"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 15/05/24

Επειδή συζητάμε και για το Brain Regain

Για να μην ξεχνάμε και τις συνήθειες μας, θα ξεκινήσουμε γκρινιάζοντας … Την ώρα λοιπόν που ανάμεσα σε άλλα υπάρχει και η συζήτηση για το Brain Regain. Παρά τη σημαντική πρόοδο στις ηλεκτρονικές εφαρμογές από το δημόσιο τα τελευταία χρόνια, η ψηφιακή μετάβαση της ελληνικής οικονομίας παραμένει ακόμη πίσω από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Οργανισμού (Digital Economy Outook) που δόθηκε την Τρίτη στη δημοσιότητα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η ανάπτυξη του τομέα Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ICT) ήταν στην Ελλάδα χαμηλότερη το 2023 σε σύγκριση με τις άλλες χώρες του ΟΟΣΑ, παρά το γεγονός ότι ένα σημαντικό ποσοστό των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προορίζεται ακριβώς για τον σκοπό αυτό.

Σύμφωνα με την έκθεση, εκτιμάται ότι ο τομέας ICT αναπτύχθηκε στην Ελλάδα με ρυθμό 4% που ήταν ο δεύτερος χαμηλότερος, μετά της Σλοβακίας, μεταξύ των 27 χωρών του Οργανισμού, για τις οποίες υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία, με τον μέσο ρυθμό να είναι σχεδόν διπλάσιος (7,6%).

Η υστέρηση του κρίσιμου αυτού τομέα ήταν βέβαια πιο έντονη την περασμένη δεκαετία, όπου εν μέσω της γενικευμένης λιτότητας των μνημονίων, σημειώθηκε συρρίκνωσή του στο πρώτο μισό της και χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης στη συνέχεια.

Το αποτέλεσμα ήταν ένας οριακά θετικός μέσος ρυθμός αύξησης του τομέα έναντι μίας αντίστοιχης αύξησης πάνω από 6% στις χώρες του ΟΟΣΑ, με την Ελλάδα να καταλαμβάνει την τελευταία θέση, κάτω και από τη Σλοβακία.

Φυγή ταλέντων στην ΑΙ από την Ελλάδα

Επαναλαμβάνουμε επειδή υπάρχει και όλη αυτή η συζήτηση περί της επιστροφής των ταλέντων στη χώρα μας (την άποψη μας σας την έχουμε πει πως θα είμαστε ευχαριστημένοι να μη φύγουν και άλλοι Έλληνες τα επόμενα χρόνια). Ανησυχητική είναι και η αναφορά στην έκθεση για φυγή πέρυσι από την Ελλάδα ταλέντων στην τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ), όταν οι άλλες χώρες του κόσμου προσπαθούν να προσελκύσουν τέτοια άτομα, αναγνωρίζοντας τη συμβολή της ΑΙ στον μετασχηματισμό των οικονομιών και στην αύξηση της παραγωγικότητας.

«Καθώς η ΑΙ αλλάζει το μέλλον της εργασίας, οι χώρες έχουν αντιληφθεί ότι τόσο η διαχείριση μίας δίκαιης μετάβασης της αγοράς εργασίας όσο και η έρευνα και ανάπτυξη και η υιοθέτηση της ΑΙ απαιτούν ισχυρές πολιτικές για τη δημιουργία ανθρώπινου δυναμικού και την προσέλκυση κορυφαίων ταλέντων», σημειώνει η έκθεση.

«Η ζήτηση για ταλέντα στην ΑΙ είναι πολύ μεγάλη και αυτά αποτελούν ένα κινούμενο μεταξύ των οικονομιών εργατικό δυναμικό, με τις χώρες να ανταγωνίζονται για τη μικρή δεξαμενή εργαζομένων με υψηλές δεξιότητες στην τεχνητή νοημοσύνη», προσθέτει.

Αντίθετα, χώρες όπως η Ινδία, η Ελλάδα και η Λιθουανία είδαν μία καθαρή έξοδο ταλέντων από αυτές, κάτι που πιθανόν υποδηλώνει ότι οι εξειδικευμένοι στην ΑΙ εργαζόμενοι μετακινήθηκαν σε άλλες χώρες γιατί βρήκαν καλύτερες ευκαιρίες απασχόλησης.

