"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 14/10/24

Ελληνική Οικονομία

Στο «κενό» που έχει δημιουργηθεί μεταξύ των κεφαλαίων που έχει απορροφήσει η Ελλάδα από το Ταμείο Ανάπτυξης και αυτών που έχουν διοχετευθεί προκειμένου να προχωρήσουν έργα, αναφέρεται στο νέο αγγλόφωνο σημείωμα για την οικονομία η Τράπεζα της Ελλάδος. 

Όπως αναφέρεται στην έκθεση και αναδημοσιεύτηκε – σχολιάστηκε σε site. Μέχρι στιγμής, η Ελλάδα έχει λάβει 17,2 δισ. ευρώ από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (7,6 δισ. ευρώ για επιχορηγήσεις και 9,6 ευρώ για δάνεια), δηλαδή το 48% του συνολικού κονδυλίου των 36 δισ. ευρώ (που συγκαταλέγεται μεταξύ των 6 κορυφαίων χωρών πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ), έχοντας ολοκληρώσει επιτυχώς το 23% των συνολικών ορόσημων και στόχων, τονίζει η ΤτΕ και προσθέτει ότι τον Σεπτέμβριο του 2024 εγκρίθηκε το αίτημα για την τέταρτη δόση επιχορήγησης (1 δισ. ευρώ). αναμένεται να παραληφθεί στις αρχές Οκτωβρίου.

Εκ του ποσού των 18,2 δισ. ευρώ που μπορεί να λάβει η χώρα μας ως επιχορηγήσεις έχει αντλήσει το ποσό των 7,6 δισ. Εξ αυτών και ως τον Σεπτέμβριο του 2024, τα 3,74 δισ. έχουν δοθεί στις επιχειρήσεις των οποίων τα projects έχουν εγκριθεί, ενώ ένα ποσό 2,6 δισ. έχει μεταφερθεί από το κράτος σε φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα. 

Σε ό,τι αφορά το σκέλος των δανείων, σημειώνεται ότι από το συνολικό κονδύλιο των 17,7 δισ. ευρώ, οι εισπράξεις σε μετρητά από την ΕΕ ανέρχονται σε 9,6 δισ. ευρώ. Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2024 είχαν εκταμιευθεί σε επιχειρήσεις 2,3 δισ. ευρώ. Τα έργα για τα οποία έχουν συναφθεί συβάσεις ανέρχονται σε 5,4 δισ. ευρώ, σε πλήρη συμφωνία µε τον αντίστοιχο στόχο.

«Η συνιστώσα του δανείου (υπογραφή συμβάσεων) εξελίσσεται σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα. Ωστόσο, η συνιστώσα της επιχορήγησης (εκτέλεση πληρωμών) έχει καθυστερήσει περισσότερο από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί, κυρίως λόγω του διοικητικού φόρτου που είναι βαρύτερος από τον αρχικά αναμενόμενο, όπως παρατηρήθηκε και στις περισσότερες χώρες της ΕΕ», αναφέρει χαρακτηριστικά η ΤτΕ.

Οι εκτιμήσεις για την οικονομία 

Ισχυρή ανάπτυξη θα επιτύχει η ελληνική οικονομία τόσο φέτος όσο και τα επόμενα δύο έτη, τονίζει η ΤτΕ. Η ελληνική οικονομία θα διατηρήσει την ισχυρή αναπτυξιακή της δυναμική. Η δυναμική αυτή αναμένεται να διατηρηθεί και τα επόμενα χρόνια, χάρη στις επενδύσεις, την ιδιωτική κατανάλωση και τις εξαγωγές. 

Η ιδιωτική κατανάλωση θα αυξηθεί κατά μέσο όρο κατά 1,9 % στο διάστημα 2024 - 2026, υποστηριζόμενη από την ενίσχυση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, καθώς η απασχόληση συνεχίζει να ανακάμπτει, οι ονομαστικοί μισθοί αυξάνονται αισθητά και ο πληθωρισμός μειώνεται. 

Οι επενδύσεις αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται με υψηλό ρυθμό, κατά μέσο όρο κατά 8,5% ετησίως κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, υποστηριζόμενες σε μεγάλο βαθμό από τους ευρωπαϊκούς πόρους. Οι πόροι αυτοί, σε συνδυασμό με την υψηλή ρευστότητα στον τραπεζικό τομέα, αναμένεται να προσελκύσουν πρόσθετα ιδιωτικά κεφάλαια. Οι υψηλοί ρυθμοί αύξησης των επενδύσεων αντικατοπτρίζουν επίσης τη βελτίωση του οικονομικού κλίματος, ιδίως μετά τη λήψη της επενδυτικής βαθμίδας, και τη σημαντική υποεπένδυση της τελευταίας δεκαετίας. 

