"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 13/12/23

Σοβαρό θέμα

Σε ένα πολύ σοβαρό ζήτημα τώρα, όπως αναφέρονταν σε δημοσίευμα του Money Review – Καθημερινής, μπορεί οι ισολογισμοί των τραπεζών να καθάρισαν από τα κόκκινα δάνεια, με την αρωγή κρατικών εγγυήσεων 20 δισ. ευρώ, αλλά ακόμη τρία χρόνια μετά ο όγκος ληξιπρόθεσμων οφειλών εξακολουθεί να είναι ένα τεράστιο βάρος για την οικονομία, αλλά και μια ανοικτή πληγή στη ζωή χιλιάδων δανειοληπτών.

Από τα 86 δισ. κόκκινων δανείων μόλις 25,5 δισ. ευρώ έχουν ρυθμιστεί, κι αυτό από μόνο του θα αρκούσε για να αντιληφθεί κάποιος το μέγεθος του προβλήματος. Το θέμα ωστόσο δεν εξαντλείται εκεί, καθώς εκτός από την οικονομική οφειλή του καθενός από τους περίπου 1,5 εκατ. ληξιπρόθεσμους δανειολήπτες, έρχεται να προστεθεί πληθώρα άλλων προβλημάτων, όπως οι συνεχείς τηλεφωνικές οχλήσεις από τις εταιρείες διαχείρισης (servicers), η προσπάθεια διαπραγμάτευσης για ρύθμιση, η απόρριψη αιτημάτων χωρίς αιτιολογία, τα ερωτήματα που εκκρεμούν χωρίς απάντηση, τα τηλεφωνικά κέντρα που είναι μονίμως κατειλημμένα. Ολα αυτά συνιστούν την καθημερινότητα στη σχέση δανειοληπτών και εταιρειών διαχείρισης, που βρίσκεται το τελευταίο διάστημα στο «κόκκινο».

Η αύξηση των καταγγελιών από την πλευρά των οφειλετών για παράτυπες πρακτικές οδήγησε τη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή την περασμένη εβδομάδα στην επιβολή προστίμων ύψους 670.000 ευρώ σε δύο εταιρείες διαχείρισης, που σύμφωνα με τη ΓΓΚ έκαναν επαναλαμβανόμενες οχλήσεις για ενημέρωση οφειλετών περί ύπαρξης ληξιπρόθεσμων οφειλών, οι οποίες ενώ είχαν υποβληθεί σε ρύθμιση και τηρούνταν, δεν είχε προηγηθεί η απαιτούμενη εκ μέρους της εταιρείας επιβεβαίωσή τους.

Σύμφωνα με τον αρμόδιο γενικό γραμματέα Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, Σωτήρη Αναγνωστόπουλο, παρόμοιες καταγγελίες από οφειλέτες έχουν αυξηθεί τους τελευταίους μήνες, οδηγώντας σε περίπου 15 καταγγελίες την ημέρα.

H πλειονότητα αυτών αφορά περιπτώσεις, που ενώ οι δανειολήπτες έχουν ρυθμίσει και πληρώνουν τη δόση της οφειλής τους, οι εταιρείες διαχείρισης το αμφισβητούν και ζητούν ποσά που δεν θα έπρεπε. Παρόμοια εικόνα προκύπτει και από στοιχεία της ΤτΕ, βάσει των οποίων οι καταγγελίες κατά το 9μηνο του 2023 έχουν αυξηθεί κατά 83% σε σχέση με το 2022, οδηγώντας σε συνολικά πρόστιμα της τάξης των 247.000 ευρώ, τα οποία όμως αφορούν κυρίως εποπτικά ζητήματα και όχι την τήρηση της νομοθεσίας περί καταναλωτή. Οπως εξηγεί ο κ. Αναγνωστόπουλος, οι καταγγελίες που καταφθάνουν στη Γενική Γραμματεία ελέγχονται και τελικά ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 10% στοιχειoθετείται ως βάσιμο, αλλά μπροστά στον όγκο των δανείων που διαχειρίζονται οι servicers το ποσοστό αυτό δεν είναι ευκαταφρόνητο και συνιστά σημαντικό πρόβλημα για την καθημερινή ζωή δεκάδων χιλιάδων οφειλετών.

