"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 13/06/24

Ελληνική Οικονομία

Πώς γίνεται οι οικονομικοί δείκτες στην Ελλάδα να ευημερούν και το μέσο νοικοκυριό να ασφυκτιά, υπό το συνδυαστικό βάρος της ακρίβειας και των χαμηλών μισθών; Το φαινομενικά παράδοξο του ταχύτερου ρυθμού μεγέθυνσης του ΑΕΠ στην Ελλάδα, σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της ΕΕ, και της μεγάλης υστέρησης στους μισθούς και την παραγωγικότητα, αναδεικνύει αρκετά ενδιαφέρουσα μίνι-έρευνα του Ινστιτούτου ΕΝΑ που ανακοινώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα. 

Η ανάλυση του Ινστιτούτου είχε θέμα «Οι θετικές και αρνητικές αποκλίσεις της ελληνικής οικονομίας σε σχέση με την ΕΕ». Ξεκινάει με την παραδοχή ότι η Ελλάδα μετά την έξοδό της από τα μνημόνια εμφανίζει μια ανάμικτη εικόνα, σε ό,τι αφορά τους οικονομικούς δείκτες.

Μετά τη βαθύτερη ύφεση του 2020 εξαιτίας της πανδημίας, η Ελλάδα κατάφερε να ανακάμψει γρηγορότερα καθώς ο ρυθμός μεγέθυνσης είναι από 1,5 έως 2,5 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερος από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό αποτυπώνεται και στον παρακάτω πίνακα της Εurostat:

Ξεκινώντας από χαμηλά: To catch-up effect

Μία ερμηνεία για την ταχύτερη μεγέθυνση είναι ότι η ελληνική οικονομία ξεκίνησε από χαμηλότερο σημείο σε σύγκριση με τις υπόλοιπες της ΕΕ,  γι’αυτό και αναπτύσσεται γρηγορότερα. Πρόκειται για την οικονομική θεωρία του «catch-up effect», ή του φαινομένου της σύγκλισης. Σύμφωνα με αυτήν, το κατά κεφαλήν εισόδημα των φτωχότερων χωρών να τείνει να αυξάνεται με ταχύτερους ρυθμούς από τις πλουσιότερες οικονομίες.

Από την άλλη όμως, αν εξετάσουμε τη σύνθεση του ΑΕΠ από την πλευρά της δαπάνης  – Κατανάλωση, Επένδυση, Εισαγωγές και Εξαγωγές –  παρατηρούμε κάποια ανησυχητικά σημάδια.

Υψηλή κατανάλωση, χαμηλές επενδύσεις

Με βάση τα στοιχεία του 2023, το ελληνικό ΑΕΠ χαρακτηρίζεται από σαφώς υψηλότερο ποσοστό Κατανάλωσης και αντίστοιχα χαμηλότερα ποσοστά Επενδύσεων και Εξαγωγών. Συγκεκριμένα, η Κατανάλωση υπερβαίνει τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά σχεδόν 15 μονάδες ενώ οι Επενδύσεις και οι Εξαγωγές υστερούν κατά 8 περίπου μονάδες.

Σύμφωνα με το ΕΝΑ, πρόκειται για μια διαχρονική ιδιαιτερότητα της ελληνικής οικονομίας. Το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ καταλήγει στην Κατανάλωση περιορίζοντας εκείνο που απομένει για Επενδύσεις και σχηματισμό κεφαλαίου που θα αύξανε τις μελλοντικές παραγωγικές δυνατότητες. Επίσης, οι χαμηλές εξαγωγικές επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας, σε συνδυασμό με τις υψηλές εισαγωγές, εξηγούν την επιδείνωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των τελευταίων ετών. Με βάση αυτά, το ινστιτούτο χαρακτηρίζει «μάλλον προβληματική» τη σύνθεση του ΑΕΠ της Ελλάδας.

Παράλληλα επισημαίνει, ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στην παραγωγικότητα της εργασίας και τους μισθούς.  Όπως εξηγεί, η  παραγωγικότητα είναι πιθανότατα το κρισιμότερο μέγεθος μιας οικονομίας καθώς ορίζει τη δυνατότητά της να δημιουργεί εισόδημα και να αμείβει τη μισθωτή εργασία. Η παραγωγικότητα υπολογίζεται ως η προστιθέμενη αξία ανά απασχολούμενο στον ιδιωτικό μη αγροτικό τομέα και προέρχεται από τις Διαθρωτικές στατιστικές επιχειρήσεων της Eurostat. Οι μισθοί υπολογίζονται από τους Εθνικούς Λογαριασμούς της Eurostat και αντιστοιχούν σε μισθούς πλήρους απασχόλησης.

Οι πίνακες της Eurostat που δείχνουν τη θέση της Ελλάδας σε σύγκριση με το μέσο όρο της ΕΕ σε θέματα παραγωγικότητας και  μισθών, αποτυπώνουν τη  μεγάλη απόσταση που μας χωρίζει από την υπόλοιπη Ευρώπη.

