"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 11/03/24

Τουρισμός

Ξεκινώντας με τον τουρισμό και λέγοντας το παραδοσιακό μπράβο, όσο και αν όπως έχουμε αναφέρει τον τελευταίο καιρό υπάρχουνε πράγματα που θα πρέπει να προσέξουμε πάρα πολύ και κυρίως τις ακραίες αυξήσεις τιμών, σε κάποιες περιπτώσεις στα όρια της κερδοσκοπίας που κάνει ζημία στη φήμη του ελληνικού τουρισμού. Στους πέντε κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς της Νότιας Ευρώπης συγκαταλέγεται η Ελλάδα όπως προκύπτει από την έκθεση της Accor που εξετάζει τις ταξιδιωτικές προθέσεις και τους παράγοντες που επηρεάζουν τα ταξίδια τους.

Ειδικότερα όσον αφορά στους δημοφιλείς προορισμούς της Νότιας Ευρώπης, ένας στους τέσσερις ταξιδιώτες (23%) προγραμματίζει φέτος ένα ταξίδι στην Ισπανία, σχεδόν ένας στους πέντε στην Ιταλία (18%), και έπονται Γαλλία (16%), Πορτογαλία και Ελλάδα (13%). Εκτός Ευρώπης, το 16% των Ευρωπαίων ταξιδιωτών σκοπεύει φέτος να επισκεφτεί τη Βόρεια ή την Κεντρική Αμερική, με το ίδιο ποσοστό να σχεδιάζει ένα ταξίδι στην Ασία.

Οι Ευρωπαίοι φαίνεται να έχουν εμπιστοσύνη στην αγοραστική τους δύναμη όσον αφορά τα ταξίδια το 2024, παρά τη συνεχιζόμενη πίεση του κόστους διαβίωσης σε όλη την ήπειρο, σύμφωνα με νέα έκθεση της Accor, του κορυφαίου Ομίλου φιλοξενίας παγκοσμίως.

Η έκθεση, η οποία βασίζεται σε έρευνα1 που διεξήχθη μεταξύ 8.000 ταξιδιωτών από επτά ευρωπαϊκές χώρες, αποκαλύπτει ότι πάνω από το μισό (54%) πιστεύει ότι θα έχει περισσότερα χρήματα για να δαπανήσει σε ταξίδια το 2024 από ό,τι το 2023, σε σύγκριση με το 11% που δηλώνει ότι θα έχει λιγότερα χρήματα να διαθέσει.

Οι συμμετέχοντες από την Πολωνία ήταν οι πιο σίγουροι για την αγοραστική τους δύναμη για ταξίδια φέτος σε σύγκριση με πέρυσι, με το 64% να αναμένει αυξημένο προϋπολογισμό έναντι μόλις του 7% που αναμένει μείωση. Οι Γερμανοί βρίσκονται στη δεύτερη θέση (61% έναντι 13%) ενώ ακόμα και στην Ιταλία, η οποία είναι η λιγότερο βέβαιη από τις επτά χώρες, υπήρχαν σχεδόν τέσσερις φορές περισσότεροι ταξιδιώτες που ανέμεναν αυξημένο προϋπολογισμό (44%) σε σχέση με αυτούς που ανέμεναν μειωμένο προϋπολογισμό (12%).

Ο αριθμός των υπερπόντιων ταξιδιών αναψυχής που αναμένουν να κάνουν οι ταξιδιώτες είναι ελαφρώς αυξημένος σε σχέση με τον αριθμό των ταξιδιών που έκαναν πέρυσι και τα διεθνή ταξίδια “workation” ή “bleisure” -δηλαδή ταξίδια που συνδυάζουν επαγγελματικές υποχρεώσεις και αναψυχή- θα δουν επίσης αύξηση. Με τα εργασιακά πρότυπα να γίνονται ολοένα και πιο ευέλικτα και τους εργοδότες να είναι ολοένα και πιο πρόθυμοι να παρέχουν μεγαλύτερη ελευθερία στα επαγγελματικά ταξίδια των εργαζομένων τους, ένας στους πέντε Ευρωπαίους ταξιδιώτες (19%) αναμένει να πραγματοποιήσει τουλάχιστον ένα ταξίδι που θα συνδυάζει εργασία και αναψυχή το 2024.

Πιέσεις κόστους παρά τη σιγουριά

Αν και δαπανώνται περισσότερα συνολικά, οι δαπάνες δεν απέχουν πολύ από τις σκέψεις των καταναλωτών – με τη συντριπτική πλειοψηφία (87%) να λαμβάνει μέτρα για τη μείωση του κόστους όπου μπορούν ως αποτέλεσμα του πληθωρισμού και του αυξημένου κόστους ζωής. Από την επιλογή για πιο οικονομικά καταλύματα (27%) έως τη μείωση των χρημάτων που ξοδεύουν (27%), τα μέτρα εξοικονόμησης κόστους μπορεί να διαμορφώσουν τις ταξιδιωτικές προσφορές το επόμενο έτος.