Ο ΟΟΣΑ σημειώνει ότι το ποσοστό των ειδικών ΑΙ στο σύνολο της απασχόλησης έχει σχεδόν τριπλασιαστεί μέσα σε λιγότερο από μία δεκαετία και ότι, σύμφωνα με τις αναφορές στο LindedIn, οι άντρες έχουν διπλάσια πιθανότητα να ασχοληθούν στον τομέα αυτό σε σχέση με τις γυναίκες.

Πρόοδος στη χρήση ηλεκτρονικών υπηρεσιών

Η ταχεία πρόοδος που υπήρξε, πάντως, τα τελευταία χρόνια αναφορικά με τη χρήση ηλεκτρονική εφαρμογών από το κράτος συνέβαλε ώστε να πλησιάσει η Ελλάδα τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ που χρησιμοποιούν τα websites δημόσιων Αρχών.

Συγκεκριμένα, το ποσοστό αυτό μεταξύ των χρηστών του internet ήταν λίγο πάνω από το 70% έναντι 74% που ήταν ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ. Εντυπωσιακές είναι, πάντως, οι μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών, με τα ποσοστά να κινούνται από το 15% έως το 95%.

Στο internet banking, η χρήση του από τους Ελληνες είναι αρκετά χαμηλότερη καθώς κινείται πάνω από 60% έναντι 76% κατά μέσο όρο στον ΟΟΣΑ, με το εύρος χρήσης να είναι και ως προς αυτό πολύ μεγάλη (από 8% έως 97%).

Εκεί που η Ελλάδα είναι υψηλότερα από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ είναι στη χρήση των βιντεοδιασκέψεων με ένα ποσοστό υψηλότερο του 80%. Ολες οι χώρες του ΟΟΣΑ είχαν ποσοστά πάνω από το 50% στην κατηγορία αυτή, με ένα εύρος που κυμαίνεται από το 53% έως το 93%.

Υστέρηση στη χρήση τεχνολογιών data

Η Ελλάδα υστερεί και στην υιοθέτηση της ΑΙ και άλλων σύγχρονων τεχνολογιών (data driven technologies), όπως το cloud computing, το Internet of Things και τα Big Data Analytics, όπου και διεθνώς η εφαρμογή τους παραμένει σχετικά χαμηλή.

Στο cloud computing είναι τέταρτη από το τέλος μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ με το 25% περίπου των επιχειρήσεων που έχουν περισσότερους από 10 εργαζόμενους να χρησιμοποιεί την τεχνολογία αυτή έναντι σχεδόν διπλάσιου ποσοστού στον ΟΟΣΑ (49% κατά μέσο όρο).

Στο Internet of Things η απόκλιση είναι χαμηλότερη, με τα αντίστοιχα ποσοστά να είναι κοντά στο 20% στην Ελλάδα και στο 27% στον ΟΟΣΑ.

Η απόκλιση είναι επίσης μικρότερη για την εφαρμογή της ΑΙ, όπου ο μέσος όρος στον ΟΟΣΑ είναι ακόμη στο 8%.

Τέλος στα big data, το ποσοστό χρήσης στην Ελλάδα είναι κοντά σε αυτό του ΟΟΣΑ (14%).

Παραγωγικό μοντέλο

Στα του αγαπημένου μας παραγωγικού μοντέλου της χώρα μας τώρα. Πλεονασματικό ήταν το εμπορικό ισοζύγιο αγροτοδιατροφικών προϊόντων τα τρία από τα τέσσερα τελευταία χρόνια (2020, 2021 και 2023), εξέλιξη μεν θετική, μη ικανή όμως για την αλλαγή προσήμου από αρνητικό σε θετικό στο συνολικό εμπορικό ισοζύγιο. Και μάλιστα, αυτό δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα, καθώς το πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο αγροτοδιατροφικών προϊόντων των τελευταίων ετών οφείλεται εν μέρει σε συγκυριακούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα η αύξηση της τιμής του ελαιολάδου λόγω μειωμένης παραγωγής στην Ισπανία. Κάτι που, αν μη τι άλλο, σημαίνει ότι την επόμενη χρονιά μπορεί να μην επαναληφθεί η αύξηση των εξαγωγών ούτε σε αυτόν τον τομέα. Τα στοιχεία ήδη του πρώτου τριμήνου 2024 δείχνουν επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των εξαγωγών τροφίμων και ζώντων ζώων, σε 5% έναντι 15,7% το α΄ τρίμηνο του 2023.

