"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 14/08/23

Ελληνική Οικονομία

Ας ξεκινήσουμε με μια ενδιαφέρουσα τελευταία έρευνα του τμήματος αναλύσεων της Eurobank για την ελληνική οικονομία:

Τη σημαντική βελτίωση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας από το 2011 έως και σήμερα επισημαίνει η Eurobank, στην τακτική εβδομαδιαία ανάλυσή της «7 Ημέρες Οικονομία». 

Στην ανάλυση επισημαίνεται ότι η Ελλάδα είναι μια μικρή ανοικτή οικονομία (small open economy). Μικρή υπό την έννοια ότι οι φορείς της, ήτοι τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και η κυβέρνηση είναι λήπτες τιμών στις διεθνείς αγορές, δηλαδή μέσω των αποφάσεών τους δεν μπορούν να επηρεάσουν τις διεθνείς τιμές αγαθών, υπηρεσιών, χρήματος και κεφαλαίου. Ανοικτή καθότι οι φορείς της έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν και να πωλούν, να δανείζουν και να δανείζονται, αγαθά, υπηρεσίες και χρηματικά κεφάλαια αντίστοιχα στις διεθνείς αγορές.

Χρησιμοποιώντας ως μέτρο του βαθμού εξωστρέφειας μιας οικονομίας το άθροισμα των εξαγωγών και των εισαγωγών ως προς το ΑΕΠ, παρατηρούμε ότι η ελληνική οικονομία είναι σήμερα περισσότερο ανοικτή σε σύγκριση με τη δεκαετία του 2000, πόσω δε μάλλον σε σχέση με το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990.

Παρόμοια ποιοτικά χαρακτηριστικά καταγράφονται και στην Ευρωζώνη. Συγκεκριμένα, το άθροισμα της αξίας των ελληνικών εξαγωγών και εισαγωγών από 37,1% του ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές το 1995 ενισχύθηκε στο 58,4% το 2000 (53,9% και 69,4% αντίστοιχα στην Ευρωζώνη), ενώ για τα επόμενα 10 χρόνια κυμάνθηκε γύρω από έναν μέσο όρο της τάξης του 52,4%.

Από το 2011 καταγράφεται εκ νέου ενίσχυση του βαθμού εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας, με το άθροισμα της αξίας των εξαγωγών και των εισαγωγών να διαμορφώνεται στο 81,9% του ΑΕΠ το 2019 (93,0% στην Ευρωζώνη), ενώ το 2022, ήτοι τη χρονιά της ενεργειακής κρίσης, σημειώθηκε κορύφωση στο 106,9% του ΑΕΠ (108,2% στην Ευρωζώνη). Ωστόσο, η τελευταία παρατήρηση αντανακλά σε σημαντικό βαθμό την επίδραση των αυξημένων τιμών ενέργειας, πρώτων υλών και άλλων αγαθών στην αξία των εισαγωγών και των εξαγωγών εμπορευμάτων.

Αφαιρώντας την επίδραση της αύξησης των τιμών, δηλαδή υπολογίζοντας το άθροισμα της αξίας των εξαγωγών και των εισαγωγών σε σταθερές τιμές, παρατηρούμε ότι η ενίσχυση του βαθμού εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας ήταν ηπιότερη στο 81,9% του πραγματικού ΑΕΠ το 2022 από 76,9% το 2019 (95,3% και 100,4% αντίστοιχα στην Ευρωζώνη).

Είτε ο υπολογισμός γίνει σε τρέχουσες είτε σε σταθερές τιμές, το κεντρικό συμπέρασμα της διεύρυνσης της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας από το 2011 μέχρι σήμερα δεν αλλάζει. Εντούτοις, υπολογίζοντας το άθροισμα των εξαγωγών και των εισαγωγών ως προς το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές, παρατηρούμε ότι η ελληνική οικονομία παραμένει λιγότερο ανοιχτή σε σύγκριση με την Ευρωζώνη, με τη διαφορά να ανέρχεται σε 18,5 μονάδες του ΑΕΠ το 2022 από το ιστορικό υψηλό των 24,7 μονάδων το 2011.

