"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 14/05/24

Πρόβλημα

Θα ξεκινήσουμε με ένα αρκετά σοβαρό θέμα, έχοντας επανειλημμένως σταθεί στο προβληματικό παραγωγικό μοντέλο της χώρας και τα πολύ λιγότερα που έγιναν σε σχέση με αυτά που θα έπρεπε να είχανε γίνει τα 10 περίπου χρόνια της ελληνικής κρίσης ….

Η συνεχής μείωση των εξαγωγών της Ελλάδας και η αυξανόμενη διαφορά με τις εισαγωγές αποτελούν ένα σοβαρό οικονομικό πρόβλημα που απασχολεί τη χώρα. Ο Μάρτιος επιβεβαίωσε την τάση, με τις εξαγωγές να μειώνονται σε μεγαλύτερο βαθμό από τις εισαγωγές. Αυτό το φαινόμενο έχει ως αποτέλεσμα τη διατήρηση και την αύξηση του εμπορικού ελλείμματος, προκαλώντας ανησυχία.

Όπως έγραφε ο Θανάσης Παπάδης στην Ημερησία, ο προβληματισμός για τη μελλοντική πορεία της οικονομίας είναι δικαιολογημένος, καθώς η τάση δεν μπορεί πλέον να θεωρηθεί περιστασιακή. Αυτή η εξέλιξη θέτει σε επίκαιρη συζήτηση την ανάγκη για εκτεταμένες παρεμβάσεις που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων. Είναι αναγκαίο να αναζωογονηθεί η εμπορική δραστηριότητα και να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ εξαγωγών και εισαγωγών για οικονομική σταθερότητα και ανάπτυξη.

Μάλιστα ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και προτείνει λύσεις για την αντιμετώπιση των δυσκολιών, αν και υπάρχει και αισιοδοξία για τις προοπτικές των ελληνικών προϊόντων στο εξωτερικό.

Πού έχουμε αυξήσεις

Όσον αφορά στις μεγάλες κατηγορίες προϊόντων, το Μάρτιο του 2024 καταγράφονται αυξητικές τάσεις μόνο σε δύο από τους κυριότερους κλάδους. Συγκεκριμένα, παρατηρείται αύξηση στα πετρελαιοειδή καύσιμα και στα διάφορα βιομηχανικά προϊόντα. Ωστόσο, μειωμένες εμφανίζονται οι εξαγωγές σε πολλούς άλλους κλάδους, όπως τρόφιμα, βιομηχανικά είδη, μηχανήματα, χημικά, πρώτες ύλες, ποτά και καπνό, λάδια και άλλα.

Το εμπορικό έλλειμα αυξήθηκε στο διάστημα Ιανουαρίου - Μαρτίου, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, κατά 8,7% με την αξία των εξαγωγών να υποχωρεί στο επίπεδο των 12,3 δισ. ευρώ.

Η τάση διατηρείται αρνητική σε ότι αφορά την εξαγωγική δραστηριότητα τόσο τον Μάρτιο όσο και στο πρώτό 3μηνο του έτους, με αποτέλεσμα το εμπορικό έλλειμμα για τους τρεις πρώτους μήνες να διευρυνθεί σημαντικά και να βρεθεί κοντά στο επίπεδο των 8 δισ. ευρώ.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η στατιστική υπηρεσία, η συνολική αξία των εξαγωγών στο α' τρίμηνο υποχώρησε κατά 11% και έφθασε στο επίπεδο των 12.327,4 εκατ. ευρώ (13.424,6 εκατ. δολάρια) έναντι 13.852,7 εκατ. ευρώ (14.907,6 εκατ. δολάρια) κατά το ίδιο διάστημα του έτους 2023 σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.

Η αντίστοιχη αξία χωρίς τα πετρελαιοειδή παρουσίασε μείωση κατά 882,0 εκατ. ευρώ, δηλαδή 9,3% και η αντίστοιχη αξία χωρίς τα πετρελαιοειδή και τα πλοία παρουσίασε μείωση κατά 832,8 εκατ. ευρώ, δηλαδή 8,8%, σε σχέση με το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου-Μαρτίου 2023.

