιχειρηματικό περιβάλλον και των ευνοϊκών συνθηκών χρηματοδότησης, κατόπιν της χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και της εμπέδωσης του κλίματος εμπιστοσύνης από την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας για τη χώρα».

Τι θα…δώσουν στις επενδύσεις Ταμείο Ανάκαμψης και ΠΔΕ

Όπως αναφέρεται στο κείμενο του προσχεδίου, το σύνολο των πόρων του ΤΑΑ που έχουν εισρεύσει στη χώρα μας από το 2021 έως σήμερα, ανέρχεται σε 17.213 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 9.621 εκατ. ευρώ αφορούν στο δανειακό σκέλος του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» και 7.592 εκατ. ευρώ στο σκέλος των επιχορηγήσεων. Το όριο δαπανών για δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν το 2025 από το σκέλος των επιχορηγήσεων του ΤΑΑ ανέρχεται σε 5.140 εκατ. ευρώ.

Επίσης, ο Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων έτους 2024, οι δαπάνες του οποίου περιλαμβάνονται στις πιστώσεις υπό κατανομή, προέβλεπε όριο δαπανών συνολικού ύψους 8.550 εκατ. ευρώ, το οποίο επιμεριζόταν σε 6.500 εκατ. ευρώ για έργα του συγχρηματοδοτούμενου σκέλους του ΠΔΕ και 2.050 εκατ. ευρώ για έργα που χρηματοδοτούνται αμιγώς από εθνικούς πόρους. Επίσης, προέβλεπε 3.617 εκατ. ευρώ για έργα χρηματοδοτούμενα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Τον Σεπτέμβριο 2024 ψηφίστηκε συμπληρωματικός προϋπολογισμός ύψους 900 εκατ. ευρώ, με στόχο αφενός την επιτάχυνση των πληρωμών έργων αποκατάστασης και νέων έργων υποδομών της Επικράτειας, μετά από τις καταστροφικές πλημμύρες του προηγούμενου έτους, αφετέρου την ολοκλήρωση της αποπληρωμής υποχρεώσεων της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου (ΕΣΠΑ 2014 – 2020) και την επιτάχυνση εκτέλεσης έργων της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου 2021 – 2027.

Με την ψήφιση του συμπληρωματικού προϋπολογισμού το όριο δαπανών στο εθνικό σκέλος αυξήθηκε κατά 600 εκατ. ευρώ και στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος κατά 300 εκατ. ευρώ, οπότε τα όρια διαμορφώθηκαν τελικά σε 2.650 εκατ. ευρώ στο εθνικό σκέλος και σε 6.800 εκατ. ευρώ στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος.

Εκτός της προαναφερόμενης στήριξης τομέων της οικονομίας λόγω επειγουσών αναγκών, το ΠΔΕ 2024 αποβλέπει στην υλοποίηση αναπτυξιακών έργων που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ και ιδίως μεγάλων έργων υποδομών καθώς και δράσεων που ενισχύουν την απασχόληση, την εκπαίδευση, την κατάρτιση, την πολιτική προστασία και τη διοικητική μεταρρύθμιση του κράτους.

Παραμένει το επενδυτικό κενό

Ακόμη, το επενδυτικό κενό της Ελλάδας απέναντι στην Ευρωζώνη, το οποίο κορυφώθηκε το 2019 μετά την ανοδική πορεία του κατά τη διάρκεια των ετών της οικονομικής προσαρμογής , θα συνεχίσει να συρρικνώνεται το 2025 για έκτη συνεχή χρονιά, με τις πραγματικές επενδύσεις να ανακάμπτουν στην Ελλάδα σε 15,8% του ΑΕΠ έναντι του σχετικά σταθερού 21,3% του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη.

Όπως αναφέρονταν στο δημοσίευμα. Αυτό αντιστοιχεί σε σωρευτική βελτίωση άνω του μισού (51,4%) του επενδυτικού κενού της Ελλάδας το 2025 έναντι του 2019, με το ύψος του επενδυτικού κενού για το έτος να διαμορφώνεται σε 5,4 ποσοστιαίες μονάδες, το χαμηλότερο ποσοστό από το 2010. Ωστόσο, τα όσα αναφέρονται παραπάνω στο κείμενο του προσχεδίου δείχνουν ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να υπολείπεται της Ευρώπης στο θέμα αυτό.

Εξαγωγές και έλλειμμα στο ισοζύγιο

Αναφορικά με τον εξωτερικό τομέα, οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αναμένεται να αυξηθούν το 2025 κατά 4,0%, ταχύτερα από τις εισαγωγές που αναμένεται να αυξηθούν κατά 3,6%. Ο ρυθμός αύξησης των εξαγωγών αγαθών εκτιμάται σε 3,0%, συνδεόμενος με τη θετική μεταβολή της εξωτερικής ζήτησης και με την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών εξαγωγών.