Οι συνολικές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται κατά μέσο όρο κατά 3,8% ετησίως τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, η συμβολή του εξωτερικού τομέα στο ΑΕΠ θα είναι οριακά αρνητική τα επόμενα χρόνια λόγω της έντονης επενδυτικής δραστηριότητας που θα αυξήσει τις εισαγωγές. 

Η ανεργία εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 10,4% το 2024, ενώ θα συνεχίσει να αποκλιμακώνεται με ταχείς ρυθμούς και θα φθάσει στο 8,7% το 2026, αντανακλώντας τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας τα επόμενα έτη. Οι ονομαστικές αποδοχές ανά εργαζόμενο θα αυξηθούν με ρυθμό λίγο πάνω από 5% ετησίως λόγω της σύσφιξης της αγοράς εργασίας και όπως προκύπτει από τις πρόσφατες συλλογικές συμβάσεις εργασίας. 

Ο πληθωρισμός βάσει του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή θα μειωθεί σημαντικά τα επόμενα δύο χρόνια. Το 2024, η πτώση του αντανακλά την απότομη μείωση των τιμών των ενεργειακών βασικών προϊόντων και την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού των τροφίμων. Μέχρι το τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής, ο πληθωρισμός θα συγκλίνει προς το 2%, αλλά θα παραμείνει πάνω από αυτό. Ο πληθωρισμός των υπηρεσιών αναμένεται να είναι η πιο επίμονη συνιστώσα, αντανακλώντας τις αναμενόμενες αξιοσημείωτες αυξήσεις των μισθών. 

Οι βασικοί κίνδυνοι

Οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις προβλέψεις για την ανάπτυξη είναι κυρίως καθοδικοί και αφορούν:

επιδείνωση του οικονομικού κλίματος και ασθενέστερη εξωτερική ζήτηση από την ευρωζώνη και τον υπόλοιπο κόσμο,

επιδείνωση της γεωπολιτικής κατάστασης στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή,

χαμηλότερο από το αναμενόμενο ποσοστό απορρόφησης και χρήσης των κονδυλίων του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας,

φυσικές καταστροφές που συνδέονται με την κλιματική κρίση,

εντεινόμενη στενότητα στην αγορά εργασίας και

καθυστέρηση στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που θα επιβραδύνουν τη διαδικασία ενίσχυσης της παραγωγικότητας.

Η οικονομία θα επηρεαστεί θετικά εάν τα έσοδα από τον τουρισμό υπερβούν και πάλι τις προσδοκίες.

Να μας συγχαρούμε ακόμη μια φορά

Να συγχαρούμε για ακόμη μια φορά τη χώρα μας, αφού συνηθίζουμε στα όποια αρνητικά να βρισκόμαστε στις πιο υψηλές θέσεις, πολλές φορές και στην πρώτη σε όλη την ευρωζώνη και πολλές φορές ακόμη και την Ε.Ε.

Την εκρηκτική λοιπόν διάσταση που έχει πάρει το πρόβλημα ενοικίασης ακινήτου στην Ελλάδα αναδεικνύει έρευνα της Eurostat για το 2023, από την οποία προκύπτει ότι το πρόβλημα είναι πολύ εντονότερο στη χώρα μας σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Πάνω από ένας στους τέσσερις Ελληνες (26,1%) δήλωσαν ότι αντιμετώπισαν δυσκολία για να ενοικιάσουν κατοικία, δύο φορές περισσότεροι από ό,τι στην ΕΕ (13%), ενώ σχεδόν ένας στους δύο Ελληνες (44,6%) που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού βρέθηκε αντιμέτωπος με το πρόβλημα αυτό.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν χώρες, όπως η Ρουμανία και η Σλοβακία, όπου πρακτικά δεν υπάρχει τέτοιο πρόβλημα καθώς τα σχετικά ποσοστά ήταν μόλις 0,3% και 1,1%, αντίστοιχα, στο σύνολο του πληθυσμού.

