"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 11/09/23

Τεράστιο κόστος

Όταν πριν λίγο καιρό ερωτηθήκαμε για το κόστος των πυρκαγιών είχαμε πει πως αν και μεγάλο για την ελληνική οικονομία. Και πως αν και γενικά το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής θα στοιχίσει πολλά στην ελληνική οικονομία τα επόμενα χρόνια (υπάρχει και σχετική έκθεση της ΤτΕ την οποία έχουμε δημοσιεύσει αρκετές φορές). Είναι διαχειρίσιμο. Θα πούμε και πάλι το ίδιο για το ζήτημα των τελευταίων τρομερών πλημμυρών, αν και πλέον ο λογαριασμός αυξάνεται επικίνδυνα πολύ. Αυξάνεται σε νούμερα που ναι μεν με τη βοήθεια της Ευρώπης, μπορεί η χώρα μας να το αντιμετωπίσει. Ωστόσο με δεδομένο πως οι φυσικές καταστροφές θα συνεχιστούνε, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο ακούγονται.  

Είναι χαρακτηριστικό πως σταθμίζοντας τα όλα, μιλάμε για ένα κόστος που μπορεί να φτάσει ακόμη και 3δις ευρώ και αυτό μέσα στη διάρκεια μερικών μηνών. Και πιθανόν όλα αυτά μην σταθμίζοντας τη ζημία που γίνεται μακροπρόθεσμα στην παραγωγή της χώρας. Μόνο το κόστος της καταστροφής 1.500.000 στρεμμάτων από τις πυρκαγιές, οι εκτιμήσεις λένε πως φτάνει περίπου 1δις ευρώ, ένα κόστος που σταθμίζοντας τις μέσο-μακροπρόθεσμες επιπτώσεις μπορεί και αυτό να αυξάνεται.  

Τώρα λαμβάνοντας υπόψη και το κόστος των πρωτοφανών πλημμυρών, το κόστος πραγματικά ξεφεύγει. Είναι χαρακτηριστικό πως για την αποκατάσταση των ζημιών που προκάλεσαν πυρκαγιές και πλημμύρες από το 2020 μέχρι και το 2022 το Δημόσιο κατέβαλε συνολικά 2,3δις ευρώ, με ένα πολύ μεγάλο μέρος να καλύπτει την αποκατάσταση υποδομών, ενώ στον φετινό προϋπολογισμό υπάρχει εγγεγραμμένο κονδύλι για την κάλυψη των ζημιών από φυσικές καταστροφές ύψους 1 δισ. ευρώ, πόσο το οποίο κατά πολύ έχει ξεπεραστεί, με όλα να δείχνουνε πως θα χρειαστεί επιπρόσθετος προϋπολογισμός. Γενικά επαναλαμβάνουμε πως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, ειδικά όταν μιλάμε για μια τόσο μικρή οικονομία και με όλα να δείχνουνε πως τα πράγματα τα επόμενα χρόνια θα παραμείνουνε πολύ δύσκολα και πιθανόν να γίνουνε ακόμη δυσκολότερα.  

Χαρακτηριστικές δηλώσεις

Και πάμε σε μερικές χαρακτηριστικές δηλώσεις. Μπορεί να ξεπεράσει τα 2 δισ. ευρώ το κόστος από την καταστροφική επιδρομή της κακοκαιρίας Daniel, δήλωσε ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ, καθηγητής Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, Ευθύμης Λέκκας. Αν και αυτή τη στιγμή δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ακριβής εκτίμηση, εντούτοις η αρχική εκτίμηση ήταν ότι δεν αποκλείεται να αγγίξει ακόμη και το 1 δισ. ευρώ.

Ωστόσο ο κ, Λέκκας, μιλώντας την Παρασκευή στην ΕΡΤ, είπε ότι θα ξεπεράσει το κόστος από τις καταστροφές που προκάλεσε ο σεισμός του 1999, που ήταν το μεγαλύτερο έως τώρα στη χώρα και δεν αποκλείεται, όπως είπε, να φτάσει τα 2 δισ. ευρώ.