Τον προβληματικό τρόπο με τον οποίο έγινε η μεταφορά ενός σημαντικού αριθμού από τα 2,5 εκατ. δάνεια (αντιστοιχούν σε 1,5 εκατ. οφειλέτες) από τις τράπεζες στις εταιρείες διαχείρισης, επιβεβαιώνουν και τα ίδια τα στοιχεία της Ενωσης των Εταιρειών Διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις, βάσει των οποίων ο μέσος όρος των κλήσεων που δέχονται οι εταιρείες του κλάδου από δανειολήπτες ανέρχεται σε 120.000 τον μήνα, ανεβάζοντας το σύνολο των κλήσεων που έχουν δεχθεί το 10μηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου κοντά στο 1,3 εκατ. Αντιστοίχως, ο μέσος όρος των παραπόνων που υποβάλλονται κάθε μήνα στις εταιρείες προσεγγίζει τις 27.000, ανεβάζοντας το σύνολο των παραπόνων κατά το 10μηνο του 2023 πάνω από τις 260.000.

Το γεγονός μάλιστα, όπως οι ίδιοι οι εκπρόσωποι των εταιρειών διαχείρισης παραδέχονται, ότι η υπηρεσία που παρέχουν έχει να κάνει με την προστασία της ακίνητης περιουσίας και του σπιτιού ενός νοικοκυριού ή ενός επαγγελματία, τους καθιστά διπλά υπεύθυνους για την ταχεία επίλυση των προβλημάτων. Μιλώντας στη Βουλή κατά την πρόσφατη συζήτηση του νόμου για τις νέες υποχρεώσεις που επιβάλλονται στους servicers και τις βελτιώσεις στον εξωδικαστικό μηχανισμό, οι εκπρόσωποι των εταιρειών υπεραμύνθηκαν της προσπάθειάς τους να διαχειριστούν τον μεγάλο όγκο των κλήσεων και των έγγραφων αιτημάτων που λαμβάνουν κάθε μήνα και σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασαν, ο βαθμός ανταπόκρισης έχει βελτιωθεί από το 70% δύο χρόνια πριν στο 90% στο τέλος Οκτωβρίου. Αυτό σημαίνει ότι το 90% των τηλεφωνημάτων εξυπηρετείται την ίδια ημέρα, ενώ το υπόλοιπο 10% εντός ενός 10ημέρου και στόχος, όπως υποστήριξαν, είναι το ποσοστό αυτό να βελτιωθεί στο 95%

Παρ’ όλα αυτά, ο υψηλός βαθμός άμεσης ανταπόκρισης δεν σημαίνει  τι το πρόβλημα επιλύεται, αφού στην πλειονότητα των περιπτώσεων ο δανειολήπτης καλείται να επικοινωνήσει μία, δύο ή πολύ περισσότερες φορές μέχρι να βρει λύση στο πρόβλημά του, το οποίο δεν έχει να κάνει με τη συμφωνία ρύθμισης για το δάνειο ενός οφειλέτη – κάτι που εξ ορισμού θεωρείται δύσκολο, λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για κόκκινα δάνεια. Πολλές φορές το πρόβλημα έχει να κάνει με μια απλή βεβαίωση ή ακόμη και την αποδοχή ότι ο οφειλέτης έχει πράγματι πληρώσει τη δόση του δανείου του, αφού δεκάδες είναι τα παράπονα για το ότι ενώ η δόση καταβλήθηκε, το σύστημα δεν τη «βλέπει».

