"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 15/03/23

Δημοσιονομική πειθαρχία

Θυμίζοντας πως ασχολούμασταν με το θέμα πολύ πριν αρχίσει να συζητιέται, έχοντας το χαρακτηρίσει ως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ελληνικής οικονομίας κατά τα επόμενα χρόνια, με αρκετές παγίδες. Με ενδιαφέρον διαπιστώνουμε πως το ζήτημα της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της επιστροφής στα πλεονάσματα γίνεται όλο και πιο συχνά πρώτο θέμα, κάτι το οποίο προσωπικά δεν μας εκπλήσσει καθόλου. Πάμε λοιπόν να δούμε τα όσα ενδιαφέροντα ανέφερε χθες η Καθημερινή:

Επιστροφή στην αυστηρή δημοσιονομική πολιτική και σταδιακή απόσυρση των μέτρων στήριξης έναντι της ενεργειακής κρίσης υποδεικνύουν για την Ελλάδα, εμμέσως πλην σαφώς, οι χθεσινές αποφάσεις του Eurogroup.

Όπως γράφει η Ειρήνη Χρυσολωρά στην Καθημερινή, υιοθετώντας τη γραμμή της Κομισιόν σχετικά με τη «δημοσιονομική καθοδήγηση» για το 2024, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης υποσχέθηκαν, στη δήλωσή τους, μετά τη συνεδρίαση του Συμβουλίου, «συνετές δημοσιονομικές πολιτικές με στόχο τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους μεσοπρόθεσμα», κάτι που αφορά πρωτίστως την Ελλάδα, ως πλέον υπερχρεωμένη χώρα της Ευρωζώνης. Μάλιστα ο Πιερ Γκραμένια, επικεφαλής του ESM, έκανε αναφορά, κατά τη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε το Eurogroup, στην άνοδο των επιτοκίων και στην ανάγκη προστασίας των κρατών-μελών έναντι ενός ενδεχόμενου μεσοπρόθεσμου επιτοκιακού κινδύνου. Σημειώνεται ότι και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας έχει επισημάνει ότι η Ελλάδα πρέπει να μειώσει το χρέος, επιστρέφοντας σε μόνιμα δημοσιονομικά πλεονάσματα, ώστε να μην αντιμετωπίσει πρόβλημα πληρωμής τόκων, όταν θα λήξει η περίοδος χάριτος, σε 9 χρόνια.

«Θα πρέπει να αποφύγουμε μόνιμα μέτρα που αυξάνουν το έλλειμμα», τόνισαν στη δήλωσή τους οι υπουργοί, με το σκεπτικό ότι η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να υποστηρίζει τη νομισματική, στον στόχο για τη μείωση του πληθωρισμού.

Ειδικότερα για τα μέτρα στήριξης έναντι των υψηλών τιμών ενέργειας, κατέστησαν σαφές ότι πρέπει σταδιακά να μεταβούμε από αυτά που είναι ευρείας στήριξης στα πιο στοχευμένα. Εφόσον δεν υπάρξει αύξηση τιμών, τα μέτρα πρέπει να αποσυρθούν, ενώ αν χρειαστούν επιπλέον προσπάθειες θα πρέπει να στηριχθούν μόνο οι ευάλωτοι και οι βιώσιμες επιχειρήσεις. Η Ελλάδα είναι η χώρα που έδωσε την τρίτη μεγαλύτερη στήριξη από τον προϋπολογισμό της, ως ποσοστό του ΑΕΠ της, περίπου 2,3%, και έτσι τώρα καλείται να κάνει και μία από τις μεγαλύτερες προσαρμογές. Η κυβέρνηση έχει ήδη ανακοινώσει ότι τα μέτρα για την επιδότηση των τιμολογίων ρεύματος ισχύουν έως το τέλος Ιουνίου. Από κει και πέρα, δεν υπάρχει πρόβλεψη. Με τα σημερινά δεδομένα των τιμών ενέργειας, η απαιτούμενη δημοσιονομική στήριξη είναι σχεδόν μηδενική, αλλά αν τα δεδομένα αλλάξουν και οι τιμές αυξηθούν δεν θα μπορέσει να επανέλθει στα επίπεδα δημοσιονομικής στήριξης του παρελθόντος. Θα υποχρεωθεί να περιοριστεί στους ευάλωτους. Το 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, το 80% της βοήθειας που έδωσε η Ελλάδα ή 3,8 δισ. ευρώ δεν αφορούσε τους ευάλωτους (το ασθενέστερο οικονομικά 40% του πληθυσμού). Το Συμβούλιο τόνισε χθες ότι πρέπει να υπάρχουν κίνητρα για να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας και αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι πρέπει να ασκηθεί πίεση, μέσω των τιμών, στους καταναλωτές.

Ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας πάντως προσερχόμενος στο Eurogroup χθες είπε ότι ενώ η Ελλάδα διέθεσε τους τρίτους υψηλότερους πόρους ως ποσοστό του ΑΕΠ για να στηρίξει νοικοκυριά και επιχειρήσεις, πέτυχε ταυτόχρονα να βελτιώσει τη σταθερότητα των δημοσίων οικονομικών της. Σημείωσε, όμως, ότι παράλληλα με τη νομισματική πολιτική, που γίνεται όλο και πιο συσταλτική, η δημοσιονομική πολιτική θα γίνει μελλοντικά κι αυτή πιο αυστηρή.

Ο υπουργός Οικονομικών, στον απόηχο της τραγωδίας των Τεμπών, μίλησε για τη δέσμευση της κυβέρνησης για μια Ελλάδα υψηλών προσδοκιών, κάτι που στην οικονομία ήδη φαίνεται, όπως είπε. Επικαλέσθηκε τον διπλάσιο από τον μέσο ευρωπαϊκό ρυθμό ανάπτυξης το 2022 και τον 4ο χαμηλότερο πληθωρισμό.

Είναι πολύ σοβαρό θέμα ….

Όπως έχουμε γράψει και άλλες φορές τον τελευταίο καιρό …… Είναι κάτι από παραπάνω πολύ σοβαρό θέμα, πολύ σοβαρό πρόβλημα για την ακρίβεια, σε μια εποχή τρελού πληθωρισμού, η πίεση που δέχονται τα νοικοκυριά από την αύξηση των δόσεων των δανείων. Κυρίως μεγάλο πρόβλημα και μεγάλες επιβαρύνσεις υπάρχουνε στα στεγαστικά δάνεια, όπου τα ποσά είναι μεγαλύτερα. Είναι χαρακτηριστικό πως στην πρόσφατη τηλεδιάσκεψη με αναλυτές, η διοίκηση της Eurobank ανέφερε ότι οι μισοί πελάτες της με δάνειο στέγης κυμαινόμενου επιτοκίου θα δουν μία αύξηση της μηνιαίας δόσης τους κατά 15% και οι υπόλοιποι κατά 30%.

Όπως έγραφε και ο Ο.Τ. σε ρεπορτάζ του, με βάση τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το μέσο επιτόκιο στο υφιστάμενο απόθεμα χορηγήσεων της κατηγορίας, με διάρκεια άνω των 5 ετών, από το 3,86% το περασμένο καλοκαίρι βρέθηκε τον Ιανουάριο του 2023 στο 4,47%.

Ο σχετικός δείκτης θα συνεχίσει την ανοδική του πορεία και θα ξεπεράσει κατά πάσα πιθανότητα το 5,50% τους επόμενους μήνες, φουσκώνοντας τις μηνιαίες καταβολές των δανειοληπτών.

Για παράδειγμα, η μηνιαία καταβολή ανά 100.000 ευρώ στεγαστικού δανείου 15ετούς διάρκειας από τα περίπου 500 ευρώ τον Ιούνιο του 2022 θα υπερβεί τα 700 ευρώ το ερχόμενο καλοκαίρι και θα διατηρηθεί σε αυτά τα επίπεδα για αρκετούς μήνες.

Για ένα νοικοκυριό με σταθερά εισοδήματα, μια αύξηση κατά 200 ευρώ ή 40% σε σύγκριση με τα χαμηλά των προηγούμενων ετών, πιθανώς να μην είναι ανεκτή.