Όπως έγραφε η Καθημερινή σε ένα πολύ ενδιαφέρον δημοσίευμα της. Στην πραγματικότητα, η πορεία των εξαγωγών τα τελευταία χρόνια είναι ένας «καθρέφτης» του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, ένα παραγωγικό μοντέλο που τελικά, παρά τη βαριά και βαθιά οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, δεν άλλαξε όσο θα έπρεπε. Και αυτό διότι, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), οι άμεσες ξένες επενδύσεις μπορεί να αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια, αλλά κατευθύνθηκαν κυρίως στον τουριστικό κλάδο και στον κλάδο των ακινήτων και όχι στον κατεξοχήν παραγωγικό κλάδο, που είναι η βιομηχανία.

Αναμφίβολα, από τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) προκύπτει ότι η εικόνα των εξαγωγών σήμερα είναι πολύ καλύτερη ακόμη και από αυτή προ οικονομικής κρίσης. Αλλωστε, το μεγάλο εμπορικό έλλειμμα ήταν ένα από τα βασικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας. Το 2008 οι συνολικές εξαγωγές αγαθών της Ελλάδας ανέρχονταν σε 17,36 δισ. ευρώ και οι εισαγωγές σε 60,72 δισ. ευρώ, με συνέπεια το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου να έχει εκτιναχθεί στα 43,36 δισ. ευρώ. Στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, το έλλειμμα μειώθηκε αισθητά με τη χαμηλή εσωτερική ζήτηση να παίζει καθοριστικό ρόλο: τόσο διότι προκάλεσε μείωση των εισαγωγών, όσο διότι αρκετές ελληνικές εταιρείες, ακριβώς λόγω της μειωμένης κατανάλωσης εντός Ελλάδας, αναζήτησαν και βρήκαν διέξοδο για τα προϊόντα τους εκτός συνόρων. Το 2015, τη χρονιά που επιβλήθηκαν τα capital controls, οι εξαγωγές ανέρχονταν συνολικά σε 25,50 δισ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές είχαν υποχωρήσει στα 42,60 δισ. ευρώ, με το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου τη χρονιά εκείνη να διαμορφώνεται στα 17,10 δισ. ευρώ.

Οι εξαγωγές των αγροτοδιατροφικών προϊόντων ήταν σε αξία σχεδόν τριπλάσιες το 2023 σε σύγκριση με το 2008, φτάνοντας τα 10,85 δισ. ευρώ από 4,01 δισ. ευρώ και σημειώνοντας την περίοδο 2008-2022 μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής 6,7%, ενώ μόνο το 2023 σε σύγκριση με το 2022 η αύξηση ήταν 9,5%. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής των εξαγωγών των λοιπών προϊόντων, πλην αγροτοδιατροφικών, ήταν την περίοδο 2008-2022 χαμηλότερος, της τάξης του 5,6%. Ειδικά δε το 2023 οι εξαγωγές των λοιπών αγαθών, πλην πετρελαιοειδών και αγροτοδιατροφικών προϊόντων, κατέγραψαν σημαντική μείωση 4,2%.

Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, είμαστε τελευταίοι στις κατά κεφαλήν εξαγωγές μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών με παρόμοιο ή και μικρότερο πληθυσμό από εμάς (π.χ. Πορτογαλία, Σουηδία, Τσεχία, Ισραήλ, Αυστρία, Ελβετία, Ουγγαρία). Επίσης, χώρες που πέρασαν παρόμοια οικονομική κρίση με την Ελλάδα (π.χ. Πορτογαλία) έχουν αυξήσει τις εξαγωγές τους σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι το έχει πράξει η ελληνική οικονομία.

Από τα στοιχεία δε για τις εξαγωγές αγροτοδιατροφικών προϊόντων προκύπτει ότι από τις 17 βασικές κατηγορίες, η Ελλάδα παραμένει έντονα ελλειμματική στις 10 εξ αυτών. Το μεγαλύτερο έλλειμμα, 1,52 δισ. ευρώ το 2023, παρατηρείται στα προϊόντα κρέατος, συμπεριλαμβανομένων και των ζώντων ζώων. Εάν, δε, προστεθεί σε αυτά και το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο ζωοτροφών (περίπου 600 εκατ. ευρώ), τότε η επιβάρυνση στο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου αγροτοδιατροφικών προϊόντων υπερβαίνει τα 2 δισ. ευρώ, ποσό σχεδόν ίσο με το πλεόνασμα από τα οπωροκηπευτικά (2,032 δισ. ευρώ το 2023).