Από την πλευρά των εταιρειών διαχείρισης, οι εκπρόσωποι του κλάδου επικεντρώνουν την επιχειρηματολογία τους στα προβλήματα που προκύπτουν κυρίως από τον νόμο 3869, γνωστό ως νόμο Κατσέλη και την αρρυθμία που υπάρχει από την έκδοση έως και τη δημοσίευση των δικαστικών αποφάσεων. Πρόκειται, όπως σημειώνουν, για 25.000-30.000 αποφάσεις, οι οποίες για να εντοπιστούν θα πρέπει κάποιος δικηγόρος να πάει στα αρμόδια ειρηνοδικεία να τις αναζητήσει, προκειμένου στη συνέχεια αυτές να μπουν στα συστήματα των εταιρειών, με αποτέλεσμα ο χρόνος που μεσολαβεί για να ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία να είναι μακρύς και οι σχετικές ρυθμίσεις να μην είναι άμεσα διαθέσιμες από τις εταιρείες.

Δεν είναι ωστόσο και λίγες οι περιπτώσεις που οι εταιρείες υποστηρίζουν ότι πίσω από καταγγελίες κρύβονται γνωστοί στρατηγικοί κακοπληρωτές, που αρνούνται συστηματικά και επί χρόνια να ρυθμίσουν τις οφειλές τους, έχοντας προηγουμένως μεταβιβάσει την ακίνητη περιουσία τους σε συγγενείς πρώτου βαθμού, προκειμένου να αποφύγουν τα βάρη που έχουν δημιουργήσει.

«Κοκκίνισε» ξανά το 24% των ρυθμίσεων οφειλών

Είναι χαρακτηριστικό πως η προβληματική σχέση μεταξύ δανειοληπτών και εταιρειών διαχείρισης δεν εξαντλείται στον τρόπο επικοινωνίας τους. Αφορά επίσης και τις ρυθμίσεις των οφειλών που διαχειρίζονται, αφού σύμφωνα με στοιχεία της ενωσης των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις, από το σύνολο των 86 δισ. ευρώ, οι ρυθμίσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα αφορούν 25,5 δισ. ευρώ και από αυτά οι ρυθμίσεις που τηρούνται δεν ξεπερνούν τα 19 δισ. ευρώ.

Την εικόνα αυτή επιβεβαιώνουν τα στοιχεία της ΤτΕ με βάση τα οποία οι ρυθμίσεις που έχουν πραγματοποιηθεί αφορούν το 27,6% του συνολικού υπό διαχείριση χαρτοφυλακίου που έχουν αναλάβει οι servicers για λογαριασμό των funds που έχουν αγοράσει τα δάνεια αυτά είτε μέσω τιτλοποιήσεων είτε μέσω απευθείας πωλήσεων χαρτοφυλακίων. Να σημειωθεί ότι τα δάνεια αυτά αντιπροσωπεύουν το 79% των υπό διαχείριση δανείων από τους servicers, καθώς άλλο ένα 21% αφορά δάνεια που είναι ακόμη στους ισολογισμούς των τραπεζών και έχουν ανατεθεί προς διαχείριση στους servicers.

Ο προβληματικός χαρακτήρας των ρυθμίσεων αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην κακή ποιότητα αυτών των δανείων, που είναι σε ποσοστό 91% μη εξυπηρετούμενα. Από αυτά το 73,9% είναι καταγγελμένες συμβάσεις και οι οποίες χρονίζουν ως προς την αδυναμία εξεύρεσης λύσης. Ενα ποσοστό 18,7% αφορά δάνεια που είναι σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών και το 7,3% δάνεια που χαρακτηρίζονται ως αβέβαιης είσπραξης, δηλαδή που ενέχουν μεγάλη πιθανότητα αθέτησης. Σημαντική αδυναμία των αναποτελεσματικών ρυθμίσεων αποτελεί η μη αξιοποίηση της δυνατότητας αναχρηματοδότησης, που προβλεπόταν μέχρι σήμερα από το υφιστάμενο θεσμικό καθεστώς, αλλά χωρίς να υπάρχει η αναγκαία ευελιξία για την είσοδο στην αγορά επενδυτικών σχημάτων που θα μπορούσαν να κάνουν αναχρηματοδότηση υφιστάμενων οφειλών. Το καθεστώς αυτό αναμένεται να ενισχυθεί μέσα από το περαιτέρω άνοιγμα της αγοράς στις εταιρείες πιστώσεων.

