"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 15/03/24

Ελληνική Οικονομία

Θα ξεκινήσουμε με την ελληνική οικονομία και με την τελευταία έκθεση της Εθνικής Τράπεζας, η οποία αναφέρει αρκετά ενδιαφέροντα πράγματα για όποιον δεν την έχει διαβάσει. Συγκεκριμένα, η συρρίκνωση της αγροτικής παραγωγής λόγω της καταστροφικής πλημμύρας στη Θεσσαλία και η προσωρινή εξασθένηση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου επιβράδυναν την οικονομική δραστηριότητα κατά το 4ο τρίμηνο του 2023, ωστόσο προβλέπεται επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης στο 2,5%, ή ακόμη υψηλότερα, το 2024, σύμφωνα με ανάλυση της Εθνικής Τράπεζας (Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης).

Το ελληνικό ΑΕΠ, σημειώνει η ΕΤΕ, αυξήθηκε κατά 2,0% σε ετήσια βάση το 2023, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν από την Ελληνική Στατιστική Αρχή.

Η επίδοση αυτή συνάδει με την επικαιροποιημένη εκτίμηση της ΕΤΕ, ενώ υπερέβη σημαντικά το μέσο όρο της Ευρωζώνης (0,4% σε ετήσια βάση) για 3o συνεχές έτος.

Μεγαλύτερες οι απώλειες από τις πλημμύρες

Ωστόσο, η σημαντική επιβράδυνση της ετήσιας μεταβολής του ΑΕΠ στο 1,2% ετησίως κατά το 4ο τρίμηνο του 2023 αντανακλά τις μεγαλύτερες, από τις αρχικά εκτιμώμενες, απώλειες στην αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή από την καταστροφική πλημμύρα στη Θεσσαλία το Σεπτέμβριο του 2023, όπως προσεγγίζονται από την πορεία της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) του συγκεκριμένου κλάδου.

Η ΑΠΑ από γεωργικές δραστηριότητες σημείωσε πρωτοφανή πτώση κατά 13,9% σε τριμηνιαία βάση και 17,6% σε ετήσια βάση το 4ο τρίμηνο του 2023, με το επίπεδο της να διαμορφώνεται σε χαμηλό 15 ετών.

Η εν λόγω εξέλιξη αφαίρεσε 0,55 ποσοστιαίες μονάδες από τον ετήσιο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης το 4ο τρίμηνο − έναντι αρχικής μας εκτίμησης για αρνητική επίδραση 0,3 ποσοστιαίων μονάδων2 − και εκτιμάται ότι μείωσε το ΑΕΠ της χώρας κατά περισσότερο από 0,3% σε ετήσια βάση το 2023 (συνεκτιμώντας μικρή αρνητική επίδραση και κατά το 3ο τρίμηνο).

Αν και τμήμα των ανωτέρω επιδράσεων αντισταθμίστηκε μέσω της αυξημένης δημόσιας κατανάλωσης και επενδύσεων για μέτρα άμεσης στήριξης των πληγέντων και μερικής αποκατάστασης της λειτουργίας κάποιων υποδομών − η οποία έμμεσα στήριξε τη δραστηριότητα σε άλλους κλάδους – εντούτοις, η καθαρή αρνητική επίδραση παρέμεινε σημαντική.

Επιπροσθέτως, αναφορικά με την απεικόνιση του ΑΕΠ από την πλευρά της τελικής δαπάνης, η μείωση της αγροτικής παραγωγής εκτιμάται ότι περιόρισε τις εξαγωγές αγαθών και αύξησε τις εισαγωγές, εμποδίζοντας μία ακόμη καλύτερη επίδοση στο εξωτερικό ισοζύγιο, ενώ, πιθανότατα, εξηγεί και τη συρρίκνωση των επιχειρηματικών αποθεμάτων, η οποία αφαίρεσε 0,3 ποσοστιαίες μονάδες από την αύξηση του ΑΕΠ κατά το 4ο τρίμηνο από την πλευρά της δαπάνης (η εν λόγω αρνητική επίδραση δεν είναι προσθετική αλλά αφορά τον υπολογισμό του ΑΕΠ από την πλευρά της δαπάνης και όχι της παραγωγής.

