"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 10/08/23

Κλιματική αλλαγή και οικονομία

Τα πρόσφατα κύματα καύσωνα είναι πιθανόν να μειώσουν κατά 0,6% το παγκόσμιο ΑΕΠ για το 2023, σύμφωνα με «εκτίμηση» της ασφαλιστικής εταιρείας Allianz Trade, η οποία προβλέπει ότι η Κίνα μπορεί να χάσει 1,3 ποσοστιαία μονάδα της οικονομικής της ανάπτυξης.

Χθες, η ευρωπαϊκή υπηρεσία Copernicus επιβεβαίωσε ότι ο Ιούλιος 2023 - που χαρακτηρίσθηκε από κύματα καύσωνα και πυρκαγιές σε πολλές περιοχές του κόσμου - ήταν ο θερμότερος μήνας που έχει ποτέ καταγραφεί επί της Γης. Αυτός ο Ιούλιος ήταν κατά 0,33 ° C θερμότερος από τον μήνα που κρατούσε μέχρι σήμερα το ρεκόρ, τον Ιούλιο 2019, με μέση θερμοκρασία 16,63 ° C.

«Τους τελευταίους μήνες, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη και η Κίνα, μαζί με άλλες χώρες της Ασίας αντιμετώπισαν αυξήσεις της θερμοκρασίας ρεκόρ (...) Η Κλιματική Αλλαγή θα αυξήσει την συχνότητα και την σφοδρότητα των επεισοδίων ακραίων υψηλών θερμοκρασιών, δημιουργώντας μία «νέα κανονικότητα» αποτελούμενη από κύματα καύσωνα, ξηρασία και πυρκαγιές. Τέτοια φαινόμενα δεν έχουν μόνο επιπτώσεις στους ανθρώπους και την άγρια ζωή, αλλά και στις οικονομίες», επισημαίνει σε μελέτη της η Allianz Trade

Ταυτόχρονα, «οι μισθωτοί που έχουν πληγεί από την ζέστη μειώνουν τις ώρες εργασίας τους, εμφανίζονται καθυστερήσεις και κάνουν σφάλματα. Η μείωση της παραγωγικότητας στην εργασία που προκαλούν οι ακραίες θερμοκρασίες είναι ένα πολύ γνωστό φαινόμενο».

Η μελέτη της Allianz Trade, επικαλούμενη πλήθος στοιχείων και μελετών, «εκτιμά» ότι τα κύματα καύσωνα «πιθανόν να κοστίσουν 0,6 της ποσοστιαίας μονάδας στο ΑΕΠ του 2023», «πράγμα που είναι σημαντικό και αναδεικνύει τους κλιματικούς κινδύνους».

Η Κίνα μπορεί να χάσει 1,3 ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ της, σύμφωνα με τους υπολογισμούς, η Ισπανία 1 μονάδα, η Ελλάδα 0,9 μονάδα, η Ιταλία ο,5, οι ΗΠΑ 0,3 και η Γαλλία 0,1 μονάδα.

Κλιματική αλλαγή - Ελλάδα

Με αφορμή τα παραπάνω και με το θέμα της κλιματικής αλλαγής να μας έχει απασχολήσει πάρα πολύ εδώ στο GFF. Ας θυμηθούμε τα όσα είχε αναφέρει και η ΤτΕ για τις επιπτώσεις στη χώρα μας.   

H κλιματική αλλαγή είναι ήδη εδώ και κοστίζει ακριβά, με επιπτώσεις στις ζωές όλων μας, αλλά και στην οικονομία. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος (είχαν δημοσιευτεί τους πρώτους μήνες του 2023), το ΑΕΠ της χώρας μπορεί να υποστεί μια ετήσια μείωση έως και 6% μέχρι το 2100 ή σωρευτικά 701 δισ. ευρώ αν δεν ληφθούν μέτρα μετριασμού και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

Τα στοιχεία επικαλείται μελέτη, με θέμα «Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή: Προκλήσεις και Προοπτικές για την Ελληνική Οικονομία», που εκπόνησε το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, με την υποστήριξη της Τράπεζας της Ελλάδος, όπου και παρουσιάστηκε χθες.Αν ληφθούν κατάλληλα μέτρα, το κόστος μπορεί να περιοριστεί, αλλά θα παραμείνει υψηλό. Σύμφωνα με τη μελέτη, η προσαρμογή μπορεί να κοστίσει στην ελληνική οικονομία έως και 67 δισ. ευρώ μέχρι το 2100, μειώνοντας το κόστος από τις ζημιές από τα 701 δισ. ευρώ σε 510 δισ. ευρώ.