Μικρή η υποχώρηση των εισαγωγών 

Παράλληλα η συνολική αξία των εισαγωγών κατά το α' τρίμηνο του 2024 ανήλθε στο ποσό των 20.301,9 εκατ. ευρώ (21.973,6 εκατ. δολάρια) έναντι 21.186,4 εκατ. ευρώ (22.663,5 εκατ. δολάρια) κατά το ίδιο διάστημα του έτους 2023, παρουσιάζοντας μείωση, σε ευρώ 4,2%. Η αντίστοιχη αξία χωρίς τα πετρελαιοειδή παρουσίασε μείωση κατά 55,9 εκατ. ευρώ, δηλαδή 0,4% και η αντίστοιχη αξία χωρίς τα πετρελαιοειδή και τα πλοία παρουσίασε μείωση κατά 64,9 εκατ. ευρώ, δηλαδή 0,4%, σε σχέση με το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου-Μαρτίου 2023.

Συνολικά το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου αυξήθηκε κατά 8,7% κατά το α' τρίμηνο του 2024 και ανήλθε σε 7.974,5 εκατ. ευρώ (8.549,0 εκατ. δολάρια) έναντι 7.333,7 εκατ. ευρώ (7.755,9 εκατ. δολάρια) κατά το ίδιο διάστημα του έτους 2023. Το αντίστοιχο μέγεθος χωρίς τα πετρελαιοειδή παρουσίασε αύξηση κατά 826,1 εκατ. ευρώ, δηλαδή 14,5% και το αντίστοιχο μέγεθος χωρίς τα πετρελαιοειδή και τα πλοία παρουσίασε αύξηση κατά 767,9 εκατ. ευρώ, δηλαδή 13,5%.

Όσον αφορά τον μήνα Μάρτιο, η συνολική αξία των εισαγωγών ανήλθε στα 6.694,6 εκατ. ευρώ (7.257,1 εκατ. δολάρια) έναντι 7.443,6 εκατ. ευρώ (7.945,0 εκατ. δολάρια) κατά τον ίδιο μήνα του έτους 2023 παρουσιάζοντας μείωση, σε ευρώ, 10,1%. Η αντίστοιχη αξία χωρίς τα πετρελαιοειδή παρουσίασε μείωση κατά 297,3 εκατ. ευρώ, δηλαδή 5,4%, ενώ χωρίς τα πετρελαιοειδή και τα πλοία πτώση κατά 307,8 εκατ. ευρώ, δηλαδή 5,6%, σε σχέση με τον μήνα Μάρτιο 2023.

Η συνολική αξία των εξαγωγών τον Μάρτιο ανήλθε στα 4.283,4 εκατ. ευρώ (4.671,1 εκατ. δολάρια) έναντι 4.851,2 εκατ. ευρώ (5.209,0 εκατ. δολάρια) κατά τον ίδιο μήνα του έτους 2023 παρουσιάζοντας μείωση, σε ευρώ, 11,7%. Πτώση κατά 578,4 εκατ. ευρώ δηλαδή 16,2% καταγράφεται χωρίς τα πετρελαιοειδή. Η αντίστοιχη αξία χωρίς τα πετρελαιοειδή και τα πλοία παρουσίασε μείωση κατά 577,5 εκατ. ευρώ, δηλαδή 16,2%, σε σχέση με τον μήνα Μάρτιο 2023.

Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου τον μήνα Μάρτιο 2024 ανήλθε σε 2.411,2 εκατ. ευρώ (2.586,0 εκατ. δολάρια) έναντι 2.592,4 εκατ. ευρώ (2.736,0 εκατ. δολάρια) κατά τον ίδιο μήνα του έτους 2023, παρουσιάζοντας μείωση, σε ευρώ, 7%. Η αντίστοιχη αξία χωρίς τα πετρελαιοειδή παρουσίασε αύξηση του ελλείμματος κατά 281,1 εκατ. ευρώ, δηλαδή 14,3%, ενώ η αντίστοιχη αξία χωρίς τα πετρελαιοειδή και τα πλοία κατά τον μήνα Μάρτιο 2024 παρουσίασε αύξηση κατά 269,6 εκατ. ευρώ, δηλαδή 13,7% σε σχέση με τον μήνα Μάρτιο 2023.

Το ποσοστό θα γίνεται όλο και μεγαλύτερο … Αλλά …

Πολλά σχόλια έχει προκαλέσει η είδηση πως μόλις 18.500 επιχειρήσεις πληρώνουν το 85% του φόρου νομικών προσώπων. Προτού δούμε τα όσα αναφέρονταν σε σχετικά δημοσιεύματα, εμείς θα ρισκάρουμε να πούμε πως το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί και άλλο τα επόμενα χρόνια, με τις μεγάλες επιχειρήσεις - αλυσίδες να συγκεντρώνουνε όλο και μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς…. Φυσικά αυτή η εκτίμηση μας δε σημαίνει πως δεν υπάρχει εκτεταμένη φοροδιαφυγή κυρίως στις μικρό-μεσαίες επιχειρήσεις, ένα πρόβλημα που θα πρέπει επιτέλους να αντιμετωπιστεί, αν και δεν είμαστε και πολύ αισιόδοξοι…

Όπως τώρα αναφέρονταν σε συγκεκριμένο δημοσίευμα. Συνηθίζουμε να καταγράφουμε το πρόβλημα της υπερσυγκέντρωσης του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες υποζύγια (όταν το σύνολο των φορολογουμένων είναι εννέα εκατομμύρια) αλλά και στον κόσμο των επιχειρήσεων οι κατανομές είναι μάλλον χειρότερες.