Εκτός από τα οπωροκηπευτικά, μεγάλη αύξηση καταγράφηκε το 2023 στην αξία των εξαγωγών ελαιολάδου (σε 1,437 δισ. ευρώ 1,047 δισ. ευρώ το 2022), κάτι που οφείλεται στη μεγάλη πτώση της παραγωγής στην Ισπανία και όχι σε μια σταθερά υψηλή τιμή που θα μπορούσε να έχει το ελληνικό ελαιόλαδο στις διεθνείς αγορές εάν ήταν τυποποιημένο. Οπως σημειώνει το ΚΕΠΕ, κάτι ανάλογο ισχύει και με το βαμβάκι, το οποίο, ενώ ως πρώτη ύλη έχει δυνατότητα να επιτύχει υψηλές τιμές στην παγκόσμια αγορά, η αξία αυτή χάνεται λόγω σοβαρών ελλείψεων στη διαχείρισή του (τυποποίηση-ταξινόμηση).

Δημογραφικό

Πέραν των όσων αναφέρουμε παραπάνω. Ως σοβαρότερο πρόβλημα της χώρας μας θεωρούμε το δημογραφικό πρόβλημα …. Ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα διεθνώς, με χαρακτηριστικά τα όσα έγραφε προσφάτως σε δημοσίευμα της η Wall Street Journal.

Ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα δημογραφικό ορόσημο. Σύντομα, το παγκόσμιο ποσοστό γονιμότητας θα πέσει κάτω από το σημείο που απαιτείται για να διατηρηθεί σταθερός ο πληθυσμός. Αυτό το ποσοστό μπορεί να το έχουμε πιάσει ήδη…

Το δημογραφικό πρόβλημα και η γήρανση του πληθυσμού μοιάζει με ωρολογιακή βόμβα και βρίσκεται στην πρώτη θέση των μακροχρόνιων απειλών. Τα παγκόσμια «καμπανάκια» έχουν αρχίσει να χτυπούν δυνατά και σύμφωνα με τις προβλέψεις των ειδικών μέχρι το 2050, ένας στους έξι κατοίκους του πλανήτη θα είναι άνω των 65 ετών.

Μεγαλώνει η ανησυχία για τις δημοσιονομικές επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού σε συνδυασμό με τις περιορισμένες γεννήσεις

Η γονιμότητα μειώνεται σχεδόν παντού, για τις γυναίκες σε όλα τα επίπεδα εισοδήματος, εκπαίδευσης και συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, ενώ η πτώση του ποσοστού γεννήσεων έχει τεράστιες συνέπειες για τον τρόπο ζωής των ανθρώπων, την ανάπτυξη των οικονομιών αλλά και τη θέση των υπερδυνάμεων του κόσμου, αναφέρει η Wall Street Journal παρουσιάζοντας με γραφήματα μια εικόνα από το μέλλον όπου οι δημοσιονομικές επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού σε συνδυασμό με τις περιορισμένες γεννήσεις μόνο ανησυχία προκαλεί.

Το ζήτημα επείγει

Στα έθνη με υψηλό εισόδημα η γονιμότητα έπεσε κάτω από το επίπεδο αναπλήρωσης του πληθυσμού στη δεκαετία του 1970, ενώ πτωτική τάση παρουσιάζει και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η Ινδία ξεπέρασε την Κίνα ως η πιο πυκνοκατοικημένη χώρα πέρυσι, ωστόσο η γονιμότητά της είναι επίσης κάτω από το επίπεδο. «Ο δημογραφικός χειμώνας πλησιάζει», είπε ο Χεσούς Φερνάντεζ-Βιλαβέρντε, οικονομολόγος που ειδικεύεται στα δημογραφικά στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.

Πολλοί πολιτικοί θεωρούν ότι το ζήτημα επείγει θέτοντας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης την ανθρωπότητα. Ανησυχούν για τη συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού, την επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης και τις υποχρηματοδοτούμενες συντάξεις και εν τέλει για μια κοινωνία με όλο και λιγότερα παιδιά.

Δεν αποτελεί έκπληξη πως τα παραπάνω δεδομένα οδηγούν σε αύξηση των ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης καθιστώντας μαραθώνιο δεκαετιών την απόσυρση από τον εργασιακό βίο.