Κλιματική συνείδηση

Επτά στους δέκα ταξιδιώτες (71%) λένε ότι η βιωσιμότητα είναι σημαντική για τις ταξιδιωτικές τους αποφάσεις. Από τις ευρωπαϊκές χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, οι Ιταλοί ταξιδιώτες επικεντρώνονται περισσότερο από τους άλλους στα “πράσινα” ταξίδια, με το 82% να δηλώνει ότι η ύπαρξη βιώσιμων επιλογών είναι σημαντική για τη διαδικασία λήψης των αποφάσεών τους. Ακολουθούν η Ισπανία (78%) και η Πολωνία (77%), με τους Βρετανούς ταξιδιώτες να υστερούν (61%).

Τρεις στους τέσσερις ταξιδιώτες (77%) αναφέρουν ότι οι ανησυχίες για το κλίμα θα έχουν πραγματικό αντίκτυπο στο ταξίδι ή στην κράτηση. Οι δράσεις των ταξιδιωτών περιλαμβάνουν λιγότερο συχνά ταξίδια (11%), λιγότερες πτήσεις (14%) και αναζήτηση βιώσιμων επιλογών διαμονής ή ταξιδιωτικών πρακτόρων (10%).

Ωστόσο, παρά τις καλές προθέσεις τους, οι ταξιδιώτες αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν εμπόδια για να κάνουν βιώσιμες ταξιδιωτικές επιλογές, συμπεριλαμβανομένων των αντικρουόμενων πιέσεων κόστους, όπως ανέφερε 38% των συμμετεχόντων, αλλά και της έλλειψης πληροφοριών (23%).

Μεγαλύτερη υψηλή περίοδος

Η κλιματική αλλαγή συμβάλλει επίσης εν μέρει και σε μια άλλη τάση, την αποφυγή ταξιδιών στην υψηλή περίοδο. Ένας στους τρεις ερωτηθέντες σε όλη την Ευρώπη (32%) δηλώνει ότι θα επιλέξει σκόπιμα να ταξιδέψει εκτός υψηλής περιόδου για να μειώσει το κόστος, ενώ ένας στους πέντε (19%) προτίθεται να το κάνει για να αποφύγει τον κίνδυνο υψηλών θερμοκρασιών, όπως αυτές που παρατηρήθηκαν το περασμένο καλοκαίρι στη Νότια Ευρώπη.

Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι προορισμοί με θερμό κλίμα μπορεί να δουν μια μεγαλύτερη τουριστική περίοδο, με ορισμένους ταξιδιωτικούς πράκτορες να προσφέρουν ήδη διακοπές σε θερμότερους προορισμούς.

Σφαίρες επιρροής

Οι ταξιδιώτες παίρνουν πρώτα συστάσεις από τους φίλους και την οικογένειά τους για το πού να πάνε διακοπές, με το 35% να δηλώνει ότι οι συστάσεις αυτές επηρεάζουν τα ταξιδιωτικά τους πλάνα, ενώ ακολουθεί το 29% που επηρεάζεται από τις διαδικτυακές κριτικές σε πλατφόρμες όπως το TripAdvisor ή οι ιστοσελίδες ξενοδοχείων.

Η αφοσίωση μετράει επίσης. Αξιόπιστοι operators και brands είναι ζωτικής σημασίας στις επιλογές των ταξιδιωτών, με το 17% να τους αναφέρει ως έναν σημαντικό παράγοντα. Το να είναι κανείς μέλος στο πρόγραμμα αφοσίωσης ενός συγκεκριμένου παρόχου καταλυμάτων ή ταξιδιωτικού πράκτορα είναι επίσης σημαντικό για το 6% των ερωτηθέντων.

Ένας στους έξι ταξιδιώτες (16%) επηρεάζεται από προορισμούς που έχει δει σε τηλεοπτικά προγράμματα ή ταινίες. Το “set-jetting”, η τάση για διακοπές σε τοποθεσίες γυρισμάτων τηλεοπτικών σειρών ή ταινιών, έχει γίνει δημοφιλής με την εισροή επισκεπτών σε τοπία που έγιναν ευρέως γνωστά από σειρές όπως το White Lotus και το Game of Thrones. Ορισμένα ταξιδιωτικά γραφεία έχουν δημιουργήσει ακόμη και πακέτα και εμπειρίες εμπνευσμένες από την τηλεόραση για να προσελκύσουν το ενδιαφέρον.

Περίπου το 12% των ερωτηθέντων επηρεάζονται από προορισμούς που έχουν δει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το ίδιο ποσοστό με εκείνους που επηρεάζονται από συμβουλές ταξιδιωτικού πράκτορα.

Ξενοδοχειακός παράδεισος

Συνεχίζοντας με τη συγκεκριμένη έρευνα, τα ξενοδοχεία κυριαρχούν ως ο πιο δημοφιλής τύπος διαμονής για τους Ευρωπαίους, με τα δύο τρίτα (65%) να σχεδιάζουν να κάνουν check-in το 2024, ενώ όσον αφορά την επιλογή του ξενοδοχείου, το κόστος και η τοποθεσία είναι αναμφισβήτητα οι πιο σημαντικοί παράγοντες. Ωστόσο, οι ταξιδιώτες προσελκύονται επίσης από ξενοδοχεία που προσφέρουν προσεγμένη προσωπική εξυπηρέτηση, με το 21% να το αναφέρει ως τον βασικό παράγοντα όταν κάνουν μια κράτηση. Άλλοι παράγοντες περιλαμβάνουν την ποιοτική εστίαση (37%), την υπέροχη ατμόσφαιρα (17%) και την σύνδεση με τον προορισμό (11%).