Φορολογική δήλωση υπέβαλαν το 2023 περίπου 333.588 νομικά πρόσωπα τα οποία κλήθηκαν να πληρώσουν φόρους 5,5 δισ. ευρώ. Πόσοι όμως πλήρωσαν τελικώς αυτό το ποσό που σημειωτέον είναι και το μεγαλύτερο που έχει καταγραφεί εδώ και τουλάχιστον 15 χρόνια; Οι δείκτες συγκέντρωσης είναι απογοητευτικοί: Οι 18.500 πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις της χώρας –αντιστοιχούν στο 5,5% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη χώρα- δήλωσαν κέρδη 21,78 δισ. ευρώ από τα συνολικά 25,16 δισ. ευρώ και πλήρωσαν φόρους 4,7 δισ. ευρώ από τα συνολικά 5,5 δισ. ευρώ.

Δηλαδή, το 5,5% των επιχειρήσεων δήλωσαν το 86% των κερδών και πλήρωσαν το 86% των φόρων.

Η αναλογία των εσόδων όμως είναι διαφορετική

Τώρα το ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά φαίνεται από το ότι η αναλογία τους στα έσοδα που μπήκαν στις επιχειρήσεις τους, δεν ήταν οι ίδια. Οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις μοιράστηκαν έσοδα 262 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 62% του συνόλου των 424 δισ. ευρώ.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι έχουμε εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις στην Ελλάδα οι οποίες τζιράρουν χρήμα και δηλώνουν ζημιές ή ελάχιστα κέρδη. Το 5,5% των επιχειρήσεων δηλώνει το 86% των κερδών γιατί το 39,16% των εταιρειών έχουν ζημιές, το 23,63% μηδενικά κέρδη και το 10,94% κέρδη έως 10.000 ευρώ τον χρόνο.

Οι ζημιές που καταγράφηκαν στις δηλώσεις του 2023 ανήλθαν στα 37,6 δισ. ευρώ από 36 δισ. ευρώ το 2022. Δηλαδή, σε μια χρονιά πολύ μεγάλης αύξησης του ΑΕΠ, σε μια χρονιά εκτόξευσης των επιχειρηματικών κερδών, οι 3 στις τέσσερις επιχειρήσεις έγραψαν και περισσότερες ζημιές και από τη χρήση του 2020 εν μέσω πανδημίας και κλειστών εταιρειών. Αν μη τι άλλο, αυτό προκαλεί σοβαρές υποψίες και αιτία για εκτεταμένους ελέγχους. 

Ενδιαφέρουσα έρευνα….

Πάμε τώρα σε μια αρκετά ενδιαφέρουσα έρευνα …. Συγκεκριμένα, τα στοιχεία της τελευταίας έρευνας του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) δεν αφήνουν καμία αμφιβολία: τα χρήματα που έστειλαν με εμβάσματα στις χώρες καταγωγής τους οι άνθρωποι που μετανάστευσαν σε άλλη χώρα αναζητώντας μια καλύτερη οικονομική τύχη, ξεπέρασαν για πρώτη φορά τις άμεσες ξένες επενδύσεις στις χώρες αυτές το έτος 2022.

Συγκεκριμένα, οι εισροές από τα εμβάσματα έφθασαν στα 831 δισ. δολάρια το 2022, ενώ το 2020 ήταν μόλις 128 δισ. δολάρια. Πρόκειται για μια αύξηση της τάξεως του 650% μέσα σε μια διετία, κατά την οποία βέβαια η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα είχε υποστεί πραγματική καθίζηση εξαιτίας της πανδημίας.

«Οι αποστολές εμβασμάτων ανακάμπτουν θεαματικά παρά τις περί του αντιθέτου προβλέψεις πολλών αναλυτών λόγω της Covid-19», ανέφερε ο διακυβερνητικός Οργανισμός στην έκθεσή του για την παγκόσμια μετανάστευση για το 2024.

