"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 10/04/24

Χρέος

Όπως σχεδόν πάντα πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα ανέφερε στην έκθεση της για την ελληνική οικονομία η ΤτΕ, με το πιο ενδιαφέρον κατά την άποψη μας να είναι οι αναφορές της στο χρέος, εν μέσω όλων αυτών των συζητήσεων που κατά καιρούς υπάρχουνε. Διασφαλισμένη τουλάχιστον μέχρι το 2030 η βιωσιμότητα του Δημόσιου Χρέους εκτιμά η Τράπεζα της Ελλάδος. Η εξέλιξη της πορείας του δημόσιου χρέους και των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών σε διάφορα δυσμενή σενάρια εμφανίζει περιορισμένες αποκλίσεις από το βασικό σενάριο της Τράπεζας της Ελλάδος μέχρι τις αρχές του 2030, όπως αναφέρεται στην ετήσιά έκθεση της.

Συνακόλουθα η ΤτΕ εκτιμά ότι η πιθανότητα αντιστροφής της καθοδικής πορείας του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ είναι περιορισμένη σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, όπως και η πιθανότητα υπέρβασης των ορίων 15% και 20% του ΑΕΠ για τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες. Με βάση τα παραπάνω, οι κίνδυνοι για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους εκτιμάται ότι παραμένουν οριοθετημένοι μεσοπρόθεσμα, υπό την προϋπόθεση της προσήλωσης στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων και της αποτελεσματικής αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, το χρέος της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να διαμορφωθεί σε 161,9% του ΑΕΠ το 2023 και σε 153% του ΑΕΠ το 2024. Στο βασικό σενάριο, υπό την προϋπόθεση της προσήλωσης στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων και της αποτελεσματικής αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ τίθεται σε σταθερή καθοδική τροχιά, η οποία ανακόπτεται προσωρινά μόνο το 2033 για αμιγώς τεχνικούς λόγους.

Συγκεκριμένα, το έτος 2033 σηματοδοτεί τη λήξη της αρχικά 10ετούς και εν συνεχεία 20ετούς περιόδου αναβολής πληρωμών τόκων σε δάνεια ύψους περίπου 96 δισεκ. ευρώ που έχουν χορηγηθεί από το EFSF μεταξύ 2012 και 2014.

Με βάση τις υποθέσεις του βασικού σεναρίου, οι συσσωρευμένοι αναβαλλόμενοι τόκοι που θα προστεθούν στο δημόσιο χρέος το 2033 ανέρχονται σε περίπου 27 δισεκ. ευρώ ή 8% του ΑΕΠ του ιδίου έτους. Ωστόσο, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εξετάζεται το ενδεχόμενο οι αναβαλλόμενοι τόκοι να κατανεμηθούν στα έτη στα οποία αναφέρονται.

Αυτό θα οδηγούσε σε αναδρομική αύξηση του χρέους των παρελθόντων ετών από το 2013 και μετά, αποφεύγοντας την εφάπαξ επιβάρυνση του έτους 2033 με το συνολικό ποσό. Σε κάθε περίπτωση, όπως σημειώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η στατιστική μεταχείριση των αναβαλλόμενων τόκων δεν επηρεάζει τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους.

Σε κάθε περίπτωση όπως υπογραμμίζεται στην Έκθεση , «η εξέλιξη των λόγων χρέους και ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών προς ΑΕΠ εμφανίζει περιορισμένες διαφοροποιήσεις μεταξύ των υπό εξέταση σεναρίων μέχρι τις αρχές του 2030, γεγονός που καταδεικνύει την αυξημένη ανθεκτικότητα του δημόσιου χρέους σε μια σειρά από αρνητικές επισφάλειες μεσοπρόθεσμα.»

Ωστόσο, μακροπρόθεσμα εκτιμάται αυξημένη αβεβαιότητα, καθώς η σταδιακή αναχρηματοδότηση των δανειακών υποχρεώσεων προς τον επίσημο τομέα με όρους αγοράς θα αυξήσει την έκθεση του Ελληνικού Δημοσίου στον επιτοκιακό κίνδυνο, γεγονός που εξαλείφει τα περιθώρια δημοσιονομικής χαλάρωσης.

Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα εκτιμάται ότι η πιθανότητα αντιστροφής της καθοδικής πορείας του λόγου χρέους προς ΑΕΠ είναι περιορισμένη, όπως και η πιθανότητα υπέρβασης των ορίων 15% και 20% του ΑΕΠ για τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες.

Με βάση τα παραπάνω όπως αναφέρεται στην Ετήσια Έκθεση της ΤτΕ «οι κίνδυνοι για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους εκτιμάται ότι παραμένουν οριοθετημένοι μεσοπρόθεσμα, υπό την προϋπόθεση της προσήλωσης στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων και της αποτελεσματικής αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων. Αυτό οφείλεται εν πολλοίς στους ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής των υποχρεώσεων προς τον επίσημο τομέα, οι οποίες αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα του συνόλου του χρέους, σε συνδυασμό με την έγκαιρη σύναψη συμβάσεων ανταλλαγής επιτοκίων (swap), οι οποίες έχουν “κλειδώσει” τα ιστορικώς χαμηλά επιτόκια των προηγούμενων ετών.»

Μισθοί & Παραγωγικότητα

Συνεχίζοντας τώρα με την τελευταία έκθεση της ΤτΕ. Περαιτέρω αύξηση των μέσων αποδοχών το 2024 προβλέπει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, εκτιμώντας ότι ο ρυθμός αύξησης θα είναι ανάλογος με αυτόν του 2023.

Στην έκθεσή του ο κ. Γ. Στουρνάρας σημειώνει χαρακτηριστικά ότι «το 2024 οι μέσες αποδοχές και το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος θα αυξάνονται με ρυθμούς ανάλογους του 2023, ενώ η άνοδος της παραγωγικότητας θα παραμείνει περιορισμένη».

Στην άνοδο των αποδοχών θα συμβάλουν, τόσο από την αύξηση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, όσο και η επαναφορά των τριετιών (επιδόματα προϋπηρεσίας) που είχαν «παγώσει» κατά την περίοδο εφαρμογής των προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής.

Επιπλέον, ουσιαστική συμβολή θα έχει και η επίσπευση της ισχύος του νέου κατώτατου μισθού, η αύξηση του οποίου ξεκινά από την 1η Απριλίου 2024.

Σύμφωνα με την έκθεση, κατά το προηγούμενο έτος, η αύξηση της παραγωγικότητας ήταν περιορισμένη (1%), ενώ το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος αυξήθηκε σημαντικά (4,5%). Το ίδιο χρονικό διάστημα, η αγοραστική δύναμη των μέσων αμοιβών αυξήθηκε κατά 1,2%.

Οι συμβάσεις

Στον ιδιωτικό τομέα το δωδεκάμηνο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2023, υπογράφηκαν 209 νέες επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις, οι οποίες αφορούν 137.179 μισθωτούς. Από αυτές, μόνο 59 συμβάσεις προβλέπουν αυξήσεις μισθών, ενώ οι υπόλοιπες δεν περιλαμβάνουν μισθολογικές ρυθμίσεις.

Οι κλαδικές ή ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις εργασίας που επηρέασαν τους μισθούς το 2023 ήταν οι εξής:

Η τριετής σύμβαση για τις τράπεζες (Απρίλιος 2022), που προβλέπει αυξήσεις 2% από 1.10.2022, 1% από 1.12.2023 και 2,5% από 1.12.2024.

Η διετής σύμβαση για τα ξενοδοχεία (Δεκέμβριος 2022) με αυξήσεις 5,5% από 1.1.2023 και 5,0% από 1.1.2024.

Η σύμβαση για την καπνοβιομηχανία (Απρίλιος 2023) με αυξήσεις 4%-6,8% για ολόκληρη τη διετία 2023-2024.

Η διετής σύμβαση του επισιτισμού (τροφίμων και ποτών – Ιούνιος 2023, που αφορά περίπου 400.000 μισθωτούς) με αυξήσεις 5,5% από 1.6.2023 και 5% από 1.6.2024.