Άλλες πληροφορίες και τάσεις που αποκαλύπτονται στην έκθεση περιλαμβάνουν:

• Solo ταξιδιώτες: 17% των Ευρωπαίων θα ταξιδέψουν μόνοι τους το 2024.

• Κατοικίδια ζώα: Το 9% των ταξιδιωτών σχεδιάζει να πάρει μαζί τα κατοικίδιά του.

• Μια βαθύτερη σύνδεση: Το 36% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι είναι σημαντικό να “βυθίζεται” στις τοπικές κουλτούρες και κοινότητες που επισκέπτεται στις διακοπές του και το 13% έχει ανάγκη να αισθάνεται ότι συμβάλλει θετικά στον προορισμό.

• Αναζωογόνηση σώματος και πνεύματος: Η ξεκούραση και η χαλάρωση είναι το πιο σημαντικό στοιχείο στις διακοπές για το 44% των ταξιδιωτών, ενώ το 15% έχει σήμερα ανάγκη από ένα διάλειμμα επειδή έχει ανισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής. Το 36% δηλώνει ότι είναι σημαντικό να επιλέξει ένα ταξίδι που του επιτρέπει να φροντίσει τη σωματική και ψυχική του ευεξία και να αφήσει πίσω του το άγχος.

• Συναυλίες, διαγωνισμοί και γιορτές: Το 9% των ταξιδιωτών θα πραγματοποιήσει ένα ταξίδι που θα βασίζεται γύρω από το φαγητό και το ποτό, όπως γευσιγνωσία κρασιού ή ένα φεστιβάλ φαγητού, το 9% γύρω από ένα μουσικό γεγονός, όπως μια συναυλία -όπως το φαινόμενο Taylor Swift που ενισχύει τη φιλοξενία σε όλο τον κόσμο- και το 6% θα πραγματοποιήσει ένα ταξίδι που θα βασίζεται σε ένα αθλητικό γεγονός, με τους Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού το 2024 να βρίσκονται στην κορυφή της λίστας ως το σημαντικότερο αθλητικό γεγονός της χρονιάς.

• Δρόμοι, σιδηρόδρομοι και θάλασσες: Το 19% σχεδιάζει να κάνει ένα οδικό ταξίδι, το 9% ένα ταξίδι με πλοίο ή κρουαζιέρα και το 3% ένα πολυτελές σιδηροδρομικό ταξίδι.

Ο Patrick Mendes, CEO, Premium, Midscale & Economy, Accor Europe & North Africa, δήλωσε: “Παρά τις συνεχείς μακροοικονομικές και γεωπολιτικές προκλήσεις, το 2024 φαίνεται να είναι μια ισχυρή χρονιά για τα ευρωπαϊκά ταξίδια, καθώς οι καταναλωτές τα θέτουν ως προτεραιότητα έναντι άλλων επιλεκτικών δαπανών. Αυτή η έκθεση θίγει διάφορα θέματα, με την κλιματική κρίση να έχει τον πιο σημαντικό ρόλο. Οι καταναλωτές ενδιαφέρονται για τον τρόπο με τον οποίο οι ταξιδιωτικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τα θέματα βιωσιμότητας και αυτό θα γίνει ακόμα πιο σημαντικό για τις ταξιδιωτικές τους επιλογές με την πάροδο του χρόνου.

Η μελέτη επίσης αναδεικνύει και άλλες κρίσιμες μακροπρόθεσμες τάσεις. Το ενδιαφέρον των καταναλωτών για την ευεξία ήρθε για να μείνει. Το “bleisure” ήρθε για να μείνει. Οι ταξιδιωτικές επιχειρήσεις πρέπει να έχουν μια στρατηγική για να καλύψουν αυτές τις εξελισσόμενες ανάγκες, να καλύπτουν αυτή τη σημαντική ζήτηση και να παραμείνουν μπροστά από τον ανταγωνισμό”.

BrainReGain

Αν και την προσωπική μας άποψη σας την έχουμε πει, πως είμαστε πολύ απαισιόδοξοι, πιστεύοντας πως ελάχιστοι Έλληνες θα επιστρέψουνε στη χώρα μας, μάλιστα έχοντας πει πολλές φορές με δεικτικό τρόπο, πως ας προσπαθήσουμε πρώτα να μη χάσουμε και άλλους …

Η επιστροφή των Ελλήνων που έφυγαν στο εξωτερικό (brain gain) αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα στη μεταμνημονιακή Ελλάδα. Η πορεία της οικονομίας είναι σαφώς η βάση της προσπάθειας για επιστροφή με την περίοδο 2010- 2021 να έχουν φύγει στο εξωτερικό περίπου 600.000 νέοι.  Οι καλύτερες προοπτικές που εμφανίζει σήμερα η ελληνική οικονομία οδηγεί στον περιορισμό του φαινομένου της διαρροής ανθρώπινου κεφαλαίου στο εξωτερικό όμως οι παθογένειες χρόνων παραμένουν.