Πιο δύσκολη η ενοικίαση για τους μεγαλύτερης ηλικίας

Από τα στοιχεία της Eurostat προκύπτει ότι περισσότερο δυσκολεύονται στην ενοικίαση σπιτιού οι άνω των 55 ετών σε σχέση με τις νεότερες ηλικιακές ομάδες. ενώ στην ΕΕ ισχύει το αντίθετο.

Συγκεκριμένα, για τους Ελληνες ηλικίας 55-64 ετών το ποσοστό που δυσκολεύονται φθάνει το 31% (12,8% στην ΕΕ) και για τους 65 και άνω το 38,9% (μόλις 6,7% στην ΕΕ), έναντι 26,4% για τις ηλικίες 16-29 (14,8% στην ΕΕ) και 22,7% για τις ηλικίες 30-54 ετών (14,7% στην ΕΕ).

Τουλάχιστον αυτό …

Από μία άλλη και αυτό είναι το θετικό (κυρίως λόγω των πιο στενών δεσμών που υπάρχει στις ελληνικές οικογένειες) έρευνα της Eurostat σχετικά με τους πολίτες που έχουν βρεθεί κάποτε στη ζωή τους σε μία κατάσταση που δεν είχαν που να μείνουν και ήταν αναγκασμένοι να προσφύγουν σε προσωρινό κατάλυμα, το ποσοστό των Ελλήνων που βρέθηκαν σε αυτή την κατάσταση ήταν χαμηλό σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ, όπως φαίνεται από το παρακάτω διάγραμμα.

Καινοτομία

Τα είπαμε και παραπάνω. Χωρίς υπερβολή, δεν καταλαβαίνουμε πως το καταφέρνουμε στα περισσότερα να είμαστε στις τελευταίες θέσεις διεθνώς, παρουσιάζοντας ελάχιστη ή και καθόλου βελτίωση, παρά τα όσα πάθαμε τα χρόνια της κρίσης. Με ενδιαφέρον λοιπόν διαβάσαμε την είδηση πως υποχωρεί η καινοτομία στην Ελλάδα, που δεν εκμεταλλεύεται το υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτει, εξαιτίας του δύσκολου περιβάλλοντος που έχει δημιουργηθεί από θεσμούς και… «παλαιές αντιλήψεις».

Την ίδια στιγμή που η ΕΕ στοχεύει στην ανάπτυξη της καινοτομίας, θέλοντας να αποτελέσει παγκόσμια ηγέτιδα, η Ελλάδα βλέπει την ψαλίδα που τη χωρίζει με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη να μεγαλώνει, «πυροβολώντας» ουσιαστικά τα πόδια της.

Λιγότερες επιχειρήσεις επενδύουν στην καινοτομία, στοχεύοντας κυρίως στη βελτιστοποίηση των λειτουργιών, αν και τα ποσά που επενδύθηκαν αυξήθηκαν το 2022 σε 3,6 δισ. ευρώ. Ταυτόχρονα η χώρα μας βλέπει να την προσπερνούν, καθώς το κράτος αδυνατεί να δημιουργήσει το κατάλληλο επιχειρηματικό περιβάλλον, ενώ η έρευνα και η καινοτομία που αναπτύσσεται στα πανεπιστήμια δεν συνδέεται με την αγορά.

Είναι χαρακτηριστικό πως στον δείκτη Innovation Index 2024 του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO), η Ελλάδα βρίσκεται στην 45η θέση ανάμεσα σε 133 χώρες ευρισκόμενη πίσω από χώρες όπως η Τουρκία, η Σλοβενία, η Κύπρος και η Βουλγαρία, ενώ βρίσκεται 28η ανάμεσα σε 39 ευρωπαϊκά κράτη της κατάταξης.

Η χώρα μας φαίνεται να απέχει «έτη φωτός» από τις ευρωπαϊκές χώρες. Στην πρώτη δεκάδα που αποτελείται από Ελβετία, Σουηδία, ΗΠΑ, Σιγκαπούρη, Μεγάλη Βρετανία, Νότια Κορέα, Φινλανδία, Ολλανδία, Γερμανία και Δανία, οι επτά χώρες προέρχονται από την Ευρώπη.

Το ανθρώπινο ταλέντο αποτελεί και το πιο δυνατό εφόδιο της Ελλάδας στην κούρσα της καινοτομίας και είναι αυτό που διατηρεί σε αξιοπρεπή θέση τη χώρα καθώς βρισκόμαστε στην 29η θέση της παγκόσμιας κατάταξης, ενώ στις επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη η χώρα μας βρίσκεται στην 26η θέση.