Ποιες συνιστώσες του ΑΕΠ πήγαν καλά

Σε αντιδιαστολή με την κάμψη της ΑΠΑ, βασικές συνιστώσες του ΑΕΠ από την πλευρά της τελικής δαπάνης, όπως η κατανάλωση και οι καθαρές εξαγωγές, εμφάνισαν ανοδική τάση, στην οποία μπορεί να αποδοθεί η μικρή αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,2% σε τριμηνιαία βάση το 4ο τρίμηνο του 2023 έναντι μείωσης 0,1% το 3ο τρίμηνο.

Συγκεκριμένα:

Η ιδιωτική κατανάλωση (σε σταθερές τιμές) επιταχύνθηκε στο 1,8% σε ετήσια βάση το 4ο τρίμηνο του 2023 (1,4% σε τριμηνιαία βάση) από 1,2% ετησίως το 3ο τρίμηνο, λόγω των υποστηρικτικών συνθηκών στην αγορά εργασίας – με αύξηση στις συνολικές αμοιβές εργαζομένων (κατά 5% ετησίως, σε ονομαστικούς όρους, το 4ο τρίμηνο) καθώς και στα μη μισθολογικά εισοδήματα (ενοίκια, τόκοι και μερίσματα) – της επιτάχυνσης της καταναλωτικής πίστης (+3,4% ετησίως το Δεκέμβριο του 2023, υψηλό 14 ετών, από 1,5% τον Ιούνιο) και των θετικών επιπτώσεων στην περιουσιακή κατάσταση των νοικοκυριών (ιδιοκτητών ακινήτων ή/και καθαρών αποταμιευτών) από τις αυξανόμενες αποτιμήσεις των ακινήτων καθώς και των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων.

Η δημόσια κατανάλωση επιταχύνθηκε στο 2,7% ετησίως το 4ο τρίμηνο, λόγω της καταβολής κοινωνικών επιδομάτων, των αυξήσεων σε αμοιβές και συντάξεις, καθώς και των πληρωμών του πρώτου τμήματος από τα μέτρα κρατικής αρωγής προς τους πλημμυροπαθείς.

Παρόμοιες τάσεις παρατηρήθηκαν και στο σύνολο του 2023, με την ιδιωτική αλλά και τη δημόσια κατανάλωση να αυξάνονται με τον ίδιο ρυθμό (1,6% ετησίως το 2023) και τη συνολική αμοιβή εργασίας να κινείται, επίσης, ανοδικά κατά 5,9% ετησίως (2,5% σε σταθερές τιμές) στο σύνολο του έτους, υπερβαίνοντας, για πρώτη φορά από το 2020, το ρυθμό αύξησης των επιχειρηματικών κερδών. Ως εκ τούτου, η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης πρόσθεσε 1,1 ποσοστιαία μονάδα στην ετήσια μεταβολή του ΑΕΠ το 2023 και η δημόσια κατανάλωση 0,3 ποσοστιαίες μονάδες.

Οι καθαρές εξαγωγές είχαν θετική και αυξανόμενη συμβολή στη μεγέθυνση του ΑΕΠ (0,8 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως το 4ο τρίμηνο και 0,5 ποσοστιαίες μονάδες το 2023, έναντι αρνητικής συνεισφοράς 1 ποσοστιαίας μονάδας το 2022), παρά το πλήγμα από την πλημμύρα και το δυσμενές εξωτερικό περιβάλλον (στασιμότητα στην ευρωζώνη).

Οι συνολικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 2,1% σε ετήσια βάση, σε σταθερές τιμές, το 4ο τρίμηνο (2,8% ετησίως το 2023), υπερβαίνοντας την αύξηση των αντίστοιχων εισαγωγών, οι οποίες επιβραδύνθηκαν στο 1,4% το 2023 (στάσιμες το 4ο τρίμηνο), έπειτα από δύο χρόνια έντονης αύξησης. Το ποσοστό τους στο ΑΕΠ ανήλθε σε ιστορικό υψηλό 38,4%.

Σημαντική ήταν η συνεισφορά του τουρισμού που οδήγησε σε άνοδο των εξαγωγών υπηρεσιών στο 4,7% ετησίως το 4ο τρίμηνο (4,0% ετησίως το 2023) – υπεραντισταθμίζοντας την κόπωση στη ναυτιλία − ενώ οι εξαγωγές αγαθών μειώθηκαν κατά 1,6% σε ετήσια βάση το 4ο τρίμηνο, αλλά σημείωσαν αύξηση 1,7% ετησίως στο σύνολο του 2023, αποτυπώνοντας τις αντοχές, καθώς και τη γεωγραφική και προϊοντική διαφοροποίηση, των ελληνικών εμπορευματικών εξαγωγών.