Οπως παρατηρεί η ΤτΕ στην εκθεση χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, δεν υπήρξε σημαντική μείωση των υπό διαχείριση δανείων καθώς οι καθαρές εκροές ήταν πολύ μικρές και οι αποπληρωμές, ρευστοποιήσεις εξασφαλίσεων και διαγραφές ανοιγμάτων που διαχειρίζονται οι εταιρείες διαχείρισης για λογαριασμό των funds διαμορφώθηκαν σε 1,46 δισ. Συγκεκριμένα, οι αποπληρωμές οφειλών ανήλθαν σε 820 εκατ. ευρώ, οι ρευστοποιήσεις υφιστάμενων εξασφαλίσεων σε 390 εκατ. και οι διαγραφές οφειλών σε 250 εκατ.

Σύμφωνα με τα funds, το μεγαλύτερο ποσοστό των ρυθμισμένων δανείων αφορά λύσεις οριστικής διευθέτησης (45%) και ακολουθούν οι μακροπρόθεσμες (44,6%) καθώς και οι βραχυπρόθεσμες ρυθμίσεις (10,4%). Στα τέλη Ιουνίου το υπόλοιπο των ρυθμισμένων οφειλών στα οποία έχουν εφαρμοστεί λύσεις οριστικής διευθέτησης ανήλθε σε 8,5 δισ., ενώ τα αντίστοιχα υπόλοιπα για τις βραχυπρόθεσμες ρυθμίσεις ήταν 1,97 δισ. και για τις μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις 8,46 δισ. Το μεγαλύτερο ποσοστό (41%) των βραχυπρόθεσμων ρυθμίσεων αφορά λύσεις κεφαλαιοποίησης ληξιπρόθεσμων οφειλών, ενώ πιο συνήθεις τύποι μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων είναι η μερική διαγραφή οφειλής, ο διαχωρισμός οφειλής και η παράταση της διάρκειας, με ποσοστό 41%, 25% και 22% αντίστοιχα. Σε ό,τι αφορά τις λύσεις οριστικής διευθέτησης, οι πιο συνήθεις τύποι ρυθμίσεων είναι λύσεις που υπόκεινται σε καθεστώς νομικής προστασίας, όπως ο νόμος Κατσέλη (αφορά το 60% του συνόλου) και οι λύσεις διακανονισμού απαιτήσεων (αφορά το 24% του συνόλου).

Αγορά ακινήτων

Στην αγαπημένη μας τώρα αγορά ακινήτων, όπως χαρακτηριστικά αναφέρονταν σε δημοσίευμα του Βήματος. Να διαψεύσει τις προβλέψεις όλων των μαθηματικών μοντέλων έχει πετύχει η εγχώρια κτηματαγορά την τελευταία τριετία, με την άνοδο των τιμών να είναι κάθε χρόνο ισχυρότερη του αναμενομένου. Η αντιστροφή των πτωτικών τάσεων στα οικιστικά ακίνητα που ξεκίνησε το 2018 μετά από μία δεκαετία συνεχούς διόρθωσης έχει φέρει ξανά τις αποτιμήσεις πολύ κοντά στα ιστορικά υψηλά τους. Μάλιστα, οι αξίες σε συγκεκριμένες γεωγραφικές ζώνες έχουν αναρριχηθεί σε τέτοια επίπεδα που καθιστούν σε αρκετές περιπτώσεις την ενοικίαση μιας κατοικίας πιο συμφέρουσα από την αγορά της, παρά την ταυτόχρονη μεγάλη αύξηση των μισθωμάτων.

