"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 11/04/24

Δημογραφικό

Θα ξεκινήσουμε με το καυτό πρόβλημα του δημογραφικού, που σε κάθε ευκαιρία θα επαναλαμβάνουμε πως είναι, αν όχι το σοβαρότερο, ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της χώρας και της ελληνικής οικονομίας. Παράλληλα πως πολύ δύσκολα μια χώρα με τόσο σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα, μπορεί να επιτύχει, σταθερά, υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Πάμε όμως στα όσα έγραφε το Reuters, τονίζοντας πως η Ελλάδα αποτελεί παράδειγμα των δυσκολιών που αντιμετωπίζει ολόκληρη η Ευρώπη σε ό,τι αφορά την υπογεννητικότητα, σύμφωνα με ειδικούς, οι οποίοι χαρακτηρίζουν το πρόβλημα ως απειλή για την οικονομία σε βάθος χρόνου.

Όπως επισημαίνεται σε εκτενές ρεπορτάζ του Reuters, το 2022, η Ελλάδα κατέγραψε τον χαμηλότερο αριθμό γεννήσεων σε 92 χρόνια ως αποτέλεσμα της δεκαετούς κρίσης, που οδήγησε σε χρόνια λιτότητας και μετανάστευσης, καθώς και λόγω της αλλαγής στη στάση των νέων. Ανεπίσημα στοιχεία μάλιστα δείχνουν νέα πτώση το 2023.

Η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες με τον χαμηλότερο αριθμό γεννήσεων, με ορισμένα χωριά μάλιστα να εμφανίζουν επί χρόνια μηδενικό αριθμό γεννήσεων.

Σύμφωνα με το Reuters, η ελληνική κυβέρνηση πρόκειται να ανακοινώσει τον Μάιο νέα μέτρα για ενίσχυση των γεννήσεων. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται νέα επιδόματα για οικογένειες, μέτρα προσιτής στέγης για νέους, οικονομικά κίνητρα για υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και ενσωμάτωση μεταναστών στην αγορά εργασίας, τουλάχιστον σύμφωνα με το προσχέδιο των μέτρων.

Ωστόσο, αντίστοιχα μέτρα που έχουν ληφθεί ήδη σε άλλες χώρες της Ευρώπης τις τελευταίες δεκαετίες είχαν πολύ περιορισμένα αποτελέσματα. Έτσι, οι δημογράφοι δεν έχουν υψηλές προσδοκίες για την Ελλάδα, ενώ ακόμη και αυτοί που ετοιμάζουν τα μέτρα εκφράζουν αμφιβολίες.

«Θα ήταν ψέμα αν σας έλεγα ότι οποιοσδήποτε υπουργός σε οποιοδήποτε υπουργείο…μπορεί να αντιστρέψει την τάση», δήλωσε στο Reuters η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη. Ωστόσο, τόνισε, «πρέπει να συνεχίσουμε να προσπαθούμε».

Το μέγεθος του προβλήματος είναι αισθητό στον Δήμο της Ορεστιάδας, μία από τις φτωχότερες περιοχές της χώρας, όπου ο πληθυσμός συρρικνώθηκε κατά 16% μεταξύ 2011 και 2021. Συγκεκριμένα το Ορμένιο, ήταν παλαιότερα γεμάτο με παιδιά, ενώ τώρα περίπου 200 από τους 300 κατοίκους είναι άνω των 70 ετών.

«Παλιά πηγαίναμε σε γάμους, σε βαφτίσεις. Τώρα, βρισκόμαστε σε κηδείες», δήλωσε στο Reuters 61χρονη κάτοικος του χωριού. «Υπάρχουν ελάχιστες γεννήσεις», τόνισε. 

Η κατάσταση του χωριού συναντάται σε διάφορα επίπεδα σε ολόκληρη την Ελλάδα και την Ε.Ε., όπου οι κυβερνήσεις σε Γαλλία, Ιταλία, Νορβηγία, Ισπανία και αλλού έχουν διοχετεύσει δισεκατομμύρια σε μέτρα ενίσχυσης των γεννήσεων, τα οποία όμως συχνά έχουν ελάχιστα αποτελέσματα.

Το τραύμα της κρίσης

Παρότι η ελληνική οικονομία έχει ανακάμψει τα τελευταία χρόνια, η πτώση των γεννήσεων είναι, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, «εθνική απειλή» και «ωρολογιακή βόμβα» για τις συντάξεις.

