"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 12/01/23

Έξοδος στις αγορές

Θα ξεκινήσουμε με το ζήτημα της εξόδου της χώρας στις αγορές, όπου από όλες τις επίσημες πλευρές επιβεβαιώνεται πως είναι θέμα χρόνου μια έξοδος στις αγορές. Συγκεκριμένα και όπως αναφέρονταν και στα χθεσινά δημοσιεύματα, θα είναι η πρώτη έξοδος για το 2023, όλα αυτά με τα βλέμματα στραμμένα στις αξιολογήσεις των οίκων και τις συζητήσεις για την επενδυτική βαθμίδα.

Με βάση πάντα τις πληροφορίες, το πιθανότερο είναι η έξοδος να γίνει τις τελευταίες ημέρες του μήνα και συγκεκριμένα κάπου στις 25 με 27 του μήνα. Πάντα με βάση τις πληροφορίες, μιλάμε για ένα 10ετές ομόλογο, από 2 ως 2,5δις ευρώ, θυμίζοντας πως το επίσημο δανειακό πρόγραμμα για φέτος είναι στα 7δις ευρώ.

Για όποιον δεν το έχει προσέξει…

Να σχολιάσουμε σε αυτό το σημείο κάτι. Ας κρατήσουμε πως ο ΟΟΣΑ στην τελευταία του έκθεση για την ελληνική οικονομία επί της ουσίας ζητάει την κατάργηση του κοινωνικού τιμολογίου, ζητώντας παράλληλα να μπει φρένο στις αυξήσεις του κατώτατου μισθού.  Όλα αυτά κάνοντας αναφορές στην ανάγκη, σχετικά υψηλών πλεονασμάτων (είχαμε αναφερθεί χθες). Και όλα αυτά, όταν δειλά – δειλά τους τελευταίους μήνες, ο ένας μετά τον άλλο ευρωπαίο αξιωματούχο λένε πως πρέπει σιγά – σιγά η χώρα να επιστρέψει στα υψηλά πλεονάσματα. Τι θέλουμε να πούμε τώρα. Ότι με την πανδημία να έχει επίσημα τελειώσει (αν και θεωρητικά ποτέ κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να συμβεί). Έχουμε πει και κυρίως το έχουνε πει και επίσημα οι θεσμοί, πως πλησιάζει η ώρα που θα ζητηθεί από τη χώρα μας, η επιστροφή στα υψηλά πλεονάσματα, από το 2024.  Και για πολλοστή φορά θα το επαναλάβουμε πως αυτό θα είναι μια εξαιρετική δύσκολη υπόθεση, με μεγάλους κινδύνους.

Αγορά ενέργειας …..

Και όσον αφορά τον ΟΟΣΑ, αρκετά ενδιαφέροντα ήτανε τα όσα έγραψε για την αγορά ενέργειας. Συγκεκριμένα:

Τον «πρωταθλητισμό» της Ελλάδας στις χονδρεμπορικές τιμές ενέργειας επισημαίνει στην έκθεσή του που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα ο ΟΟΣΑ, με τον Οργανισμό να προειδοποιεί ότι δύσκολα οι τιμές θα υποχωρήσουν. Στην έκθεση αναφέρεται μεταξύ άλλων πως «οι χονδρεμπορικές τιμές ρεύματος είναι σε γενικές γραμμές υψηλότερες στη Ελλάδα σε σχέση με τις άλλες χώρες του Οργανισμού και ήταν μεταξύ των υψηλότερων στην Ευρώπη κατά το ράλι των τιμών ενέργειας την περίοδο 2021-2022».

Ο ΟΟΣΑ αποδίδει αυτό το φαινόμενο στην υψηλή εξάρτηση της ηλεκτροπαραγωγής από το φυσικό αέριο και κάνει λόγο για «σειρά παραγόντων που μπορούν να διατηρήσουν τις τιμές σε υψηλά επίπεδα στο ορατό μέλλον, παρότι σε βάθος χρόνου μια επιτυχημένη ενεργειακή μετάβαση μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερες τιμές ενέργειας…».

Ενδιαφέρον άρθρο

Tον τελευταίο καιρό μένουμε στο ζήτημα των μισθών στη χώρα μας και την ανάγκη να αυξηθούνε. Επί του ζητήματος των μισθών - εργασιακών ένα αρκετά ενδιαφέρον άρθρο έγραψε στην Ημερησία Ο δικηγόρος - εργατολόγος, Γιάννης Καρούζος, με χαρακτηριστικό τίτλο: “Το κρίσιμο 2023 για τους μισθούς και η «αχίλλειος πτέρνα» της Ελλάδας”.

