"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 13/07/23

Ελληνική Οικονομία

Θα ξεκινήσουμε με μια έκθεση για την ελληνική οικονομία, η οποία είχε δημοσιευτεί πριν από μερικές ημέρες, αλλά δεν μας δόθηκε η ευκαιρία να αναφερθούμε:

Ενισχύονται οι θετικές προσδοκίες και εκτιμήσεις των επιχειρηματιών, παρέχοντας πρόδρομες ενδείξεις για βελτίωση των οικονομικών συνθηκών, σύμφωνα με τον Σύνθετο Δείκτη Προήγησης που καταρτίζει το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών.

Το ΚΕΠΕ καταρτίζει και δημοσιεύει σε μηνιαία βάση δύο καινοτόμους και εξειδικευμένους δείκτες με στόχο την τακτική παρακολούθηση της οικονομικής συγκυρίας.

Ο Σύνθετος Δείκτης Προήγησης (ΣΔΠ) ΚΕΠΕ παρέχει πρόδρομες ενδείξεις για την πορεία και τις μεταστροφές στην ελληνική οικονομική δραστηριότητα, πριν από την αποτύπωσή τους στα τρέχοντα μεγέθη της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας.

Σύμφωνα με την πλέον πρόσφατη παρατήρηση για τον Μάρτιο του 2023, ο ΣΔΠ εξακολουθεί να σημειώνει άνοδο, φτάνοντας σε νέο ανώτατο επίπεδο για το σύνολο της περιόδου εξέτασης. Η εν λόγω εξέλιξη, όπως αναφέρει το ΚΕΠΕ, αποτελεί συνέχεια της συνολικά ανοδικής πορείας που ακολουθεί ο ΣΔΠ από τα μέσα του 2020 και έπειτα. Σε αυτή τη βάση, θεωρείται ότι αντανακλά την ενίσχυση των θετικών προσδοκιών και εκτιμήσεων των συμμετεχόντων στην οικονομική δραστηριότητα, παρέχοντας πρόδρομες ενδείξεις για βελτίωση των οικονομικών συνθηκών.

Παράλληλα, καταδεικνύει ότι δεν επιδρούν δυσμενώς οι εξελίξεις αναφορικά με τον πληθωρισμό και τα επιτόκια. Σε κάθε περίπτωση, απαραίτητη καθίσταται η επανεκτίμηση του ΣΔΠ με στόχο την απόκτηση επιπρόσθετων ενδείξεων, καθώς η ενσωμάτωση νέων στοιχείων αναμένεται να καταδείξει τη συνέχιση ή μη των παρατηρούμενων τάσεων αναφορικά με την πορεία της μελλοντικής εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας

Ο Δείκτης Φόβου που αποτυπώνει τη αβεβαιότητα των συμμετεχόντων στην αγορά παραγώγων για την βραχυπρόθεσμη πορεία της αγοράς αποτυπώνει, για τον Ιούνιο, την αύξηση της αβεβαιότητας για την αναμενόμενη βραχυπρόθεσμη πορεία της αγοράς σε σχέση με τα τέλη του προηγούμενου μήνα, με διακυμάνσεις εντός του μήνα.

Τουρισμός

Στα του τουρισμού, εν μέσω του προβληματισμού που έχουνε προκαλέσει οι τελευταίες εξελίξεις, στη σκιά των μεγάλων ανατιμήσεων που έχουνε καταγραφεί, στη σκιά του πληθωρισμού, αλλά σε πολλές περιπτώσεις με άρωμα τρελής κερδοσκοπίας.

Ένα ενδιαφέρον άρθρο έγραψε στην Ναυτεμπορική ο κ. Νίκος Κατσαρός:

Ελληνικός τουρισμός: Οι Ανατολικοί σώζουν την κατάσταση

Καλοκαίρι 2023, Παρασκευή απόγευμα, γύρω στις έξι. Φθάνεις στη Λευκάδα, αναψοκοκκινισμένος γιατί αναγκάσθηκες να πας μέσω Αμφιλοχίας, όπως τον παλιό καλό καιρό, αφού ή έστω και μισερή παράκαμψη της πόλης είναι αποκλεισμένη λόγω έργων (προφανώς προεκλογικά ήταν ανοικτή αφού έτσι έπρεπε).

Και ξαφνικά αντιμετωπίζεις ένα κυκλοφοριακό χάος αφού οι χώροι στάθμευσης στο νησί δεν επαρκούν. Οι ελλείψεις στις βασικές υποδομές αναδεικνύονται τα τελευταία χρόνια, λόγω της μεγάλης αύξησης που σημειώνει το τουριστικό ρεύμα προς το νησί του Βαλαωρίτη.