Σύμφωνα με τις απαντήσεις, που δόθηκαν στις έρευνες της πρωτοβουλίας BrainReGain και δημοσιεύτηκαν στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας, το μεγαλύτερο εμπόδιο για την επιστροφή είναι οι χαμηλοί μισθοί, οι χειρότερες συνθήκες εργασίας και η έλλειψη αντίστοιχης θέσης εργασίας.

Tο ποσοστό των ανθρώπων που είναι πάνω από 35 ετών είναι η πλειονότητα των Ελλήνων που ζει, αυτήν τη στιγμή, στο εξωτερικό

Στα συμπεράσματα τριών ερευνών που διενεργήθηκαν αναφέρθηκε ο πρόεδρος της πρωτοβουλίας BrainReGain, Κωνσταντίνος Κεσεντές, κατά τη διάρκεια της ετήσιας εκδήλωσης BrainReGain.

Σύμφωνα με όσα μετέδωσε το ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Κεσεντές αναφέρθηκε αρχικά στην πρώτη έρευνα, με θέμα «θα επέστρεφα αν», που διενεργήθηκε μεταξύ του Νοεμβρίου του 2023 και του Ιανουαρίου του 2024. Ομάδα-στόχος ήταν οι Έλληνες του εξωτερικού και συμπληρώθηκαν 3.398 ερωτηματολόγια.

Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας, ο πρόεδρος της Πρωτοβουλίας, σημείωσε ότι το «κύμα» του brain drain έχει ανασχεθεί.

Συγκεκριμένα, όπως ανέφερε, το ποσοστό των ανθρώπων που είναι πάνω από 35 ετών είναι η πλειονότητα των Ελλήνων που ζει, αυτήν τη στιγμή, στο εξωτερικό, ο χρόνος παραμονής έχει πλέον αυξηθεί και είναι πάνω από έξι χρόνια. Σε σχέση με την έρευνα του 2021, αυτό που έχει διαφοροποιηθεί είναι ότι έχει μειωθεί κατά περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες η ηλικιακή ομάδα 25-34 ετών, όπως επίσης μειώθηκαν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες και αυτοί που διαμένουν λιγότερα από έξι χρόνια.

Επίσης, οι άνθρωποι οι οποίοι ζουν στο εξωτερικό έχουν αποκτήσει οικογένειες.

Όσον αφορά στο επίπεδο εκπαίδευσης, το 70% των Ελλήνων που ζει στο εξωτερικό διαθέτει μεταπτυχιακό και πολλοί από αυτούς (σχεδόν το 18%) έχουν διδακτορικό και μεταδιδακτορικό.

Ως προς τον τομέα απασχόλησης, πρώτη θέση κατέχει η τεχνολογία (19%), ο ακαδημαϊκός χώρος (10%) και ο χώρος της υγείας (10%).

Αξιοκρατία, διαφάνεια και ασφάλεια θέλουν οι Έλληνες του εξωτερικού για να επιστρέψουν

Σημαντικό είναι ότι ένας στους δύο δηλώνει ότι θέλει να επιστρέψει αρκετά έως πάρα πολύ, ενώ το 21% αναφέρει ότι επιθυμεί να επιστρέψει άμεσα ή στους επόμενους 12 μήνες.

Όπως υπογράμμισε ο κ. Κεσεντές, παρόλο που το θέμα των μισθών είναι το πρώτο εμπόδιο, είναι ευχάριστη έκπληξη ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, που φτάνει το 60%, είναι διατεθειμένο να επιστρέψει ακόμα και με χαμηλότερο μισθό.

Στο ερώτημα «ποια είναι η εξασφάλιση, που θα θέλατε, για να επιστρέψετε», την πρώτη θέση καταλαμβάνουν η αξιοκρατία, η διαφάνεια και η ασφάλεια (35%), ακολουθεί το επίπεδο αμοιβών και παροχών (33%) και, στη συνέχεια, έπεται το επίπεδο ζωής και η ποιότητα των υπηρεσιών, που απολαμβάνει κάποιος, μετά την επιστροφή του στη χώρα (29%).

Στην ερώτηση «πού θα θέλατε να εργαστείτε, όταν επιστρέψετε», το 37% δηλώνει ότι θέλει να εργαστεί σε μεγάλη πολυεθνική εταιρία, το 22% να κάνει κάτι δικό του, να δημιουργήσει μία δική του επιχείρηση και 16% επιθυμεί να εργαστεί στο Δημόσιο είτε στον ακαδημαϊκό χώρο είτε στον χώρο της υγείας.

Παράλληλα, ποσοστό 7,4% απάντησε ότι θέλει να εργαστεί σε μεγάλη ελληνική επιχείρηση, καταγράφοντας υποχώρηση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με την έρευνα του 2021, όπου το ποσοστό αυτό ανερχόταν σε 17%.