Στο άρθρο λοιπόν αναφέρονταν τα ακόλουθα:

Το κρίσιμο 2023, που θα είναι αναμφισβήτητα «έτος μισθών», βρίσκει την Ελλάδα σε μια έρημο αναφορικά με τις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Την ώρα που το μεγάλο στοίχημα στις δυτικές κοινωνίες δεν είναι άλλο από τις επαρκείς αυξήσεις των μισθών - ιδιαίτερα για τους πλέον ευάλωτους - καθώς ο πληθωρισμός, που δεν λέει να κοπάσει, ροκανίζει τα εισοδήματα των εργαζομένων -  στην Ελλάδα η κάλυψη των μισθωτών από συλλογικές συμβάσεις παραμένει χαμηλά.

Η μεγάλη περιπέτεια των μνημονίων που οδήγησε, εν πολλοίς, στην αποδιάρθρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και αποδυνάμωσε την ισχύ των συλλογικών συμβάσεων – μια πορεία είναι η αλήθεια που είχε ξεκινήσει μάλλον νωρίτερα μέσα από την κλιμακούμενη απαξία για πλευρές του συνδικαλισμού που έμεναν απομονωμένες από την πραγματικότητα – δεν έχει «επουλωθεί».

Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (2018) καταδεικνύουν πως το ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές διαπραγματεύσεις στην Ελλάδα είναι αξιοσημείωτα χαμηλό. Το 2018 ήταν 25,8%, κοντά στο αντίστοιχο ποσοστό της Λετονίας και της Σλοβακίας.

Στις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης τα ποσοστά κάλυψης των εργαζομένων από μισθούς που προκύπτουν από συλλογικές συμβάσεις ξεπερνούν συχνά το 70%. Μάλιστα, το επίπεδο της Ελλάδας υπολείπεται κατά 54,2 ποσοστιαίες μονάδες από το στόχο που έχει θέσει η Κομισιόν για κάλυψη των εργαζομένων κατά 80% από συλλογικές συμβάσεις.

Οι συλλογικές συμβάσεις του 2022

Είναι χαρακτηριστικό πως όλες οι συλλογικές συμβάσεις που υπεγράφησαν εντός του 2022 - ορισμένες εκ των οποίων εκτείνονται και στο 2023 ή ακόμη και στο 2024 – προβλέπουν αυξήσεις μισθών, χωρίς όμως αυτές οι αυξήσεις να ανταποκρίνονται στο μέγεθος της κούρσας του πληθωρισμού.

Για παράδειγμα:

Εργαζόμενοι στη ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία – Νέοι μισθοί με αυξήσεις κοντά στο 3% μεσοσταθμικά / Διάρκεια από 15/7/2022 – 31/12/2023

Ναυτιλιακές επιχειρήσεις – Νέοι μισθοί με αυξήσεις της τάξης του 1,5% το 2023

Εργαζόμενοι σε ενοικιαζόμενα δωμάτια – Νέοι μισθοί για 2022 και 2023 με αυξήσεις 3%

Τραπεζοϋπαλλήλων – Αυξήσεις 2% από 1η Οκτωβρίου 2022 – 30/11/2023

Εργαζόμενοι σε ναυτικά πρακτορεία και γραφεία ταξιδίων: Αυξήσεις 1,5% το 2023 και 2% το 2024.

Εργατοτεχνικό προσωπικό σε εργαστήρια ζαχαροπλαστείων: Αύξηση 5%  

Εξαιρέσεις με υψηλότερους μισθούς συνυπογράφησαν σε επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις ορισμένων Τραπεζών ή μεγάλων επιχειρήσεων.

Είναι εμφανές πως αφενός λόγω της διάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας και του κατακερματισμού της επιχειρηματικότητας αλλά και αφετέρου λόγω των πυκνών εξελίξεων τόσο στο εργασιακό όσο και στο οικονομικό μέτωπο την τελευταία 10ετία, μια μειοψηφία μόνο εργαζομένων εκπροσωπούνται πλέον στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, με την μάζα των μισθωτών να βλέπουν τις εργασιακές τους σχέσεις να ρυθμίζονται με ατομικές συμβάσεις.