Αναγκάζεσαι να κάνεις σλάλομ ανάμεσα, σε παράνομα διπλοπαρκαρισμένα αυτοκίνητα που έχουν τα αλάρμ αναμμένα, αφού σταμάτησαν «για ένα λεπτό».

Και πάλι ξαφνικά συνειδητοποιείς ότι εκατοντάδες αυτοκίνητα φέρουν ρουμάνικες και βουλγάρικες πινακίδες. Μερικά πινακίδες Σερβίας και λιγότερα αυτές της Βόρειας Μακεδονίας. Οι ελληνικές πινακίδες είναι από τη γειτονική Πρέβεζα, τα Ιωάννινα και αρκετές από νομούς της Βόρειας Ελλάδας, κυρίως από τη Θεσσαλονίκη.

Αναρωτιέσαι γιατί… Και την απάντηση την παίρνεις λίγες ώρες  αργότερα, όταν συναντιέσαι με επιχειρηματία που ασχολείται με τον τουρισμό αφού πραγματοποιεί ημερήσιες κρουαζιέρες τόσο στη Λευκάδα όσο και στη Ζάκυνθο.

«Ευτυχώς φίλε που έρχονται και αυτοί… Αυτοί θα μας σώσουν φέτος. Μην περιμένεις πολλά πράγματα από τους Βόρειους και τους Δυτικούς τουρίστες που κατέκλυζαν κάθε χρόνο το Ιόνιο. Κυρίως Ιταλοί, Γάλλοι και Γερμανοί. Έχουν αλλάξει τα πράγματα με την ακρίβεια και την ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη». Ποιοι είναι αυτοί αναρωτήθηκα; Και η απάντηση επιβεβαίωσε τις πινακίδες των αυτοκινήτων. «Αυτοί είναι κυρίως οι Ρουμάνοι, οι Βούλγαροι, οι Σκοπιανοί, οι Τσέχοι, οι Πολωνοί και άλλοι ανατολικοί.  Αφήνουν χρήματα. Προφανώς λιγότερα από τους άλλους που είχαμε συνηθίσει τα προηγούμενα χρόνια».

Και αυτοί έρχονται αλλά έχουν γίνει μόδα τα αυτοκινούμενα, αφού εκατοντάδες από αυτά με ιταλικές, γερμανικές και γαλλικές πινακίδες κυκλοφορούν στο νησί. Προφανώς η ενοικίαση τους κοστίζει πολύ λιγότερο από την παραμονή σε ένα δίκλινο δωμάτιο, το κόστος για το οποίο έχει εκτοξευθεί, λόγω του ενεργειακού κόστους, των φόρων και  του κόστους καθαρισμού, υποστηρίζουν οι ιδιοκτήτες.

Τα ίδια άκουσα και την επόμενη ημέρα στον Άγιο Νικήτα από τον ιδιοκτήτη μιας ταβέρνας, δίπλα στην πανέμορφη παραλία που είχε κατακλυσθεί από τους ανατολικούς επισκέπτες μας. «Ευτυχώς φίλε που έρχονται και αυτοί»…

Γύρισα σπίτι έψαξα τα στατιστικά και διαπίστωσα ότι το 2022 περίπου 1,4 εκατομμύρια Ρουμάνοι επισκέφθηκαν τη χώρα μας.  Πολύ κοντά με τους Ιταλούς που μετά βίας ξεπέρασαν το 1,41 εκατομμύρια. Και ας μας φαίνεται ότι κάποια ελληνικά νησιά κατακλύζονται από Ιταλούς. Βέβαια οι Ιταλοί δαπανούν περισσότερα (748 ευρώ η μέση κατά κεφαλή δαπάνη και μένουν περισσότερο, περίπου οκτώ ημέρες). Οι «φτωχοί» Ρουμάνοι έχουν 411 ευρώ μέση κατά κεφαλή δαπάνη και μένουν περίπου 7 ημέρες.

Τα πράγματα δεν είναι καλά και οι προβλέψεις για ρεκόρ αφίξεων και εισπράξεων δεν φαίνεται να επιβεβαιώνονται. Η νέα ηγεσία στο υπουργείο Τουρισμού έχει πολλή δουλειά μπροστά της.