Ο ΔΟΜ, που λειτουργεί υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, διευκρινίζει ότι με βάση στατιστικά δεδομένα της Παγκόσμιας Τράπεζας, για τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος τα χρήματα που στέλνουν στα σπίτια τους όσοι μεταναστεύουν αναζητώντας μια καλύτερη επαγγελματική τύχη, αντιπροσωπεύουν εδώ και πολλά χρόνια μεγαλύτερη πηγή εσόδων από τη διεθνή αναπτυξιακή βοήθεια που εισρέει στις χώρες αυτές. Υπενθυμίζεται ότι καταστατική αποστολή της Παγκόσμιας Τράπεζας είναι η καταπολέμηση της παγκόσμιας φτώχειας.

Κινητήριος δύναμη

«Η εκτίναξη των εμβασμάτων στα ύψη, την οποία κατέγραψαν η Παγκόσμια Τράπεζα και άλλοι οργανισμοί, υπογραμμίζει πόσο σημαντική έχει γίνει η μετανάστευση για τις φτωχότερες οικονομίες του πλανήτη», σημειώνει ο βρετανικός «Guardian». Στην έκθεση του ΔΟΜ σημειώνεται ότι το έτος 2020 οι πέντε κορυφαίες χώρες-αποδέκτες εμβασμάτων ήταν κατά σειρά η Ινδία, η Κίνα, το Μεξικό, οι Φιλιππίνες και η Αίγυπτος.

Μακράν των υπολοίπων σε εισροή κεφαλαίων από την πηγή αυτή ήσαν οι δύο πρώτες, η Ινδία και η Κίνα, στις οποίες η αξία των εισερχομένων εμβασμάτων ξεπέρασε τα 83 και τα 59 δισ. δολάρια αντιστοίχως. «Πρόκειται για μια κινητήριο δύναμη των οικονομιών αυτών», παρατηρεί ο ρεπόρτερ της εφημερίδας.

Σε ό,τι αφορά τις χώρες αποστολής εμβασμάτων, στην κορυφή βρίσκονταν το έτος 2020 οι ΗΠΑ με 68 δισ. δολάρια και ακολουθούσαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (43 δισ. δολάρια), η Σαουδική Αραβία (34,6 δισ. δολάρια), η Ελβετία (28 δισ. δολ.) και η Γερμανία (22 δισ. δολ.).

Στην Ευρώπη, σύμφωνα με νεότερη έρευνα που αφορούσε το 2021, οι χώρες που επωφελήθηκαν περισσότερο από τα χρήματα που έστελναν πολίτες τους που είχαν μεταναστεύσει στο εξωτερικό για να εργαστούν ήταν το Κόσσοβο, με τα εισερχόμενα εμβάσματα να αντιστοιχούν στο 18% του ΑΕΠ, το Μαυροβούνιο με αντιστοιχία των εισροών από εμβάσματα να φτάνει στο 13,5% του ΑΕΠ, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη (10,5% του ΑΕΠ) και η Αλβανία (9,4%).

Σε ό,τι αφορά την Αλβανία, το 2021 η αξία των εισερχομένων εμβασμάτων έφθασε στα 1,45 δισ. ευρώ, περισσότερα από τα οποία προήλθαν από τη Βρετανία και την Ιταλία, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας. Την ίδια χρονιά από την Αλβανία είχαν μεταφερθεί στο εξωτερικό 119 εκατ. ευρώ με εμβάσματα.

Η Αθήνα και η εξίσωση του παλαιστινιακού κράτους

Όπως τώρα έγραφε ο Βηματοδότης, τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες, ήτοι η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Σλοβενία και η Μάλτα, συμφώνησαν να κάνουν τα πρώτα βήματα προς την αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους δίπλα στο Ισραήλ, θεωρώντας πως μια λύση δύο κρατών είναι απαραίτητη για την επίτευξη μόνιμης ειρήνης. Το ερώτημα που έχω απευθύνει στους αρμοδίους (διάβαζε διπλωμάτες) εδώ στην Αθήνα ήταν σαφέστατο: Τι πρόκειται να πράξει η Αθήνα; Θα συνταχθεί με τις τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες για την αναγνώριση του κράτους της Παλαιστίνης ή όχι; Ανεπισήμως με πληροφόρησαν ότι η χώρα μας τάσσεται υπέρ μιας συμφωνημένης μεταξύ των μερών λύσης στο Παλαιστινιακό, συνεπώς διατηρεί μια στάση αναμονής όπως και η πλειοψηφία των κρατών της ΕΕ, αλλά τάχθηκε υπέρ του ψηφίσματος του ΟΗΕ για διεύρυνση των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού.