"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 16/10/24

Εισοδήματα …

Την άποψη μας για το ύψος των εισοδημάτων στη χώρα σας την έχουμε πει. Πως σε πραγματικούς όρους παραμένουνε εξαιρετικά χαμηλά, δημιουργώντας πρόβλημα  στις μελλοντικές προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

Δυσεπούλωτη λοιπόν αποδείχθηκε η «πληγή» που προκάλεσε στα εισοδήματα η οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, καθώς, παρά την έξοδο της χώρας από το μνημόνιο, και τους σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια, το μέσο διαθέσιμο ατομικό εισόδημα παραμένει χαμηλότερο σε σύγκριση με το 2010 κατά σχεδόν 30%.

Πρόκειται, μάλιστα, για τη μεγαλύτερη αρνητική μεταβολή που παρατηρείται μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στην οποία συνολικά το μέσο διαθέσιμο εισόδημα έχει αυξηθεί κατά 28,63%. Αν μη τι άλλο, η περίφημη σύγκλιση με την Ε.Ε. είναι ακόμη μακριά και η κατά καιρούς επιτάχυνσή της οφείλεται εν μέρει στην επιβράδυνση της ανάπτυξης ή ακόμη και στις συνθήκες ύφεσης που επικρατούν σε χώρες κυρίως της ∆υτικής Ευρώπης και όχι αποκλειστικά σε κάποιους ιλιγγιώδεις ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία της Eurostat που περιλαμβάνονται στην ετήσια έκδοσή της σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης των πολιτών στην Ε.Ε., το μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα σε πραγματικές τιμές ήταν στην Ελλάδα το 2023 χαμηλότερο κατά 28,38% σε σύγκριση με αυτό του 2010.

Στο σύνολο των χωρών της Ε.Ε.

Στο σύνολο των χωρών της Ε.Ε. χαμηλότερο εισόδημα το 2023 σε σύγκριση με το 2010 καταγράφηκε πλην της Ελλάδας σε τέσσερις ακόμη χώρες, με την  απόκλιση όμως να είναι πολύ μικρή: στην Κύπρο χαμηλότερο κατά 1,85%, στη Γαλλία κατά 1,79%, στην Ιταλία κατά 0,97%, στην Ισπανία κατά 0,29%. Πρόκειται για χώρες που επλήγησαν σημαντικά από την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας και στις οποίες ελήφθησαν επίσης έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα, αν και όχι σε όλες υπό τη μορφή μνημονίων. ∆ύο ακόμη χώρες αυτής της κατηγορίας, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, με την πρώτη μάλιστα να μπαίνει σε καθεστώς μνημονίου, παρουσιάζουν μέσο διαθέσιμο εισόδημα σε πραγματικές τιμές υψηλότερο από αυτό του 2010: κατά 10,83% στην Πορτογαλία και κατά 30,61% στην Ιρλανδία.

Πέρα από το γεγονός ότι η δημοσιονομική προσαρμογή στην Ελλάδα ήταν μεγαλύτερης έντασης και διάρκειας, καθοριστικό ρόλο τα τελευταία χρόνια έχει διαδραματίσει ο πληθωρισμός. Μιλώντας χθες στην Επιτροπή Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής για το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού 2025, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης ανέφερε μεταξύ άλλων ότι τα τελευταία πέντε χρόνια, αφού αφαιρέσουμε την επίπτωση του πληθωρισμού, τα επίσημα στοιχεία δείχνουν καθαρή σωρευτική αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά 7,7% στην Ελλάδα έναντι 3,2% στην Ε.Ε. «Προφανώς θα θέλαμε να είναι μεγαλύτερη η αύξηση και ο πληθωρισμός χαμηλότερος», επεσήμανε ο κ. Χατζηδάκης. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, σε κίνδυνο φτώχειας βρίσκεται και σημαντικό ποσοστό όσων εργάζονται, που φτάνει το 10%.

Το γεγονός ότι η μεγάλη μείωση που υπέστησαν τα εισοδήματα, η περίφημη εσωτερική υποτίμηση που έλαβε χώρα, δεν έχει αντιστραφεί ακόμη, σε συνδυασμό με τις πληθωριστικές πιέσεις εντείνει το αίσθημα της φτώχειας, της ανέχειας σε μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, ακόμη και αν αυτό δεν ανταποκρίνεται πλήρως στην πραγματικότητα. ∆εν είναι τυχαίο ότι το ποσοστό της λεγόμενης υποκειμενικής φτώχειας, της αντίληψης δηλαδή που έχουν οι ίδιοι οι πολίτες για την οικονομική τους κατάσταση, που παρατηρείται στην Ελλάδα είναι το ψηλότερο στην Ε.Ε., 67%. Στην Ελλάδα, επίσης, καταγράφεται το υψηλότερο ποσοστό πληθυσμού που δηλώνει ότι τα βγάζει δύσκολα πέρα, 87,6%, σχεδόν διπλάσιο από το ποσοστό στην Ε.Ε. 45,4%.

Θα πρέπει, βεβαίως, να σημειωθεί εδώ ότι τα πολύ χαμηλά επίπεδα εισοδήματος, όπως και η χαμηλή αγοραστική δύναμη στην Ελλάδα υποκρύπτουν – δυστυχώς σε σημαντικό βαθμό– απόκρυψη εισοδημάτων. Γεγονός που δεν επιτρέπει την εξαγωγή απολύτως ασφαλών συμπερασμάτων, αλλά και άσκηση ορθής οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής.

Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν επίσης αξιοσημείωτα ποσοστά του πληθυσμού σε υλική και κοινωνική στέρηση. Ακόμη υψηλότερα είναι τα ποσοστά για τους κατοίκους της Ελλάδας που προέρχονται από τρίτες χώρες – πρόκειται κυρίως για πρόσφυγες και οικονομικούς μετανάστες–, κάτι βεβαίως που εύκολα διαπιστώνει κάποιος και εμπειρικά. Ας σημειωθεί, βεβαίως, κι εδώ ότι μεγάλο ποσοστό των οικονομικών μεταναστών εργάζεται με καθεστώς «μαύρης», ανασφάλιστης ή υποασφαλισμένης εργασίας.

To 2023 το ποσοστό του πληθυσμού σε υλική και κοινωνική στέρηση είχε διαμορφωθεί σε 13,5%, το τρίτο υψηλότερο μετά τη Ρουμανία (19,8%) και τη Βουλγαρία (18%), με τα ποσοστά να είναι υψηλότερα, πάνω από 15% στην περίπτωση των παιδιών και ατόμων από τρίτες χώρες (35%).

Ας το διαβάσουμε όλοι

Καθώς το φως του ήλιου χάνεται, δισεκατομμύρια ζωοπλαγκτόν, καρκινοειδή και άλλοι υδρόβιοι οργανισμοί ανεβαίνουν στην επιφάνεια του ωκεανού για να τραφούν με μικροσκοπικά φύκια, ενώ επιστρέφουν στα βάθη του ωκεανού με την ανατολή του ηλίου, απομακρύνοντας παράλληλα εκατομμύρια τόνους άνθρακα από την ατμόσφαιρα κάθε χρόνο.

Η δραστηριότητα αυτή είναι μία από τις χιλιάδες φυσικές διεργασίες που ρυθμίζουν το κλίμα της Γης. Μαζί, οι ωκεανοί, τα δάση, τα εδάφη και άλλες φυσικές δεξαμενές άνθρακα του πλανήτη απορροφούν περίπου το ήμισυ όλων των ανθρώπινων εκπομπών. Καθώς όμως η Γη θερμαίνεται, οι επιστήμονες ανησυχούν όλο και περισσότερο ότι αυτές οι κρίσιμες διαδικασίες καταρρέουν.