Υστέρηση παραγωγικότητας

H υστέρηση παραγωγικότητας σε συνδυασμό με την άνιση διανομή, είναι και ο βασικότερος λόγος του χαμηλότερου μισθού στη χώρα μας που φτάνει τις 16,1 χιλιάδες ευρώ ετησίως έναντι 33,6 χιλιάδων ευρώ στην ΕΕ, δηλαδή στο 48% του μέσου όρου.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του 2021, κάθε απασχολούμενος στην Ελλάδα παρήγαγε αξία 23 χιλιάδων ευρώ ετησίως, έναντι 60,2 χιλιάδων ευρώ στην ΕΕ, δηλαδή βρίσκονταν στο 38,3% του μέσου όρου. Αυτή η υστέρηση παραγωγικότητας, σε συνδυασμό με την άνιση διανομή, εξηγεί η ανάλυση του ΕΝΑ, είναι και ο βασικότερος λόγος του χαμηλότερου μισθού στη χώρα μας που φτάνει τις 16,1 χιλιάδες ευρώ ετησίως έναντι 33,6 χιλιάδων ευρώ στην ΕΕ, δηλαδή στο 48% του μέσου όρου.

Όπως υπογραμμίζει το ΕΝΑ,  αυτή οφείλεται εν μέρει στο χαμηλό ποσοστό επενδύσεων που περιορίζουν την τεχνολογία παραγωγής.  Το αποτέλεσμα δεν είναι μόνο οι χαμηλές αμοιβές της μισθωτής εργασίας αλλά και η χαμηλή ανταγωνιστικότητα, η οποία με τη σειρά της εξηγεί τις ανεπαρκείς εξαγωγικές επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας.

Ανεργία – δημογραφικό

Αρκετά ενδιαφέροντα βρήκαμε και τα παρακάτω, που συνδέουνε το τεράστιο πρόβλημα του δημογραφικού με την ανεργία, με τις ιδιαιτερότητες που έχει αυτή στη χώρα μας ….

Οριακά πάνω από το όριο του 10% και πλησίον της περιοχής του 10,3% αναμένεται να διαμορφωθεί το ποσοστό της ανεργίας για το 2024, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, όπως καταγράφονται στην Τριμηνιαία Έκθεση για την ελληνική οικονομία.

Τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Απρίλιο δείχνουν ότι το ποσοστό της ανεργίας διαμορφώθηκε στο 10,8% έναντι του αναθεωρημένου προς τα κάτω 11,5% τον Απρίλιο 2023 και του αναθεωρημένου προς τα άνω 10,8% τον Μάρτιο 2024.

Ο σκληρός πυρήνας

Ωστόσο δύσκολα θα καμφθεί ο σκληρός πυρήνας της ανεργίας ώστε σύντομα ή και τα επόμενα χρόνια να υποχωρήσει κάτω από ο ψυχολογικό όριο του 10% το οποίο αποτελεί κομβικό σημείο όχι μόνο για την εθνική οικονομία αλλά και για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα και ειδικά αυτούς που «χτίζουν» την πρώτη τους τριετία από τον Ιανουάριο του 2024.

Υπενθυμίζουμε ότι όπως ορίζει ο νόμος αν την 1η Ιανουαρίου 2027 η ανεργία παραμείνει άνω του 10%, τότε θα ανασταλεί η ισχύς των διατάξεων και θα παραμείνουν «παγωμένες» οι τριετίες μέχρι να πέσει το ποσοστό, ακυρώνοντας την προοπτική αύξησης των μισθών.

Όπως επισημαίνει ο διδάκτωρ του Παντείου Βασίλης Μπέτσης, το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας, γύρω στο 9% επετεύχθη το 2009 , όταν οι άνεργοι ανέρχονταν σε 390.000 ενώ σήμερα αριθμούν 100.000 περισσότεροι, περίπου 500.000. Για να συρρικνωθεί το ποσοστό έστω οριακά κάτω από το 10% , θα πρέπει ο αριθμός των ανέργων να υποχωρήσει στις 430.000. Ο στόχος είναι δύσκολος καθώς το ποσοστό της ανεργίας δεν συνδέεται μόνο με τις επενδύσεις και την παραγωγικότητα αλλά και με το δημογραφικό. Το ζητούμενο είναι να δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας χωρίς όμως να μειώνεται το εργατικό δυναμικό, η πτωτική πορεία του οποίου είναι προδιαγεγραμμένη. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ισπανία που έχει την υψηλότερη επίδοση στην ανεργία στην ΕΕ με την Ελλάδα να ακολουθεί στη δεύτερη θέση ενώ έπονται η Φιλανδία και η Ιταλία.»

Στενεύουν τα περιθώρια

Το ΙΟΒΕ αναμένει μικρή περαιτέρω βελτίωση στην αγορά εργασίας το 2024, με εμφανή ωστόσο σημάδια επιβράδυνσης της θετικής τάσης. Σύμφωνε με το Ινστιτούτο, τα περιθώρια περαιτέρω μείωσης της κυκλικής ανεργίας στενεύουν, ενώ πρόκληση αποτελεί η μείωση της διαρθρωτικής ανεργίας και η αύξηση της συμμετοχής στην εργασία.