Εκτός των μέτρων που προγραμματίζονται για τον Μάιο, η ελληνική κυβέρνηση έχει αυξήσει το επίδομα γέννησης, έχει μειώσει τον ΦΠΑ σε βρεφικά και παιδικά είδη και έχει παρατείνει την άδεια μητρότητας στον ιδιωτικό τομέα. Τα μέτρα όμως αυτά δεν έχουν ιδιαίτερα αποτελέσματα. 

«Πρόκειται για ένα από τα σοβαρότερα πράγματα που αντιμετωπίζουμε όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο σύνολο της Ε.Ε.», δήλωσε στο Reuters ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης. «Είναι η προτεραιότητά μας…ό,τι κι αν χρειαστεί», τόνισε.

Σύμφωνα με το πρακτορείο, η πρόκληση της κυβέρνηση είναι εν μέρει να ξεπεράσει το τραύμα της κρίσης. Πριν από μερικά χρόνια, όσο γίνονταν αλλεπάλληλες διαδηλώσεις για τα μέτρα λιτότητας, η ανεργία των νέων ξεπερνούσε το 60%. Σήμερα, παραμένει περίπου στο 25%.

Παράλληλα, εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες έφυγαν από τη χώρα. Όσοι έχουν απομείνει είναι συχνά αποκλεισμένοι από την αγορά κατοικίας λόγω πληθωρισμού και της εκτίναξης των ενοικίων. Πολλοί ζουν με τους γονείς τους ακόμα και μετά τα 30.

Σύμφωνα πάντοτε με το Reuters, η κατάσταση στο Ορμένιο είναι ενδεικτική, με το κοντινότερο σχολείο που εξυπηρετεί 17 χωριά να έχει μόλις 4 παιδιά στην πρώτη τάξη. Η δασκάλα από την πλευρά της δήλωσε ότι θα ήθελε να κάνει οικογένεια, αλλά παίρνει 1.000 ευρώ το μήνα, εκ των οποίων το ένα τρίτο φεύγει στο ενοίκιο. Πηγαίνει μέχρι την Τουρκία για να αγοράσει φθηνότερα τη βενζίνη και η μητέρα της βοηθά με τους λογαριασμούς.

«Όταν είσαι στα 30 σου και παίρνεις 1.000 ευρώ, προφανώς και σκέφτεσαι αν θα κάνεις οικογένεια», δήλωσε στο Reuters, υποστηρίζοντας ότι οι πολιτικοί έχουν χάσει το νόημα. «Το ότι θα σου δώσουν 20 ευρώ για το πρώτο παιδί ή 50 ή 100 δεν λύνει το πρόβλημα», τόνισε στο Reuters.

Το τέλος των επιδομάτων…

Ένα θέμα που δε θα πρέπει να περνάει στα ψιλά είναι και τα όσα έγραψε η ΤτΕ στην τελευταία της έκθεση για το ζήτημα των επιδομάτων μέσω διαφόρων μορφής pass και άλλων μορφών, με επιστροφή στην δημοσιονομική πειθαρχία σε όλη την Ευρώπη. Είναι χαρακτηριστικό πως η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας περιγράφει έναν νέο μηχανισμό σύμφωνα με τον οποίο κάθε έκτακτο δημοσονιομικό μέτρο θα πρέπει να αντισταθμίζεται με μέτρο ισόποσης αύξησης εσόδων!!!

Σε ειδικό κεφάλαιο της έκθεσης για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες αναφέρεται: «Η εισαγωγή των νέων δημοσιονομικών κανόνων στην ΕΕ το τρέχον έτος θα οδηγήσει σε ένα συνετό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό σχεδιασμό με περιορισμούς ως προς τη λήψη έκτακτων δημοσιονομικών μέτρων. Η ανάδειξη του κανόνα δαπανών σε λειτουργικό κανόνα παρακολούθησης και συμμόρφωσης συνεπάγεται ότι τυχόν δημοσιονομικός χώρος θα αξιοποιείται είτε για τη δημιουργία αποθεματικού είτε για τη μείωση του δημόσιου χρέους, ενώ οποιοδήποτε έκτακτο δημοσιονομικό μέτρο στην πλευρά των δαπανών θα πρέπει να χρηματοδοτείται από μέτρο ισόποσης αύξησης των εσόδων».