Χαρακτηριστικό

Και χαρακτηριστικό του προβλήματος είναι πως σύμφωνα με τη Eurobank, οι εισροές νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων θα κινηθούν με συντηρητικές προβολές στη ζώνη των 400 – 450 εκατ. ευρώ το 2023. Ποσά που όσο αφορά τον εγχώριο τραπεζικό κλάδο είναι απολύτως ελεγχόμενα, τουλάχιστο μέχρι νεοτέρας. Ωστόσο δεν υπάρχει αμφιβολία πως μιλάμε για μια όλο και δυσκολότερη κατάσταση των νοικοκυριών, μια κατάσταση η οποία, έστω σε ένα βαθμό, θα επηρεάσει αρνητικά την οικονομία συνολικά, με αύξηση των ληξιπρόθεσμων όλων των κατηγοριών.

ΗΠΑ – Αγορά ακινήτων

Για να καταλάβουμε τι γίνεται παγκοσμίως, πάμε σε ένα πολύ ενδιαφέρον στατιστικό. Με βάση τα επίσημα στατιστικά, η μέση μηνιαία δόση στεγαστικού δανείου για την αγορά ενός μέσω σπιτιού στις ΗΠΑ είναι στα 2.520 δολάρια, νέο ιστορικό υψηλό!! Ένα χρόνο πίσω, η δόση ήτανε κάτω από τα 2.000 δολάρια και 3 χρόνια πριν ήτανε κάτω από τα 1.500 δολάρια. Είπατε κάτι ….

Για να μη λέμε μόνο τα αρνητικά

Να κλείσουμε με ένα διαφορετικό θέμα που το βρήκαμε πολύ ενδιαφέρον. Όχι τίποτα άλλο, αλλά για να μην στεκόμαστε μόνο στις αρνητικές ειδήσεις – αναλύσεις, ειδικά σε μια εποχή, μετά την κρίση του Covid και τον πληθωρισμό, που οι εισοδηματικές ανισότητες βρίσκονται στο peak τους.

Ο τερματισμός της ακραίας φτώχειας μπορεί τελικά να επιτευχθεί έως το 2050, χάρη στην οικονομική ανάπτυξη στις χώρες με χαμηλό εισόδημα, σύμφωνα με νέα οικονομική πρόβλεψη που δημοσιεύει ο Guardian.

Αν και η πανδημία του Covid-19 άρχισε να αντιστρέφει την πρόοδο στην εξάλειψη της ακραίας φτώχειας και αναμένεται να προκύψουν πρόσθετες προκλήσεις, η ζημιά μπορεί να έχει πολύ περιορισμένο αντίκτυπο στη συνολική πορεία της οικονομικής ανάπτυξης, σύμφωνα με έκθεση του Κέντρου για την Παγκόσμια Ανάπτυξη (CGD).

«Γνωρίζουμε ότι ο κόσμος θα είναι πολύ διαφορετικός το 2050 και η κλιματική αλλαγή αποτελεί τεράστια ανησυχία για το μέλλον», δήλωσε ο Τσαρλς Κένι, ανώτερος συνεργάτης του CGD και ένας από τους συντάκτες της έκθεσης. «Δεν μπορούμε όμως να την αφήσουμε να επισκιάσει το γεγονός ότι η συνεχιζόμενη οικονομική ανάπτυξη δεν θα πρέπει να αφήσει σχεδόν κανέναν έρμαιο της πιο απελπιστικής φτώχειας, που ήταν η μοίρα της συντριπτικής πλειονότητας της ανθρωπότητας για το μεγαλύτερο μέρος της Ιστορίας, παρότι θα μπορούσε να έχει εξαλειφθεί εδώ και δεκαετίες».

Ο Κένι δήλωσε ότι η ανισότητα είναι πιθανό να παραμείνει και η φτώχεια θα εξακολουθεί να υπάρχει, αλλά η υψηλότερη ανάπτυξη θα πρέπει να σημάνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα έχουν σταθερή απασχόληση και εισοδήματα. Πρόσθεσε ότι μέχρι το 2050 καμία χώρα δεν θα κατατάσσεται στην κατηγορία χαμηλού εισοδήματος, η οποία σήμερα ορίζεται με κατά κεφαλήν εισόδημα τα 1.085 δολάρια ή λιγότερο.