Ικανοποιητικές είναι οι επιδόσεις της χώρας και όσον αφορά τις υποδομές (πρόσβαση σε συνδεσιμότητα και υπηρεσίες ICT καθώς και στις ψηφιακές υπηρεσίες του δημοσίου προς τις επιχειρήσεις). Βρίσκεται στην 42η θέση. Στην 40η θέση βρίσκεται στην παραγωγή γνώσης και τεχνολογίας και στην 41η θέση στη δημιουργικότητα.

Ωστόσο το δύσκολο περιβάλλον φέρνει εμπόδια στην ανάπτυξη της καινοτομίας. Ειδικότερα, στην κατηγορία των «Θεσμών» η Ελλάδα βρίσκεται στην 57η θέση με τη χώρα μας να βρίσκεται στην 90η θέση στο επιχειρηματικό περιβάλλον. Πολύ χαμηλά βρίσκεται η χώρα και στον δείκτη «Εξειδίκευση των επιχειρήσεων», καταλαμβάνοντας την 65η θέση εξαιτίας της χαμηλής απορρόφησης της γνώσης, αλλά και της αδυναμίας σύνδεσης της καινοτομίας με την οικονομία, καθώς η Ελλάδα βρίσκεται στην 106η θέση στη συνεργασία των πανεπιστημίων με την αγορά και στην 118η θέση στην ανάπτυξη cluster.

Ακόμα χαμηλότερα βρίσκεται η Ελλάδα στον δείκτη «Εξειδίκευση της αγοράς» που βρίσκεται στην 66η θέση εξαιτίας της μη σταθερής χρηματοδότησης των startups και των μικρομεσαίων καινοτόμων εταιρειών, ενώ βρισκόμαστε στην 70η θέση στις επενδύσεις.

Μείωση των καινοτόμων επιχειρήσεων

Σύμφωνα με στοιχεία της έρευνας του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης & Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, την περίοδο 2020-2022, οι καινοτομικά ενεργές επιχειρήσεις στην Ελλάδα αποτελούν το 65,5% του συνόλου των επιχειρήσεων, έχοντας υποχωρήσει από το 72,6% της περιόδου 2018-2020, με τους ερευνητές να επισημαίνουν ότι η μείωση του ποσοστού είναι πανευρωπαϊκό φαινόμενο, σηματοδοτώντας  μία γενική τάση.

Οι επιχειρήσεις που εισήγαγαν νέα ή βελτιωμένα προϊόντα ή επιχειρησιακές διαδικασίες αποτελούν το 64,1%. Ειδικότερα, το 46,6% εισήγαγαν νέα ή βελτιωμένα αγαθά ή/και υπηρεσίες στην αγορά τους (καινοτομία προϊόντος), ενώ το 61,6% εισήγαγαν στην επιχείρησή τους νέες ή βελτιωμένες επιχειρησιακές διαδικασίες (καινοτομία επιχειρησιακής διαδικασίας).

Οι δαπάνες για ανάπτυξη της καινοτομίας το 2022 είχε αυξηθεί κατά 22,1% έναντι του 2020, σε 3,6 δισ. ευρώ με το 52% αυτών των δαπανών να αφορά Έρευνα & Ανάπτυξη και το 48% κατευθύνθηκε σε άλλες καινοτομικές δραστηριότητες. Από τους κλάδους που καταγράφουν υψηλά επίπεδα καινοτομίας είναι ο τομέας Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ)  με 74,8% στην «Κατασκευή ηλεκτρονικών υπολογιστών, ηλεκτρονικών και οπτικών προϊόντων, κατασκευή ηλεκτρολογικού εξοπλισμού, κατασκευή μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού π.δ.κ.α.» και 71,9% στον τομέα «Ενημέρωση και Επικοινωνία».

Υψηλά ποσοστά καινοτομίας σημειώνει επίσης και ο κλάδος της Μεταποίησης στην «παραγωγή οπτάνθρακα και προϊόντων διύλισης πετρελαίου, παραγωγή χημικών ουσιών και προϊόντων» με 89,7% και στην «παραγωγή βασικών φαρμακευτικών προϊόντων και φαρμακευτικών σκευασμάτων» με 74,5%.