Μερικοί ειδικοί πιστεύουν ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα μπορούσε να αρχίσει να συρρικνώνεται σε τέσσερις δεκαετίες από σήμερα.

Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων για την προεδρία, έχει χαρακτηρίσει την κατάρρευση της γονιμότητας μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τον δυτικό πολιτισμό. Πριν από ένα χρόνο ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Φούμιο Κισίντα δήλωσε ότι η κατάρρευση του ρυθμού γεννήσεων της χώρας την έχει «φέρει στα όρια». Και η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι έχει δώσει προτεραιότητα στην αύξηση του «δημογραφικού ΑΕΠ» της χώρας. Οι κυβερνήσεις έχουν αναπτύξει προγράμματα για να σταματήσουν το καθοδικό σπιράλ, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν σημειώσει πρόοδο.

Δημογραφική έκπληξη

Το 2017 το παγκόσμιο ποσοστό γονιμότητας -πόσα μωρά αναμένεται να αποκτήσει μια γυναίκα κατά τη διάρκεια της ζωής της- ήταν 2,5. Τα Ηνωμένα Έθνη πίστευαν ότι θα πέσει στο 2,4 στο τέλος της δεκαετίας του 2020. Ωστόσο, μέχρι το 2021, ο ΟΗΕ συμπέρανε πως είχε ήδη μειωθεί στο 2,3.

Το ποσοστό αναπλήρωσης, το οποίο διατηρεί σταθερό τον πληθυσμό με την πάροδο του χρόνου, είναι 2,1 στις πλούσιες χώρες και ελαφρώς υψηλότερο στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου γεννιούνται λιγότερα κορίτσια από αγόρια και περισσότερες μητέρες πεθαίνουν κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας τους.

Ενώ ο ΟΗΕ δεν έχει ακόμη δημοσιεύσει τα εκτιμώμενα ποσοστά γονιμότητας για το 2022 και το 2023, ο Φερνάντεζ-Βιλαβέρντε έχει κάνει τη δική του εκτίμηση συμπληρώνοντας τις προβλέψεις του ΟΗΕ με πραγματικά δεδομένα για εκείνα τα χρόνια που καλύπτουν περίπου το μισό πληθυσμό του πλανήτη. Διαπίστωσε ότι τα εθνικά μητρώα γεννήσεων συνήθως αναφέρουν γεννήσεις 10% έως 20% κάτω από αυτό που προέβλεπε ο ΟΗΕ.

Το σημείο μηδέν δεν είναι μακριά η παγκόσμια γονιμότητα μειώθηκε μεταξύ 2,1 και 2,2 πέρυσι

Η Κίνα ανέφερε 9 εκατομμύρια γεννήσεις πέρυσι, 16% λιγότερες από ό,τι προέβλεπε ο ΟΗΕ. Στις ΗΠΑ, 3,59 εκατομμύρια μωρά γεννήθηκαν πέρυσι, 4% λιγότερα από τις προβλέψεις του ΟΗΕ. Η Αίγυπτος ανέφερε 17% λιγότερες γεννήσεις πέρυσι. Η Κένυα 18%.

Ο Βιλαβέρντε εκτιμά ότι η παγκόσμια γονιμότητα μειώθηκε μεταξύ 2,1 και 2,2 πέρυσι, ποσοστό που όπως είπε, θα ήταν κάτω από την παγκόσμια αναπλήρωση για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία. Ο Ντιν Σπίαρς, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν, δήλωσε ότι ενώ τα δεδομένα δεν είναι αρκετά καλά για να γνωρίζουμε ακριβώς πότε ή εάν η γονιμότητα έχει πέσει κάτω από το όρια αναπλήρωσης «έχουμε αρκετά στοιχεία για να είμαστε αρκετά σίγουροι για το γεγονός οτι το σημείο μηδέν δεν να είσαι μακριά».

Οι προβλέψεις έπεσαν έξω… προσπάθειες να αντιστραφεί η κατάσταση

Το 2017 ο ΟΗΕ εκτιμούσε ότι ο προβλεπόμενος παγκόσμιος πληθυσμός των Ηνωμένων Εθνών, 7,6 δισεκατομμύρια τότε, θα σκαρφαλώσει στα 11,2 δισεκατομμύρια το 2100. Μέχρι το 2022 είχε μειωθεί και η εκτιμώμενη κορυφή ήταν τα 10,4 δισεκατομμύρια τη δεκαετία του 2080. Και αυτό είναι πιθανότατα ξεπερασμένο. Το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Αξιολόγησης Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον πιστεύει τώρα ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα φτάσει στα 9,5 δισεκατομμύρια το 2061 και στη συνέχεια θα αρχίσει να μειώνεται.