Ο Κένι δήλωσε στον Guardian ότι ο ίδιος και ο συνεργάτης του, Ζακ Γκίαν, συγκέντρωσαν ιστορικά δεδομένα σχετικά με το εισόδημα, τις δημογραφικές αλλαγές, την εκπαίδευση και τη θερμοκρασία, προκειμένου να προβλέψουν τη μελλοντική μορφή της παγκόσμιας οικονομίας.

Σύμφωνα με την πρόβλεψη, η ακραία φτώχεια -η διαβίωση με λιγότερα από 2,15 δολάρια την ημέρα- θα μειωθεί κάτω από το 2% παγκοσμίως μέχρι το 2050, από περίπου 8% το 2022. Στην Αφρική, όπου είναι η υψηλότερη, θα μειωθεί από το 29% στο 7%.

Περισσότερα από τα δύο τρίτα του κόσμου θα μπορούσαν να ζουν με περισσότερα από 10 δολάρια την ημέρα μέχρι το 2050, από περίπου 42% σήμερα.

Οι συγγραφείς προέβλεψαν πολύ βραδύτερη ανάπτυξη στις χώρες υψηλού εισοδήματος τις επόμενες δύο δεκαετίες, με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ να αυξάνεται μόνο κατά περίπου 20% από το 2019, ενώ διπλασιάζεται στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Ο Ράτιν Ρόι, διευθύνων σύμβουλος της δεξαμενής σκέψης με ειδίκευση στις διεθνείς σχέσεις, ODI, δήλωσε στον Guardian ότι οι προβλέψεις του Κένι είναι εφικτές «αν όλοι κάνουν το σωστό».

«Αυτό που βλέπουμε τα τελευταία 100 χρόνια είναι ότι οι άνθρωποι δεν προέβαιναν σε ορθές πρακτικές», είπε. «Για το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής μου η παγκόσμια φτώχεια μειωνόταν, μέχρι και πριν από τρία χρόνια, και στη συνέχεια άρχισε να αυξάνεται εξαιτίας διαφόρων παραγόντων, μεταξύ των οποίων η πανδημία του Covid. Και το να μειωθεί και πάλι, αποδεικνύεται πολύ δύσκολο».

Ο Ρόι δήλωσε ότι είναι σημαντικό για τις χώρες να φροντίζουν τους λιγότερο τυχερούς. Το γεγονός ότι η φτώχεια εξακολουθεί να υφίσταται σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ δείχνει ότι θα απαιτηθούν περισσότερα από μια απλή οικονομική ανάπτυξη.

«Δεν αρκεί μόνον η επίτευξη υψηλών επιπέδων εισοδήματος. Αν ήταν έτσι, τα παιδιά δεν θα πήγαιναν πεινασμένα στο σχολείο. Οι άνθρωποι δεν θα υπέφεραν εξαιτίας της έλλειψης ιατρικής φροντίδας και της απώλειας θέσεων εργασίας. Και δεν θα είχαμε εξαθλίωση, αστέγους και τράπεζες τροφίμων που συναντούμε σε χώρες με κατά κεφαλήν εισόδημα 44.000 δολάρια», δήλωσε.

Ο Κένι τόνισε ότι η πρόβλεψη του μέλλοντος των παγκόσμιων οικονομιών είναι χρήσιμη, διότι βοηθά να σκεφτούμε πώς θα μπορούσαν να φανούν στο μέλλον ζητήματα όπως η φτώχεια ή οι στρατιωτικές δαπάνες και να προσαρμόσουμε τις συζητήσεις γύρω από αυτά.

Εξέφρασε την ανησυχία του ότι οι προβλέψεις του δείχνουν μικρή ανάπτυξη στις πλούσιες χώρες -η γήρανση του πληθυσμού μπορεί να τις οδηγήσει στην υιοθέτηση απομονωτικών και αυταρχικών πολιτικών ως απάντηση στις υφέσεις-, αλλά συνολικά δήλωσε αισιόδοξος.

«Αν κοιτάξετε πού βρίσκονται οι δημογραφικές τάσεις, όλα φαίνονται πραγματικά μάλλον θετικά για τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος στο σύνολό τους. Ετσι, είμαι σταθερά πιο αισιόδοξος γι’ αυτές, με την επιφύλαξη ότι κάποια από αυτά εξαρτώνται από το τι θα κάνουν οι πλούσιες χώρες, αλλά και από άγνωστους παράγοντες», σημείωσε.