Που οφείλεται η μείωση επενδύσεων 

Εντούτοις, οι ανωτέρω θετικές τάσεις αποδυναμώθηκαν από τη συρρίκνωση των επενδύσεων, για πρώτη φορά από το 2ο τρίμηνο του 2020, κατά την εκδήλωση της πανδημίας του Covid-19, με τον ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου να υποχωρεί κατά 5,7% ετησίως το 4ο τρίμηνο του 2023 (αφαιρώντας 0,9 ποσοστιαίες μονάδες από την ετήσια αύξηση του ΑΕΠ την ίδια περίοδο) και να σημειώνει υποτονική αύξηση 3,9% στο σύνολο του έτους, αντανακλώντας τους ακόλουθους, παροδικούς κατά βάση, παράγοντες:

Τις μειωμένες επενδύσεις σε μηχανήματα και εξοπλισμό, κατά -16% ετησίως το 4ο τρίμηνο – συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού Τεχνολογίας, Πληροφορικής & Επικοινωνίας (ΤΠΕ) και οπλικών συστημάτων, και εξαιρουμένου του μεταφορικού εξοπλισμού − εξαιτίας: α) της δυσμενούς επίδρασης από την υψηλή βάση σύγκρισης σε σχέση με το 2022, συμπεριλαμβάνοντας και πιθανολογούμενες αυξημένες παραλαβές οπλικών συστημάτων το 4ο τρίμηνο του 2022, και β) την περαιτέρω μείωση των κεφαλαιουχικών δαπανών για ΤΠΕ, οι οποίες αυξήθηκαν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα το 2021-22, με την επιτάχυνση της ψηφιακής μετάβασης που ακολούθησε την εκδήλωση της πανδημίας, καθώς και την ολοκλήρωση σημαντικών τηλεπικοινωνιακών έργων αλλά και επενδύσεων ενεργειακής εξοικονόμησης.

Την κάμψη των επενδύσεων σε κατοικίες κατά 19% ετησίως το 4ο τρίμηνο του 2023 – για πρώτη φορά τα τελευταία 6 χρόνια – η οποία δε συνιστά αναστροφή τάσης αλλά αποδίδεται στην έκρηξη των σχετικών επενδύσεων το 4ο τρίμηνο του 2022 − όταν η αντίστοιχη συνιστώσα του ΑΣΠΚ είχε φτάσει σε υψηλό 10ετίας, σε απόλυτους αριθμούς με αύξηση 116% ετησίως. Ωστόσο, η διευρυνόμενη ανισορροπία μεταξύ προσφοράς εμπορεύσιμων οικιστικών ακινήτων και ζήτησης, προοιωνίζει επιτάχυνση των σχετικών επενδύσεων το 2024, όπως φαίνεται και από την αυξημένη έκδοση οικοδομικών αδειών για την κατασκευή κατοικιών (+23,6% ετησίως το 11μηνο του 2023).

Την οπισθοβαρή επιτάχυνση των εκταμιεύσεων από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων (συμπεριλαμβανομένων των δαπανών από το Ταμείο Ανάκαμψης) που είχε ως αποτέλεσμα να μην μπορέσουν να συνεισφέρουν στα εθνικολογιστικά μεγέθη του 2023, σε αναλογία με το πολύ σημαντικό απόλυτο μέγεθός τους. Πράγματι, οι σχετικές εκταμιεύσεις ανήλθαν στο ιστορικό υψηλό των €11,2 δισ., από €11 δισ. το 2022, με άνω του 40% των ετήσιων πληρωμών από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, ωστόσο, να εκταμιεύεται κατά το 4ο τρίμηνο του 2023 (εκ του οποίου σχεδόν 25% το Δεκέμβριο). Αν και η ροή των σχετικών εκταμιεύσεων είναι τυπικά οπισθοβαρής, η επίδραση ήταν πιο έντονη φέτος και συνδυάστηκε με τις ανωτέρω επιδράσεις. Ως εκ τούτου, σημαντικό τμήμα της θετικής τους επίδρασης στην οικονομική δραστηριότητα μετακυλίεται στο 2024.