Μολονότι ακόμα είναι νωρίς για αποτίμηση, πρόκειται για τεράστιο ποσό αν υπολογίσει κάποιος την καταστροφική μανία και τους «τόνους λάσπης που έχουν αποτεθεί πάνω στον κάμπο της Θεσσαλίας» και σε άλλες περιοχές, «με αποτέλεσμα το έδαφος να μην είναι πια γόνιμο για αγροτική παραγωγή», εξήγησε. Πέρα από τις «ζημιές που έχουν γίνει ήδη, αν σκεφτεί κάποιος το βαμβάκι το οποίο κανονικά θα το μάζευαν σε λίγο καιρό» και έχει τώρα βουλιάξει στη λάσπη.

Μιλώντας για τις φυσικές καταστροφές που θα είναι πλέον όλο και πιο συχνές, τόνισε ότι «θα πρέπει να ενισχυθούν οι υποδομές και ο τρόπος αντιμετώπισης ακραίων καταστάσεων».

«Υπάρχει πολύ μεγάλη ένταση στα φαινόμενα. Είναι ακραία. Έχουν και διάρκεια, αλλά καταλαμβάνουν και πολύ μεγάλη γεωγραφική περιοχή. Μέσα από αυτή την οπτική ουσιαστικά τεκμηριώνεται αυτό που υποθέταμε από το 2015», πρόσθεσε μιλώντας για την κλιματική κρίση.

Όπως είπε, «τα φαινόμενα εναλλάσσονται με πολύ γρήγορο ρυθμό. Οι πυρκαγιές ακολουθούνται σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα από πλημμυρικά φαινόμενα και βλέπουμε σε εξέλιξη αυτό το πρωτόγνωρο φαινόμενο», που όπως τόνισε συνοδεύεται από έντονες διαβρώσεις, κατολισθήσεις και μεταφορές τεράστιων όγκων στερεάς ύλης.

«Μέσα στον Βόλο ουσιαστικά εγκαταστάθηκαν 150 εκατομμύρια τόνοι νερού και λάσπης σε μία μέρα μόνο. Είναι αδύνατο ουσιαστικά να παραλάβουν οι υποδομές όλο αυτό τον όγκο», σχολίασε ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ.

Κλιματική αλλαγή - κόστος

Αναφερθήκαμε παραπάνω στην ΤτΕ και τα όσα είχε πει για την κλιματική αλλαγή και το κόστος στη χώρα μας. Ας τα θυμίσουμε πιο αναλυτικά. Στα 700 δισεκατομμύρια λοιπόν θα φθάσει το κόστος της κλιματικής αλλαγής για τη χώρα μας μέχρι το 2100, είχε δηλώσει πριν από περίπου 2 χρόνια, ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννης Στουρνάρας, στην Ακαδημία Αθηνών, παρουσία του επικεφαλής της σχετικής έκθεσης της ΤτΕ και γενικού γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών, Χρήστο Ζερεφό, του πρώην πρωθυπουργού Παναγιώτη Πικραμμένου και του Ακαδημαϊκού Κώστα Συνολάκη.

Συγκεκριμένα θυμίζουμε:

Όπως εξήγησε, το κόστος αυτό έχει υπολογιστεί σε σταθερές τιμές με βάση τη σχετική Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας, και με βάση το αρνητικό σενάριο μη ανάληψης πρωτοβουλιών, με καταστροφικές συνέπειες.

Ο κ. Στρουρνάρας, μιλώντας στο πλαίσιο του Οικονομικού Φόρουμ Δελφών, χαρακτήρισε την κλιματική αλλαγή ως το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό, οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, ενώ έκανε λόγο για έως τώρα αποτυχία της αγοράς στην αντιμετώπισή του, καθώς οι αγορές δεν «βλέπουν» τόσο μπροστά όπως χαρακτηριστικά ανέφερε.

Εκτίμησε δε, ότι πρόκειται να αποτελέσει, σε περίπτωση μη δράσης, την «μητέρα όλων των αποτυχιών της αγοράς».

«Οι Κεντρικές Τράπεζες του κόσμου έχουμε δημιουργήσει ένα παγκόσμιο δίκτυο για το πρασίνισμα της οικονομίας», ανέφερε και επεσήμανε την ανάγκη παροχής κινήτρων και αντικινήτρων για ώθηση σε δραστηριότητες που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής όπως η διείσδυση των ΑΠΕ, με ταυτόχρονη αποθάρρυνση δραστηριοτήτων και μορφών ενέργειας που προκαλούν την έκλυση αερίων του θερμοκηπίου».