Τι λένε οι επιχειρήσεις

Η δεύτερη έρευνα, με θέμα «θα προσλάμβανα αν», στην οποία συμμετείχαν συμμετείχαν 125 επιχειρήσεις, διενεργήθηκε την ίδια χρονική περίοδο με την προηγούμενη έρευνα.

Όπως προκύπτει από τα ευρήματά της, το 84% δηλώνει ότι θα προχωρήσει σε προσλήψεις τους επόμενους 12 μήνες.

Οι τομείς που θα γίνουν οι προσλήψεις είναι η πληροφορική (43%), οι πωλήσεις και Business Development (36,8%) και engineering εκτός πληροφορικής (28%), ενώ ακολουθούν γενικότερα θέματα διοίκησης και άλλες θέσεις.

Από τις επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα, το 70% δηλώνει ότι ενδιαφέρεται να προσλάβει Έλληνες από το εξωτερικό και, από αυτούς, το 61% έχει ήδη προσλάβει Έλληνες από το εξωτερικό και, μάλιστα, θεωρεί ότι αυτή η πρόσληψη είχε σημαντικά οφέλη.

Επιπλέον, το 70% των επιχειρήσεων σημειώνει ότι προσφέρει κίνητρα τα οποία μπορούν να συμβάλουν στον επαναπατρισμό των Ελλήνων.

Η έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη

Η τρίτη έρευνα, η οποία ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2024 και είναι σε εξέλιξη, αφορά την εποχή, μετά την επιστροφή.Έως τώρα, έχουν συμμετάσχει περίπου 100 άτομα, το 48% ανήκει στην ηλικιακή ομάδα 35-44 ετών, το 75% έχει ζήσει πάνω από έξι χρόνια στο εξωτερικό και το 80% διαθέτει μεταπτυχιακούς τίτλους.

Με βάση την έρευνα, ποσοστό 58% όσων επαναπατρίστηκαν είναι σε μισθωτή εργασία και το 32% ασκεί ελεύθερο επάγγελμα ή είναι επιχειρηματίας.

Οι τομείς απασχόλησης είναι ενδεικτικοί των ευκαιριών που υπάρχουν, αυτήν τη στιγμή, στη χώρα, ξεκινώντας από τον χώρο των συμβουλευτικών υπηρεσιών, που συγκεντρώνει 19,5%, ακολουθούν η τεχνολογία, η υγεία, η ενέργεια, οι κατασκευές και η βαριά βιομηχανία.

Σε ερώτηση σχετικά με τους κυριότερους λόγους επιστροφής, οι συμμετέχοντες στην έρευνα απάντησαν ότι ο πρώτος λόγος είναι η επιθυμία τους να ζήσουν στην πατρίδα τους, η επανένωση με τους γονείς τους, το κλίμα, οι ανθρώπινες σχέσεις και μία πρόταση συνεργασίας από εταιρία, κυρίως συναισθηματικά κίνητρα.

Τα μεγαλύτερα εμπόδια που καθυστέρησαν την απόφασή τους να επιστρέψουν στην Ελλάδα είναι οι χαμηλότεροι μισθοί, η έλλειψη αντίστοιχης θέσης εργασίας και οι χειρότερες συνθήκες εργασίας.

Οι σημαντικότερες δυσκολίες, κατά τη διάρκεια προετοιμασίας της επιστροφής τους, ήταν η ανεπάρκεια ενημέρωσης από τις κρατικές υπηρεσίες της Ελλάδος (54%), η συγκέντρωση δικαιολογητικών (52%) και η εξασφάλιση στέγης (37%).

Τα σημαντικότερα κίνητρα που αξιοποίησαν είναι τα φορολογικά κίνητρα (40%) και τα κίνητρα που δόθηκαν από τις επιχειρήσεις (50%).

Οι σημαντικότερες προκλήσεις τις οποίες αντιμετώπισαν, μετά την επιστροφή τους, είναι η γραφειοκρατία (31%) και η εταιρική κουλτούρα στους χώρους εργασίας (29%).Τέλος, όταν κλήθηκαν να βαθμολογήσουν τη χώρα στους τομείς της οικονομίας, της εκπαίδευσης, της υγείας, της ψηφιακής διακυβέρνησης και το γενικότερο επίπεδο διαβίωσης, οι αξιολογήσεις ήταν μέτριο προς το καλό.

Επισιτιστική κρίση

Σε ένα διαφορετικό θέμα τώρα και σε ένα αρκετά ενδιαφέρον πρόσφατο άρθρο του Bloomberg. Η Ευρώπη, με τη μεγάλη αφθονία προϊόντων και από τις καλύτερα σιτισμένες ηπείρους, έρχεται αντιμέτωπη με επισιτιστική κρίση; 

Οι συνδυασμένες δυνάμεις του Ελ Νίνιο και της Λα Νίνια ακρωτηρίασαν την παραγωγή σόγιας στη Λατινική Αμερική. Οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι αγρότες σιτηρών ξεκίνησαν πόλεμο. Η Ινδονησία απαγόρευσε τις αποστολές φοινικέλαιου στην Ευρώπη, ενώ η Κίνα πεινάει για καλλιέργειες. Η περιοχή της Μεσογείου μοιάζει όλο και περισσότερο με έρημο.