Σύμφωνα με τον δείκτη τιμών διαμερισμάτων της Τράπεζας της Ελλάδος, ο μέσος πανελλαδικός όρος απέχει πλέον λιγότερο από 10% από το ρεκόρ του 2008, έχοντας καλύψει σχεδόν το 80% της σωρευτικής πτώσης που καταγράφηκε κατά τη διάρκεια της πολυετούς ελληνικής κρίσης. Η ανάκαμψη αυτή μάλιστα σημειώθηκε με την αγορά της στεγαστικής πίστης ουσιαστικά ανενεργή, μιας και οι ετήσιες νέες εκταμιεύσεις βρίσκονται στο -90% σε σχέση με τη δεκαετία του 2000 και η πιστωτική επέκταση παραμένει έως και σήμερα αρνητική.

Ο ρυθμός ανόδου

Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των τιμών δε επιταχύνεται συνεχώς. Από το 1,8% το 2018, βρέθηκε στο 7,2% το 2019, επιβραδύνθηκε στο 4,5% τη χρονιά που ξέσπασε η πανδημία, για να σκαρφαλώσει στο 7,6% το 2021 και στο 11,9% το 2022. Εφέτος διαμορφώθηκε στο 15,3% το α΄ τρίμηνο, στο 14,5% στο β΄ τρίμηνο και στο 11,9% στο γ΄ τρίμηνο.

Αναμφίβολα σημαντικό ρόλο για αυτό το εντυπωσιακό γύρισμα της αγοράς έχει παίξει η συνεχιζόμενη ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος, η άνοδος των άμεσων ξένων επενδύσεων, η μείωση της φορολογίας στην ακίνητη περιουσία, αλλά και η αύξηση του κατασκευαστικού κόστους που ωθεί υψηλότερα τις τιμές πώλησης.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει μιλώντας στο «Βήμα» οικονομολόγος συστημικού τραπεζικού ομίλου, εν τέλει είναι η ανισορροπία μεταξύ ζήτησης και προσφοράς που οδηγεί στην επιτάχυνση της ανοδικής τους πορείας. Σύμφωνα με τον ίδιο, αν συγκριθούν οι απογραφές πληθυσμού του 2011 και του 2021, μέσα σε 10 έτη ο αριθμός των νοικοκυριών, άρα και της ανάγκης για κατοικίες, έχει αυξηθεί κατά 197.000.

Μείωση προσφοράς

Την ίδια στιγμή όμως η προσφορά έχει περιοριστεί. Συγκεκριμένα, ενώ πριν από 12 χρόνια τα διαθέσιμα οικιστικά ακίνητα όλων των κατηγοριών (κύριες κατοικίες, δευτερεύουσες, εξοχικές) έφταναν τα 6,73 εκατομμύρια, ο αριθμός τους μετά από 10 έτη υποχώρησε στα 6,5 εκατομμύρια. Είναι δηλαδή λιγότερα κατά 230.000 περίπου.

Αυτή η μείωση της προσφοράς είναι αποτέλεσμα δύο παραγόντων:

Πρώτον, της συρρίκνωσης της οικοδομικής δραστηριότητας στα χρόνια της ύφεσης και των μνημονίων. Μέσα σε μία δεκαετία κατασκευάστηκαν μόλις 135.000 νέες κατοικίες.

Δεύτερον, της άνθησης των βραχυχρόνιων μισθώσεων που έχει θέσει εκτός αγοράς 169.000 σπίτια, τα οποία έχουν μετατραπεί σε τουριστικά καταλύματα. Οπως σημειώνει έμπειρος αναλυτής, για να κλείσει αυτό το κενό και να βρεθεί μια νέα ισορροπία στην κτηματαγορά θα πρέπει να προστεθούν στο απόθεμα των κατοικιών περί τα 230 χιλιάδες ακίνητα, κυρίως μέσω της οικοδομικής δραστηριότητας. Αν λάβουμε υπόψη τον αριθμό των αδειών που εκδίδονται κάθε χρόνο και τις δυνατότητες του εγχώριου κατασκευαστικού κλάδου θα χρειαστούν περισσότερα από 7 χρόνια για να καλυφθεί αυτό το κενό.