Όπως εξήγησε ο κ. Στουρνάρας, «οι αλλαγές στο κλίμα αλλάζουν τις τιμές και οι συναρτήσεις αντίδρασής μας πλέον οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη αυτή την κλιματική αλλαγή».

Όπως είπε, πλέον αγοράζουμε στοιχεία ενεργητικού, με προϋποθέσεις ταξονομίας με βάση την πράσινη ανάπτυξη, ενώ με την εποπτεία των τραπεζών μπορούμε να επηρεάσουμε την κίνηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Όσον αφορά τις εθνικές κυβερνήσεις, ο κ. Στουρνάρας ξεκαθάρισε ότι σε αυτή τη μάχη έχουν τον πρώτο λόγο και ότι καλούνται να κινηθούν με χρήση φόρων, επιδοτήσεων και κυρίως επενδύσεων, επισημαίνοντας επίσης ότι το μέγιστο ποσό των 750 δισεκ του NextGenerationEU πρόκειται να διατεθεί για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Τέλος, ο κεντρικός τραπεζίτης επεσήμανε ότι τα μεγαλύτερα στοιχεία ενεργητικού του κόσμου ανήκουν στις λεγόμενες “καφέ” εταιρείες και τόνισε την ανάγκη μίας περιόδου προσαρμογής και παροχής κινήτρων για την αποφυγή της πτώχευσης των εν λόγω εταιρειών.

Απ΄ την πλευρά του ο πρώην πρωθυπουργός και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γ. Πικραμμένος, εκτίμησε ότι σύντομα η χώρα μας θα αποκτήσει τον πρώτο εθνικό κλιματικό νόμο με την ευρύτερη δυνατή συναίνεση.

O κ. Πικραμμένος τόνισε ότι το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα για την προστασία του περιβάλλοντος είναι απολύτως επαρκές, ωστόσο, όπως είπε απαιτούνται επιπλέον κυρώσεις για μη συμμόρφωση.

Επικαλέστηκε επίσης τις Συνταγματικές προβλέψεις σε σχέση με τις ευθύνες του κράτους και των πολιτών, τόσο για το φυσικό όσο και για το πολιτιστικό περιβάλλον, και επεσήμανε τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης και του πρωθουπουργού για τη μείωση των ρύπων. με χαρακτηριστικά παραδείγματα την απολιγνιτοποίηση, τη διείσδυση των ΑΠΕ, και την εφαρμογή του σχεδίου Ελλάδα 2.0.

«Ζούμε σε μία ενδιαφέρουσα αλλά και επικίνδυνη εποχή, όπου εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής αποψύχονται παλαιωμένοι ιοι, και ενδεχομένως κάποιες από τις πανδημίες να συνδέονται και με αυτό», τόνισε απ΄ την πλευρά του ο διακεκριμένος Ακαδημαϊκός, και γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών Χρήστος Ζερεφός, επισημαίνοντας το γεγονός ότι στη Σιβηρία παρατηρήθηκαν θερμοκρασίες που έφθασαν τους 38ο C.

Ο κ. Ζερεφός επικεντρώθηκε στην έλλειψη παιδείας σε παγκόσμιο επίπεδο, όσον αφορά τις δυσκολίες στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Ειδικότερα, όσον αφορά τη χώρα μας, εκτίμησε ότι στα προσεχή ενεργειακά «Εμιράτα» του πλανήτη θα έχει εξέχουσα θέση η Ελλάδα, εξαιτίας του δυναμικού της σε ΑΠΕ, ωστόσο τόνισε την ανάγκη ορθής διαχείρισης των φυσικών πόρων, όπως το νερό, αλλά και την προστασία του φυσικού πλούτου.

«Μπαίνουμε σε έναν καινούριο αιώνα με λιγότερες εκπομπές του άνθρακα. Αν συνεχίσουμε έτσι ο πλανήτης θα ασφυκτιά. Είναι πλέον έντονα ορατές οι μεταβολές. Η ίδια η φύση θα μας αναγκάσει να αναλάβουμε δράση», ανέφερε χαρακτηριστικά ο διεθνούς φήμης καθηγητής.

