|
No comment
«Πρωταθλητισμό»
στη φτώχεια κάνει Ελλάδα, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς
ο 1 στους 4 ανθρώπους που ζουν στη χώρα μας αντιμετωπίζει
κίνδυνο φτώχειας ή/και κοινωνικού αποκλεισμού.
Πρόκειται για ακόμη μια
αρνητική συνθήκη για τους πολίτες στην Ελλάδα, όπως
καταγράφεται από την Eurostat, διαψεύδοντας το κυβερνητικό
αφήγημα περί καλυτέρευσης των συνθηκών, κάτι που αποτυπώθηκε
και στις πρόσφατες ευρωκάλπες.
Τα στοιχεία που δόθηκαν στη
δημοσιότητα εμφανίζουν την Ελλάδα ως την 4η φτωχότερη χώρα
της Ευρώπης, με 26% του πληθυσμού (2,4 εκατομμύρια) να είναι
μέλος νοικοκυριού που αντιμετωπίζει τουλάχιστον έναν από
τους παρακάτω κινδύνους: Φτώχεια, ακραία υλική και κοινωνική
αποστέρηση, και/ή διαβίωση νοικοκυριά με χαμηλή ένταση
εργασίας.
Ο μέσος όρος του ποσοστού
φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού στην ΕΕ των 27 είναι
21,4%, ποσοστό που αντιστοιχεί 94,6 εκατομμύρια πολίτες.
Το ποσοστό είναι ελαφρά
μειωμένο σε σύγκριση με το 2022, όταν έφτανε στο 22% και στα
95,3 εκατομμύρια.
Τα υψηλότερα ποσοστά ατόμων
που κινδυνεύουν από φτώχεια ή/και κοινωνικό αποκλεισμό έχουν
η Ρουμανία και η Βουλγαρία, με 32% και 30% αντίστοιχα, ενώ
στην Τρίτη θέση βρίσκεται η Ισπανία, σε μικρή απόσταση από
την Ελλάδα με 26%.
Στον αντίποδα τα χαμηλότερα
ποσοστά καταγράφηκαν στην Τσεχία (12%), τη Σλοβενία (14%),
τη Φινλανδία και την Πολωνία (16% αμφότερες).
Σύμφωνα με τα τελευταία
στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο σύνθετος δείκτης φτώχειας ή/ και
κοινωνικού αποκλεισμού βελτιώθηκε οριακά σε σύγκριση με το
2022, μόλις κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες (από το 26,3%),
αυτό όμως οφείλεται κατά κύριο λόγο στη μείωση όσων ζουν σε
νοικοκυριά με χαμηλή ένταση εργασίας (8,3% από 9,5%) |
|
Αύξηση της
υλικής στέρησης
Αντίθετα άλλοι επί μέρους
δείκτες επιδεινώθηκαν, όπως το ποσοστό πληθυσμού σε κίνδυνο
φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις (συντάξεις,
επιδόματα κ.λπ), το οποίο ανέρχεται στο 18,9%. Εκεί όμως που
παρατηρείται η μεγαλύτερη επιδείνωση είναι στα ποσοστά όσων
ζουν σε συνθήκες σοβαρής υλικής στέρησης, τα οποία
αυξήθηκαν αισθητά στο 16,6% από 15,6%.
Ο δείκτης αυτός αντανακλά και
τις οδυνηρές επιπτώσεις της ακρίβειας όσο και της
στεγαστικής κρίσης στις ζωές των πολιτών και ιδίως των
ασθενέστερων νοικοκυριών.
Χαρακτηριστικά, το 2023
εκτοξεύθηκε στο 47,3% το ποσοστό των νοικοκυριών που
δυσκολεύονται να πληρώσουν δάνεια, ενοίκια και λογαριασμούς,
από 29,1% το 2022. Στα φτωχά νοικοκυριά το ποσοστό αυτό
αγγίζει δυσθεώρητα ύψη, σχεδον στο 80%
Επίσης αυξήθηκαν το 2023
εκείνοι που δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε έκτακτες αλλά
αναγκαίες δαπάνες, ύψους περίπου 438 ευρώ, στο 44,3% –
ποσοστό που για τα φτωχά νοικοκυριά αγγίζει το 77,3%.