Τα οφέλη από την ενίσχυση της εξωστρέφειας της οικονομίας είναι σημαντικά (ενίσχυση του ανταγωνισμού, εισαγωγή και διάχυση νέων τεχνολογιών και καινοτόμων μεθόδων παραγωγής και διάθεσης προϊόντων, διεύρυνση αγορών κ.α), ωστόσο ελλοχεύουν κίνδυνοι όταν μια τέτοια εξέλιξη δεν συνδυάζεται με ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και με συνετή δημοσιονομική πολιτική.

Μείωση του εμπορικού ελλείμματος

Βάσει των στοιχείων που δημοσίευσε πρόσφατα η ΕΛΣΤΑΤ για τις εμπορευματικές συναλλαγές της ελληνικής οικονομίας τον Ιουν-23 (7/8/2023), το εμπορικό ισοζύγιο, δηλαδή η διαφορά ανάμεσα στις εξαγωγές και τις εισαγωγές εμπορευμάτων, διαμορφώθηκε σε έλλειμμα €2.597,8 εκατ. σε τρέχουσες τιμές, μικρότερο κατά €455,3 εκατ. (14,9%) σε σύγκριση με το έλλειμμα του Ιουν-22, μεγαλύτερο ωστόσο κατά €608,9 εκατ. (30,6%) σε σχέση με το έλλειμμα του Ιουν-21. Για το σύνολο του πρώτου εξαμήνου 2023, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου ήταν €14.919,7 εκατ., παρουσιάζοντας συρρίκνωση κατά €3.177,3 εκατ. (17,6%) σε σύγκριση με το αντίστοιχο έλλειμμα του προηγούμενου έτους, παρά ταύτα ήταν μεγαλύτερο κατά €4.659,3 εκατ. (45,4%) σε σχέση με το αντίστοιχο έλλειμμα του 2021.

Η μείωση του εμπορικού ελλείμματος το πρώτο εξάμηνο 2023 προήλθε:

από τη μείωση των εισαγωγών πετρελαιοειδών (€2.970,6 εκατ., 21,9%) η οποία ήταν μεγαλύτερη από τη συρρίκνωση των αντίστοιχων εξαγωγών (€1.253,4 εκατ., 14,2%), φανερώνοντας τη μεγαλύτερη ευαισθησία που παρουσιάζουν οι εισαγωγές σε σχέση με τις εξαγωγές στις μεταβολές των διεθνών τιμών του πετρελαίου, και

από την αύξηση των εξαγωγών εκτός πετρελαιοειδών και πλοίων αγαθών (€950,9 εκατ., 5,5%) και τη μείωση των αντίστοιχων εισαγωγών (€467,5 εκατ., 1,5%). Οι εν λόγω μεταβολές είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση των εμπορικών ελλειμμάτων των πετρελαιοειδών και των εκτός πετρελαιοειδών και πλοίων αγαθών κατά €1.717,2 εκατ. (36,2%) και €1.418,4 εκατ. (10,7%) αντίστοιχα.

Εν κατακλείδι, το εμπορικό έλλειμμα μειώθηκε σε ετήσια βάση κατά 17,6% το πρώτο εξάμηνο 2023. Παρέμεινε ωστόσο υψηλότερο κατά 45,4% από το αντίστοιχο έλλειμμα του 2021. Βάσει αυτού του αποτελέσματος και παρά την αναμενόμενη ενίσχυση του πλεονάσματος των υπηρεσιών τους επόμενους μήνες (λόγω της προβλεπόμενης ανόδου των τουριστικών εισπράξεων), το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών για το σύνολο του 2023, ναι μεν θα είναι μικρότερο σε σύγκριση με το 2022, ωστόσο θα διατηρηθεί για τέταρτη χρονιά σε σχετικά υψηλά επίπεδα.