Πολύ απλά, αυτό ερμηνεύεται πως εάν η χώρα παρουσιάζει πολύ καλύτερες επιδόσεις από αυτές που θα έχουν συμφωνηθεί, ο δημοσιονομικός χώρος που άνοιγε για τη χορήγηση έκτακτου επιδόματος ή pass θα μπορεί να κατευθυνθεί μόνο στη μείωση του χρέους ή ως αποθεματικό. Η διάθεση πόρων  σε μέτρα στήριξης θα πρέπει να συνοδεύεται με αντισταθμιστικά μέτρα που θα φέρνουν έσοδα επιπλέον στο κράτος.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρονταν σε δημοσίευμα του Ο.Τ., για παράδειγμα εάν η κυβέρνηση αποφασίσει να δώσει μια έκτακτη βοήθεια τα Χριστούγεννα στους συνταξιούχους όπως κάνει τα τελευταία χρόνια  ύψους 200-250 εκατ ευρώ, τότε αυτό το επίδομα θα πρέπει να συνοδεύεται από κάποιο εισπρακτικό μέτρο  που θα φέρνει στα κρατικά ταμεία 200 εκατ ευρώ.

«Χρυσός» τα αποθεματικά

Όπως χαρακτηριστικά έγραφε ο Ο.Τ., σύμφωνα με την έκθεση, ο μεσοπρόθεσμος σχεδιασμός της δημοσιονομικής πολιτικής θα πρέπει να δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην αξιολόγηση των κινδύνων και στη δημιουργία ικανών αποθεμάτων διαχρονικά, ώστε να υπάρχει δυνατότητα στήριξης της οικονομίας σε περιόδους κρίσης.

Ως παράδειγμα δίνονται οι περίοδοι όπου υπάρχουν φυσικές καταστροφές που καταδεικνύουν την ανάγκη  πρόβλεψης ειδικών κονδυλίων για έργα προσαρμογής και για την παροχή έκτακτης βοήθειας, πέρα από τις απαραίτητες επενδύσεις για έργα μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα. Βέβαια σύμφωνα και με την έκθεση , το αυξημένο κόστος των φυσικών καταστροφών θα πρέπει να καλύπτεται είτε από ευρωπαϊκά κονδύλια είτε από πρόσθετες πηγές εσόδων, ώστε να μη διαταράσσεται η δημοσιονομική σταθερότητα. Παράλληλα τονίζεται και η ανάγκη της   συνεισφοράς του ιδιωτικού τομέα στην αντιμετώπιση των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής, μέσω της προώθησης της ιδιωτικής ασφάλισης περιουσιακών στοιχείων, καθώς ο δημόσιος τομέας όπως αναφέρεται στην έκθεση  δεν δύναται να αναλάβει μόνος του όλο το βάρος των αποζημιώσεων και της αποκατάστασης των υποδομών.

Πώς δεν θα πέσουμε ξανά σε σκληρά μέτρα

Στην έκθεση του διοικητή της ΤτΕ εντοπίζεται ξεκάθαρα τι πρέπει να κάνει η χώρα σύμφωνα με τους νέους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας για να μην βρεθεί αντιμέτωπη ξανά με σκληρά μέτρα.

Σύμφωνα με τους νέους κανόνες ,για την ενεργοποίηση της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος (ΔΥΕ) προβλέπονται δύο κριτήρια: α) το κριτήριο του ελλείμματος, σε περίπτωση που το δημοσιονομικό έλλειμμα υπερβαίνει το όριο του 3% του ΑΕΠ, και β) το κριτήριο του χρέους, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τον κανόνα δαπανών, δηλ. όταν οι αποκλίσεις υπερβαίνουν ένα συγκεκριμένο όριο (είτε τις 0,3 ποσ. μον. του ΑΕΠ ετησίως είτε τις 0,6 ποσ. μον. του ΑΕΠ σωρευτικά. Η δημοσιονομική προσαρμογή που προβλέπει η Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείματος  παραμένει αμετάβλητη σε σχέση με το προηγούμενο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας, με την ελάχιστη ετήσια δημοσιονομική προσπάθεια βελτίωσης του διαρθρωτικού ισοζυγίου να ορίζεται σε 0,5 ποσοστιαίες μονάδες  του ΑΕΠ.