Τέλος, αυξημένοι ήταν και οι
δείκτες υλικής στέρησης που αφορούν την επισιτιστική
ασφάλεια, αφού το 10,9% του συνόλου του πληθυσμού (από 10%
το 2022) αδυνατεί να πληρώσει για δαπάνες διατροφής που να
περιλαμβάνει κάθε δεύτερη ημέρα κοτόπουλο, κρέας ψάρι ή
λαχανικά ισης διατυροφικής αξίας – ποσοστό που για τους
φτωχούς εκτοξεύεται |
|
Δημογραφικό
- Στέγαση
«Οι δημογραφικές εξελίξεις σε
όλες τις χώρες είναι μια από τις παραμέτρους που επηρεάζουν
εκτός των άλλων και τις συνθήκες στέγασης των νεότερων
γενεών, ενώ, από την άλλη μεριά, μπορούν να επηρεάσουν τόσο
την ηλικία που οι γενεές αυτές κάνουν οικογένεια όσο και τον
τελικό αριθμό των παιδιών τους. Στη χώρα μας όπου τα
τελευταία χρόνια οι 25-45 ετών αντιμετωπίζουν όλο και
μεγαλύτερες δυσκολίες στέγασης θα μπορούσε να υποθέσουμε ότι
οι δημογραφικές εξελίξεις, ως ένα βαθμό, ευθύνονται για τις
δυσκολίες αυτές.
Αυτό θα μπορούσε να συμβεί αν
είχαμε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, μια “έκρηξη” του
αριθμού των 25-45 ετών, που θα οδηγούσε και σε μια “έκρηξη”
της ζήτησης. Στην Ελλάδα όμως, είχαμε το αντίθετο, μια
σημαντική δηλαδή μείωση της ομάδας αυτής κατά 850 χιλ.
ανάμεσα στο 2009 και το 2024 (-25%). Επομένως, για να
αναζητήσουμε τις αιτίες των οξυμένων προβλημάτων στέγασης
των νέων επιβάλλεται να ανατρέξουμε σε εκτός της δημογραφίας
πεδία».
Αυτά αναφέρονται στο τελευταίο
ψηφιακό δελτίο τουΙνστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και
Μελετών (ΙΔΕΜ) με θέμα «Δημογραφικές εξελίξεις και
στεγαστική κρίση στην Ελλάδα».
Ο συγγραφέας του άρθρου
αυτού, καθ. Βύρων Κοτζαμάνης, διευθυντής του ΙΔΕΜ, μετά από
μια σύντομη παρουσίαση των σημαντικών αλλαγών που επήλθαν
μετά το 2010, των επιπτώσεων τους στις νεότερες γενεές και
των τρόπων προσαρμογής των γενεών αυτών στο αυξανόμενο
κόστος στέγασης, εκτιμά ότι η ταχύτατα αυξανόμενη απόκλιση
ανάμεσα στις τιμές αγοράς ή ενοικίασής πρώτης κατοικίας και
στο εισόδημα του μεγαλύτερου τμήματος των νέων που δεν
διαμένει σε ιδιοκτήτη ή παραχωρημένη κατοικία, έχει
επιπτώσεις όχι μόνον στη δημιουργία οικογένειας αλλά και
στον αριθμό των παιδιών που θα αποκτήσουν οι γενεές αυτές.
Ειδικότερα, ο συγγραφέας του
άρθρου αυτού αναφέρει ότι κατά την μετά-το-2010 περίοδο
είχαμε διαδοχικές κρίσεις που είχαν πολλαπλές επιπτώσεις και
στις νεότερες γενεές, ενώ ταυτόχρονα, περιορίσθηκε σημαντικά
η στεγαστική πίστη (ο αριθμός δηλαδή των στεγαστικών
δανείων, που είναι πλέον υπο-πολλαπλάσιος του μέσου όρου της
περιόδου 2000-09 -μόλις 13 χιλ. το 2023-), και συρρικνώθηκαν
ταυτόχρονα, σημαντικά, οι επενδύσεις σε κατοικία (από 8-11%
του ΑΕΠ το 2000-09 σε λιγότερο από 4% μετά το 2012 και μόλις
στο 1,6% το 2023). Τα τελευταία ειδικότερα, δε, χρόνια
σημειώνει ο ίδιος είχαμε όχι μόνον μια ταχύτατη αύξηση της
ζήτησης κατοικιών από αλλοδαπούς αλλά και των
χρονομισθώσεων, με αποτέλεσμα τη γήρανση του οικιστικού
αποθέματος και την περιορισμένη προσφορά νέων κατοικιών,
μεγάλο τμήμα των οποίων απευθυνόταν -και συνεχίζει να
απευθύνεται- σε Έλληνες ή αλλοδαπούς με υψηλά εισοδήματα.