«Προετοιμάζουμε τις εθνικές θέσεις για τον ελληνικό κλιματικό νόμο, καθώς η κλιματική αλλαγή πρόκειται για τη μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα», ανέφερε απ΄ την πλευρά του ο Ακαδημαϊκός και πρόεδρος της Ειδικής Επιτροπής για την Αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής Κώστας Συνολάκης. Εξέφρασε δε, την αισιοδοξία ότι στην Ελλάδα μπορούμε όλοι να συνεργαστούμε και να έχουμε έναν από τους καλύτερους κλιματικούς νόμους στην Ευρώπη, ενώ επεσήμανε το σημαντικό ρόλο της χώρας μας στην ΕΕ όσον αφορά τις κλιματικές πρωτοβουλίες.

Τέλος ο κ. Συνολάκης ως κυρίαρχο πρόβλημα ανέφερε την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, η οποία θα προκαλέσει σοβαρή διάβρωση στις παραλίες μας, όπως εκτίμησε ο καθηγητής και συμπλήρωσε ότι πρέπει να εμπλουτίσουμε τις παραλίες, να αρχίσουμε να τις φαρδαίνουμε, να έχουμε έναν μεγαλύτερο προφυλακτήρα, έτσι ώστε με τους ακραίους κυματισμούς που έρχονται με την κλιματική αλλαγή, να προστατεύσουμε τις κατοικημένες περιοχές στην ξηρά και τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες.

Ευρώπη

Να κλείσουμε με μια διαφορετική είδηση, που περιττό να πούμε πόσο προβληματίζει όταν αυτά τα νούμερα παρουσιάζονται στον αναπτυγμένο κόσμο, στην εύρωστη κατά τα άλλα Ευρώπη. Εκατομμύρια Ευρωπαίοι στερούνται βασικών αγαθών όπως η υγειονομική περίθαλψη και η διατροφή για οικονομικούς λόγους, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας νέας έρευνας που δημοσίευσε προσφάτως (6 Σεπτεμβρίου) η Ipsos και η γαλλική φιλανθρωπική οργάνωση Secours Populaire.

Σχεδόν ένας στους τρεις Ευρωπαίους (29%) δηλώνει ότι ζει σε επισφαλείς συνθήκες, παρά το γεγονός ότι ο ετήσιος πληθωρισμός στην ευρωζώνη μειώθηκε στο 5,5% από 6,1% πριν από έξι μήνες, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Secours Populaire και της Ipsos.

«Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η κατάσταση είναι πολύ ανησυχητική, ακόμη και αν ο πληθωρισμός έχει επιβραδυνθεί το 2023. Η εκτεταμένη στέρηση αναδύεται μεταξύ των μεσαίων τάξεων», αναφέρει το δελτίο τύπου.

Οι ερωτηθέντες προέρχονται από 10 ευρωπαϊκές χώρες: Γαλλία, Ελλάδα, Μολδαβία, Ηνωμένο Βασίλειο, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σερβία, Ιταλία, Πολωνία και Γερμανία.

Περισσότεροι από ένας στους δύο Ευρωπαίους (51%) από τις χώρες αυτές στερούνται καλής υγείας, θέρμανσης ή/και τροφής τους τελευταίους έξι μήνες, προσθέτει η έρευνα.

Όσον αφορά την υγεία, περισσότεροι από το ένα τρίτο των Ευρωπαίων δηλώνουν ότι έχουν μείνει χωρίς ιατρική περίθαλψη επειδή δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα ή επειδή προσπαθούσαν να εξοικονομήσουν χρήματα.

«Το ζήτημα της υγείας είναι παρόμοιο με το ζήτημα των τροφίμων: οι άνθρωποι παραιτούνται από τα απαραίτητα και αυτό είναι ένας πολύ ανησυχητικός δείκτης», προειδοποίησε ο Sébastien Thollot, εθνικός γραμματέας της Secours Populaire, σε συνέντευξή του στη EURACTIV.