Γι αυτόν ακριβώς τον λόγο, ο βασικός μοχλός αύξησης των εισοδημάτων στα μεσαία στρώματα των μισθωτών - οι συλλογικές διαπραγματεύσεις - δεν δείχνει να έχει τώρα στην Ελλάδα την δυναμική που απαιτούν οι καιροί.

Το γερμανικό μοντέλο

Η πανίσχυρη IG Metall στη Γερμανία, που αντιπροσωπεύει 3,9 εκατομμύρια εργαζόμενους στον κλάδο του μετάλλου, πέτυχε πρόσφατα, μετά από πολυήμερες διαπραγματεύσεις, αυξήσεις μισθών που συνολικά θα φθάσουν στο 8,5% για το 2023 και το 2024. Οι αυξήσεις θα δοθούν κλιμακωτά, 5,2% φέτος και 3,3% το 2024. Οι εργαζόμενοι εξασφάλισαν και ένα μπόνους ύψους 3.000 ευρώ που θα δοθεί για να εξουδετερώσει μερικώς τον αντίκτυπο του υψηλού πληθωρισμού.

Είχαν προηγηθεί κινητοποιήσεις των εργαζομένων στον τομέα του μετάλλου στις οποίες είχαν συμμετάσχει 900.000 εργάτες, με αποτέλεσμα να πληγεί η παραγωγή στη βιομηχανία παραγωγής εξαρτημάτων αυτοκινήτων Robert Bosch GmbH.

Οι διεθνείς αναλυτές έριξαν το βλέμμα τους σε αυτή την εξέλιξη, εξηγώντας πως συμπυκνώνει τη συνθήκη που θα ξεδιπλωθεί μέσα στο 2023:

ο πληθωρισμός αρχικά διαβρώνει την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών,

οι εργαζόμενοι διεκδικούν επιθετικά αυξήσεις στους μισθούς τους και

οι εργοδότες αρνούνται να τις δώσουν επικαλούμενοι το αυξημένο λειτουργικό κόστος λόγω ενεργειακής κρίσης και πληθωρισμού.

Αυτό το τρίπτυχο θα το δούμε να επαναλαμβάνεται το 2023, σε μικρές ή μεγαλύτερες επιχειρήσεις, σε μικρά ή μεγαλύτερα συνδικάτα, σε μικρές ή μεγαλύτερες χώρες της Ε.Ε.

Ο μοχλός του κατώτατου μισθού

Αυτό θα δούμε και στην Ελλάδα, μόνο που στην χώρα μας η «μάχη των μισθών» εκτιμάται πως θα περιοριστεί (πιθανότατα) στον κατώτατο μισθό και την νέα αύξησή του από την 1η - κιόλας - Απριλίου. Αυτός είναι ο έτερος βασικός μοχλός ενίσχυσης των εισοδημάτων, κυρίως όμως για τους πλέον ευάλωτους.

Η αύξηση λέγεται πως θα είναι γενναία, όπως είναι ευνόητο να συμβεί λίγο πριν τις κάλπες, με αποτέλεσμα ο μισθός να οδηγηθεί προς τα 770 - 780 ευρώ. Αυτό θα ανακουφίσει μερικώς περί τους 600.000 – 700.000 εργαζόμενους με πλήρη ή μερική απασχόληση, που αμείβονται με βάση τον κατώτατο μισθό.

Τι θα γίνει όμως με τους υπόλοιπους εργαζόμενους που αριθμούν περί το ένα με ενάμιση εκατομμύριο;

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, για κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης του κατώτατου μισθού, ο μέσος μισθός ανά εργαζόμενο αυξάνεται κατά 0,44 της ποσοστιαίας μονάδας.

Αυτό σημαίνει πως αν έχουμε αύξηση του κατώτατου στο 8% το 2023 ο μέσος μισθός θα πρέπει να αυξηθεί κατά 3,5%.

Αντίστοιχα η σωρευτική αύξηση κατά 9,5% του βασικού μισθού το 2022 θα πρέπει να πρόσθεσε 4,18% στον μέσο μισθό.   

Συνέβη αυτό το 2022; Θα συμβεί και το 2023; Θα συμπαρασύρει ο νέος κατώτατος μισθός σε ανοδική πορεία και τους υψηλότερους μισθούς;

Μένει να αποδειχθεί. Και τελικά αυτό είναι και το μεγαλύτερο στοίχημα στην Ελλάδα, όπου ο μοχλός των συλλογικών διαπραγματεύσεων και συμβάσεων δείχνει να μένει μάλλον λίγο «σκουριασμένος» από την εποχή των μνημονίων.