] Οι εξελίξεις αυτές, τονίζει
ο διευθυντής του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και
Μελετών, οδήγησαν και στη μείωση του ποσοστού ιδιοκατοίκησης
σε εθνικό επίπεδο κατά 4,5 μονάδες με βάση τα στοιχεία της
Eurostat (από 74,0 το 2014 στο 69,6 το 2023), μια μείωση που
φαίνεται να είναι μεγαλύτερη στα αστικά κέντρα. Πιο
πρόσφατα, οδήγησαν όμως, και στη ραγδαία αύξηση τόσο των
τιμών απόκτησης κατοικίας (νεόδμητης ή μη) όσο και των
ενοικίων. Η αυξανόμενη δε απόκλιση ανάμεσα στο κόστος
ενοικίασης και στο εισόδημα του τμήματος εκείνου των νέων
που δεν διαμένει σε ιδιοκτήτη ή παραχωρημένη από τις
προηγούμενες γενεές κατοικία, οδήγησε στην ανάδυση της
τρέχουσας στεγαστικής κρίσης.
Όσοι και όσες από τους νέους
δεν μετανάστευσαν και παρέμειναν στη χώρα μας σημειώνει ο κ.
Κοτζαμάνης, προσαρμόσθηκαν εν μέρει στη νέα αυτή κατάσταση.
Η προσαρμογή αυτή οδήγησε όσους είχαν τη δυνατότητα
συγκατοίκησης με τους γονείς τους να το πράξουν, με
αποτέλεσμα τα ποσοστά των 18-34 ετών που διαμένουν στη
γονική τους κατοικία να αυξηθούν ταχύτατα (μια αύξηση κατά
12 ποσοστιαίες μονάδες ανάμεσα στο 2010 και το 2022) με
αποτέλεσμα να έχουμε σήμερα από τα υψηλότερα ποσοστά νέων
ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συμβιώνουν με
τους γονείς τους (σχεδόν 72% έναντι 50% κατά μέσο όρο στην
ΕΕ) και, ταυτόχρονα, και από τις υψηλότερες ηλικίες
αποχώρησής τους από τη γονική κατοικία (>30,5 έτη).
Ένα άλλο τμήμα των νεότερων
γενεών, σύμφωνα με τον ίδιο, που δεν είχε αυτήν την
δυνατότητα προσαρμόστηκε με την ενοικίαση κατοικίας που
απορροφά πλέον ένα σημαντικό, και ολοένα αυξανόμενο, τμήμα
των εισοδημάτων τους. Ωστόσο, και στις δυο περιπτώσεις, η
προσαρμογή αυτή θα έχει, αν λάβουμε υπόψη και άλλες
αρνητικές παραμέτρους, συσσωρευτικά, επιπτώσεις όχι μόνον
στη δημιουργία οικογένειας, αλλά και στον αριθμό των παιδιών
που θα αποκτήσουν κατά μέσο όρο οι γενεές αυτές.
Για την αντιμετώπιση της
στεγαστικής κρίσης που αναδεικνύεται πλέον σε
«μεγα-πρόβλημα» για τα νεότερα κυρίως ζευγάρια, ο διευθυντής
του ΙΔΕΜ προτείνει την υλοποίηση ενός
διευρυμένου προγράμματος προσφοράς κοινωνικής κατοικίας και
την δημιουργία ενός φορέα άσκησης στοχευμένων δημόσιων
στεγαστικών παρεμβάσεων. Ένα τέτοιο πρόγραμμα, κατ’ αυτόν,
θα έδιδε, όπως σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τη δυνατότητα,
εκτός των άλλων, και στις γενεές των νέων που διαβιούν
κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα και διαθέτουν χαμηλά -ή
ακόμη και μεσαία- εισοδήματα να καλύψουν τις στεγαστικές
τους ανάγκες, με ένα προσιτό ενοίκιο που δεν θα απορροφά ένα
ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό των περιορισμένων εισοδημάτων τους.
Μιλώντας δε στο
Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Κοτζαμάνης
αναφέρει ότι, για την αντιμετώπιση του στεγαστικού
προβλήματος ελήφθησαν τα τελευταία χρόνια, εκτός της
επιδότησης του ενοικίου για τα νοικοκυριά με πολύ χαμηλό
εισόδημα, και κάποια άλλα θετικά μέτρα όπως τα προγράμματα
«Το σπίτι μου», «Στέγαση και Εργασία», «Κάλυψη»,και
«Ανακαινίζω- Ενοικιάζω».
Τα προγράμματα αυτά έχουν
όμως, κατ’ αυτόν, πολύ περιορισμένους προϋπολογισμούς και
ωφελούμενους, και, με δεδομένη την υφιστάμενη κατάσταση, δεν
πρόκειται να λύσουν το οξυμένο στεγαστικό ζήτημα των
νεότερων γενεών.