Οι αναβληθείσες επενδύσεις από το 2023 (συμπεριλαμβανομένων των έργων ανασυγκρότησης στην Κεντρική Ελλάδα), η επιτάχυνση των κεφαλαιακών δαπανών που σχετίζονται με το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης και τις αυξημένες Άμεσες Ξένες Επενδύσεις, καθώς και η αναμενόμενη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής από τα μέσα του 2024, μπορούν να υποστηρίξουν ένα διψήφιο ποσοστό μεγέθυνσης του Ακαθάριστου Σχηματισμού Παγίου Κεφαλαίου το 2024 (εκτιμώμενο στο 10,2% ετησίως).

Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω το 2024 (περίπου κατά 2,0% ετησίως από 1,6% το 2023), υποστηριζόμενη από την ισχυρότερη αύξηση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών. Η εν λόγω τάση θα τροφοδοτηθεί από τη διατηρήσιμη αυξητική πορεία της απασχόλησης, τις νέες μισθολογικές αυξήσεις (συμπεριλαμβανομένης και της επικείμενης αύξησης του κατώτατου μισθού κατά τουλάχιστον 5,0%, άνω των €800 μηνιαίως, αρχής γενομένης από τον Απρίλιο του 2024, αλλά και της προηγηθείσας αύξησης των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων από τον Ιανουάριο του 2024), καθώς και από την εκτιμώμενη περαιτέρω μείωση του πληθωρισμού στο 2,5%, ή και χαμηλότερα, για το 2024 (από 3,5% το 2023).

Οι προβλέψεις για το 2024

Οι παραπάνω τάσεις προμηνύουν επιτάχυνση της ανάπτυξης του ΑΕΠ στο 1ο τρίμηνο του 2024, στο 1,8% ετησίως (0,7% εποχικά διορθωμένο, σε τριμηνιαία βάση), σύμφωνα με την επικαιροποιημένη πρόβλεψη της Δ/σης Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, και σε περίπου 2,5% για το σύνολο του 2024 – αμετάβλητη σε σύγκριση με την εκτίμηση του Δεκεμβρίου – ενώ σύμφωνα με τις προβλέψεις της ΕΚΤ η Ευρωζώνη θα αναπτυχθεί οριακά κατά 0,6% φέτος.

Προσδόκιμο ζωής

Και πάμε και σε μια ακόμη ενδιαφέρουσα έκθεση της Eurostat για το προσδόκιμο ζωής στις χώρες της Ε.Ε., με το προσδόκιμο στη χώρα μας να είναι στο 80,8 έτη…..

Συγκεκριμένα, ανοδικά κινείται ξανά έπειτα από τέσσερα χρόνια πτώσης το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα, το οποίο το 2022 ξεπερνά ελαφρώς τον μέσο όρο της Ε.Ε., αλλά εξακολουθεί να απέχει από το επίπεδο που παρατηρείται σε περιοχές της Βόρειας και της Δυτικής Ευρώπης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στην Ελλάδα το 2022 ανέρχεται στα 80,8 έτη, δηλαδή μερικούς μήνες περισσότερο σε σύγκριση με το 2021 (80,2 χρόνια). Από το 2018 και έπειτα, όταν ανερχόταν στα 81,9 έτη, το προσδόκιμο στην Ελλάδα ακολουθούσε πτωτική πορεία, γεγονός το οποίο κατά τα κρίσιμα χρόνια μπορεί να αποδοθεί εν μέρει στην επέλαση της Covid-19. 

Σημειώνεται ότι από το 2008 και έπειτα το προσδόκιμο στη χώρα έχει «κλειδώσει» πάνω από τα 80 έτη. Πανευρωπαϊκά αυτό εξηγείται από τη μείωση της βρεφικής θνησιμότητας, τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και συνθηκών ζωής, την καλύτερη εκπαίδευση και βέβαια την πρόοδο στο πεδίο της υγείας και της ιατρικής.

Από τις 13 περιφέρειες στις οποίες χωρίζεται η Ελλάδα στα στοιχεία, υψηλότερο προσδόκιμο εμφανίζουν το 2022 η Ήπειρος (82,7 χρόνια) και ακολουθούν το Βόρειο Αιγαίο (82,3), η Κρήτη και το Νότιο Αιγαίο (αμφότερα 81,7), η Δυτική Μακεδονία (81,4) και η Θεσσαλία (81,1). Κάτω από τα 81 έτη βρίσκονται η Αττική (80,9 χρόνια), η Στερεά Ελλάδα (80,7), τα Νησιά του Ιονίου (80,5), η Δυτική Ελλάδα (80,3), Πελοπόννησος και η Κεντρική Μακεδονία (80,2). Τέλος, ελαφρώς κάτω από τα 80 ανέρχεται το προσδόκιμο ζωής στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (79,9 χρόνια).

Προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση

Τα στοιχεία στην Ε.Ε.

Στην Ε.Ε. το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση ανήλθε το 2022 στα 80,6 έτη, καταγράφοντας άνοδο 0,5 χρόνων από το 2021. Σημειώνεται ότι η κορύφωση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο έγινε το 2019, όταν διαμορφώθηκε στα 81,3 χρόνια.

Η περιοχή με το υψηλότερο προσδόκιμο στην Ε.Ε. το 2022 ήταν η περιφέρεια της Μαδρίτης (85,2 χρόνια) και ακολουθούν η αυτόνομη επαρχία του Τρέντο στην Ιταλία (84,4 χρόνια), η περιφέρεια του Παρισιού, Ile de France (84,1 χρόνια), η Στοκχόλμη (84 χρόνια) και η αυτόνομη κοινότητα Ναβάρρα στην Ισπανία (83,9 χρόνια).

Απεναντίας, το χαμηλότερο προσδόκιμο παρατηρείται σε τέσσερις περιφέρειες της Βουλγαρίας (έως 72,3 χρόνια το χαμηλότερο) και σε μία της Ουγγαρίας (74,1 χρόνια).

Οι γυναίκες στην Ελλάδα αναμένεται να ζήσουν 5,1 χρόνια περισσότερο

Στην Ελλάδα, αλλά και πανευρωπαϊκά, το προσδόκιμο των γυναικών ήταν ανέκαθεν υψηλότερο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το προσδόκιμο ζωής των γυναικών στη χώρα το 2022 έφτανε τα 83,4 χρόνια, ενώ των ανδρών τα 78,3 χρόνια., με τη διαφορά να φτάνει τα 5,1 έτη.

Σε σύγκριση με την Ε.Ε., η Ελλάδα βρίσκεται κάπου στη μέση, με το μεγαλύτερο χάσμα στο προσδόκιμο μεταξύ των φύλων να παρατηρείται στη Λετονία, την Εσθονία και τη Λιθουανία (έως και δέκα χρόνια διαφοράς το μέγιστο) και το μικρότερο στην Ολλανδία, την Ιρλανδία και τη Σουηδία (έως 2,9 χρόνια διαφοράς το ελάχιστο). Συνολικά σε επίπεδο Ε.Ε., το χάσμα στο προσδόκιμο ζωής ανέρχεται στα 5,4 χρόνια το 2022.

Η εξαίρεση της Covid -19

Από τα πιο ενδιαφέροντα της έκθεσης ήταν. Πως συνολικά, σύμφωνα με τη Eurostat, το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται κατά τουλάχιστον δύο χρόνια ανά δεκαετία από το 1960 και έπειτα.

Την πορεία αυτή φαίνεται ότι ανέκοψε η πανδημία. Σύμφωνα με τα στοιχεία, κατά το ξέσπασμα της Covid-19 το 2020 ο σχετικός δείκτης υποχώρησε σε 25 κράτη μέλη, εκτός από τη Δανία και την Κύπρο. Το 2021 το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση υποχώρησε ξανά σε 16 κράτη μέλη, παρέμεινε αμετάβλητο σε δύο και αυξήθηκε σε εννέα. Τότε, τη μεγαλύτερη αύξηση κατέγραψε το Βέλγιο, με μεταβολή κατά 1,1 χρόνο.

Το 2022, πολλά κράτη μέλη είδαν άνοδο στον σχετικό δείκτη, αλλά τα στοιχεία παραμένουν χαμηλότερα από το 2019 σε όλες τις χώρες.

Όταν ο Μητσοτάκης συναντήσει τον Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο

Όπως τώρα έγραψε ο “Βηματοδότης” … Αυτή τη φορά η εκδήλωση για την εθνική μας επέτειο της 25η Μαρτίου, στον Λευκό Οίκο έχει ιδιαίτερη σημασία. Και ξέρετε γιατί; Επειδή στις ΗΠΑ είναι προεκλογική χρονιά και οι Έλληνες ομογενείς είναι υπολογίσιμοι ψηφοφόροι και στα δύο στρατόπεδα: Και στους Δημοκρατικούς και στους Ρεπουμπλικάνους.