Η διετής σύμβαση της τσιμεντοβιομηχανίας (Δεκέμβριος 2023) με αυξήσεις 5% από 1.1.2023, 5% από 1.4.2023 και 4% από 1.1.2024 (δεν είχαν δοθεί αυξήσεις το 2021 και το 2022).

Στην αύξηση των αμοιβών του 2023 συνέβαλε και ο κατώτατος μισθός που αυξήθηκε κατά 9,4% από 1.4.2023, με αποτέλεσμα το κατώτατο ημερομίσθιο να διαμορφωθεί στα 780 ευρώ.

Στο εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου η δαπάνη του τομέα για αμοιβές εργαζομένων αυξήθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 6,6%. Επίσης, από την ηλεκτρονική καταγραφή των μισθωτών – με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου στις επιχειρήσεις -, προκύπτει ότι την περίοδο 1.10.23 -15.12.2023 οι μέσες μηνιαίες αποδοχές ήταν αυξημένες κατά 6,3% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2022.

Έλλειψη εργαζομένων

Συνεχίζοντας με την έκθεση της ΤτΕ, χαρακτηριστική είναι η αναφορά του κ. Γ. Στουρνάρα στην εντεινόμενη στενότητα των επιχειρήσεων, οι οποίες δυσκολεύονται να προσλάβουν προσωπικό σύμφωνα με τις ανάγκες τους, παρά τη σημαντική αύξηση των μισθών το 2023.

Παρά ταύτα, η έκθεση σημειώνει ότι η αγορά εργασίας συνέχισε να βελτιώνεται κατά το 2023, αλλά με πιο ήπιους ρυθμούς. Η συνολική απασχόληση αυξήθηκε κατά 1,3%, ενώ το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σε 11,1% το 2023 από 12,4% το 2022.

Με την υποχώρηση της ανεργίας, η αγορά εργασίας συνεχίζει να παρουσιάζει μεγαλύτερη στενότητα, όπως φαίνεται από τη σημαντική ετήσια ποσοστιαία αύξηση των κενών θέσεων εργασίας το 2023 κατά 62,6%», σημειώνει η έκθεση.

Η μισθωτή απασχόληση, σύμφωνα με το ισοζύγιο ροών απασχόλησης του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, αυξήθηκε σημαντικά, προσεγγίζοντας τα προ πανδημίας επίπεδα. Εντούτοις, οι προκλήσεις στην αγορά εργασίας αυξάνονται, καθώς η μείωση του ποσοστού ανεργίας καθιστά πιο δύσκολη την κάλυψη κενών θέσεων εργασίας, ιδίως στους τομείς των κατασκευών, του τουρισμού, της μεταποίησης και στον πρωτογενή τομέα.

Ειδικότερα, το 2023 οι κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας που αντιμετωπίζουν στενότητα για την κάλυψη θέσεων εργασίας είναι: οι κατασκευές (ποσοστό κενών θέσεων 2,6%), η μεταποίηση (1,8%), το εμπόριο (1,7%), τα καταλύματα (4,3%), οι επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες (4,0%), καθώς και η διαχείριση ακίνητης περιουσίας (1,7%) σημείωσαν τα υψηλότερα ποσοστά στενότητας.

Αντίθετα, οι χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες και η εκπαίδευση κατέγραψαν τα χαμηλότερα ποσοστά κενών θέσεων εργασίας, παρουσιάζοντας ωστόσο ήπιες αυξήσεις έναντι του 2022.

Η απασχόληση και ανεργία

Η αύξηση της απασχόλησης σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΡΓΑΝΗ κυμάνθηκε σε επίπεδα υψηλότερα έναντι του προηγούμενου έτους.

Πιο συγκεκριμένα, το 2023 δημιουργήθηκαν 116.649 νέες θέσεις εργασίας, έναντι 72.847 το 2022, ενώ το αυξημένο θετικό ισοζύγιο οφείλεται κυρίως στη σημαντική αύξηση των προσλήψεων (10,4%), με τη μεγαλύτερη συμβολή να προέρχεται από τον τομέα του τουρισμού. Οι προσλήψεις πλήρους απασχόλησης (51,4% του συνόλου των προσλήψεων, έναντι 51,1% το 2022) είναι κατά τι υψηλότερες έναντι των ευέλικτων μορφών απασχόλησης.