Το 16,3% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα ανέπτυξαν εσωτερικά, αγαθά ή υπηρεσίες, που ήταν νέα για τις αντίστοιχες αγορές, αποδεικνύοντας ότι διαθέτουν σημαντικές εσωτερικές ικανότητες καινοτομίας, τις οποίες χρησιμοποιούν για να ανταγωνιστούν στην αγορά με νέα προϊόντα ή ακόμα και δημιουργώντας νέες αγορές.

Το 24,3% των επιχειρήσεων ανέπτυξαν εσωτερικά, νέα για τις ίδιες αγαθά ή υπηρεσίες, τα οποία, όμως, προϋπήρχαν στις αντίστοιχες αγορές, θέλοντας να διατηρήσουν τη θέση τους σε σχέση με τον ανταγωνισμό και να διευρύνουν την γκάμα προϊόντων που προσφέρουν. Την ίδια στιγμή, το 15,6% ανέπτυξαν εσωτερικά, μόνο καινοτομίες επιχειρησιακών διαδικασιών, χωρίς κάποια καινοτομία αγαθών ή υπηρεσιών, στοχεύοντας να γίνουν πιο αποτελεσματικές και πιο ανταγωνιστικές.

Το 7,7% των επιχειρήσεων εισήγαγαν καινοτομίες, είτε σε προϊόντα είτε σε διαδικασίες, τις οποίες, όμως, δεν ανέπτυξαν οι ίδιες. Το 1,4% είχαν μόνο καινοτομικές δραστηριότητες, χωρίς όμως αυτές να έχουν οδηγήσει σε υλοποιημένες καινοτομίες εντός της τριετίας 2020-2022, με την έρευνα να σημειώνει ότι οι επιχειρήσεις αυτές είναι εξοικειωμένες με την ιδέα της καινοτομίας.

Αντιθέτως, το 11,8% των εταιρειών δεν εισήγαγαν κάποια καινοτομία, ούτε είχαν κάποια δραστηριότητα καινοτομίας, ωστόσο είχαν εξετάσει το ενδεχόμενο να καινοτομήσουν, ενώ ακόμα υψηλότερα στο 22,7% είναι το επιχειρήσεων που  δεν ασχολήθηκαν με καινοτομικές δραστηριότητες, καθότι δεν έκριναν την καινοτομία απαραίτητη.

Γιατί πάει στην Κωνσταντινούπολη ο Σολτς;

Όπως τώρα έγραψε ο Βηματοδότης. Παρά τις εκ διαμέτρου αντίθετες πολιτικές που έχει η Γερμανία με την Τουρκία (και στην ένταση που υπήρχε κατά καιρούς στις σχέσεις των δύο χωρών) ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς αναμένεται το Σάββατο 19 Οκτωβρίου στην Κωνσταντινούπολη, όπου θα συναντηθεί με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν. Στην ημερήσια διάταξη θα βρίσκονται οι εξελίξεις στην Ουκρανία και στην Μέση Ανατολή, το μεταναστευτικό, διμερείς και οικονομικές σχέσεις. Υπάρχουν όμως δύο ζητήματα σοβαρά για τα οποία η γερμανική κυβέρνηση αποφεύγει να δώσει σαφείς απαντήσεις:

1. Θα δώσει ή όχι τι «πράσινο φως» για την πώληση μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter στην Τουρκία; Ερωτήσεις τέτοιου τύπου γίνονται, αλλά απαντήσεις δεν πρόκειται να δοθούν, όπως έλεγε και ο αείμνηστος Τσαλδάρης: Το Βερολίνο, βλέπετε, δια του κυβερνητικού εκπροσώπου, δήλωσε ότι τα ζητήματα εξαγωγής εξοπλιστικών δεν συζητούνται δημοσίως σε λεπτομέρειες. Αυτό που ξέρουμε όμως είναι ότι ο Ερντογάν θέλει τα Eurofighter και κάνει συνεχώς προσπάθειες να τα αποκτήσει έστω και μεταχειρισμένα, από τότε που η Ελλάδα απέκτησε το Rafale.

2.Θα τεθεί ή όχι και το ζήτημα του επαναπατρισμού τούρκων αιτούντων άσυλο από την Γερμανία; Απάντηση του Γερμανού κυβερνητικού εκπροσώπου: «Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση βρίσκεται σε εντατικές εμπιστευτικές συνομιλίες με χώρες προέλευσης μεταναστών για την βελτίωση των επιλογών επιστροφής. Και στο θέμα της μετανάστευσης η Τουρκία είναι σημαντικός εταίρος της Γερμανίας», τόνισε».