Και όπως κάθε φορά κάνουμε που δημοσιεύονται από τη Eurostat τα σχετικά στοιχεία. Ας δούμε την πικρή αλήθεια για την κατάσταση την οποία βρίσκονται τα ελληνικά νοικοκυριά.

Η Ελλάδα λοιπόν παρέμεινε στην προτελευταία θέση στην Ευρωπαϊκή Ενωση, μετά τη Βουλγαρία, όσον αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, το 2023 σε σχέση με το 2022, αν και μείωσε ελαφρά την απόσταση που τη χωρίζει από τον μέσο όρο.  

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανήλθε στο 68% του μέσου όρου της ΕΕ -  από 67% το 2022 και 66% το 2019 – και ήταν υψηλότερο μόνο από αυτό της Βουλγαρίας, όπου αυξήθηκε στο 64% από 62% το 2022 και 55% το 2019. 

Η πολύ χαμηλή θέση της Ελλάδας στο ΑΕΠ αντανακλά πιθανότατα και την ευρεία παραοικονομία που υπάρχει στη χώρα, η οποία δεν καταγράφεται στις στατιστικές για το ΑΕΠ. 

Αυτό φαίνεται και από τα στοιχεία για την ατομική κατανάλωση των Ελλήνων (σε όρους αγοραστικής ισοτιμίας), τα οποία δείχνουν μία υψηλότερη θέση στην κατάταξη.

Στο 80% του μ.ο. της ΕΕ η κατανάλωση

Συγκεκριμένα, η κατανάλωση στην Ελλάδα αντιστοιχούσε πέρυσι στο 80% του μέσου όρου της ΕΕ από 78% το 2022 και 77% το 2019 και ήταν υψηλότερη από έξι χώρες: Τη Σλοβακία (77%), την Κροατία (76%), την Εσθονία (75%), τη Λετονία (74%) και την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία (70% και οι δύο). 

Η υψηλότερη κατάταξη αναφορικά με την κατανάλωση πιθανόν να αντανακλά και τα χαμηλά ποσοστά αποταμίευσης των Ελλήνων, όπως δείχνουν άλλες έρευνες. 

Η Eurostat σημειώνει ότι ο δείκτης της κατά κεφαλήν κατανάλωσης είναι καλύτερος αναφορικά με την ευημερία των νοικοκυριών σε σχέση με τον δείκτη για το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. 

Μόνο 9 χώρες πάνω από τον μ.ο. στην κατανάλωση

Πέρυσι, μόνο 9 χώρες της ΕΕ είχαν κατά κεφαλή κατανάλωση πάνω από τον μέσο όρο, με το Λουξεμβούργο να βρίσκεται στην πρώτη θέση (36% υψηλότερα), ακολουθούμενο από την Ολλανδία και τη Γερμανία (19% υψηλότερα και οι δύο). 

Το χαμηλότερο επίπεδο είχαν, όπως αναφέρθηκε, η Ουγγαρία και η Βουλγαρία (30% κάτω από τον μέσο όρο και οι δύο). 

Τη μεγαλύτερη αύξηση στην κατανάλωση σε σχέση με το μέσο όρο την τελευταία τριετία σημείωσαν η Ιρλανδία (στο 99% από 91% το 2021), η Κύπρος (στο 100% από 94%) και η Μάλτα (στο 90% από 85%). 

Τις μεγαλύτερες μειώσεις σημείωσαν η Δανία (στο 108% το 2023 από 122% το 2021), η Σουηδία (στο 106% από 112%) και η Λιθουανία (88% από 93%). 

Στον δείκτη του κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι μεγαλύτερες οι αποκλίσεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ σε σχέση με τον δείκτη της κατανάλωσης. Το Λουξεμβούργο είχε το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, κατά 137% υψηλότερο από τον μέσο όρο. 

Σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον σημαντικών προκλήσεων, όπως η οικονομική επιβράδυνση, ο υψηλός πληθωρισμός, οι πολεμικές συγκρούσεις και η αυξανόμενη ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων, η τέταρτη έκδοση της έρευνας ΕΥ Future Consumer Index για την Ελλάδα διαπιστώνει ότι οι καταναλωτές επιδιώκουν να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους.

Ξεκινώντας με την καυτή πατάτα του πληθωρισμού, πιστεύοντας πως το πρόβλημα δε θα επιλυθεί όπως πιστεύουνε οι περισσότερο και πως οι υψηλές τιμές συνάρτηση και των εισοδημάτων θα διατηρηθεί τα επόμενα χρόνια, με μεγάλες πιθανότητες τα πράγματα να γίνουνε ακόμη πιο δύσκολα τα επόμενα χρόνια. Όπως ανέφερε ο Θάνος Μαύρος, εταίρος EY Ελλάδος – Επικεφαλής Τομέα Καταναλωτικών Προϊόντων και Λιανεμπορίου της EY στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, οι καταναλωτές εκφράζουν ανησυχία για την οικονομική τους κατάσταση, καθώς και για τη σωματική και ψυχική τους υγεία, ενώ, σε μικρότερο βαθμό, προβληματίζονται για τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες της αγοραστικής τους συμπεριφοράς.

Από ανάγκη ή επιλογή, πολλοί αλλάζουν τις αγοραστικές τους συνήθειες, αλλά όχι με ομοιόμορφο τρόπο. Ενώ η μείωση των δαπανών αποτελεί κοινή τάση σε όλες τις δημογραφικές ομάδες, κάποιοι μειώνουν τις ποσότητες που αγοράζουν, ενώ άλλοι επιλέγουν πιο οικονομικές εναλλακτικές. Η πιστότητα στις μάρκες περιορίζεται, και η διείσδυση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας ενισχύεται, αλλά με διακυμάνσεις ανά προϊoντική κατηγορία, ενώ τα προγράμματα επιβράβευσης συναντούν αντιστάσεις, καθώς οι καταναλωτές αναμένουν απτά οφέλη για να συμμετάσχουν.

Παρά την αύξηση των διαδικτυακών αγορών, πολλοί εξακολουθούν να προτιμούν τα φυσικά καταστήματα, αναζητώντας την ανθρώπινη αλληλεπίδραση, ενώ, για πολλούς, το σπίτι αποκτά αυξανόμενη σημασία ως κέντρο κατανάλωσης. Η πλειοψηφία των καταναλωτών έχει υψηλές απαιτήσεις για περιβαλλοντική και κοινωνική υπευθυνότητα από τις μάρκες και τις επιχειρήσεις, ωστόσο, η στροφή προς βιώσιμα προϊόντα προχωρά, ακόμη, με αργούς ρυθμούς.

Σε αυτό το περιβάλλον, η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχεται να βελτιώσει την αγοραστική εμπειρία και να προσφέρει νέες δυνατότητες στις επιχειρήσεις. Ωστόσο, οι καταναλωτές παραμένουν επιφυλακτικοί απέναντι σε πολλές από τις εφαρμογές της.

Οικονομικά και υγεία βασικές προτεραιότητες

Το υψηλό κόστος ζωής και η επίδρασή του στα προσωπικά οικονομικά εξακολουθούν να κυριαρχούν μεταξύ των ανησυχιών των καταναλωτών, παρά την υποχώρηση του πληθωρισμού από τα επίπεδα του 2022-23. Έτσι, όπως και πέρσι, τα τρία ζητήματα που απασχολούν περισσότερο τους καταναλωτές, είναι το αυξημένο κόστος ζωής (69% ανησυχούν πάρα πολύ), τα προσωπικά τους οικονομικά (63%) και η οικονομία της χώρας (47%).

Σε ένα περιβάλλον αυξημένης πίεσης στα συστήματα υγείας παγκοσμίως, οι καταναλωτές προβληματίζονται, επίσης, για την ψυχική (41%) και τη σωματική τους υγεία (39%).