Το πρόστιμο σε περίπτωση μη συμμόρφωσης θα ανέρχεται σε έως και 0,05% του ΑΕΠ και θα σωρεύεται κάθε έξι μήνες μέχρι τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων.  Γενικά, θα συνεκτιμώνται όλοι οι σχετικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη συμμόρφωση του συγκεκριμένου κράτους-μέλους με τα κριτήρια του ελλείμματος ή/και του χρέους, όπως ο βαθμός των προκλήσεων όσον αφορά το δημόσιο χρέος, οι προοπτικές για την οικονομική ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα, το μέγεθος της απόκλισης των καθαρών πρωτογενών δαπανών, η πρόοδος στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων και, κατά περίπτωση, η αύξηση των αμυντικών δαπανών. Πιο συγκεκριμένα, προβλέπεται ειδική μεταχείριση των αμυντικών δαπανών, ώστε, αν ένα κράτος-μέλος έχει υψηλότερες επενδύσεις σε άμυνα σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο ή προβαίνει σε σημαντική αύξηση των επενδύσεών του στην άμυνα, οι δαπάνες αυτές δεν  θα  λαμβάνονται υπόψη για την υπαγωγή ή μη του κράτους-μέλους σε ΔΥΕ.

Δημογραφικό 2

Έχοντας αναφερθεί παραπάνω στο σοβαρό πρόβλημα του δημογραφικού και τα όσα έγραψε το Reuters. Πάμε σε ένα πρόσφατο άρθρο της Έφης Τριήρης στην Ναυτεμπορική:

Το δημογραφικό είναι πεπρωμένο; Το μέγεθος, η ανάπτυξη και η δομή του πληθυσμού μιας χώρας μπορεί να καθορίσει ενίοτε τον μακροπρόθεσμο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό ιστό της.

Αυτό σημαίνει ότι τα δημογραφικά στοιχεία μπορούν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στη διαμόρφωση πολύπλοκων προκλήσεων και ευκαιριών που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων αρκετών που σχετίζονται με την οικονομική ανάπτυξη.

Το θέμα ωστόσο είναι η συμβολή της παραγωγής και της κατανάλωσης στο ΑΕΠ μιας οικονομίας, δηλ. η μερίδα του πληθυσμού που δημιουργεί αξία. Ένας μεγαλύτερος πληθυσμός σημαίνει περισσότερους καταναλωτές και εργατικό δυναμικό, το οποίο με τη σειρά του ενισχύει την ανάπτυξη.

Επιπλέον, οι μακροχρόνιες δημογραφικές τάσεις τής κάθε χώρας θεωρούνται κρίσιμος παράγοντας λήψης επενδυτικών αποφάσεων, καθώς οι διεθνείς επενδυτές προτιμούν να επενδύουν σε χώρες με υψηλότερη γεννητικότητα, αφού προσβλέπουν σε μεγαλύτερη απορροφητικότητα νέων προϊόντων και υπηρεσιών.

Βέβαια, η αύξηση του πληθυσμού μπορεί να λειτουργήσει και ως δίκοπο μαχαίρι: παρέχει μεν μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων και μεγαλύτερη εν δυνάμει αγορά για τον μεταποιητικό τομέα, αλλά μπορεί να επιβαρύνει τον αγροτικό τομέα εάν δεν υπάρχουν τα απαραίτητα μέσα για αύξηση της παραγωγής τροφίμων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Σύμφωνα με μελέτες της Παγκόσμιας Τράπεζας, σε ορισμένες χώρες, όπως οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική), η αύξηση του πληθυσμού αποδείχθηκε ευεργετική. Παρ’ όλα αυτά, δεν υπάρχει μια κοινή συναίνεση αναφορικά με τη σχέση της αύξησης του πληθυσμού και την ανάπτυξη.

Σήμερα, ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται με τον πιο αργό ρυθμό από το 1950. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι οι κάτοικοι της Γης θα μπορούσαν να φτάσουν τα 8,5 δισεκατομμύρια το 2030, από 8 δισεκατομμύρια το 2022 και να αγγίξουν τα 9,7 δισεκατομμύρια το 2050 – παραμένοντας σε αυτό το σημείο έως να καταγραφεί νέα κορύφωση στα περίπου 11 δισεκατομμύρια τη δεκαετία του 2080, αριθμός που εκτιμάται ότι θα διατηρηθεί σταθερός μέχρι το 2100.

Οι πρωταθλήτριες

Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι περισσότερο από το ήμισυ της προβλεπόμενης αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού μεταξύ 2022 και 2050 θα συγκεντρωθεί σε οκτώ μόνο χώρες: το Κονγκό, την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, την Ινδία, τη Νιγηρία, το Πακιστάν, τις Φιλιππίνες και την Τανζανία.