Βελτίωση υποδομών

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Ειρήνης Χρυσολωρά στην Καθημερινή, η μελέτη αναδεικνύει τη σημασία των μέτρων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή –με άλλα λόγια, προστασίας από τις συνέπειές της–, τα οποία πρέπει να προωθηθούν παράλληλα με αυτά για τον μετριασμό της. Επενδύσεις σε υποδομές όπως τα φράγματα, αλλά και στην καλύτερη μόνωση των κατοικιών και στην αλλαγή καλλιεργειών πρέπει να προωθούνται παράλληλα με τα μέτρα μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Από τα 632 δισ. δολάρια που επενδύθηκαν παγκοσμίως το 2020 για την κλιματική αλλαγή, το 90% αφορά τον μετριασμό και μόνο το 7,2% την προσαρμογή σ’ αυτήν.

«Η κλιματική αλλαγή αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη απειλή για τη βιωσιμότητα των κοινωνιών μας», προειδοποίησε ο Γιάννης Στουρνάρας, διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία ασχολείται συστηματικά με το θέμα από το 2011 έχοντας συστήσει τη διεπιστημονική Επιτροπή Μελέτης των Επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ).

Ωστόσο, τα αντανακλαστικά της ελληνικής πολιτείας είναι αργά και σε αυτό το θέμα. Ετσι, μέχρι στιγμής έχουν εγκριθεί μόνο 5 από τα 13 Περιφερειακά Σχέδια που προβλέπονται στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή του 2016. Κι αυτό ενώ το 2016 προβλέπεται να αναθεωρηθεί η Εθνική Στρατηγική.

Η μελέτη καταγράφει δραματικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε κάθε οικονομική δραστηριότητα: καταστροφές της αγροτικής παραγωγής, αύξηση της θνησιμότητας των ζώων, ταχύτερη μετάδοση παθογόνων μικροοργανισμών, διαταραχή της εφοδιαστικής αλυσίδας στον κλάδο τροφίμων, καταστροφή του εξοπλισμού και διαταραχές των δικτύων διανομής πρώτων υλών στη μεταποίηση.

«Η κλιματική αλλαγή δεν μπορεί να είναι υποσημείωση στην οικονομική πολιτική», σχολίασε ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ Νίκος Βέττας, υποστηρίζοντας ότι η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή μπορεί να αποτελέσει αναπτυξιακή ευκαιρία, επιταχύνοντας την αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων και δημιουργώντας προστιθέμενη αξία και θέσεις εργασίας.

«Δεν θα υπάρχει επιστροφή»

«Καμπανάκι» για κίνδυνο δραστικής επιδείνωσης μετά τη δεκαετία του 2050 χτύπησε ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, εθνικός εκπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή Χρήστος Ζερεφός, λέγοντας ότι «όταν τα ακραία φαινόμενα γίνουν η καθημερινότητά μας δεν θα υπάρχει δρόμος επιστροφής στην κανονικότητα του κλίματος που γνωρίζαμε». Επεσήμανε, άλλωστε, ότι το κόστος ασφάλισης έναντι ακραίων φαινομένων 100πλασιάστηκε από τη δεκαετία του 1950 έως αυτήν του 2010, όταν έφτασε το 1 τρισ. δολάρια.

«Η ζημιά έχει γίνει, πρέπει να επικεντρωθούμε στην προσαρμογή», τόνισε, εξάλλου, ο καθηγητής Αναστάσιος Ξεπαπαδέας, υποστηρίζοντας ότι οι σχετικές επενδύσεις θα προστατεύσουν έναντι των ζημιών και θα αποτελέσουν ατμομηχανή ανάπτυξης.

Στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή καλείται να παίξει ρόλο και ο ιδιωτικος τομέας, του οποίου η συμμετοχή είναι σήμερα περιορισμένη, σύμφωνα με τη μελέτη, την οποία παρουσίασε ο Ηλίας Ντεμιάν, επικεφαλής του Τμήματος Περιβαλλοντικών Οικονομικών του ΙΟΒΕ. Τα πράσινα ομόλογα και τα ομόλογα με ρήτρα βιωσιμότητας που εκδόθηκαν από επιχειρήσεις και κυβερνήσεις το 2022 έφτασαν 863 δισ. δολάρια. Η μελέτη προτείνει να δίνονται και φορολογικά κίνητρα σε επιχειρήσεις που επενδύουν σε δράσεις προσαρμογής.

Κλιματική αλλαγή

Και αφού πιάσαμε τις αναλύσεις περί της κλιματικής αλλαγής. Οι ζημιές που προκλήθηκαν από φυσικές καταστροφές κατά το πρώτο φετινό εξάμηνο ανέρχονται σε περίπου 120 δισεκατομμύρια δολάρια (109 δισεκατομμύρια ευρώ), σύμφωνα με εκτίμηση του παγκόσμιου αντασφαλιστικού ομίλου Swiss Re, καθώς οι καταιγίδες στις Ηνωμένες Πολιτείες διόγκωσαν το λογαριαμό των ασφαλιστικών εταιρειών.

Ο αριθμός αυτός είναι ελαφρά μειωμένος σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2022, όταν οι ζημιές είχαν ανέλθει σε περίπου 123 δισεκ. δολάρια, ενώ αντίθετα οι ζημιές που καλύπτονται από τις ασφαλιστικές εταιρείες αυξήθηκαν κάπως, στα 50 δισεκατομμύρια δολάρια, από 48 δισεκατομμύρια ένα χρόνο νωρίτερα, ανέφερε σήμερα σε ανακοίνωσή τoυ ο ελβετικός αντασφαλιστικός όμιλος.

Η πιο δαπανηρή φυσική καταστροφή ήταν ο σεισμός που έπληξε την Τουρκία και τη Συρία. Οι οικονομικές απώλειες υπολογίζονται σε 34 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με μια προκαταρκτική εκτίμηση της Παγκόσμιας Τράπεζας, με τα έξοδα για τους ασφαλιστές να φθάνουν τα 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Swiss Re, η οποία ασφαλίζει τους ασφαλιστές.

Ωστόσο οι καταιγίδες και τα μετεωρολογικά φαινόμενα που συνδέονται μ' αυτές, μεταξύ των οποίων το χαλάζι, οι ισχυρές βροχοπτώσεις, οι άνεμοι και οι ξαφνικές αλλαγές θερμοκρασίας, ήταν τα φαινόμενα που αύξησαν περισσότερο το λογαριασμό των ασφαλιστών.

Τα φαινόμενα αυτά αντιπροσώπευσαν σχεδόν το 70% των ζημιών που καλύφθηκαν, με το λογαριασμό των ασφαλιστικών εταιρειών να φθάνει τα 35 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ρύζι

Κλείνοντας, για να καταλάβουμε  τώρα τι γίνεται διεθνώς με τις τιμές των τροφίμων, το μεγαλύτερο πρόβλημα . Είναι χαρακτηριστικό πως οι τιμές του ρυζιού στην Ασία αυξήθηκαν στο υψηλότερο επίπεδο από το 2008, λόγω των αυξανόμενων ανησυχιών για τις διεθνείς προμήθειες, καθώς η ξηρασία απειλεί την παραγωγή στην Ταϊλάνδη και αφού η Ινδία απαγόρευσε ορισμένες εξαγωγές. Οι τιμές του σπασμένου λευκού ρυζιού 5% της Ταϊλάνδης - σημείο αναφοράς για την Ασία - "εκτινάχθηκε" στα 648 δολάρια το τόνο, σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Εξαγωγέων Ρυζιού της Ταϊλάνδης την Τετάρτη. Είναι περιττό να τονίσουμε τη σημασία που έχει το ρύζι για τη διατροφή δισεκατομμυρίων ανθρώπων στην Ασία και την Αφρική, μια άνοδος των τιμών που μαζί με όλα άλλα εντείνει τις πληθωριστικές πιέσεις.