Η εκδήλωση θα γίνει στις 4 Απριλίου στον Λευκό Οίκο και θα παραστεί ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης οποίος θα έχει συνάντηση με τον Τζο Μπάιντεν (ή «Μπαιντενόπουλο» ή ακόμα και «Μπαιντενάκη», όπως το αποκαλούσε κάποτε), οποίος μάλλον παίρνει το χρίσμα των Δημοκρατών. Μητσοτάκης και Μπάιντεν αναμένεται να συζητήσουν διμερή θέματα, τα εξοπλιστικά και τη συνεργασία της Αθήνας με την Ουάσιγκτον σε επίπεδο ενέργειας. Ακόμα θα συζητηθεί και η πρόοδος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς και οι εξελίξεις στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Την είδηση της παρουσίας του κ. Μητσοτάκη, στις 4 Απριλίου στον Λευκό Οίκο και τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο Μπάιντεν αποκάλυψε ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Ελλάδα, Τζορτζ Τσούνης ο οποίος παραβρέθηκε στο συνέδριο «city hub events» που διεξάγεται στην Αλεξανδρούπολη. Η συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Αμερικανό πρόεδρο πιστοποιήθηκε στο περιθώριο του προγράμματος της εκδήλωσης.

Ανήμερα όμως της 25ης Μαρτίου ο Πρωθυπουργός θα βρίσκεται στο Τορόντο με τους ομογενείς και εν συνεχεία θα μεταβεί στο Μόντρεαλ. Ας μην ξεχνάμε ότι στον Καναδά ζουν περί τους 300.000 ομογενείς και τώρα με την επιστολική ψήφο στις ευρωεκλογές πρόκειται να ψηφίσουν.

Ανισότητες

Έχοντας άπειρες φορές πει πως οι ανισότητες μετά την πανδημία και την κρίση πληθωρισμού έχουνε ξεφύγει επικίνδυνα …. Είναι περιττό να πούμε πόσο συμφωνούμε με την τελευταία έκθεση του ΟΗΕ, με αναφορές επί της ουσίας σε αυτό το ζήτημα.

Συγκεκριμένα, η ανθρωπότητα επανήλθε στο επίπεδο ανάπτυξης που είχε πριν από την πανδημία, όμως το ρεκόρ που έχει προβλεφθεί για το 2023 κρύβει ένα χάσμα το οποίο βαθαίνει πλέον ανάμεσα στις πλούσιες και τις φτωχές χώρες, σε έναν εύθραυστο κόσμο που μοιάζει με "χάρτινο πύργο", προειδοποιεί ο ΟΗΕ.

Το 2020 και το 2021, για πρώτη φορά από τη δημιουργία του πριν από 30 και πλέον χρόνια, ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης που λαμβάνει υπόψη το προσδόκιμο ζωής, την εκπαίδευση και το βιοτικό επίπεδο, είχε υποχωρήσει για δύο χρόνια στη σειρά και είχε γυρίσει στο επίπεδο που ήταν πέντε χρόνια πριν λόγω της σώρευσης κρίσεων χωρίς προηγούμενο, μεταξύ των οποίων η Covid-19.

Όμως από τότε "έχουμε δει μια ανάκαμψη" εξηγεί στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Αχίμ Στάινερ, επικεφαλής του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP), που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα την έκθεση αυτή.

Έτσι, οι εκτιμήσεις για το 2023 προβλέπουν ιστορικό ρεκόρ για τον δείκτη σε παγκόσμιο επίπεδο, με μια επιστροφή όλων των συνιστωσών του "πάνω από τα επίπεδα προ του 2019", παρότι η Covid και οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία επιβράδυναν την αναμενόμενη προηγουμένως πορεία.

Όμως αυτό που μοιάζει να είναι ένα καλό νέο κρύβει ένα απροσδόκητο χάσμα ανάμεσα στις πλούσιες και τις φτωχές χώρες.

"Την πρώτη φορά που είδα τα αποτελέσματα, ζήτησα από την ομάδα να επαληθεύσει τα δεδομένα", δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Πέδρο Κονσεϊσάο, αρμόδιος για την έκθεση.

"Διαπιστώνουμε πως τα πιο φτωχά και πιο ευάλωτα τμήματα της κοινωνίας μας έχουν αφεθεί να μείνουν πίσω", ενώ οι στόχοι του ΟΗΕ για την ανάπτυξη το 2030 είναι κανείς να μην 'ξεχαστεί', αρχίζοντας "από εκείνους που είναι πιο πίσω στη σειρά", ανέφερε.