Η Ινδία ξεπέρασε την Κίνα ως η πολυπληθέστερη χώρα του πλανήτη το 2023, καθώς ο πληθυσμός της Κίνας βαίνει μειούμενος.

Από την άλλη, 61 χώρες προβλέπεται να παρουσιάσουν μείωση του πληθυσμού τους έως το 2050. Περισσότερο από το ήμισυ των ανθρώπων που θα προστεθούν στον παγκόσμιο πληθυσμό την υπόλοιπη διάρκεια του αιώνα θα είναι στην υποσαχάριο Αφρική, περιοχή της οποίας το 60% των κατοίκων της θα είναι ηλικίας μικρότερης των 25 ετών. Ωστόσο, το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα των χωρών αυτών αντιστοιχεί στο ένα πέμπτο του παγκόσμιου μέσου όρου. Η PwC προβλέπει ότι σε πολλές αναδυόμενες οικονομίες η ανάπτυξη θα προέλθει από τη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού, την εκτίναξη της εγχώριας ζήτησης και του εργατικού δυναμικού, με την προϋπόθεση ωστόσο ότι θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις στην εκπαίδευση και να βελτιωθούν τα μακροοικονομικά θεμελιώδη μεγέθη προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι θέσεις εργασίας θα επαρκούν για να απορροφήσουν τον αυξανόμενο νέο πληθυσμό αυτών των κρατών. Κορυφαίο παράδειγμα η Ινδία, η πολυπληθέστερη χώρα του πλανήτη, με τον πληθυσμό της να ξεπερνά το 1,428 δισ., ελαφρώς υψηλότερα από το 1,425 δισ. της Κίνας, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ. Με τον μισό πληθυσμό σε ηλικία κάτω των 30 ετών, αναμένεται να αναδειχθεί στην ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία του πλανήτη τα επόμενα χρόνια. Ήδη, η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ασίας φιλοξενεί σχεδόν το ένα πέμπτο της ανθρωπότητας – περισσότερο από το σύνολο του πληθυσμού της Ευρώπης ή της Αφρικής ή της Αμερικής. Ενώ αυτό ισχύει προς το παρόν και για την Κίνα, η εικόνα αναμένεται να αλλάξει καθώς ο πληθυσμός της Ινδίας προβλέπεται να συνεχίσει να αυξάνεται και να αγγίξει το 1,668 δισ. μέχρι το 2050, όταν ο πληθυσμός της Κίνας προβλέπεται να συρρικνωθεί σε περίπου 1,317 δισ.

H ανάπτυξη της Ινδίας

Την ίδια στιγμή, το ινδικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 8,4% στο τέταρτο τρίμηνο του 2023 σε ετήσια βάση, ξεπερνώντας κατά πολύ τις προβλέψεις αναλυτών, ενώ για το σύνολο του οικονομικού έτους έως τα τέλη Μαρτίου η ανάπτυξη εκτιμάται στο 7,6%, χάρη στην εγχώρια ζήτηση, την κατανάλωση και τις επενδύσεις, που συμβάλλουν στο 70% της οικονομικής δραστηριότητας. Η χώρα αποτελεί την έκτη μεγαλύτερη καταναλωτική αγορά στον κόσμο και τον 14ο μεγαλύτερο εισαγωγό, με την αγορά λιανικής της να φθάνει την αξία του 1,17 τρισ. δολαρίων συνεισφέροντας πάνω από το 10% του ΑΕΠ της. Για τον λόγο αυτό η κυβέρνηση της Ινδίας προσπαθεί να κάνει τη χώρα κόμβο μεταποίησης και εξαγωγών, με κύριο όχημα την παροχή κινήτρων που συνδέονται με την παραγωγή. Η Ινδία είναι ο μεγαλύτερος παρασκευαστής γενόσημων φαρμάκων στον κόσμο και ο φαρμακευτικός τομέας της καλύπτει πάνω από το 50% της παγκόσμιας ζήτησης για εμβόλια.