Κατά κλάδο παραγωγής η αύξηση της απασχόλησης κατανέμεται ως εξής: στη γεωργία (4,2%), στη μεταποίηση (1,0%), στις κατασκευές (11,6%), στις δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής μέριμνας (7,5%), στη μεταφορά και αποθήκευση (9,9%), καθώς και στις χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες (13,6%).

Αντίθετα, μεγάλη μείωση των απασχολουμένων παρατηρήθηκε στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο, αντιστρέφοντας τη θετική εικόνα που είχε σημειωθεί το 2022 και συντελώντας στην πτώση του μεριδίου του κλάδου αυτού στη συνολική απασχόληση.

Το ποσοστό ανεργίας το 2023 αποκλιμακώθηκε σε 11,1%. Υποχώρηση του ποσοστού ανεργίας παρατηρήθηκε τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, αν και το ποσοστό ανεργίας των γυναικών (14,3%) παρέμεινε σημαντικά υψηλότερο από αυτό των ανδρών (8,5%). Παράλληλα, μειώθηκαν το ποσοστό ανεργίας των νέων ηλικίας 20-29 ετών και το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας σε 21,1% και 6,2% αντίστοιχα.

Η μεσαία τάξη υπό πίεση

Σύμφωνα με τελευταία έρευνα, σε χειρότερη οικονομική κατάσταση από τους γονείς τους πιστεύουν ότι βρίσκονται οι περισσότεροι ενήλικοι που ζουν σε ανεπτυγμένες οικονομίες, εκφράζοντας παράλληλα έντονη ανησυχία για τα οικονομικά τους. Μάλιστα, εμφανίζονται απαισιόδοξοι και για το μέλλον, καθώς ένας σημαντικός αριθμός εξ αυτών προβλέπει ότι τα παιδιά του θα είναι στην ίδια ή ακόμη και χειρότερη οικονομική κατάσταση.  Συγκεκριμένα, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Survey Monkey σε μεγάλες οικονομίες, τουλάχιστον οι μισοί ενήλικοι ανησυχούν για τα οικονομικά τους και πολλοί αποδίδουν αυτό το άγχος στην άνοδο του πληθωρισμού. Ειδικότερα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Αυστραλία και το Μεξικό περίπου επτά στους 10 ερωτηθέντες δήλωσαν «πολύ ή κάπως ανήσυχοι» για τα χρήματα. Το ποσοστό αυτό υποχωρεί στο 63% στη Βρετανία, στο 57% στη Γερμανία, στο 55% στην Ελβετία και περίπου στο 50% στη Σιγκαπούρη και τη Γαλλία.

Σ’ αυτές τις χώρες, από 50% έως 75% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι ανήκει στη μεσαία τάξη, πλην της Βρετανίας όπου το ποσοστό διαμορφώθηκε χαμηλά στο 37%. Παρότι, όμως, η μεσαία τάξη θεωρούνταν παραδοσιακά πως είναι σχετικά άνετη οικονομικά, από 45% έως 62% όσων ρωτήθηκαν δήλωσαν ότι ζουν «από μισθό σε μισθό».

Επιπλέον, κοινό σημείο στις εξεταζόμενες χώρες ήταν και οι ανησυχίες για τη σύνταξη, με τους μισούς ενήλικες διεθνώς να δηλώνουν πως είτε δεν έχουν σχέδιο είτε δεν έχουν αποταμιεύσεις για τη σύνταξη και πολλοί από αυτούς βασίζονται σε κρατικά προγράμματα.

Από τις χώρες που εξετάστηκαν, μόνο οι ενήλικοι σε Σιγκαπούρη και Μεξικό ήταν πιθανότερο να πουν ότι βρίσκονται σε καλύτερη οικονομική κατάσταση από τους γονείς τους. Αλλά και σε ό,τι αφορά τα δικά τους παιδιά είναι απαισιόδοξοι. Μόνο στο Μεξικό (75%), στις ΗΠΑ (59%) και τη Σιγκαπούρη (57%) οι περισσότεροι πιστεύουν ότι τα παιδιά τους θα είναι πιο άνετα οικονομικά. Ενδεχομένως ακόμη πιο προβληματικό είναι ότι οι ίδιοι οι ερωτηθέντες σε Αυστραλία, Γερμανία και Βρετανία δηλώνουν ότι η κατάστασή τους τώρα είναι χειρότερη σε σύγκριση με μια πενταετία νωρίτερα.