Το 2023 τα δέντρα και το έδαφος δεν απορρόφησαν διοξείδιο του άνθρακα

Το 2023, το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ, τα προκαταρκτικά ευρήματα μιας διεθνούς ομάδας ερευνητών δείχνουν ότι η ποσότητα άνθρακα που απορροφάται από τη γη έχει προσωρινά καταρρεύσει. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι τα δάση, τα φυτά και το έδαφος δεν απορρόφησαν σχεδόν καθόλου διοξείδιο του άνθρακα.

Υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια και στη θάλασσα. Οι παγετώνες της Γροιλανδίας και οι πάγοι της Αρκτικής λιώνουν ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν, γεγονός που διαταράσσει το ωκεάνιο ρεύμα Gulf Stream και επιβραδύνει τον ρυθμό με τον οποίο οι ωκεανοί απορροφούν άνθρακα. Για το ζωοπλαγκτόν που τρώει φύκια, το λιώσιμο των θαλάσσιων πάγων τα εκθέτει σε περισσότερο ηλιακό φως - μια αλλαγή που οι επιστήμονες λένε ότι θα μπορούσε να τα κρατήσει στα βάθη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, διαταράσσοντας την κάθετη μετανάστευση που αποθηκεύει άνθρακα στον πυθμένα των ωκεανών.

«Βλέπουμε ρωγμές στην ανθεκτικότητα των συστημάτων της Γης. Βλέπουμε τεράστιες ρωγμές στην ξηρά - τα χερσαία οικοσυστήματα χάνουν την ικανότητα αποθήκευσης και πρόσληψης άνθρακα, αλλά και οι ωκεανοί παρουσιάζουν σημάδια αστάθειας», δήλωσε ο Johan Rockström, διευθυντής του Ινστιτούτου Potsdam για την έρευνα των κλιματικών επιπτώσεων, σε εκδήλωση στο πλαίσιο της Εβδομάδας Κλίματος της Νέας Υόρκης. «Η φύση έχει μέχρι στιγμής εξισορροπήσει την κατάχρησή μας. Αυτό φτάνει στο τέλος του», είπε.

Η ρύπανση του άνθρακα έφτασε τα 37,4 δισ. τόνους το 2023

Η επίτευξη του μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα είναι αδύνατη χωρίς τη φύση. Ελλείψει τεχνολογίας που να μπορεί να απομακρύνει τον ατμοσφαιρικό άνθρακα σε μεγάλη κλίμακα, τα τεράστια δάση, οι βοσκότοποι, οι τυρφώνες (είδη βάλτων) και οι ωκεανοί της Γης είναι η μόνη επιλογή για την απορρόφηση της ανθρώπινης ρύπανσης από τον άνθρακα, η οποία έφθασε το 2023 το ρεκόρ των 37,4 δισ. τόνων.

Τουλάχιστον 118 χώρες βασίζονται στη γη για να επιτύχουν τους εθνικούς κλιματικούς στόχους. Όμως η άνοδος της θερμοκρασίας, η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων και η ξηρασία ωθούν τα οικοσυστήματα σε αχαρτογράφητο έδαφος.

Τα τελευταία 12.000 χρόνια, το κλίμα της Γης βρισκόταν σε μια εύθραυστη ισορροπία. Οι σταθερές καιρικές συνθήκες επέτρεψαν την ανάπτυξη της σύγχρονης γεωργίας, η οποία σήμερα συντηρεί έναν πληθυσμό άνω των 8 δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

«Αυτός ο στρεσαρισμένος πλανήτης μας βοηθά σιωπηλά και μας επιτρέπει να κρύβουμε το χρέος μας κάτω από το χαλί χάρη στη βιοποικιλότητα», λέει ο Rockström. «Έχουμε νανουριστεί σε μια ζώνη άνεσης - δεν μπορούμε πραγματικά να δούμε την κρίση».