Η Morgan Stanley προβλέπει ότι το μερίδιο του μεταποιητικού τομέα στο ΑΕΠ της θα αυξηθεί από 15,6% σήμερα στο 21% το 2031, με τα έσοδα από τη μεταποίηση να αναμένεται να τριπλασιαστούν από τα 447 δισ. στο 1,5 τρισ. δολάρια. Το μεγάλο πλεονέκτημα της Ινδίας, το χαμηλό εργατικό και μεταποιητικό κόστος, η προθυμία για νέες επενδύσεις, οι φιλικές προς το επιχειρείν πολιτικές και ο νεανικός πληθυσμός που έχει μεγάλη διάθεση για κατανάλωση.

Έως το 2030, η Ινδία θα αναδειχθεί στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, αφήνοντας πίσω της την Ιαπωνία και τη Γερμανία, σύμφωνα με την S&P, η οποία στηρίζει την πρόβλεψή της στο γεγονός πως το ινδικό ΑΕΠ θα αυξάνεται κάθε χρόνο κατά μέσο όρο 6,3% έως το 2030. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα θα γίνει μια οικονομία 7 τρισ. δολαρίων έως το 2030 από 3,7 τρισ. δολάρια που είναι σήμερα, με βάση εκτιμήσεις του ινδικού υπουργείου Οικονομικών. Η εκρηκτική αύξηση του πληθυσμού θα πιέσει την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι να δημιουργήσει θέσεις εργασίας για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που εισέρχονται στο εργατικό δυναμικό, καθώς εκατομμύρια απομακρύνονται από την αγροτική ζωή. Η μεσαία τάξη ανεβαίνει συνεχώς -από το 31% επί του συνολικού πληθυσμού σήμερα αναμένεται να φθάσει το 38% έως το 2031 και το 60% έως το 2047- δημιουργώντας το νέο κύμα ανάπτυξης.

Βιετνάμ: Αύξηση πλούτου

Το Βιετνάμ με αύξηση του πληθυσμού του σε άνω των 100 εκατ. κατοίκων -έχει τον τρίτο μεγαλύτερο πληθυσμό μεταξύ των χωρών της ΝΑ Ασίας- θα δει τον πλούτο του να αυξάνεται κατά 125% τα επόμενα 10 έτη, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων Henley & Partners. «Το Βιετνάμ αναδεικνύεται σε μια όλο και πιο δημοφιλή βάση παραγωγής για πολυεθνικές εταιρείες τεχνολογίας, αυτοκινητοβιομηχανίας, ηλεκτρονικών, ένδυσης και κλωστοϋφαντουργίας», φιλοξενώντας 19.400 εκατομμυριούχους, καθώς θεωρείται ως μια σχετικά ασφαλής χώρα σε σύγκριση με άλλες στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού. Η στρατηγική θέση της χώρας -που μοιράζεται χερσαία σύνορα με την Κίνα, ενώ βρίσκεται κοντά σε σημαντικές θαλάσσιες εμπορικές οδούς-, το χαμηλό κόστος εργασίας και οι υποδομές που υποστηρίζουν τις εξαγωγές έχουν μετατρέψει το Βιετνάμ σε κορυφαίο προορισμό για διεθνείς επενδύσεις, αναφέρει η McKinsey, παρότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ επιβραδύνθηκε κοντά στο 5% πέρσι, από 8% του 2022, λόγω της εξασθενημένης παγκόσμιας ζήτησης. Και το Βιετνάμ διαθέτει μια ταχέως αναπτυσσόμενη καταναλωτική αγορά, καθώς η μεσαία τάξη διευρύνεται.

Ανερχόμενη δύναμη

Ανερχόμενη δύναμη και η Ινδονησία, η οποία με έναν πληθυσμό που αυξήθηκε πάνω από τα 279 εκατ. κατοίκους, εκπροσωπώντας το 3,5% του παγκόσμιου πληθυσμού, φιλοδοξεί τα επόμενα χρόνια να μετατραπεί σε παγκόσμιο κέντρο ηλιακών πάνελ, καθώς διαθέτει από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα νικελίου και κοβαλτίου στον κόσμο. Αυτό θα μπορούσε να τη βοηθήσει να αναρριχηθεί και στην παγκόσμια αλυσίδα βιομηχανίας μπαταριών και ηλεκτρικών οχημάτων. «Χωρίς το νικέλιο της Ινδονησίας δεν θα υπάρξει ενεργειακή μετάβαση», έχουν δηλώσει ειδικοί του χώρου.