Στις Η.Π.Α. το συνολικό ποσοστό γονιμότητας μειώθηκε στο 1,62 πέρυσι, σύμφωνα με τα προσωρινά κυβερνητικά στοιχεία, το χαμηλότερο που έχει καταγραφεί ποτέ.

Η υποσαχάρια Αφρική φαινόταν κάποτε ανθεκτική στην παγκόσμια πτώση της γονιμότητας, αλλά και αυτό αλλάζει. Το μερίδιο όλων των γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία που χρησιμοποιούν σύγχρονη αντισύλληψη αυξήθηκε από 17% το 2012 σε 23% το 2022, σύμφωνα με το Family Planning 2030, έναν διεθνή οργανισμό.

Οι κυβερνήσεις προσπάθησαν να αντιστρέψουν την πτώση της γονιμότητας με διάφορες πολιτικές. Ίσως καμία χώρα δεν έχει προσπαθήσει περισσότερο από την Ιαπωνία. Αφού η γονιμότητα έπεσε στο 1,5 στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η κυβέρνηση παρουσίασε μια σειρά σχεδίων που περιελάμβαναν γονική άδεια και επιδοτούμενη παιδική φροντίδα. Η γονιμότητα συνέχιζε να πέφτει.

Το 2005, ο Kούνικο Ινογκούτσι διορίστηκε πρώτος υπουργός της χώρας υπεύθυνος για την ισότητα των φύλων και το ποσοστό γεννήσεων. Το κύριο εμπόδιο, δήλωσε, ήταν τα χρήματα: Οι άνθρωποι δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να παντρευτούν ή να κάνουν παιδιά. Η Ιαπωνία κατέστησε δωρεάν τη νοσοκομειακή περίθαλψη μητρότητας και εισήγαγε ένα επίδομα που καταβάλλεται κατά τη γέννηση του παιδιού.

Το ποσοστό γονιμότητας της Ιαπωνίας ανέβηκε από 1,26 το 2005 σε 1,45 το 2015. Στη συνέχεια όμως άρχισε να μειώνεται ξανά και το 2022 επέστρεψε στο 1,26. Φέτος, ο πρωθυπουργός Φούμιο Κισίντα παρουσίασε ένα ακόμη πρόγραμμα για την αύξηση των γεννήσεων που επεκτείνει τα μηνιαία επιδόματα σε όλα τα παιδιά κάτω των 18 ετών ανεξαρτήτως εισοδήματος, δωρεάν κολέγιο για οικογένειες με τρία παιδιά και πλήρως αμειβόμενη γονική άδεια.

Η Ελλάδα γερνάει και θα αρχίσει να συρρικνώνεται ταχύτατα

Η Ελλάδα είναι μια από τις δεκάδες χώρες που βιώνουν πληθυσμιακή κατάρρευση λόγω των χαμηλών ποσοστών γεννήσεων. Οπως προκύπτει από την εξέλιξη του δημογραφικού και με βάση τις προβλέψεις για το όχι και τόσο μακρινό 2050, η ηλικιακή ομάδα 15-64 ετών, η παραγωγική ομάδα του συνολικού πληθυσμού, δεν θα επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών των άνω των 65 ετών.

Επιπλέον, αναλύοντας τις πληθυσμιακές εξελίξεις στη σχετική έκθεση του ΙΟΒΕ για τις κοινωνικές και οικονομικές τάσεις στις ελληνικές περιφέρειες, φαίνεται ότι από την κρίση χρέους και έπειτα ο μόνιμος πληθυσμός της χώρας συρρικνώνεται ταχύτατα και σταθερά.

Συγκεκριμένα, από το 2010 έως και το 2022 μειώθηκε κατά 5,9% (από περίπου 11,1 εκατομμύρια το 2010 σε 10,5 εκατομμύρια το 2022). Απεναντίας, μεταξύ 2000 και 2010 είχε σημειωθεί πληθυσμιακή αύξηση της τάξης του 3,2%.

Στο πλαίσιο αυτό, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι ο πληθυσμός της Ελλάδας το 2050 αναμένεται να παρουσιάσει νέα δραματική μείωση κατά 1 εκατομμύριο ανθρώπους, με τους ειδικούς να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, όχι μόνο για την κοινωνία, αλλά και για την οικονομία, καθώς η πληθυσμιακή συρρίκνωση θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στο ΑΕΠ και στην αγορά εργασίας.