«Καθώς η χώρα προσεγγίζει μονοψήφιο ποσοστό ανεργίας, οποιεσδήποτε μειώσεις κατά τα επόμενα τρίμηνα ή έτη θα είναι αναπόφευκτα βραδύτερες. Παράλληλα με τη μείωση της κυκλικής ανεργίας, προτεραιότητα τίθεται στην αντιμετώπιση της εναπομένουσας διαρθρωτικής ανεργίας και της ανεργίας τριβής.» αναφέρεται στην έκθεση του Ινστιτούτου.

Από την πλευρά του το υπουργείο εργασίας και η ΔΥΠΑ ,βλέποντας τη βόμβα του δημογραφικού να επηρεάζει αρνητικά την αγορά εργασίας εκτός από την συνεχή προσπάθεια για βελτίωση και αντιστοίχιση των δεξιοτήτων των ανέργων, στοχεύει στην αύξηση των γυναικών στην αγορά εργασίας και γενικότερα στην επάνοδο μέρους του πληθυσμού όπως οι συνταξιούχοι προκειμένου να συγκρατηθεί η απώλεια του εργατικού δυναμικού.

Μας φάνηκε αστείο..

Από την πολιτική επικαιρότητα τώρα … Ξέρετε με τι γελάσαμε … Όλα τα κόμματα είναι προβληματισμένα με το εκλογικό αποτέλεσμα, χθες είχαμε σειρά συναντήσεων και συσκέψεων σε μια σειρά κομμάτων …. Σχέδια για ανασχηματισμούς κτλ …. Παντού επικρατούσε αναστάτωση και προβληματισμός, έστω και για επικοινωνιακούς λόγους ….. Και την ίδια ώρα, στο Σύριζα, παρά το εκλογικό αποτέλεσμα, ο κ. Κασσελάκης πήρε τον Τάιλερ και πήγανε διακοπές, με τους δημοσιογράφους να τους κυνηγάνε από πίσω, τραβώντας photo του σκύλου τους  με τον κ. Κασσελάκη να γελάει και να τρέχει εδώ και εκεί σαν να μην τρέχει τίποτα….

Ανασχηματισμός; Αναμείνατε λίαν συντόμως στο… ακουστικό σας

Όπως τώρα έγραφε ο Βηματοδότης, ήταν πρώτη κλειστή σύσκεψη (ας την ονομάσουμε «πρωινός καφές» που έγινε χθες λίγα 24ωρα μετά την ανακοίνωση των τελικών αποτελεσμάτων των ευρωεκλογών. Ο Πρωθυπουργός φαινόταν προβληματισμένος, ανάφερε ότι το «μήνυμα ελήφθη» και άρχισε να αποκρυπτογραφεί με τους συνεργάτες του το αποτέλεσμα των εκλογών. «Υπήρξαν αστοχίες», όπως ανέφερε, κάνοντας αναφορά στις κατηγορίες όπου υπήρξε η μεγαλύτερη αποχή και έχει καταγραφεί η μεγαλύτερη δυσαρέσκεια προς την κυβέρνηση. Ποιες είναι αυτές οι κατηγορίες; Οι αγρότες και οι ελεύθεροι επαγγελματίες, ειπώθηκαν σχέδια για επαναπροσέγγιση με τις κατηγορίες αυτές, συζητήθηκε αλλαγή στην κυβερνητική πολιτική σε πολλά σημεία, η παραδοχή ότι ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών στοίχησε πολιτικά, όπως και η ακρίβεια, καθώς και το νομοσχέδιο για την πυροπροστασία, έγινε μια ανάλυση για την ακροδεξιά και για το τι συμβαίνει σήμερα (την επομένη των εκλογών) στη Γαλλία, Γερμανία και Βέλγιο και ζήτησε η κυβέρνηση σε αυτές τις εξελίξεις να είναι ο «λιμενοβραχίονας» σε πιθανές ευρωπαϊκές αναταράξεις.

Λέξη δεν είπε για ανασχηματισμό, ούτε φανέρωσε τα σχέδιά του ως προς τη σύνθεση της κυβέρνησης. Άλλωστε ουδέποτε προαναγγέλλονται οι ανασχηματισμοί (εκτός από μερικές εξαιρέσεις). Απλώς παρέπεμψε όλους στο Υπουργικό Συμβούλιο της Παρασκευής για νεότερα, κάνοντας μερικούς από τους συνεργάτες του να πουν ότι «έως την Παρασκευή δεν μένει τίποτα άλλο παρά να περιμένουμε στο ακουστικό μας». Αφήστε που ορισμένοι ερμήνευσαν ότι ο ανασχηματισμός έρχεται λίαν συντόμως. Ήδη άρχισε επαφές με κορυφαίους υπουργούς (συναντήθηκε χθες με τον Γιώργο Γεραπετρίτη) και ανέφερε ότι θα δώσει σήμερα τηλεοπτική συνέντευξη για να ξεκαθαρίσει αρκετά θέματα. Τηλεφώνησε για να συγχαρεί τον Μπελέρη για την εκλογή του και αποκάλυψε πως σήμερα επίσης θα δεχθεί και τους (υπόλοιπους) 6 εκλεγμένους ευρωβουλευτές.