Ωφελημένο το Μεξικό

Το Μεξικό έχει επίσης ωφεληθεί τα μέγιστα από τη μετεγκατάσταση επιχειρήσεων από τις ΗΠΑ με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια παραγωγική έκρηξη στα πάντα, από ηλεκτρικά οχήματα έως προψημένα προϊόντα, χάρη στο φθηνότερο εργατικό δυναμικό. Πέρσι αναπτύχθηκε με ρυθμό 3% και φέτος οι προβλέψεις κυμαίνονται από 2,5% έως 3,5%. Ο πληθυσμός του Μεξικού ξεπέρασε τα 130 εκατ. κατοίκους πέρσι και αναμένεται να φθάσει περίπου τα 150 εκατ. έως το 2030.

Η Τουρκία ως πύλη

Από κοντά και η Τουρκία ως σημαντικό μεταποιητικό κέντρο, το οποίο επιλέγεται από κορυφαίους κατασκευαστές καταναλωτικών αγαθών και αυτοκινήτων, βιομηχανίες αεροναυπηγικής και εταιρείες ένδυσης, ενώ την ίδια στιγμή η Κίνα έχει μετατρέψει την Τουρκία σε πύλη προς τη Δύση και σε μεταποιητικό εταίρο λόγω του χαμηλού εργατικού κόστους. Το μερίδιο της μεταποίησης ως προς το ΑΕΠ αυξήθηκε από το 19% το 2020 σε περισσότερο από 23% το 2023.

Η τουρκική οικονομία του 1,1 τρισ. δολαρίων αναπτύχθηκε με ρυθμό 4,5% πέρσι, λιγότερο μεν από το 5,5% το 2022, αλλά πολύ περισσότερο από ό,τι προβλεπόταν, παρά τη μεγάλη αύξηση των επιτοκίων. Ενώ η οικονομία ισορροπεί σε χαμηλότερες ταχύτητες, αναπτύσσεται επί 14 συναπτά τρίμηνα και αυτό χάρη στην ανθεκτικότητα των καταναλωτικών δαπανών. Παράλληλα, ο πληθυσμός της Τουρκίας αυξήθηκε κατά 92.824 κατοίκους σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα και έφθασε το 2023 τα 85,37 εκατομμύρια κατοίκους. Σύμφωνα δε με τις προβλέψεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, το 2050 ο πληθυσμός της Τουρκίας θα πλησιάζει τα 100 εκατ. κατοίκους, σχεδόν 13 εκατ. περισσότερους από αυτούς που διαθέτει σήμερα. Οι προβλέψεις δημιουργούν τεράστιες νέες ανάγκες για την Τουρκία να αυξήσει την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της αγροτικής οικονομίας και το ΑΕΠ για έναν λαό περίπου 100 εκατ. κατοίκων, τη στιγμή μάλιστα που το 15,2% του πλη- θυσμού αποτελείται από νέους στην ηλικιακή ομάδα 15-24 ετών.

Στο μεταξύ, αφρικανικές χώρες όπως Νιγηρία, Κένυα, Τανζανία, αρχίζουν να παρουσιάζουν κάποια ανάπτυξη, καθώς για πρώτη φορά στην ιστορία τους δεν δίδουν «αφιλοκερδώς» τα προϊόντα τους, όπως γινόταν εδώ και πολλά χρόνια όταν οι μεγάλες δυνάμεις -πρώην αποικιοκράτες- απομυζούσαν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές τους. Ταυτοχρόνως, Κινέζοι κάνουν επενδύσεις στην Αφρική, κατασκευάζοντας σημαντικές υποδομές, όπως δρόμους και λιμάνια, για πολιτικούς λόγους, και αυτό έχει φέρει κάποια ανάπτυξη στην περιοχή.

Η ταχύτητα της Κίνας

Από την άλλη, η Κίνα είδε τον ρυθμό ανάπτυξης να κατεβάζει ταχύτητα στο 5,2% πέρσι, παρότι «έπιασε» τον κυβερνητικό στόχο, γεγονός που αποδίδεται στην κρίση της αγοράς ακινήτων, στην εξασθενημένη καταναλωτική ζήτηση και στην κάμψη της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης. Οι εξαγωγές, κινητήριος δύναμη της κινεζικής οικονομίας, υποχώρησαν πέρσι για πρώτη φορά από το 2016.