Επιδεινούμενη από τα καιρικά φαινόμενα Ελ Νίνιο, την αποψίλωση των δασών και την παγκόσμια θέρμανση, η λεκάνη του Αμαζονίου βιώνει μια ξηρασία που σπάει ρεκόρ, με τα ποτάμια να βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Παράλληλα, η επέκταση της γεωργίας έχει μετατρέψει τα τροπικά δάση στη νοτιοανατολική Ασία σε καθαρή πηγή εκπομπών αερίων τα τελευταία χρόνια.

Πώς έσπασε η αλυσίδα απορρόφησης άνθρακα στον πλανήτη

Οι εκπομπές από το έδαφος - το οποίο αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη ενεργή αποθήκη άνθρακα μετά τους ωκεανούς - αναμένεται να αυξηθούν έως και 40% έως το τέλος του αιώνα.

Ο Tim Lenton, καθηγητής κλιματικής αλλαγής και επιστήμης των γήινων συστημάτων στο Πανεπιστήμιο του Exeter, λέει: «Βλέπουμε στη βιόσφαιρα κάποιες εκπληκτικές αντιδράσεις που δεν είναι αυτές που προβλέπονταν, όπως ακριβώς συμβαίνει και στο Κλίμα. Πρέπει να αναρωτηθούμε: σε ποιο βαθμό μπορούμε να βασιστούμε σε αυτά ως "καταβόθρες" ή αποθήκες άνθρακα;».

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο κατέδειξε ότι ενώ η συνολική ποσότητα άνθρακα που απορροφήθηκε από τα δάση μεταξύ 1990 και 2019 ήταν σταθερή, διέφερε σημαντικά ανά περιοχή. Τα βόρεια δάση - που φιλοξενούν περίπου το ένα τρίτο του συνολικού άνθρακα που βρίσκεται στην ξηρά και εκτείνονται στη Ρωσία, τη Σκανδιναβία, τον Καναδά και την Αλάσκα - είδαν μια απότομη πτώση στην ποσότητα του άνθρακα που απορροφούν, μειωμένη κατά περισσότερο από το ένα τρίτο λόγω των επιδημιών σκαθαριών που σχετίζονται με την κλιματική κρίση, των πυρκαγιών και της αποψίλωσης για ξυλεία.

Σε συνδυασμό με τη μειωμένη ανθεκτικότητα του Αμαζονίου και τις συνθήκες ξηρασίας σε τμήματα των τροπικών περιοχών, οι θερμές συνθήκες στα βόρεια δάση συνέβαλαν στην κατάρρευση της εδαφικής αποθήκευσης ατμοσφαιρικού άνθρακα το 2023.

«Το 2023 η συσσώρευση CO2 στην ατμόσφαιρα είναι πολύ υψηλή και αυτό μεταφράζεται σε μια πολύ, πολύ χαμηλή απορρόφηση από τη χερσαία βιόσφαιρα», λέει ο Philippe Ciais, ερευνητής στο Γαλλικό Εργαστήριο Κλιματικών και Περιβαλλοντικών Επιστημών, ο οποίος ήταν συγγραφέας της εν λόγω μελέτης.

«Στο βόρειο ημισφαίριο, όπου σημειωνόταν το 50% της απορρόφησης CO2, έχουμε δει μια τάση μείωσης τα τελευταία οκτώ χρόνια», λέει. «Δεν υπάρχει σοβαρός λόγος να πιστεύουμε ότι αυτή η εικόνα θα αντιστραφεί».

Την ίδια ώρα, οι ωκεανοί, που αποτελούν την μεγαλύτερη «αποθήκη» CO2 της φύσης, έχουν απορροφήσει το 90% της θέρμανσης από ορυκτά καύσιμα τις τελευταίες δεκαετίες, οδηγώντας σε αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας. Η διαδικασία αυτή έχει φέρει στα όριά της την απορρόφηση άνθρακα και από τις υδάτινες εκτάσεις του πλανήτη.