Με φόντο τα στοιχεία που δείχνουν ότι η ηπειρωτική Ελλάδα παρουσιάζει τα υψηλότερα ποσοστά μείωσης πληθυσμού, με τη Δυτική Μακεδονία να συρρικνώνεται κατά 11,34% την τελευταία 12ετία και την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη κατά 8,08%, το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο αναμένεται να λειτουργήσει ένα νέο εργαλείο-πιλότο για την αντιμετώπιση του μείζονος θέματος, ώστε να υπάρξει συντονισμένη καταγραφή των δεδομένων και ακολούθως να προκρίνονται λύσεις σε συνεργασία με την Πολιτεία.

Όσον αφορά στα αίτια της υπογεννητικότητας, αυτά τα αποκαλύπτουν τα θύματα της πολιτικής που τα γεννά. Συγκεκριμένα, σε μεγάλη δημοσκοπική έρευνα την οποία διεξήγαγε η ΔιαΝΕΟσις, το 80,2% των νέων της χώρας μας δηλώνει ότι δεν προχωρά σε τεκνοποίηση επειδή δεν μπορεί να το κάνει λόγω φτώχειας.

Το 52,7% δηλώνει ότι για τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Ελλάδα φταίει η κυβέρνηση. Το 49,1% δηλώνει ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας μας θα εξακολουθεί να είναι κακή και στο μέλλον. 

Η εκτίμηση για την εξέλιξη των κύριων δημογραφικών μεταβλητών στην Ελλάδα, όπως παρουσιάζεται από τη EUROSTAT, θέλει ο πληθυσμός να μειώνεται από 10,438 εκατομμύρια το 2022 σε 7,777 εκατομμύρια το 2070. Η αναλογία συνταξιούχων-ασφαλισμένων, που σήμερα είναι στο 1 προς 1,66, σε 15 χρόνια θα υποχωρήσει στο 1,25.

Μοιραία, ηλικίες που σήμερα θεωρούνται «παροπλισμένες» εργασιακά, όπως οι άνω των 65 ετών, θα αποτελούν σε μερικά χρόνια «δεξαμενή» εργατικού δυναμικού.

Κόντρες για μειονότητα και Χαμάς σε απευθείας τηλεοπτική μετάδοση

Όπως τώρα σχολίασε και ο Βηματοδότης, ήταν αναμενόμενο να συμβεί αυτό με τον «απρόβλεπτο» Ερντογάν. Να υπάρξει, δηλαδή, διαφωνία και μάλιστα σε απευθείας τηλεοπτική μετάδοση για δύο βασικά θέματα. Το πρώτο, για τη Θράκη και για τη μουσουλμανική μειονότητα και το δεύτερο για τη Γάζα.

Το γνώριζε η ελληνική πλευρά και ήταν κατάλληλη προετοιμασμένη όπως αποδείχθηκε και πάλι σε απευθείας τηλεοπτική κάλυψη. Και τούτο παρά τις εξαντλητικές συνομιλίες των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών, να λύσουν όλα τα θέματα να φροντίσουν να εξετάσουν όλες τις λεπτομέρειες ώστε να μην υπάρξουν κόντρες και χαλάσουν το καλό κλίμα.

Η πρώτη κόντρα Μητσοτάκη με Ερντογάν έγινε για τη μειονότητα. Για «τουρκική» μειονότητα μίλησε ο Ερντογάν, «είναι θρησκευτική» απάντησε ο Έλληνας πρωθυπουργός. Η δεύτερη για την Χαμάς: Ο Ερντογάν χαρακτήρισε τη Χαμάς ως «αντιστασιακή» οργάνωση ενώ ο κ. Μητσοτάκης «τρομοκρατική», αλλά και οι δύο συμφώνησαν ώστε η αιματοχυσία να λήξει. Αυτά τα θέματα αποτέλεσαν αφορμή ώστε οι δύο ηγέτες να διαφωνήσουν και να επιδοθούν σε ένα είδος πινγκ πονγκ» δηλώσεων και ανταπαντήσεων.

Επιπλέον, όπως υποσχέθηκε ο Πρωθυπουργός έθεσε το ζήτημα της μετατροπής της Μονής της Χώρας σε τζαμί.