Ζητήματα που απασχολούν πάρα πολύ τους καταναλωτές

9 στους 10 δεν πετούν φαγητό

Η ανασφάλεια που προκάλεσε αρχικά η πανδημία, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη οικονομική επιβράδυνση, την άνοδο του πληθωρισμού και την αυξανόμενη περιβαλλοντική συνειδητοποίηση, οδηγεί τους καταναλωτές σε πιο συγκρατημένες καταναλωτικές συμπεριφορές. Σε υψηλά ποσοστά δηλώνουν ότι προσπαθούν να μην πετούν φαγητό (94%), δεν αισθάνονται την ανάγκη να ακολουθούν τις τελευταίες τάσεις της μόδας (68%), ή είναι πιο πιθανό να επιδιορθώσουν κάτι αντί να το αντικαταστήσουν (65%).

Επιπλέον, τρεις στους πέντε καταναλωτές (60%) αναφέρουν ότι ξοδεύουν λιγότερα χρήματα σε προϊόντα/είδη που δεν είναι πρώτης ανάγκης, 59% ότι το αυξανόμενο κόστος προϊόντων και υπηρεσιών τους δυσκολεύει στις αγορές τους, και 50% ότι αγοράζουν μόνο τα απαραίτητα. Συνολικά, ένας στους δύο καταναλωτές έχει αλλάξει τις μάρκες που επιλέγει ή στρέφεται περισσότερο σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.

Προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας: «Ισότιμα» με τα επώνυμα

Η διείσδυση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας αυξάνεται, αν και παραμένει αισθητά χαμηλότερη σε σύγκριση με άλλες αγορές παγκοσμίως. Η πρόθεση αγοράς αυτών των προϊόντων επικεντρώνεται κυρίως σε κατηγορίες όπως τα είδη φροντίδας σπιτιού και νοικοκυριού (66%), ενώ είναι πιο περιορισμένη στα είδη προσωπικής φροντίδας, τα τρόφιμα, τα ποτά και τα καλλυντικά.

Παράλληλα, η αντίληψη των καταναλωτών για τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας εξελίσσεται. Δε θεωρούνται πλέον απλώς ως οικονομική επιλογή, αλλά αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο ως «ισότιμα» με τα επώνυμα προϊόντα. Σημαντικό ποσοστό καταναλωτών εκτιμά ότι τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας καλύπτουν εξίσου αποτελεσματικά τις ανάγκες τους σε σχέση με τα επώνυμα (60%) και ότι η ποιότητά τους βελτιώνεται συνεχώς (54%).

Παγιώνεται η χρήση online υπηρεσιών, αντιστέκονται τα φυσικά καταστήματα

Η τεχνολογία έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας του Έλληνα καταναλωτή, με τη συχνή χρήση online υπηρεσιών να είναι πιο εμφανής στον τομέα της ψυχαγωγίας (76%) και στις χρηματοοικονομικές και τραπεζικές υπηρεσίες (66%). Σε μικρότερο βαθμό χρησιμοποιούνται οι διαδικτυακές πλατφόρμες για εξυπηρέτηση πελατών (43%) και για online αγορές (36%).

Παρά τη ραγδαία ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου, ένα σημαντικό ποσοστό καταναλωτών εξακολουθεί να προτιμά τα φυσικά καταστήματα. Μόνο το 24% έκανε συχνές αγορές εκτός σούπερ μάρκετ με κατ’ οίκον παράδοση το τελευταίο τρίμηνο, το 15% χρησιμοποίησε τη δυνατότητα παραλαβής από το κατάστημα, ενώ μόλις το 12% πραγματοποίησε online αγορές από σούπερ μάρκετ, είτε με κατ’ οίκον παράδοση είτε με παραλαβή από το κατάστημα.