Τα στοιχεία από τη Γερμανία δείχνουν ότι φέτος θα έχουμε λιγότερους τουρίστες από πέρυσι. Η τάση αυτή είχε διαφανεί και πέρυσι όταν για πρώτη φορά οι Βρετανοί ήταν περισσότεροι από τους Γερμανούς. Οι Γερμανοί λόγω κόστους δείχνουν να επιλέγουν φέτος την Τουρκία, όπου λόγω της υποτίμησης της λίρας και των φθηνότερων αεροπορικών εισιτηρίων, τα πακέτα είναι έως και 30 τοις εκατό φθηνότερα.

Είναι δεδομένο ότι ο ελληνικός τουρισμός είναι μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και πρέπει να ληφθούν αποφάσεις, πολλές εκ των οποίων δεν είναι εύκολες. Όμως μόνο έτσι θα μπορέσουμε να διαφυλάξουμε τον τουρισμό που προσφέρει κάθε χρόνο δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ στο ΑΕΠ της χώρας, γεμίζοντας τσέπες ιδιωτών αλλά και τα δημόσια ταμεία.

Εντυπωσιακό

Πάμε τώρα σε μια έρευνα του Harvard, με συμπεράσματα που προσωπικά μας εντυπωσίασαν.

Ένας αριθμός λοιπόν ρεκόρ Αμερικανών ενοικιαστών ξοδεύουν τουλάχιστον το ένα τρίτο του εισοδήματός τους την πληρωμή του ενοικίου τους, σύμφωνα με τη μελέτη του πανεπιστημίου Χάρβαρντ «2023 The State of the Nation’s Housing» που δόθηκε την Τρίτη στη δημοσιότητα.

Συνολικά 21,6 εκατομμύρια νοικοκυριά ξοδεύουν πλέον περισσότερο από το 30% του εισοδήματός τους για ενοίκια ενώ σε κάποιες περιπτώσεις νοικοκυριά πληρώνουν έως και το 50%, σύμφωνα με την αποκαλυπτική έρευνα του Χάρβαρντ. Σημειώνεται πως οι ειδικοί του real estate προτείνουν συχνά οι ενοικιαστές να ξοδεύουν λιγότερο από το 30% του εισοδήματος για ενοίκιo.

«Το κόστος στέγασης παραμένει πολύ πάνω από τα προ πανδημίας επίπεδα εξαιτίας των σημαντικών αυξήσεων τα τελευταία χρόνια», δήλωσε στην έρευνα του 2023 ο Daniel McCue, ανώτερος ερευνητικός συνεργάτης στο Joint Center.

Σε μεγάλο βαθμό αυτό οφείλεται στην ανάπτυξη των λεγόμενων «πολυτελών» κτιρίων που έχουν αντικαταστήσει τις λιγότερο ακριβές επιλογές. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, το μερίδιο κατασκευής διαμερισμάτων σε υψηλές τιμές – γνωστά ως κατηγορία Α – αυξήθηκε ταχύτερα από τα πιο προσιτά διαμερίσματα. Στην πραγματικότητα, πάνω από τα μισά – ή το 51% – των κατασκευαστικών έργων ενοικίασης του 2022 ήταν πολυτελή διαμερίσματα, σύμφωνα με στοιχεία της Moody’s Analytics. Σημειώνεται δε πως μόνο το 34% της αγοράς αποτελούνταν από ενοικιαζόμενες μονάδες υψηλού κόστους το 2000, αλλά 23 χρόνια αργότερα το ποσοστό αυτό άγγιξε το 51%, σύμφωνα με τη Moody’s.

«Η πρόκληση είναι ότι οι νέες προσφορές κατοικίας… τείνουν να βρίσκονται στην κορυφή του φάσματος τιμών», δήλωσε ο Carl Whitaker, διευθυντής έρευνας και ανάλυσης στη RealPage.

Ο McKay πρόσθεσε: «Αν το ενοίκιο αυξάνεται γρηγορότερα από το εισόδημά σας κάθε χρόνο και τα έξοδα υγειονομικής περίθαλψης αυξάνονται ταχύτερα από το εισόδημά σας κάθε χρόνο… αυτή η συμπίεση απλώς κάνει πολύ δύσκολη την κανονική ζωή», πρόσθεσε ο ΜακΚέι.

Έλλειψη επιλογών

Τα ιστορικά χαμηλά κενά ενοικίασης τα τελευταία χρόνια αντικατοπτρίζουν επίσης την έλλειψη προσιτών επιλογών για τα νοικοκυριά. Αν και το ποσοστό των κενών θέσεων ανέβηκε στο 6,4% στις αρχές του 2023 -μια ευπρόσδεκτη αύξηση από το χαμηλό των τεσσάρων δεκαετιών του 5,2% στα τέλη του 2021- απέχει ακόμα πολύ από ένα υγιές ποσοστό περίπου 7 έως 8%.