«Κανένα από τα μοντέλα δεν το έλαβε υπόψη αυτό»

Η ροή του άνθρακα μέσω της ξηράς και των ωκεανών παραμένει ένα από τα λιγότερο κατανοητά σημεία της κλιματικής επιστήμης, λένε οι ερευνητές. Ενώ οι εκπομπές αερίων που οφείλονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα γίνονται όλο και πιο απλές στη μέτρηση, η πολυπλοκότητα των διαδικασιών στον φυσικό κόσμο δείχνουν ότι υπάρχουν σημαντικά κενά στην κατανόησή μας.

Για τον λόγο αυτό, κι επειδή τα μοντέλα δεν μπορούν να προβλέψουν με ακρίβεια όλες τις παραμέτρους που ενδεχομένως οδηγήσουν σε μια ξαφνική κατάρρευση, οι επιστήμονες φοβούνται ότι η Κλιματική Αλλαγή μπορεί να προκαλέσει επιτάχυνση της διαδικασίας -ή πάντως δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για το πόσο χρόνο έχουμε ακόμη στη διάθεσή μας.

Πηγή: Guardian

Δημογραφικό

Στο γνωστό τώρα δημογραφικό πρόβλημα της χώρας:

Ανησυχητικές διαστάσεις προσλαμβάνει η μείωση γεννήσεων στην Ελλάδα, που ήταν πέρυσι 30% λιγότερες από το 1991 και 52% λιγότερες από το 1961, ενώ οι θάνατοι ήταν 1,8 φορές περισσότεροι από τις γεννήσεις. Οι γεννήσεις από γυναίκες άνω των 40 ετών έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, αλλά δεν επαρκούν για να καλύψουν τη μείωση στις νεότερες ηλικίες γυναικών.

Οι γεννήσεις στην Ελλάδα το 2023 υποχώρησαν στις 71.455, έναντι 103.000 που είχαν ανέλθει το 1991 και 151.000 που είχαν υπολογιστεί το 1961. Ο αριθμός αυτός είναι κατά 56.646 μικρότερος από τους 128.101 θανάτους που καταγράφηκαν την ίδια χρονιά, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.

Το πρόβλημα της ραγδαίας μείωσης των γεννήσεων, που έχει εντοπιστεί εδώ και δεκαετίες, αποτελεί μία από τις αιτίες του τεράστιου δημογραφικού προβλήματος που αντιμετωπίζει η χώρα.

Σημαντική επιβάρυνση, όμως, προκαλείται και από την ηλικιακή μετατόπιση των γεννήσεων. Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι οι γεννήσεις μειώθηκαν σημαντικά από το 1990 και μετά, αλλά στις γυναίκες άνω των 40 ετών, πενταπλασιάστηκαν! Έτσι, από μόλις 1,4% του συνόλου στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ανήλθαν στο 8-9% το 2023, τάση που συνεχίζεται και φέτος.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Δημογραφίας, Βύρωνα Κοτζαμάνη, σημαντικό ρόλο σε αυτή την αύξηση στη συγκεκριμένη «δεξαμενή» γεννήσεων, διαδραματίζουν οι «τεχνικές υποβοηθούμενης γονιμότητας και η προσφυγή σε αυτές ολοένα και μεγαλύτερου πλήθους ζευγαριών».

Είναι τόσο μεγάλη όμως η απώλεια γεννήσεων στις πιο νεαρές, πιο «παραγωγικές» ηλικίες, που αυτή η αύξηση στην κατηγορία άνω των 40 ετών, δεν αρκεί για να διορθώσει κάπως το πρόβλημα.

Είναι χαρακτηριστική η εκτίμηση που γίνεται από τους ειδικούς που ασχολούνται επισταμένα με το συγκεκριμένο πρόβλημα, πως εάν δεν αλλάξει άμεσα προς το καλύτερο η κατάσταση, τότε το 2050 το 36% των πολιτών της χώρας, θα είναι άνω των 65 ετών. Παράλληλα, δεν θα υπερβαίνει τα 8 εκατ. ο πληθυσμός στη χώρα.