Εκτιμά ότι απαιτείται πλέον
ένα εκτεταμένο πρόγραμμα διάθεσης ενοικιαζόμενων κατοικιών
με χαμηλό μίσθωμα, όπως αυτό που υπάρχει εδώ και δεκαετίες
σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, την υλοποίηση του οποίου δεν
είναι δυνατόν να αναλάβει η ιδιωτική πρωτοβουλία. Η
κοινωνική κατοικία θα πρέπει να είναι επομένως, από τις
προτεραιότητες της κυβέρνησης, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,
των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών. Η
ταχύτατη υλοποίηση ενός τέτοιου εκτεταμένου προγράμματος
σημειώνει, τέλος, «θα αμβλύνει ταυτόχρονα-εκτός των άλλων-
τις αρνητικές επιπτώσεις της στεγαστικής κρίσης και στο
δημογραφικό, όπως ορθώς το έχει επισημάνει και η
πρόσφατη “Γνώμη Πρωτοβουλίας για το δημογραφικό” της
Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής». |
|
Το «τρίβιαλ»
της Προεδρίας
Όπως έγραψε τώρα ο
Βηματοδότης, αφότου ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκλεισε με μία
σχετικά χαμηλή πτήση το θέμα του ανασχηματισμού, μαθαίνω ότι
στρέφει την προσοχή του σε κάποια δύσκολα ζητήματα που θα
βρει μπροστά του τους επόμενους μήνες. Και δεν αναφέρομαι
στα προφανή θέματα της ακρίβειας και των αγροτών, όπου δεν
υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Για να καταλάβετε, ακόμα και η
εξάντληση της τριετίας συζητείται. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι
σε πολλούς έκαναν εντύπωση οι πολλαπλές διαβεβαιώσεις που
έδωσε ο Πρωθυπουργός για τον πολιτικό προγραμματισμό του ήδη
από την προηγούμενη Κυριακή το βράδυ.
Το σίγουρο είναι ότι μετά το
αποτέλεσμα της 9ης Ιουνίου έχουν αλλάξει τα δεδομένα, αφού η
κυβέρνηση καταγράφει για πρώτη φορά σαφή εκλογική φθορά. Υπό
αυτή την έννοια, το να βρεθεί αφορμή για πρόωρες εκλογές,
παρόλο που είναι κάτι ξένο προς τη φιλοσοφία του
Πρωθυπουργού, δεν θα πρέπει πλέον να αποκλείεται. Ειδικά δε
όσο η αντιπολίτευση είναι σκορποχώρι. Νωρίς είναι ακόμα,
αλλά το πολιτικό σκεπτικό έχει αρχίσει να μεταβάλλεται.
***
Προηγουμένως θα πρέπει να
απαντήσει σε άλλους γρίφους, όπως, για παράδειγμα, αυτόν που
αφορά το πρόσωπο του ή της Προέδρου της Δημοκρατίας. Οι
απαντήσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη σχετικά με την ανανέωση
της θητείας της Κατερίνας Σακελλαροπούλου για την τρέχουσα
χρονική περίοδο είναι πιο ξεκάθαρες απ’ ό,τι θα περίμενε
κανείς. Αφήνουν να εννοηθεί ότι η θητεία της θα ανανεωθεί.
Υπάρχει βεβαίως και ο παράγων «Αντώνης Σαμαράς», που θα
πρέπει να θεωρηθεί σχεδόν βέβαιο ότι θα πει «όχι».
Ενδεχομένως και οι βουλευτές που θεωρούνται της επιρροής
του. Αλλά είναι νωρίς ακόμα.
***
Τα πράγματα ενδεχομένως να
περιπλακούν αν ο Σαμαράς ή ο Καραμανλής θελήσουν να είναι
υποψήφιοι για την Προεδρία. Κάτι τέτοιο δεν το
αποκλείουν πολιτικά στελέχη της συμπολίτευσης. Ωστόσο, σε
ό,τι αφορά τον δεύτερο μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι δεν έχει
καμία τέτοια πρόθεση. Θα πρέπει να του το ζητήσουν, αλλά και
πάλι θα το σκεφτεί για να πει το «ναι». Σε τέτοιο mood
βρίσκεται. Σε ό,τι αφορά τον πρώτο, μπορεί να έχει κάποιες
τέτοιες φιλοδοξίες, αλλά οι πιθανότητες να του προταθεί το
αξίωμα από τον Πρωθυπουργό είναι (πολύ) μικρές. Συγκρατήστε
ωστόσο το όνομα του Προέδρου της Βουλής, Κώστα Τασούλα, που
υπό όρους θα μπορούσε να «παίξει». |