«Αυτό που αναζητείται συχνά είναι ένα επίπεδο διατιθέμενων κατοικιών που υποστηρίζει την ικανότητα του ενοικιαστή να μετακινείται και να έχει τουλάχιστον κάποια ισχύ στην τιμολόγηση». Ο Lu Chen, ανώτερος οικονομολόγος της Moody’s Analytics, σημείωσε: «Θεωρητικά, αυτό θα επέτρεπε στις αυξήσεις των ενοικίων να παραμείνουν οριακά πάνω από το γενικό ρυθμό αύξησης των τιμών στην οικονομία».

Αλλά «αναμένουμε ότι ο εθνικός μέσος όρος διατιθέμενων κατοικιών θα παραμείνει περίπου στο 5% μέχρι το 2025», είπε ο Τσεν. Αυτό το ποσοστό θα μπορούσε να είναι πιο ζοφερός για τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα – το ποσοστό για τη στέγαση χαμηλότερου κόστους παραμένει σε χαμηλό επίπεδο του 4,7%.

Τα διαμερίσματα εξοπλισμένα με τις πιο πρόσφατες και καλύτερες ανέσεις, όπως θερμαινόμενες πισίνες και γυμναστήρια, είναι γνωστά ως κτίρια κατηγορίας Α. Στη συνέχεια, τα κτίρια κατηγορίας Α αποσύρονται για να γίνουν κατηγορία Β σε 10-15 χρόνια, τα οποία στη συνέχεια μεταβιβάζονται στην κατηγορία Γ σε άλλα 5-10 χρόνια.

Τα ενοίκια πέφτουν καθώς τα κτίρια υποβαθμίζονται από το Α σε Β σε Γ. Όμως την τελευταία δεκαετία δεν χτίστηκαν αρκετά κτίρια, πράγμα που σημαίνει ότι δεν προχώρησαν αρκετά διαμερίσματα στα χαμηλότερα επίπεδα.

Το φανταχτερό μπουμ

Καθώς τα κτίρια της κατηγορίας Α κορεστούν στην αγορά ενοικίων, το μερίδιο για τα παλαιότερα και λιγότερο ακριβά διαμερίσματα, που κατηγοριοποιούνται ως κατηγορίας Β και Γ, έχει συρρικνωθεί δραματικά. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες αυτοί οι τύποι μονάδων μειώθηκαν στο 49% το πρώτο τρίμηνο του 2023 από 66% το 2001, σύμφωνα με τη Moody’s.

Αλλά αυτό μπορεί να μην αλλάξει σύντομα, γιατί, πολλές φορές, τα «φανταχτερά» διαμερίσματα είναι η μόνη κερδοφόρα επιλογή για τους κατασκευαστές κτιρίων. Το μεγαλύτερο μέρος του κόστους κατασκευής πηγαίνει στην αγορά γης, οικοδομικών υλικών και οικοδομικών αδειών. Η προσθήκη ωραίων φινιρισμάτων δεν αυξάνει το κόστος σε υψηλό επίπεδο, αλλά μπορεί να απαιτήσει περισσότερα έσοδα από ενοίκια.

Όταν νοιάζεσαι για το περιβάλλον

Κλείνοντας συζητήσεις και μεγάλες ειρωνείες έχει προκαλέσει η σοσιαλίστρια αρμόδιος για το κλίμα υπουργός της Ισπανίας. Γιατί; Γιατί λίγο πριν φτάσει στο κτίριο όπου διεξάγονταν το τελευταίο συνέδριο για το προστασία του κλίματος, άφησε τη λιμουζίνα και πήγε στη σύνοδο με ποδήλατο. Βέβαια λίγο πριν είχε ταξιδέψει με ιδιωτικό αεροπλάνο για να φτάσει στην περιοχή όπου γίνονταν η σύνοδος. Είδατε όταν νοιάζεσαι για το κλίμα!! Όχι για να μη λέμε ότι μόνο στη χώρα μας κοροιδευόμαστε!!

 

This is so surreal. The socialist Spanish minister uses a private jet to attend a climate conference. 100 metres before the venue she gets out off the limo and takes a bicycle. The security cars follow her. pic.twitter.com/NkSF3hJrOH

— David Vance (@DVATW) July 11, 2023