Εν έτη 2024: «Έλλειψη τροφίμων στην Ευρώπη; Το μόνο ερώτημα είναι πότε, αλλά δεν ακούνε», λέει μια φωνή αγνώστων στοιχείων σε ένα βίντεο που μεταδίδεται. Το κοινό κάθεται ήσυχο - ακούγοντας.

Η δραματική ακολουθία των παραπάνω γεγονότων, φυσικά, δεν έχει ακόμη συμβεί. Αλλά επί δύο ημέρες στις Βρυξέλλες, τον περασμένο μήνα, περίπου 60 αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εμπειρογνώμονες σε θέματα επισιτιστικής ασφάλειας, εκπρόσωποι της βιομηχανίας και μερικοί δημοσιογράφοι συγκεντρώθηκαν για να αντιμετωπίσουν την πιθανότητα να συμβεί κάτι που πριν από μερικά χρόνια δεν υπήρχε στο ραντάρ: μια ολοκληρωμένη επισιτιστική κρίση.

Η ομάδα συνεδρίασε σε ένα ανακαινισμένο κτίριο της Shell για να προσομοιώσει τι θα μπορούσε να συμβεί και να βοηθήσει στο σχεδιασμό πολιτικών που αποσκοπούν στην πρόληψη και την αντιμετώπιση. Λίγους δρόμους πιο πέρα, οι αγρότες ενέτειναν τις διαμαρτυρίες τους κατά της ΕΕ, διακόπτοντας τις προμήθειες στα σούπερ μάρκετ, σαν να ήθελαν να οξύνουν την προσοχή των συμμετεχόντων.

Ο χώρος της «Συνόδου» δεν ήταν ένα καταφύγιο ή ένα ασφαλές υπόγειο σε μια εμπόλεμη ζώνη. Οι εικόνες και τα βίντεο ξηρασίας, πλημμύρας και εμφύλιων ταραχών ωστόσο υπό τους δυνατούς ήχους δυσοίωνης μουσικής δημιούργησαν μια αίσθηση επείγοντος. «Να περιμένετε ένα επίπεδο χάους», προειδοποίησε ο Piotr Magnuszewski, μοντελιστής συστημάτων και σχεδιαστής παιχνιδιών που έχει συνεργαστεί με τα Ηνωμένα Έθνη. «Μπορεί μερικές φορές να μπερδεύεστε και να μην έχετε αρκετές πληροφορίες. Θα υπάρξει ταξίδι στο χρόνο».

Βλέποντας μια από τις καλύτερα σιτισμένες περιοχές του κόσμου να δοκιμάζει το επισιτιστικό της σύστημα σε συνθήκες πίεσης υπογραμμίζει το αυξανόμενο επίπεδο ανησυχίας μεταξύ των κυβερνήσεων για την εξασφάλιση των προμηθειών για τους πληθυσμούς τους. Σε διάστημα τεσσάρων ετών, πολλαπλά σοκ έχουν κλονίσει τον τρόπο με τον οποίο καλλιεργούνται, διανέμονται και καταναλώνονται τα τρόφιμα.

Η πανδημία του κορονοϊού, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι διαταραχές σε βασικές ναυτιλιακές οδούς έχουν διαταράξει τις αλυσίδες εφοδιασμού και έχουν εκτοξεύσει τις τιμές στα ύψη. Οι ακανόνιστες και ακραίες καιρικές συνθήκες διαταράσσουν πλέον τακτικά τη γεωργία. Σε αυτό το πλαίσιο, οι αξιωματούχοι δεν αναρωτιούνται πλέον πότε μπορεί να έρθει μια επισιτιστική κρίση, αλλά μάλλον πόσες κρίσεις μπορούν να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα.

Και έτσι, οι ειδικοί «βλέπουν» το 2025 και υπάρχουν περισσότερες αποτυχίες στη συγκομιδή. Επηρεάζουν τις τιμές των ζωοτροφών, γεγονός που περιορίζει την κτηνοτροφική και την αλιευτική παραγωγή. Ορισμένα πλοία που μεταφέρουν σοδειές στρέφονται μακριά από την Ευρώπη για να εξυπηρετήσουν υψηλότερες προσφορές αλλού.

Τα όρια εξαγωγών φοινικέλαιου στην Ασία μειώνουν τώρα τις προμήθειες καθημερινών βασικών προϊόντων, από τη μαργαρίνη μέχρι το ψωμί. Οι ισχυρισμοί για εταιρική απληστία, παραπληροφόρηση και θεωρίες συνωμοσίας εξαπλώνονται.