Άρα, ο ένας στους τρεις θα είναι ηλικιωμένος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το Ασφαλιστικό Σύστημα και για την πίεση που θα υπάρξει για τις συντάξεις και τις λοιπές κοινωνικές παροχές.

Γι’ αυτό και ζητείται να δημιουργηθεί ένα καλύτερο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, ώστε οι  νέες γενιές να ενθαρρύνονται να κάνουν περισσότερα παιδιά, για να περιοριστεί κάπως το δημογραφικό πρόβλημα.

Σε αυτή τη φάση, η Ελλάδα βρίσκεται στο 1,3 παιδιά ανά γυναίκα, ποσοστό που οδηγεί σε ραγδαία συρρίκνωση του πληθυσμού. Για να αντιστραφεί η πορεία,  θα πρέπει ο συγκεκριμένος δείκτης να ανέλθει στα 2,1 παιδιά ανά γυναίκα. Υπάρχουν τέσσερις νομοί στη χώρα, που η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη: Έβρος, Φθιώτιδα, Φλώρινα και Ροδόπη υπολογίζονται με 0,8 – 0,9 παιδιά ανά γυναίκα που βρίσκεται σε ηλικία τεκνοποίησης.

Πρόκειται για περιοχές με μεγάλη υπογεννητικότητα, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, πιο συνολικά.  Άλλωστε το ζήτημα της αστικοποίησης του πληθυσμού, επίσης επιδρά αρνητικά στις γεννήσεις, καθώς το 50% των πολιτών της Ελλάδας, διαβιοί σε μόλις 4% του εδάφους της.

Γιατί ο Μητσοτάκης θέλει να συναντηθεί με τον Ανδρουλάκη;

Τώρα όπως έγραψε ο Βηματοδότης, είναι η δεύτερη φορά που ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ζητεί από τον (εκ νέου) Πρόεδρο του ΠαΣοΚ Νίκο Ανδρουλάκη συνάντηση. Η πρώτη ήταν όταν ο κ. Ανδρουλάκης εξελέγη για πρώτη φορά Πρόεδρος του κόμματος. Η συνάντηση ωστόσο δεν έγινε ποτέ, αν και υπήρξε ένα αρχικό «ok» από τον κ. Ανδρουλάκη. Οι σχέσεις των δύο ανδρών είχαν διαρραγεί. Τώρα έρχεται η δεύτερη πρόσκληση, με την ελπίδα ότι ποτέ δεν είναι αργά και ότι αυτή τη φορά, όπως μου λένε κυβερνητικά στελέχη η νέα φάση στην οποία περνά τώρα ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ ίσως οδηγήσει στην πολυσυζητημένη συνάντηση. Αλλά γιατί ο κ. Μητσοτάκης θέλει να συναντηθεί και να συζητήσει με τον κ. Ανδρουλάκη;

Η πρώτη εκδοχή έχει να κάνει με το γεγονός ότι το ΠαΣοΚ αναδεικνύεται ο κύριος αντιπολιτευτικός πόλος έναντι της κυβέρνησης, ακόμη κι αν τυπικά δεν έχει τον τίτλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Η δεύτερη εκδοχή είναι μετά τις εκλογές ηγεσίας στο ΠαΣοΚ δημιουργήθηκαν νέα πολιτικά δεδομένα και στο Μαξίμου (και γενικότερα στην κυβέρνηση) αναγνωρίζουν ότι θεσμικά πρέπει να υπάρχουν ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας.

Η τρίτη εκδοχή έχει να κάνει με τον ρόλο που αναμένεται να αναλάβουν οι Παύλος Γερουλάνος και Άννα Διαμαντοπούλου στο κόμμα. Στο Μαξίμου αναγνωρίζουν ότι αλλάζουν οι ισορροπίες και η δυναμική του ΠαΣοΚ. Και αναμένουν πώς θα διαμορφωθεί από εδώ και πέρα ο πολιτικός λόγος σε κρίσιμα νομοσχέδια.