Μπράβο

Θα κλείσουμε με κάτι που διαβάσαμε και μας έκανε πραγματικά μεγάλη εντύπωση, αφού χωρίς υπερβολή μπορεί να είναι και η πρώτη φορά που διαβάζουμε μια θετική είδηση, όσον αφορά την κατάσταση του κλίματος.

Χάρη λοιπόν στην ανθρώπινη παρέμβαση το στρώμα του όζοντος αναμένεται να ανακάμψει μέσα στις επόμενες τέσσερις δεκαετίες σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ. Η επούλωση της αόρατης ασπίδας της Γης είναι ένα παράδειγμα για το πώς ο κόσμος μπορεί να ενωθεί για να αντιμετωπίσει παγκόσμιες προκλήσεις όπως η κλιματική κρίση.

Η ανθρώπινη δράση για τη διάσωση του στρώματος του όζοντος έχει λειτουργήσει όπως ελπίζαμε και μπορεί να ανακάμψει σε λίγες δεκαετίες αναφέρει χαρακτηριστικά ο ΟΗΕ.

Η διεθνής συμφωνία του 1987 για τη διακοπή της χρήσης επιβλαβών χημικών ουσιών που έβλαπταν το στρώμα του όζοντας ήταν επιτυχής. Το στρώμα του όζοντος είναι ένα λεπτό τμήμα της γήινης ατμόσφαιρας που απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της υπεριώδους ακτινοβολίας από τον ήλιο.

Όταν όμως εξαντλείται, η ακτινοβολία μπορεί να φτάσει στην επιφάνεια. Κάτι που μπορεί να προκαλέσει δυνητική βλάβη στους ανθρώπους και τα άλλα έμβια όντα.

Οι υπεριώδεις ακτίνες μπορούν να βλάψουν το DNA και να προκαλέσουν ηλιακά εγκαύματα, αυξάνοντας μακροπρόθεσμα τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων όπως ο καρκίνος του δέρματος.

Το στρώμα του όζοντος άρχισε να «εξαντλείται» τη δεκαετία του 1970. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν μια τεράστια τρύπα το 1985. Δύο χρόνια αργότερα υπογράφηκε το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ. Τότε 46 χώρες υποσχέθηκαν να καταργήσουν σταδιακά τις επιβλαβείς χημικές ουσίες.

Η συμφωνία έγινε αργότερα η πρώτη συνθήκη του ΟΗΕ που πέτυχε καθολική επικύρωση. Σχεδόν το 99% των απαγορευμένων ουσιών που καταστρέφουν το όζον έχουν σταδιακά καταργηθεί.

Η τρύπα του όζοντος στην Ανταρκτική συνέχισε να διευρύνεται μέχρι το 2000. Σε έκθεση που συνέταξαν ΟΗΕ, ΗΠΑ και ΕΕ αναφέρει ότι το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ λειτουργεί όπως ήλπιζαν.

Αν διατηρηθούν, όπως τονίζεται, οι τρέχουσες πολιτικές, τότε το στρώμα του όζοντος θα επανέλθει στις τιμές του 1980 -πριν εμφανιστεί η τρύπα του όζονταος- σε διαφορετικά σημεία και μέρη.

Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ, το στρώμα του όζοντος αναμένεται να ανακάμψει πλήρως στην Ανταρκτική έως το 2066, έως το 2045 στην Αρκτική και σε περίπου δύο δεκαετίες στις άλλες περιοχές.

Ενώ η μείωση του όζοντος είναι επιβλαβής λόγω της ηλιακής ακτινοβολίας, δεν αποτελεί ωστόσο κύρια αιτία της κλιματικής αλλαγής. Η διάσωση όμως του στρώματος του όζοντος είχε θετικό αντίκτυπο στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Οι χημικές ουσίες που καταργήθηκαν σταδιακά ανήκουν στα αέρια του θερμοκηπίου. Η έκθεση εκτιμά ότι αν συνεχίζαμε να τα χρησιμοποιούμε, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία θα είχε αυξηθεί έως και κατά 1 βαθμό Κελσίου μέχρι τα μέσα του αιώνα.