«Η επικαιρότητα όσον αφορά τα τρόφιμα ήταν απίστευτα επίκαιρη», δήλωσε η Katja Svensson, ανώτερη σύμβουλος για τα συστήματα τροφίμων στο Σκανδιναβικό Συμβούλιο Υπουργών, η οποία συμμετείχε στην προσομοίωση. Θέλει τώρα η περιοχή της να κρατήσει την επισιτιστική ασφάλεια. «Όταν πρόκειται για ταινίες, είναι καθηλωτική. Γίνεσαι πραγματικά μέρος της, και έχει πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο», είπε.

Τα stress test αποτελούν σύνηθες χαρακτηριστικό στον τραπεζικό κλάδο μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, ενώ κυβερνητικοί αξιωματούχοι και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στις ΗΠΑ έχουν κάνει κατά καιρούς τα λεγόμενα wargaming, ακόμη και ένα που αφορούσε μια πανδημία λίγους μήνες πριν χτυπήσει ο κορονοϊός.

Στην Ευρώπη, οι κυβερνητικές ασκήσεις είναι σπάνιες, πόσο μάλλον όταν αυτές επικεντρώνονται στα τρόφιμα, σύμφωνα με τον Magnuszewski, επιστημονικό διευθυντή του Κέντρου Συστημικών Λύσεων στο Βρότσλαβ της Πολωνίας. Κατά τα φαινόμενα, η Ευρώπη βρίσκεται σε αξιοζήλευτη θέση. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές τροφίμων παγκοσμίως, από δημητριακά και γαλακτοκομικά μέχρι χοιρινό κρέας και ελαιόλαδο, με μερικά από τα χαμηλότερα επίπεδα επισιτιστικής ανασφάλειας.

Κατά μέσο όρο, μόλις το 14% των δαπανών των νοικοκυριών πήγαινε σε τρόφιμα το 2021, σε σύγκριση με περίπου 60% στη Νιγηρία και 40% στην Αίγυπτο. Ο Παγκόσμιος Δείκτης Επισιτιστικής Ασφάλειας κατατάσσει τακτικά τις ευρωπαϊκές χώρες ως τις πιο ασφαλείς στον κόσμο.

Τα τρωτά σημεία 

Υπάρχουν όμως και τρωτά σημεία. Τα καιρικά και κλιματικά φαινόμενα πλήττουν τακτικά τους αγρότες και κοστίζουν στην Ευρώπη πάνω από 50 δισεκατομμύρια ευρώ, σε οικονομικές απώλειες το 2022. Το κόστος των λιπασμάτων και της ενέργειας που απαιτούνται για τις καλλιέργειες και τη διατήρηση των θερμοκηπίων σε λειτουργία εκτοξεύθηκε στον απόηχο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η προσομοίωση συνεχίζει το εικονικό ταξίδι στο 2025.Οι κλέφτες λεηλατούν τα σούπερ μάρκετ. Η αστυνομία αγωνίζεται να περιορίσει τις ταραχές που εξαπλώνονται στις πόλεις. Οι άνθρωποι στη Γερμανία δεν μπορούν να βρουν ψάρια και κρέας στα παντοπωλεία. Οι κτηνοτρόφοι χρεοκοπούν. Εν τω μεταξύ, η προσοχή του κοινού στρέφεται στην κερδοσκοπία των εμπόρων. Οι μικρές φάρμες πέφτουν σαν ντόμινο, ενώ οι επιθέσεις κατά των μεταναστών αρχίζουν να εξαπλώνονται. Είναι η ΕΕ ένα πλοίο που βουλιάζει, ρωτάει κάποιος στο βίντεο; Για όλα φταίνε οι «φιλελεύθερες ελίτ», λέει κάποιος άλλος.

Οι λύσεις

Τώρα για τις λύσεις. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε ομάδες με τον καθένα να αναλαμβάνει έναν νέο ρόλο, από τους λομπίστες των αγροτών μέχρι τα συνδικάτα των εργαζομένων στα τρόφιμα. (Αυτός ο δημοσιογράφος υποδύθηκε έναν εκπρόσωπο μιας εμπορικής ομάδας παραγωγών ελαιούχων φυτών). Σε κύκλους των τεσσάρων ή πέντε ατόμων με καφέ και μπισκότα, οι ομάδες επεξεργάστηκαν πολιτικές από τη διαχείριση κρίσεων και τη δημιουργία αποθεμάτων μέχρι την παροχή τροφίμων για τους πιο ευάλωτους.

Μακροπρόθεσμα, υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με το πώς μπορεί να περιοριστεί η υπερβολική εξάρτηση της Ευρώπης από τις εισαγωγές καλλιεργειών όπως η σόγια που είναι απαραίτητη για τη διατροφή της τεράστιας βιομηχανίας κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων.Έτσι, μια ειδική ομάδα εργασίας, στην οποία συμμετείχε ο δημοσιογράφος, πίεσε για την περικοπή των επιδοτήσεων για την κτηνοτροφία.Η ημέρα έκλεισε με κρασί και crudités.Η δεύτερη ημέρα ξεκίνησε με μια συνεδρία ενσυνείδησης πριν επικεντρωθεί στις προτάσεις πολιτικής και σε τυχόν συμπεράσματα.Υπήρξαν ελάχιστες αντιρρήσεις στην ιδέα ότι οι δίαιτες πρέπει να στραφούν προς πιο υγιεινές επιλογές και μακριά από το κρέας.Ερωτήματα προέκυψαν σχετικά με τον καλύτερο τρόπο διαχείρισης των αποθεμάτων τροφίμων και την παρακολούθηση του επιπέδου των αποθεμάτων.