Τα γνωστά στατιστικά

Έχοντας πολλές φορές αναφερθεί στα συγκεκριμένα στατιστικά. Ας κάνουμε μια φορά ακόμη, με αφορμή ένα πρόσφατο άρθρο του Βήματος:

Στην Ελλάδα των 8.957.000 πολιτών με ΑΦΜ, 5.864.000 ή 65% επί του συνόλου δηλώνουν στην Eφορία ετήσιο εισόδημα έως 10.000 ευρώ και 453 φορολογούμενοι εισοδήματα άνω των 900.000 ευρώ! Την ίδια στιγμή, κυκλοφορούν ανά την επικράτεια 5.423.700 ΙΧ αυτοκίνητα, 4.746.000 φορολογούμενοι διαθέτουν πρώτη κατοικία, 100.000 έχουν στην κατοχή τους σκάφη αναψυχής, ενώ 83.000 δηλώνουν ότι έχουν ακίνητα ή και καταθέσεις στο εξωτερικό.

Τα εντυπωσιακά αυτά στοιχεία καταγράφονται σε 6.529.279 φορολογικές δηλώσεις που υποβλήθηκαν πέρυσι και αφορούν εισοδήματα του 2021 και μέσα από το crash test που πραγματοποιεί «Το Βήμα της Κυριακής» σε όλους τους κωδικούς που έχουν συμπληρωθεί από περίπου 9.000.000 συμπολίτες μας μπορεί κανείς να βγάλει εύκολα το συμπέρασμα για το ποιοι δηλώνουν τα περισσότερα και ποιοι τα λιγότερα στην Εφορία, για τους πλούσιους και τους… «φτωχούς» Ελληνες.

Πλασματική εικόνα

Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι το συνολικό εισόδημα που δηλώθηκε το 2022 ανήλθε στα 84,2 δισ. ευρώ έναντι 79,7 δισ. ευρώ το 2021, με την τελική φορολογική επιβάρυνση των φυσικών προσώπων μετά τις απαλλαγές και τις εκπτώσεις να διαμορφώνεται σε 8,9 δισ. ευρώ πέρυσι έναντι 8,2 δισ. ευρώ το 2021.

Ενα από τα ερωτήματα που απασχολεί τους πολίτες είναι τι δηλώνουν στην Εφορία μισθωτοί, συνταξιούχοι, επαγγελματίες, αγρότες και εισοδηματίες. Απάντηση δίνουν τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στις φορολογικές δηλώσεις που έχουν συμπληρώσει. Μάλιστα πολλές φορές υπάρχει παρεξήγηση, καθώς μια φορολογική δήλωση, για παράδειγμα, ενός ελεύθερου επαγγελματία λόγω του ότι περιλαμβάνει και τα εισοδήματα της συζύγου του δίνει πλασματική εικόνα ως προς τα ποσά που εμφανίζονται στην Εφορία. Γι’ αυτό και ο καλύτερος τρόπος να αντιληφθεί κανείς τι ακριβώς συμβαίνει είναι να δει κωδικό προς κωδικό τι δηλώνεται και να βγάλει στη συνέχεια τα συμπεράσματά του.

Το μέσο εισόδημα

Πιο αναλυτικά, στις περυσινές φορολογικές δηλώσεις εισοδήματα από μισθούς (δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) δήλωσαν 3.489.967 συμπολίτες μας, και μάλιστα το συνολικό ποσό που δήλωσαν ανέρχεται σε 37,9 δισ. ευρώ, τη στιγμή που όλα τα εισοδήματα που εμφανίστηκαν πέρυσι από το σύνολο των φορολογουμένων ανέρχονται σε 84,2 δισ. ευρώ. Το μέσο εισόδημα των μισθωτών βάσει των κωδικών που έχουν συμπληρωθεί αυτόματα από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) είναι 10.814 ευρώ. Σημειώνεται ότι αυτά τα ποσά προκύπτουν αφού έχουν αφαιρεθεί όλες οι κρατήσεις πλην των φόρων.