Συχνότητα ψηφιακών αλληλεπιδράσεων και συναλλαγών

Μετά την απότομη άνοδο των διαδικτυακών αγορών κατά την περίοδο της πανδημίας, οι περισσότεροι καταναλωτές έχουν πλέον εξοικειωθεί με αυτές, ενώ οι επιχειρήσεις έχουν βελτιώσει τις σχετικές υπηρεσίες. Παρόλα αυτά, ορισμένα ζητήματα συνεχίζουν να απασχολούν τους καταναλωτές, με κορυφαίο το υψηλό κόστος παράδοσης/παραλαβής (40%). Οι αργοί χρόνοι παράδοσης, αν και παραμένουν πρόβλημα, απασχολούν λιγότερο σε σύγκριση με το 2021 (21%, από 49%).

Μικρή εξοικείωση και επιφυλακτικότητα για την τεχνητή νοημοσύνη

Η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) αποκτά ολοένα και πιο κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση των αγοραστικών αποφάσεων, παρέχοντας εξατομικευμένες προτάσεις, βελτιώνοντας τις εμπειρίες πελατών, προβλέποντας τάσεις και ενισχύοντας τη στρατηγική μάρκετινγκ των επιχειρήσεων. Ωστόσο, η εξοικείωση των Ελλήνων καταναλωτών με την τεχνητή νοημοσύνη και τις εφαρμογές της παραμένει περιορισμένη. Μόνο το 18% (κυρίως νέοι 18-29 ετών) δηλώνει ότι κατανοεί πλήρως τι είναι η τεχνητή νοημοσύνη και πώς χρησιμοποιείται, 53% έχουν γενική γνώση του όρου και των χρήσεών της, ενώ 26%, κυρίως καταναλωτές 40-64 ετών, έχουν απλώς ακούσει τον όρο ΑΙ, αλλά δεν τον έχουν κατανοήσει επαρκώς.

7 στους 10 αγοράζουν με βάση την τιμή

Για μία σειρά από κατηγορίες προϊόντων, υψηλά ποσοστά καταναλωτών εκτιμούν ότι θα μειώσουν τις δαπάνες τους τους επόμενους τέσσερις μήνες, ενώ το ποσοστό εκείνων που εκτιμούν ότι θα αυξήσουν τις δαπάνες τους παραμένει σε μονοψήφια επίπεδα, εκτός από τρεις κατηγορίες ειδών πρώτης ανάγκης (φρέσκα και κατεψυγμένα τρόφιμα, είδη σπιτιού και οικιακής υγιεινής). Ωστόσο, παρά την αύξηση τιμών, περίπου ένας στους τρεις συμμετέχοντες δήλωσε ότι δεν έχει αλλάξει τον τρόπο αγοράς των προϊόντων (35,4% κατά μέσο όρο για 14 κατηγορίες).

Μεταξύ όσων έχουν αλλάξει τρόπο αγοράς, οι καταναλωτές εμφανίζονται μοιρασμένοι μεταξύ των επιλογών της μείωσης της ποσότητας που αγοράζουν και της στροφής σε πιο οικονομικές εναλλακτικές, ενώ ένα μικρό ποσοστό ανέφερε ότι έχει σταματήσει να αγοράζει ορισμένα προϊόντα. Σημαντικότερο κριτήριο αγορών για τα επόμενα τρία χρόνια παραμένει η τιμή (76%), με μικρή μείωση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, ενώ ακολουθούν η ποιότητα του προϊόντος ή της υπηρεσίας (52%) και το αν το προϊόν είναι υγιεινό ή κάνει καλό στον καταναλωτή (47%).

10+1 προτάσεις για τις επιχειρήσεις

Με βάση τα ευρήματα της έρευνας και την εμπειρία της από την αγορά, η ΕΥ καταθέτει μια σειρά από προτάσεις, θέλοντας να συμβάλει στην αντιμετώπιση των πρωτόγνωρων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές επιχειρήσεις στο ρευστό σημερινό περιβάλλον. Οι βασικές προτάσεις κινούνται στους ακόλουθους κεντρικούς άξονες:

1. Ο άνθρωπος στο επίκεντρο

2. Συμπίεση του κόστους μέσω αποτελεσματικής επιχειρησιακής λειτουργίας και δυνατού sourcing (ισχυρών προμηθειών)

3. Ανάπτυξη ή/και συμμετοχή σε οικοσυστήματα αλυσίδων αξίας πλήρους ορατότητας

4. Το Περιβάλλον, η Κοινωνία και η Διακυβέρνηση (ESG) ως κύριο συστατικό του επιχειρηματικού DNA

5. Η τεχνητή νοημοσύνη: πιθανός καταλύτης των αγοραστικών αποφάσεων, αλλά και των επιχειρησιακών λειτουργιών

6. Ανάγκη για ανθρώπινη αλληλεπίδραση και πολυκαναλική εμπειρία

7. Προκλήσεις και ευκαιρίες από την ενίσχυση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας

8. Το σπίτι στο επίκεντρο της καθημερινής ζωής και των αγοραστικών αποφάσεων

9. Ο αυξανόμενος ρόλος των influencers

10. Σχεδιασμός, εγκατάσταση και συνεχής βελτίωση αποτελεσματικών customer journeys για όλα τα προφίλ καταναλωτών

Σε σχέση με τα όσα αναφέραμε παραπάνω και όπως έγραψε το EurActive, η ενεργειακή φτώχεια αναδεικνύεται ως σοβαρό ζήτημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εν μέσω της αύξησης των τιμών της ενέργειας, των ανησυχιών για την ασφάλεια και της μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα, η ανάπτυξη προσαρμοσμένων ενεργειακών πολιτικών αποτελεί κρίσιμη προτεραιότητα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ορίζει την ενεργειακή φτώχεια ως, όταν ένα νοικοκυριό πρέπει να μειώσει την ενεργειακή του κατανάλωση σε βαθμό που να επηρεάζει αρνητικά την υγεία και την ευημερία του.

Το πρόβλημα οφείλεται στο υψηλό κόστος, το χαμηλό εισόδημα και την αναποτελεσματική στέγαση. Το ζήτημα, που συνδέεται με τη δημόσια υγεία, την κοινωνική ισότητα και την έκθεση στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, επηρεάζει δυσανάλογα τις πιο εύθραυστες κοινότητες.

Η άνοδος των τιμών

Η κρίση COVID-19, ακολουθούμενη από την άνοδο των τιμών της ενέργειας και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, έχει επιδεινώσει την κατάσταση για πολλούς πολίτες. Μεταξύ 8% και 16% του πληθυσμού της ΕΕ αντιμετωπίζει τώρα ενεργειακή φτώχεια.

Στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία, σχεδόν το 30% του πληθυσμού είναι ενεργειακά φτωχός

Το ετήσιο ποσοστό των Ευρωπαίων που δεν μπορούσαν να κρατήσουν τα σπίτια τους επαρκώς ζεστά το χειμώνα έχει αυξηθεί. Ενώ το 2021 διαμορφώθηκε στο 6,9%, έφτασε στο 10,6% το 2023, σύμφωνα με τη Eurostat.

Παρά την πρόοδο που σημειώθηκε από την έναρξη της Ενεργειακής Ένωσης και τις διάφορες νομοθετικές πρωτοβουλίες όπως η δέσμη μέτρων για την Καθαρή Ενέργεια για Όλους , οι διαφορές στην ενεργειακή φτώχεια εξακολουθούν να υφίστανται μεταξύ των κρατών μελών, σύμφωνα με το Euractiv.

Στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία, σχεδόν το 30% του πληθυσμού είναι ενεργειακά φτωχός, ενώ στις δυτικές και βόρειες χώρες της ΕΕ, το ποσοστό πέφτει κάτω από το 5%, σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής.

Μείωση της ενεργειακής φτώχειας

Μελέτη που δημοσιεύτηκε από το ΓΕΣΙΣ τονίζει την ανάγκη αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας μέσω συνδυασμού μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων μέτρων, ιδιαίτερα σε χώρες με υψηλά ποσοστά στεγαστικής στέρησης, όπως η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία .

Οι μακροπρόθεσμες στρατηγικές περιλαμβάνουν την ανακαίνιση παλαιών κτιρίων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, την αντιμετώπιση των δομικών ελλείψεων και τη διασφάλιση της πρόσβασης σε βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής. Οι επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια και τις καινοτόμες τεχνολογίες είναι επίσης απαραίτητες.

Βραχυπρόθεσμα, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να εφαρμόσουν μέτρα στήριξης με βάση το εισόδημα, ιδιαίτερα για ευάλωτα νοικοκυριά σε περιοχές με ακραίες καιρικές συνθήκες όπως η Νοτιοανατολική και η Ανατολική Ευρώπη.

Τα μέτρα αυτά αποσκοπούν στον μετριασμό των κινδύνων για την υγεία και στη βελτίωση της πρόσβασης σε βασικές ενεργειακές υπηρεσίες. Επιπλέον, η αντικατάσταση ανεπαρκών συσκευών και η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας συμβάλλουν στην κοινωνική ευημερία και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Η μελέτη υπογραμμίζει τη σημασία συνεπών ορισμών και τυποποιημένων μέτρων για την ενεργειακή φτώχεια στα κράτη μέλη για τη διασφάλιση αποτελεσματικών πολιτικών και ακριβούς συλλογής δεδομένων. Απαιτεί περαιτέρω έρευνα για τη διερεύνηση των παραγόντων της ενεργειακής φτώχειας για την ανάπτυξη εξατομικευμένων λύσεων για κάθε χώρα.

Δίκαιη οικιακή ενεργειακή μετάβαση

Ενώ η πράσινη μετάβαση προσφέρει μακροπρόθεσμη οικονομική εξοικονόμηση μέσω ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών, τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος –αυτά που χρειάζονται περισσότερο τέτοιες αποταμιεύσεις– συχνά δεν διαθέτουν το κεφάλαιο ή την πίστωση πρόσβασης για να αντέξουν οικονομικά αυτές τις επενδύσεις, επιδεινώνοντας την ανισότητα.

Εν τω μεταξύ, τα νοικοκυριά υψηλού εισοδήματος κυριαρχούν στην πρώιμη υιοθέτηση των πράσινων τεχνολογιών, αυξάνοντας τη ζήτηση ενέργειας και την πίεση στις υποδομές. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η επίτευξη μιας δίκαιης οικιακής ενεργειακής μετάβασης είναι απαραίτητη για την Ευρώπη.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να αποφασίσουν εάν το κόστος του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας επιβάλλεται μέσω φόρων ή λογαριασμών και εάν είναι σταθερό ή με βάση τη χρήση. Τα δίκαια συστήματα μπορούν να προστατεύσουν τις βασικές ενεργειακές ανάγκες διαχειριζόμενοι την υπερβολική κατανάλωση από πλουσιότερα νοικοκυριά.

Οι δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς θα μπορούσαν να παρέχουν τεχνολογίες βαρέως κεφαλαίου ως μέρος μοντέλων που μοιάζουν με συνδρομές, ανακτώντας το κόστος μέσω των χρεώσεων υπηρεσιών.

Οι κυβερνήσεις πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην άμεση στήριξη των νοικοκυριών χαμηλού εισοδήματος, όπως επιδοτούμενες αναβαθμίσεις ενεργειακής απόδοσης, υποχρεωτικά βιομηχανικά πρότυπα ή κοινοτικές λύσεις όπως η τηλεθέρμανση.

Η κρίση των ορυκτών καυσίμων 2022-24 ανέδειξε τη σημασία της εξατομικευμένης υποστήριξης. Προσεγγίσεις όπως τα «μπλοκ τιμολόγια», που περιορίζουν τις τιμές για τις βασικές ενεργειακές ανάγκες, αποδείχθηκαν αποτελεσματικές στον περιορισμό της ενεργειακής φτώχειας.