Από την άλλη, ο πληθυσμός της Κίνας μειώθηκε το 2023 για δεύτερο διαδοχικό έτος, καθώς το ιστορικό χαμηλό ποσοστό γεννήσεων και το κύμα θανάτων από τον Covid-19 οδήγησε τον πληθυσμό στο 1,409 δισ. κατοίκους. Τα νούμερα αυτά εντείνουν τις ανησυχίες ότι οι προοπτικές ανάπτυξης της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη επισκιάζονται εξαιτίας του μικρότερου αριθμού εργαζομένων και καταναλωτών, ενώ το αυξανόμενο κόστος υγειονομικής περίθαλψης των ηλικιωμένων και των συνταξιοδοτικών παροχών ασκεί μεγαλύτερη πίεση στις υπερχρεωμένες τοπικές κυβερνήσεις. Ωστόσο, το Πεκίνο προχωρά σε αλλεπάλληλα μέτρα για να αναθερμάνουν την οικονομία και τις επενδύσεις, για να συνεχίσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία και γεωπολιτική και τα επόμενα έτη.

Η «Τίγρης της Ασίας»

Η Ταϊλάνδη, που αναπτυσσόταν μόλις πριν από λίγες δεκαετίες με άλματα και είχε ονομαστεί η επόμενη «Τίγρης της Ασίας» για τους διψήφιους ρυθμούς ανάπτυξης ή το «Ντιτρόιτ της Ανατολής», επειδή οι παγκόσμιες αυτοκινητοβιομηχανίες έριξαν πολλά χρήματα στην αγορά της, έχει μείνει σήμερα πίσω. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Κίνας, για παράδειγμα, έχει ξεπεράσει αυτό της Ταϊλάνδης τα τελευταία χρόνια και θα μπορούσε σύντομα να είναι διπλάσιο: στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνουν την Κίνα στα 12.720 δολάρια έναντι 6.909 δολαρίων για την Ταϊλάνδη το 2022.

Η εξέλιξη αυτή συμπίπτει με διάφορους πολιτικούς λόγους, αλλά και με το γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχει μειωθεί ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού εξαιτίας της πτώσης των ποσοστών των γεννήσεων, οι οποίες οδήγησαν σε μείωση του ποσοστού των νέων στον πληθυσμό.

Κλείδωσε η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στην Άγκυρα

Όπως τώρα έγραφε και ο Βηματοδότης: Ησυζήτηση που είχαν μακριά από κάμερες στο περιθώριο της συνόδου υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ, οι κκ. Γερπατερίτης και Φιντάν, οριστικοποίησε την επίσκεψη Μητσοτάκη στην Άγκυρα.

Θα γίνει στα μέσα Μαΐου και Αθήνα και Άγκυρα εργάζονται ώστε η συνάντηση αυτή να έχει κάποιο αποτέλεσμα, έστω και σε θέματα χαμηλής πολιτικής, ή θετικής ατζέντας. Όπως μου έλεγαν διπλωμάτες του υπουργείου Εξωτερικών να μην περιμένουμε ακόμα χρονοδιαγράμματα για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα δηλαδή την πορεία προς το Δικαστήριο της Χάγης (είναι πολύ νωρίς), αφού η συζήτηση για τέτοια θέματα θα γίνει όταν ωριμάσουν οι συνθήκες.

Οι διαφωνίες παραμένουν, τίποτα από τα σοβαρά θέματα και τις διεκδικήσεις έχει αλλάξει, ίσως πέραν των μηδενικών πτήσεων στο Αιγαίο από τα τουρκικά αεροσκάφη.

Έτσι η συζήτηση με την Τουρκία θα ξεκινήσει σε επίπεδο διαδικαστικό με το να τεθεί το πλαίσιο της συζήτησης, το οποίο περιλαμβάνει τις βασικές παραδοχές, τα χρονοδιαγράμματα, τον τρόπο με τον οποίο θα προσεγγίσουν Αθήνα και Άγκυρα τα ζητήματα καθώς επίσης και τα πρόσωπα τα οποία θα συμμετέχουν στον διάλογο αυτό. Θα είναι όμως ευκαιρία για να επιβεβαιωθεί το καλό κλίμα στις διμερείς σχέσεις, αλλά και να εμπεδωθεί η ελληνοτουρκική συνεργασία στο προσφυγικό. Είναι πολύ πιθανό ο Πρωθυπουργός να επισκεφθεί και την Καππαδοκία και τα -κατά Σεφέρη- «πετροκομμένα» μοναστήρια της και τον ελληνικό πολιτισμό της. Εκεί, έμαθα ότι ζήτησε να κάνει και μια βόλτα με το αερόστατο.