Οι συμμετέχοντες ξεχώρισαν άλλα θέματα για μελλοντικές ασκήσεις, από την ασφάλεια των τροφίμων και τη βιοτρομοκρατία μέχρι την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και την προετοιμασία για ασθένειες που μεταδίδονται από ζώα, με το τελευταίο να είναι "ένα τεράστιο ζήτημα και κινδυνεύει να γίνει ακόμη μεγαλύτερο", δήλωσε ο Svensson.

Στην πραγματικότητα, λίγες κυβερνήσεις στην Ευρώπη είναι προετοιμασμένες για τη διαχείριση μελλοντικών κρίσεων τροφίμων, σύμφωνα με τον Chris Hegadorn, συνταξιούχο διπλωμάτη των ΗΠΑ, ο οποίος συνδιοργάνωσε το εργαστήριο.

«Ζούμε σε κρίση τα τελευταία τρία χρόνια», δήλωσε ο Hegadorn, επίκουρος καθηγητής παγκόσμιας πολιτικής τροφίμων στο Sciences Po στο Παρίσι. «Πρέπει να γίνουν πολλά περισσότερα σε κάθε επίπεδο.Οι κρίσεις θα έρθουν μόνο πιο γρήγορα και πιο σκληρά».

Πηγή: Bloomberg

Το μυστικό του Ευάγγελου Αβέρωφ στην στράτευση γυναικών

Κλείνοντας με ένα ενδιαφέρον σχόλιο του Βηματοδότη. Υπήρχε ένα μυστικό για την επιτυχή εθελοντική στράτευση των γυναικών, ένα μυστικό το οποίο ξεκλείδωσε πρώτος και με επιτυχία το 1977 (με νωπή ακόμα την τουρκική εισβολή στην Κύπρο), ο τότε υπουργός Άμυνας Ευάγγελος Αβέρωφ. Όταν έφερε στη Βουλή τον σχετικό νόμο, καθιέρωσε επιπλέον και τα κίνητρα που πρόσφερε η πολιτεία στις γυναίκες ώστε να υπάρξει ικανοποιητική συμμετοχή στην εθελοντική στράτευσή τους. Έδωσε ως κίνητρο τα λεγόμενα μόρια για πρόσληψη στο Δημόσιο. Τότε, όπως οι παλαιότεροι γνωρίζουν, δεν είχε καν εφευρεθεί το ΑΣΕΠ, υπήρχε ένα όργιο ρουσφετολογικών προσλήψεων στο Δημόσιο, αναγκάζοντας τον τότε Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή να επιβάλει τα μόρια για προσλήψεις με ισχυρότερο μόριο την εθελοντική εργασία.

Αλλά ο Ευάγγελος Αβέρωφ δεν έμεινε μόνον στα μόρια, καθιέρωσε στα στρατόπεδα ειδικά καταλύματα για τις γυναίκες, ειδική εκπαίδευση (προσαρμοσμένη στα ισραηλινά πρότυπα) και το σημαντικότερο ειδικά προνόμια (περισσότερες άδειες, υπηρέτηση σε μονάδα της αρεσκείας τους) στις εθελόντριες στρατιωτίνες μητέρες.

Ο νόμος αυτός δεν έχει καταργηθεί καθότι, ως γνωστόν ένας νόμος καταργείται μόνον με άλλον νόμο. Συνεπώς η εξαγγελία Νίκου Δένδια για εθελοντική στράτευση γυναικών θα πρέπει να βασιστεί σε αυτόν τον νόμο, με το ερώτημα όμως, όπως και ο ίδιος είπε, που πρέπει να απαντηθεί, είναι: “πώς υλοποιούμε αυτήν την πρόβλεψη για την εθελοντική στράτευση των γυναικών».

Μαθαίνω λοιπόν πως ήδη προωθείται το πρώτο κίνητρο: Οι δόκιμες αξιωματικοί γυναίκες θα μπορούν να υπηρετούν στις τεχνικές δεξιότητες και ειδικότητες. Θα μπορούν επίσης να παραμένουν στο στράτευμα για τη συμπλήρωση των μεταπτυχιακών τους

Αυτή η εθελοντική κατάταξη γυναικών κατά τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας θα ήταν σαν ο ελληνισμός αντί για 11 εκατομμύρια, να γίνει ξαφνικά 5,5 εκατομμύρια ή αν θέλετε ανάποδα. «Με την προσφυγή και στον γυναικείο μας πληθυσμό δεν είμαστε 11,5 εκατομμύρια, γινόμαστε 22 εκατομμύρια. Θα παρατηρήσατε ότι ο δείκτης συμμετοχής των γυναικών στον στρατό (της γειτονικής μας χώρας) είναι κάπου στο 0,3% έναντι του πολύ καλού δικού μας» όπως είπε.