Σύμφωνα δε με πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, εκτιμάται πως θα απαιτηθούν συνολικά πάνω από 45 δισ. ευρώ επενδύσεων σε νέα οικιστικά ακίνητα και σε ενεργειακές αναβαθμίσεις παλαιών έως το 2030. Με τον τρόπο αυτόν, σημειώνουν οι ερευνητές του συστημικού ομίλου, η προσφορά κατοικιών θα αυξηθεί κατά 350.000 και θα επέλθει ισορροπία.

Οι προβλέψεις

Θα συνεχίσουν λοιπόν να αυξάνονται για τόσο πολλά χρόνια οι τιμές των κατοικιών; «Τα μοντέλα που χρησιμοποιούμε δείχνουν ότι η αγορά θα κινείται ανοδικά έως ότου κλείσει η ψαλίδα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, εφόσον φυσικά δεν προκύψει μία κρίση μεγάλου μεγέθους στην οικονομία» σημειώνει οικονομολόγος που έχει μελετήσει τα σχετικά στατιστικά δεδομένα. Προσθέτει ωστόσο ότι στο βασικό σενάριο ο ετήσιος ρυθμός ανόδου θα διαμορφωθεί σε χαμηλότερα από τα σημερινά επίπεδα, στο ύψος της αύξησης του ονομαστικού εισοδήματος στην Ελλάδα ή λίγο υψηλότερα, ήτοι στη ζώνη του 4% – 5%.

Επιπλέον, τονίζει πως ώθηση στη ζήτηση θα δώσει η έναρξη του κύκλου αποκλιμάκωσης των επιτοκίων στη ζώνη του ευρώ, η οποία σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις αναλυτών, θα ξεκινήσει το 2024 και θα είναι επιθετικότερη του αρχικώς αναμενομένου. Η διαμόρφωση του κόστους των δανείων στη στεγαστική πίστη σε χαμηλότερα επίπεδα εκτιμάται ότι θα οδηγήσει περισσότερα νοικοκυριά στην αναζήτηση νέας στέγης, με προσφυγή στη φθηνότερη τραπεζική χρηματοδότηση.

Τα πιστωτικά ιδρύματα διαθέτουν αυτή τη στιγμή την απαιτούμενη ρευστότητα και θα ακολουθήσουν πιο ελκυστική επιτοκιακή πολιτική τα επόμενα χρόνια με στόχο την ενίσχυση των εργασιών τους στη λιανική τραπεζική. Υπενθυμίζεται ότι τα πρώτα χρόνια μετά την είσοδο της χώρας στο ευρώ οι μηνιαίες εκταμιεύσεις ξεπερνούσαν κατά μέσο όρο τα 1,2 δισ. ευρώ, ενώ στο υψηλό της τελευταίας οκταετίας που σημειώθηκε το 2022 διαμορφώθηκαν σε αυτά τα επίπεδα σε ετήσια βάση.

Σοβαρές προειδοποιήσεις

Αν και με τις προβλέψεις του ΔΝΤ πρέπει να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί, κάτι το οποίο ως χώρα γνωρίζουμε πολύ καλά. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως οι τελευταίες προβλέψεις του ΔΝΤ για την παγκόσμια οικονομία είναι πολύ σοβαρές, με μεγάλη σημασία για τη μελλοντική πορεία των χρηματιστηρίων, ειδικά αν επιβεβαιωθούνε.

Συγκεκριμένα, η αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Γκίτα Γκόπινατ, προειδοποίησε με σημερινή ομιλία της ότι ο κατακερματισμός της παγκόσμιας οικονομίας και οι σαφείς μετατοπίσεις στο διμερές εμπόριο μπορεί να προκαλέσουν έναν «νέο ψυχρό πόλεμο».