Ωστόσο, ο αριθμός για την πρόσβαση στην υγεία διαφέρει από χώρα σε χώρα: Το 41% των Ρουμάνων, των Σέρβων και των Πολωνών ανησυχούν, σε σύγκριση με το 22% των Βρετανών και το 21% των Γερμανών. Η Γαλλία και η Ιταλία (37%) και η Ελλάδα και η Πορτογαλία (36%) έχουν παρόμοια ποσοστά.

Τα παιδιά πλήττονται επίσης, καθώς το 36% των γονέων δεν μπορούν να καλύψουν βασικές ανάγκες, όπως τρόφιμα, δίδακτρα σχολείου, υγειονομική περίθαλψη ή ρουχισμό.

Ελλάδα και Μολδαβία

Ενώ τα προβλήματα ανασφάλειας επηρεάζουν όλες τις χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, ανεξάρτητα από τον πλούτο ή το ΑΕΠ, η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική στην Ελλάδα και στην υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ χώρα, τη Μολδαβία, δήλωσε ο Thollot της Secours Populaire.

Σχεδόν οι μισοί Έλληνες και Μολδαβοί αισθάνονται ότι ζουν σε ιδιαίτερα ανησυχητικές οικονομικές και υλικές συνθήκες.

Για να καλύψουν τις ανάγκες τους, το 60% των Ελλήνων και το 70% των Μολδαβών βασίζονται σε φίλους και συγγενείς που τους δανείζουν ή τους δίνουν χρήματα.

Επιπλέον, το 75% των Ελλήνων και το 67% των Μολδαβών περιορίζουν τα ταξίδια για να εξοικονομήσουν τα έξοδα μεταφοράς.

«Πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, το βιοτικό επίπεδο στη Μολδαβία ήταν ήδη πολύ χαμηλό», δήλωσε ο Thollot.

«Όσον αφορά την Ελλάδα, η κρίση του 2008 είχε σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομία της», πρόσθεσε.

Ένα πιθανό σχέδιο δράσης της ΕΕ;

Η Γαλλία συγκαταλέγεται επίσης μεταξύ των χωρών που επηρεάζονται από το κύμα αβεβαιότητας που σαρώνει σήμερα την Ευρώπη.

Σύμφωνα με την έρευνα, το 58% των Γάλλων φοβάται ότι θα υποπέσει σε φτώχεια βραχυπρόθεσμα, ενώ το 45% θεωρεί δύσκολη την πληρωμή ορισμένων ιατρικών εξόδων.

Ως απάντηση στην αυξανόμενη μάστιγα του, η Γαλλίδα υπουργός Αλληλεγγύης και Οικογένειας Aurore Bergé ανακοίνωσε την Τρίτη (5 Σεπτεμβρίου) χρηματοδότηση ύψους 156 εκατομμυρίων ευρώ για τις ενώσεις επισιτιστικής βοήθειας.

«Ο πληθωρισμός πλήττει κυρίως τους πιο ευάλωτους, τις οικογένειες με χαμηλό εισόδημα, τους φοιτητές, τους ηλικιωμένους και τα παιδιά μας», δήλωσε η Bergé σε δελτίο τύπου. «Είμαστε στο πλευρό τους για να καταπολεμήσουμε την επισφάλεια και να στηρίξουμε τις ενώσεις που τους βοηθούν καθημερινά», πρόσθεσε.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον Thollot, η πολιτική ευθύνη είναι τόσο «εθνική» όσο και «ευρωπαϊκή».

Ως εκ τούτου, το φιλανθρωπικό ίδρυμα Secours Populaire δήλωσε ότι θα ήθελε να δει το περίγραμμα ενός σχεδίου δράσης της ΕΕ παρόμοιο με το πρόγραμμα REACT-EU ύψους 47,5 δισεκατομμυρίων ευρώ που δημιουργήθηκε για την αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών ζημιών που προκάλεσε η πανδημία.

«Χρειαζόμαστε μια ισχυρή πολιτική απάντηση από την ΕΕ», πρόσθεσε η Secours Populaire.

Αν και τα συνολικά αποτελέσματα δεν είναι πολύ αισιόδοξα, η μελέτη καταλήγει με μια ελπιδοφόρα ένδειξη: Παρά τις δυσκολίες, το 76% των Ευρωπαίων είναι διατεθειμένοι να εμπλακούν προσωπικά για να βοηθήσουν τους πιο μειονεκτούντες.