Η αύξηση των εισαγωγών αγαθών εκτιμάται σε 3,8%, σχετιζόμενη με τη σημαντική αύξηση των επενδύσεων και με τη διατήρηση του ρυθμού αύξησης της κατανάλωσης. Οι καθαρές εξαγωγές υπηρεσιών αναμένεται να έχουν θετική επίδραση στην ανάπτυξη (0,7% του ΑΕΠ), συνδεόμενες με τη ναυτιλία και τον τουρισμό.

Πάντως, το έλλειμμα του ονομαστικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σε εθνικολογιστικούς όρους προβλέπεται να βελτιωθεί κάτω του 5% του ΑΕΠ το 2025, αλλά θα παραμείνει ως μια σημαντική πληγή για την πορεία της ελληνικής οικονομίας.

Μέση Ανατολή

Ενδιαφέροντα τώρα ήτανε και τα όσα σχολίασε το Βήμα. Στη φύση η παρθενογένεση είναι σπάνια, στους πολέμους αδύνατη. Γι’ αυτό, μην έχετε καμία αμφιβολία: οι βάσεις για τον επόμενο πόλεμο στη Μέση Ανατολή μπήκαν τον τελευταίο χρόνο.

Όταν ισραηλινοί πολιτικοί ή στελέχη των μυστικών υπηρεσιών κάνουν μια εκτίμηση για τις αιτίες που οδήγησαν την Χαμάς να επιτεθεί στο Ισραήλ πριν από ένα χρόνο, συχνά καταλήγουν στις εξής τρεις: η επιθυμία για τζιχάντ, η διαπίστωση ότι το Ισραήλ ήταν πολιτικά διχασμένο άρα ευάλωτο, και η πεποίθηση ότι το Ιράν και ο «άξονας της αντίστασης» θα έμπαιναν στον πόλεμο στο πλευρό των Παλαιστινίων.

Καμία αναφορά στο ότι οι Παλαιστίνιοι ακόμα δεν έχουν κράτος και οι Παλαιστίνιοι της Γάζας, ειδικότερα, ζούσαν (και ζουν) στην μεγαλύτερη «υπαίθρια φυλακή» αφού η Λωρίδα είναι κλειστή απ’ όλες τις πλευρές και κανείς δεν επιτρεπόταν (ούτε επιτρέπεται) να βγει, ούτε καν κολυμπώντας από τη θάλασσα. Όταν κάποιος ζει επί δεκαετίες υπό αυτές τις συνθήκες, δεν χρειάζεται «επιθυμία για τζιχάντ» ούτε «πίστη στο Ιράν» για να ξεσηκωθεί. Η αιτία βρίσκεται εκεί από μόνη της: η απουσία κράτους.

Υπολογίζεται ότι το 60% των σημερινών μαχητών της Χαμάς είχαν μείνει ορφανοί ως παιδιά εξαιτίας των Ισραηλινών. Οι ψυχικά τραυματισμένοι του σήμερα αποτελούν την πιο πρόσφορη και προφανή δεξαμενή για την στρατολόγηση μαχητών του αύριο.

Τραύμα όμως υπάρχει και από τις δύο πλευρές. Οι Ισραηλινοί εκδηλώνουν το δικό τους ψυχικό τραύμα στρίβοντας πολιτικά όλο πιο δεξιά. Πριν από ένα χρόνο, ο ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου ήταν σχεδόν τελειωμένος. Σήμερα, η δημοτικότητά του έχει ανέβει και αν γίνονταν εκλογές, το κόμμα του θα ερχόταν πρώτο.

Αλλά και οι αριστεροί Ισραηλινοί έχουν μετατοπιστεί πιο δεξιά ύστερα από ένα χρόνο πολέμου. Οι περισσότεροι, αντί για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, μιλούν για κάποια «παλαιστινιακή οντότητα». Σχεδόν όλοι θεωρούν τη Χεζμπολάχ απειλή που πρέπει να εξολοθρευτεί και όλοι βλέπουν την ανάγκη να αντιμετωπιστεί σκληρά το Ιράν.

Η περιφερειακή διάσταση που έχει πάρει ο πόλεμος λειτούργησε ενωτικά για τους Ισραηλινούς. Δεν λειτουργεί όμως καθησυχαστικά για την προοπτική της ειρήνης στην περιοχή.

Η Χαμάς, λέγεται, έχει σήμερα έναν μόνο στόχο: να επιζήσει ως ιδεολογία (και άρα ως κίνημα) μετά τον πόλεμο. Οι συνθήκες διευκολύνουν αυτό τον στόχο. Αλλά, μαζί με όλα τα παραπάνω, βάζουν τις βάσεις για τον επόμενο πόλεμο.