Εξίσου σημαντικός είναι και ο αριθμός των συνταξιούχων, καθώς η Εφορία κατέγραψε πέρυσι εκείνους που λαμβάνουν κύρια σύνταξη σε 2.367.546 με το συνολικό ποσό που έλαβαν (πριν αφαιρεθούν οι φόροι) να ανέρχεται σε 21,5 δισ. ευρώ ή κατά μέσο όρο 8.615 ευρώ. Ουσιαστικά, δηλαδή, αθροιστικά μισθωτοί και συνταξιούχοι δηλώνουν στην Εφορία μόνο από εισοδήματα που έχουν προκύψει από μισθούς και συντάξεις περίπου 59,5 δισ. ευρώ, δηλαδή το 70% των συνολικών ποσών που δηλώνουν όλες οι κατηγορίες φορολογουμένων.

Γράφουν… ζημιές

Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχουν τα στοιχεία που έχουν δηλώσει στην Εφορία οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι αγρότες αλλά και οι εισοδηματίες, δηλαδή εκείνοι που εισπράττουν κυρίως ενοίκια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, 503.970 ελεύθεροι επαγγελματίες δήλωσαν ως ακαθάριστα έσοδα στην Εφορία 33,4 δισ. ευρώ. Ωστόσο τα κέρδη που εμφάνισαν και για τα οποία τελικά φορολογούνται είναι σχεδόν 10 φορές χαμηλότερα, καθώς συνολικά δήλωσαν στην Εφορία 4,5 δισ. ευρώ. Αν λάβει κανείς υπόψη ότι περίπου οι μισοί εμφάνισαν ζημιά τότε το καθαρό αποτέλεσμα για την Εφορία είναι πολύ χαμηλότερο. Από την άλλη, 700.000 πολίτες εμφάνισαν ακαθάριστα κέρδη από αγροτική δραστηριότητα 7,2 δισ. ευρώ και καθαρά κέρδη μόλις 1,6 δισ. ευρώ (οι κατ’ επάγγελμα αγρότες είναι κάτω από τους μισούς), ενώ αν συνυπολογιστεί ότι περίπου 165.000 παρουσίασαν ζημιές 260 εκατ. ευρώ το καθαρό αποτέλεσμα για την Εφορία είναι αρκετά χαμηλότερο.

Εισοδήματα από ενοίκια κατοικιών εμφανίζουν στην Εφορία 1.009.000 φορολογούμενοι, με το συνολικό ποσό που δηλώνουν να διαμορφώνεται σε 3,75 δισ. ευρώ.

Τα στοιχεία

Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία που προκύπτουν από τη συμπλήρωση των φορολογικών δηλώσεων των δύο προηγούμενων ετών όσον αφορά τον αριθμό των πολιτών που δηλώνουν τα περισσότερα και τα λιγότερα στην Εφορία. Ετήσιο εισόδημα έως 5.000 ευρώ, δηλαδή κάτω από το όριο της φτώχειας, δήλωσαν πέρυσι 3.380.170 πολίτες, 258.000 λιγότεροι σε σύγκριση με το 2021. Από 5.000 έως 10.000 ευρώ δήλωσαν στην Εφορία το 2022 περίπου 2.484.000 φορολογούμενοι, αυξημένοι κατά 77.000 σε σύγκριση με το 2021. Αθροιστικά, 5.864.287 εμφανίζονται στην Εφορία να διαβιούν με πολύ χαμηλά εισοδήματα, τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις δεν μπορούν να δικαιολογήσουν ούτε τα περιουσιακά στοιχεία ούτε φυσικά το κόστος για τη συντήρηση αυτών.