Και το αποτέλεσμα αυτό είναι "πολύ ανησυχητικό" έπειτα από "20 χρόνια κατά τα οποία οι χώρες συνέκλιναν σε όρους εισοδημάτων, προσδόκιμου ζωής και εκπαίδευσης;", επιμένει ο Αχίμ Σάινερ.

Στην κορυφή του καταλόγου του δείκτη ανάπτυξης εξακολουθούν να βρίσκονται η Σουηδία, η Νορβηγία και η Ισλανδία. Όπως και εκείνες, και οι υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ ξαναβρήκαν το 2023 το επίπεδο ανάπτυξης όπου βρίσκονταν το 2019.

"Δυσπιστία και πόλωση"

Στο τέλος της κατάταξης, η Σομαλία, το Νότιο Σουδάν και η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Πάνω από τις μισές λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες δεν έχουν ανακάμψει από τις επιπτώσεις της πανδημίας, στην πλειονότητά τους στην αφρικανική ήπειρο.

Υπάρχει επίσης μια "ακραία ομάδα" χωρών όπως το Σουδάν, το Αφγανιστάν ή Μιανμάρ όπου "ο συνδυασμός της πανδημίας, δημοσιονομικών κρίσεων και συγκρούσεων, μερικές φορές εμφύλιοι πόλεμοι, τις εγκλωβίζει σε μία κατάσταση όπου η ανάκαμψη δεν είναι στο πρόγραμμα", αναφέρει ακόμη ο Αχίμ Στάινερ, απορρίπτοντας "το συνηθισμένο αφήγημα σύμφωνα με το οποίο ο κόσμος ανακάμπτει".

Σύμφωνα με το UNDP, το Αφγανιστάν, για παράδειγμα, έχασε 10 χρόνια σε όρους ανθρώπινης ανάπτυξης, και στην Ουκρανία ο δείκτης είναι βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο του από το 2004.

Την ίδια ώρα το χάσμα που βαθαίνει θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο έναν πολυπολικό κόσμο, πιο διαιρεμένο από ποτέ.

"Ζούμε σε έναν πιο πλούσιο κόσμο από ποτέ άλλοτε στην ανθρώπινη Ιστορία, τουλάχιστον σε οικονομικούς όρους. Όμως υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι που λιμοκτονούν, περισσότεροι φτωχοί εδώ και δέκα χρόνια. Όλο και περισσότερο πόλεμοι σε όλο τον κόσμο, με δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες", σημειώνει ο Αχίμ Στάινερ. "Είναι ένας κόσμος πιο επισφαλής, που στρέφεται εναντίον του εαυτού του".

Η έκθεση "Βγαίνοντας από το αδιέξοδο: επανεπινοούμε τη συνεργασία σε έναν πολωμένο κόσμο" (Breaking the Gridlock: Reimagining cooperation in a polarized world) ερευνά τα κενά στη διεθνή συνεργασία, αναδεικνύοντας ένα "δημοκρατικό παράδοξο".

Έτσι, ενώ στην πλειονότητά τους οι κάτοικοι του πλανήτη λένε πως υποστηρίζουν τις δημοκρατικές αξίες, "ο λαϊκισμός εκτοξεύεται", οι νοοτροπίες του τύπου "ο καθένας για τον εαυτό του" επανέρχονται και οι ψηφοφόροι φέρνουν στην εξουσία ηγέτες που "υπονομεύουν" αυτή τη δημοκρατία, αναφέρει το UNDP, θέτοντας έτσι την ανθρωπότητα σε "ένα ατυχές σταυροδρόμι" όπου "η δυσπιστία και η πόλωση κινδυνεύουν να συγκρουστούν μετωπικά με έναν άρρωστο πλανήτη".

Σε μια εποχή όπου οι χώρες οφείλουν "να εργαστούν από κοινού", "μετατρέπουμε τους εταίρους μας, τους οποίους έχουμε ανάγκη, σε εχθρούς", καταγγέλλει ο Αχίμ Στάινερ.

"Δαπανούμε υπερβολικά ποσά σε προϋπολογισμούς άμυνας" χωρίς να χρηματοδοτούμε τη μάχη κατά "των κυριότερων παραγόντων κινδύνου του 21ου αιώνα: ανισότητες, κλιματική αλλαγή, εγκληματικότητα στον κυβερνοχώρο, η επόμενη πανδημία".