Το στρες για τα οικονομικά αποδόθηκε ιδίως στον πληθωρισμό, αλλά και στην έλλειψη αποταμιεύσεων, στην οικονομική αστάθεια και τα υψηλά επιτόκια δανεισμού. «Παρά την επίδοση που εμφανίζει η οικονομία, περίπου οι μισοί ενήλικοι είναι αγχωμένοι για τα προσωπικά οικονομικά σε κάθε χώρα που εξετάστηκε ανά τον κόσμο», δήλωσε ο Ερικ Τζόνσον, διευθύνων σύμβουλος της Survey Monkey.

Υποκλοπές: Στην «απόχη» του Χρυσοχοΐδη ο Λαβράνος – Ποιοι τον άφησαν μόνο

Τώρα ενδιαφέροντα βρήκαμε και τα όσα έγραψε ο Βηματοδότης:  

Ο βίος και πολιτεία του Γιάννη Λαβράνου, εκ των πρωταγωνιστών της υπόθεσης των υποκλοπών, είναι γνωστός. Καθώς οι υποκλοπές έχουν επανέλθει για τα καλά στο προσκήνιο, ο ΒΗΜΑτοδότης ρώτησε και έμαθε για τον περιβόητο επιχειρηματία.

Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης φρόντισε το προηγούμενο διάστημα και αφαίρεσε την αστυνομική φρουρά που από το 2013 είχε παραχωρηθεί στον εν λόγω επιχειρηματία – άγνωστο γιατί- με τον τελευταίο αστυνομικό, να εγκαταλείπει τον Λαβράνο μόλις προ δύο εβδομάδων, αναφέρει η ίδια πηγή. Μάλιστα ο εν λόγω αστυνομικός που φέρεται να είχε και ειδικό ρόλο δίπλα στον επιχειρηματία, μετακινήθηκε στο Αστυνομικό Τμήμα Αμαρουσίου, αλλά χωρίς την υποχρέωση για ένστολη υπηρεσία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια ο Λαβράνος δήλωνε φορολογικός κάτοικος Κύπρου, παρά το γεγονός ότι διέμενε μονίμως στην Ελλάδα και σε μόνιμη βάση είχε και αστυνομική φρουρά. Αλλά αυτό είναι φορολογικό πταίσμα μπροστά στις υπόλοιπες φορολογικές παραβάσεις για τις οποίες ελέγχεται ο Κερκυραίος στην καταγωγή επιχειρηματίας.

Η φορολογική διοίκηση έχει ήδη «κόψει κουστούμι» στο Λαβράνο για διακεκριμένη φοροδιαφυγή που αφορά στην έκδοση και λήψη εικονικών τιμολογίων δεκάδων εκατομμυρίων την περίοδο 2013 και εντεύθεν, με την υπόθεση να βρίσκεται στο 2ο Ελεγκτικό Κέντρο. Το πόρισμα της φορολογικής διοίκησης έχει κοινοποιηθεί και στο γραφείο του Οικονομικού Εισαγγελέα Παναγιώτη Καψιμάλη, ο όποιος κάνει το δικό του έλεγχο.

Αυτό που πρέπει να υπογραμμιστεί είναι ότι όλοι οι πολιτικοί φίλοι του Λαβράνου που τα τελευταία χρόνια ήθελαν να είναι στο στενό του κύκλο, πλέον τον έχουν εγκαταλείψει, κάτι που αφορά και κουμπάρους του πολιτικά πρόσωπα. Αυτό που μαθαίνουμε είναι ότι τον εγκαταλείπουν και οι λογιστές και δικηγόροι του ο ένας πίσω απ’ τον άλλον αλλά και διακεκριμένοι επιχειρηματίες, οι οποίοι τα τελευταία δύο χρόνια του είχαν παράσχει πολύτιμη βοήθεια.