Από 10.000 έως 15.000 ευρώ δηλώνουν στην Εφορία 1.263.000 φορολογούμενοι (αυξημένοι κατά 105.000 σε σύγκριση με το 2021), ενώ όσο ανεβαίνουν τα εισοδηματικά κλιμάκια τόσο μειώνεται ο αριθμός των πολιτών που εμφανίζονται στην Εφορία. Συγκεκριμένα, από 15.000 έως 20.000 ευρώ ατομικό εισόδημα εμφανίζουν 951.000 φορολογούμενοι (αυξημένοι κατά 30.000 σε σύγκριση με το 2021) και από 20.000 έως 30.000 ευρώ ο αριθμός πέφτει στις 583.000 φορολογουμένους, ενώ από 30.000 έως 50.000 ευρώ δηλώνουν στην Εφορία 215.000 φορολογούμενοι.

Τα όρια

Ουσιαστικά, αν πει κάποιος ότι τα όρια για τον χαρακτηρισμό της μεσαίας τάξης είναι από 20.000 ευρώ έως 50.000 ευρώ ετήσιο εισόδημα τότε ο συνολικός αριθμός των πολιτών που συγκαταλέγονται σε αυτή την κατηγορία είναι 800.000. Αν σε αυτούς θέλει κάποιος να προσθέσει και εκείνους που έχουν ετήσιο εισόδημα από 15.000 έως 20.000 ευρώ τότε ο συνολικός αυτός αριθμός θα ανέβει στους 1.750.000 πολίτες.

Ετήσιο εισόδημα από 50.000 ευρώ και άνω δηλώνουν στην Ελλάδα μόλις 80.000 πολίτες σε σύνολο 8.957.000, ενώ αθροιστικά πάνω από 500.000 ευρώ δήλωσαν το 2022 στην Ελλάδα 962 φορολογούμενοι.

Συμφωνούμε απόλυτα

Μικρή σημασία έχει που είμαστε οπαδοί τη ΑΕΚ. Αναφορικά με τα όσα έγιναν την προηγούμενη εβδομάδα και με περιττό να πούμε πόσο μπάχαλο είναι η χώρα μας, όπως αποδείχθηκε για ακόμη μια φορά. Αναφορικά με την UEFA. Κροάτες μάλιστα κυκλοφόρησαν χαρακτηριστικό σκίτσο στα social media και περιττό να πούμε πως συμφωνούμε απόλυτα.

Ενδιαφέρουσα είδηση

Κλείνοντας με μια είδηση που μας κίνησε το ενδιαφέρον. Κάνοντας την πρόβλεψη, πως πολύ πιο σύντομα πιστεύουμε πως θα έχουμε πρόωρες εκλογές στην Ιταλία (κάτι το οποίο πάρα πολλές φορές έχουμε δει τις τελευταίες δεκαετίες), πάμε να την δούμε:

Διευκρινήσεις από τη Ρώμη έχει ζητήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σχετικά με το μέτρο που προτίθεται να εφαρμόσει για την καταπολέμηση των υψηλών τιμών για τις εσωτερικές πτήσεις της Ιταλίας. Η Κομισιόν προέβη σε αυτή την κίνηση, κατόπιν εκκλήσεως των αεροπορικών εταιρειών ότι το μέτρο αυτό παραβιάζει τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τη Ryanair να χαρακτηρίζει την Ιταλία ως Σοβιετική Ένωση του 1927.

Η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι ενέκρινε τη Δευτέρα ένα μέτρο που επιτρέπει τη χρήση αλγορίθμων για την τιμολόγηση των πτήσεων από τις αεροπορικές εταιρείες και απαγορεύει τη χρήση τους για τις εσωτερικές πτήσεις μεταξύ της ιταλικής ηπειρωτικής χώρας και της Σικελίας και της Σαρδηνίας, εκτός από σπάνιες εξαιρέσεις.