Με τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας και τις εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας να είναι στο προσκήνιο, η Γκόπινατ είπε, μιλώντας σε εκδήλωση της Διεθνούς Οικονομικής Ενωσης στην Κολομβία, ότι οι απώλειες για το παγκόσμιο ΑΕΠ μπορεί να φτάσουν στο 2,5% έως 7%, αν η παγκόσμια οικονομία διχασθεί σε δύο μπλοκ.

«Αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις μίας ευρύτερης απομάκρυνσης από την παγκοσμιοποίηση, προκύπτουν ρήγματα καθώς ο γεωοικονομικός κατακερματισμός είναι όλο και περισσότερο πραγματικότητα… Αν ο κατακερματισμός βαθύνει, θα μπορούσαμε να βρεθούμε σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο», είπε η Γκόπινατ.

Ωστόσο, ακόμη και σε αυτή τη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να αναζητήσουν λύσεις που ελαχιστοποιούν το κόστος του κατακερματισμού. Η εστίαση θα πρέπει να γίνει ρεαλιστικές προσεγγίσεις που διατηρούν τα οφέλη του ελεύθερου εμπορίου στο μέτρο του δυνατού, διασφαλίζουν την επίλυση παγκόσμιων προκλήσεων, ενώ παράλληλα επιτυγχάνουν τους εγχώριους στόχους της ασφάλειας και της ανθεκτικότητας.

Η διατήρηση ανοικτών γραμμών επικοινωνίας, όπως γίνεται από τις ΗΠΑ, την Κίνα και την ΕΕ, μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη των χειρότερων αποτελεσμάτων.

Οι ανένταχτες χώρες, οι οποίες είναι κυρίως αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες, μπορούν να χρησιμοποιήσουν το οικονομικό και διπλωματικό τους βάρος για να διατηρήσουν την παγκόσμια ολοκλήρωση, σημείωσε η Γκόπινα.

Άλλωστε, πολλές αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες απώλειες από έναν κατακερματισμένο κόσμο, και ενώ ορισμένες επωφελούνται στα αρχικά στάδια του κατακερματισμού, όλες χάνουν σε έναν πλήρη ψυχρό πόλεμο.

Στο μικροσκόπιο της Μοσάντ τα κατεχόμενα

Τώρα όπως έγραφε ο Βηματοδότης … Ο προβληματισμός του Ισραήλ για τον ρόλο των κατεχομένων αναδεικνύεται μετά και από την τελευταία αποκάλυψη που φέρει δυο Ιρανούς να σχεδίαζαν κτύπημα σε βάρος Ισραηλινών στην Κύπρο.

Με επίσημες τοποθετήσεις τους η Μοσάντ και το γραφείο του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, επιβεβαίωσαν πως σε συνεργασία με τις κυπριακές αρχές προχώρησαν εντός Νοεμβρίου στη σύλληψη των δυο προσώπων τα οποία σχεδίαζαν να δολοφονήσουν Ισραηλινούς πολίτες. Ωστόσο, μέσα από τις επίσημες τοποθετήσεις, ήταν έκδηλος ο προβληματισμός για τον ρόλο των κατεχομένων.

Όπως μετέδωσε και το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ), σε ανακοίνωση του γραφείου του Ισραηλινού πρωθυπουργού αναφέρεται πως «το Ισραήλ προβληματίζεται από αυτό που βλέπει ως χρήση από το Ιράν της κατεχόμενης, αλλά και της -ελεγχόμενης από την Τουρκία- Βόρειας Κύπρου τόσο για τρομοκρατικούς σκοπούς, όσο και ως μιας επιχειρησιακής και διαμετακομιστικής περιοχής».

Να σημειωθεί ότι οι δυο συλληφθέντες Ιρανοί, οι οποίοι φέρονται να συγκέντρωναν στοιχεία για Ισραηλινούς που βρίσκονται στην Κύπρο είχαν έρθει μέσω κατεχομένων και ήταν αναγνωρισμένοι πολιτικοί πρόσφυγες.