Στην πράξη, το μέτρο θα απαγορεύει στις αεροπορικές εταιρείες να αυξάνουν την τιμή των πτήσεων μεταξύ της ηπειρωτικής Ιταλίας και της Σικελίας ή της Σαρδηνίας κατά περισσότερο από 200% της μέσης τιμής της πτήσης -αν και δεν είναι σαφές τι θα λογίζεται ως «μέση τιμή». Η απόφαση αυτή, έρχεται μετά την εκτόξευση των αεροπορικών ναύλων των αερομεταφορέων χαμηλού κόστους προς τα δύο νησιά.

Η κίνηση της Ιταλίας έρχεται μία ημέρα μετά την έγκριση από την κυβέρνηση ενός έκτακτου φόρου στα κέρδη των τραπεζών, προκαλώντας περαιτέρω σύγχυση στους διεθνείς παρατηρητές σχετικά με την οικονομική στρατηγική της δεξιάς κυβέρνησης Μελόνι.

Αντιδρούν οι αεροπορικές εταιρείες

Οι αεροπορικές εταιρείες αντέδρασαν έντονα στην κίνηση της Ρώμης, με τον CEO της Ryanair, Έντι Γουίλσον, να τη χαρακτηρίζει «παράνομη».

«Είναι γελοίο, παράνομο και παρεμβαίνει στην ελεύθερη αγορά, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία», δήλωσε ο Γουίλσον στο ιταλικό ειδησεογραφικό πρακτορείο ANSA την περασμένη Τετάρτη. «Πρέπει να ακυρωθεί».

Εκπρόσωπος της Κομισιόν δήλωσε στο Politico ότι η Επιτροπή επικοινώνησε με τις ιταλικές αρχές και αναμένει να λάβει «λεπτομερέστερες πληροφορίες σχετικά με το ακριβές περιεχόμενο του επίμαχου μέτρου».

Ενώ ο εκπρόσωπος δήλωσε ότι η Επιτροπή υποστηρίζει μέτρα που βελτιώνουν τη συνδεσιμότητα σε προσιτές τιμές, «ο βιώσιμος ανταγωνισμός με ελεύθερο καθορισμό των τιμών είναι συνήθως ο καλύτερος εγγυητής των προσιτών τιμών».

Μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, για παράδειγμα σε ταξίδια προς απομακρυσμένες περιοχές που δεν αποφέρουν στις αεροπορικές εταιρείες αρκετά χρήματα για να είναι οικονομικά βιώσιμες -οι λεγόμενες υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας- το δίκαιο της Ε,Ε, θα επέτρεπε τη ρύθμιση των τιμών.

Όμως αυτό δεν ισχύει για τις πτήσεις αυτές, με τη Ryanair να πραγματοποιεί περισσότερες από 500 εβδομαδιαίες πτήσεις μεταξύ των νησιών της Ιταλίας και της ηπειρωτικής χώρας κατά την περίοδο αιχμής του καλοκαιριού.

Ο Γουίλσον αντιτάχθηκε στην ιδέα ότι η αεροπορική εταιρεία θα καθορίζει τις τιμές της με βάση ένα αλγοριθμικό προφίλ των επιβατών της, λέγοντας ότι πρόκειται για μια «θεωρία συνωμοσίας που βασίζεται στη φαντασία ανθρώπων που δεν έχουν αρκετή δουλειά να κάνουν».

Σε συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα La Repubblica, συνέκρινε το μέτρο με «τη Σοβιετική Ένωση του 1927».

Υποστήριξε ότι από οικονομική άποψη το μέτρο είναι παράλογο, καθώς θα ενθαρρύνει την εταιρεία να μειώσει τα δρομολόγιά της προς την Ιταλία και να ανοίξει σε νέους προορισμούς αντ’ αυτού. «Ακόμη και στη σχολή του Χάρι Πότερ κατάλαβαν ότι πρέπει να αυξήσεις την προσφορά ενός προϊόντος για να μειωθούν οι τιμές», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Το μέτρο της κυβέρνησης θα πάει στη Βουλή των Αντιπροσώπων της Ιταλίας, με τους βουλευτές να έχουν δύο μήνες για να υποβάλουν τροπολογίες.