00:01 - 20/01/25

Πραγματικός μισθός

Έχοντας σχεδόν καθημερινά σχόλια για το ύψος των πραγματικών μισθών στη χώρα μας, σε συνάρτηση και με το πολύ υψηλό κόστος διαβίωσης. Δε θα μπορούσαμε να μην ξεκινήσουμε με την τελευταία έκθεση της Eurobank. Συγκεκριμένα, μόλις το 2024 οι πραγματικές αμοιβές των εργαζομένων κατάφεραν να επιστρέψουν σε θετικά επίπεδα, μετά από δυο χρόνια πτώσης λόγω του μεγάλο πληθωρισμού πληθωρισμού, με το πιο αρνητικό να είναι πως παρά τις όποιες ονομαστικές αυξήσεις, οι πραγματικές αμοιβές παραμένουν ελαφρώς χαμηλότερες από το 2019. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από έκθεση της Eurobank, στην οποία τονίζεται ότι για το σύνολο της πενταετίας 2020-2024 οι ονομαστικές αμοιβές αυξήθηκαν σωρευτικά κατά 13,2%, ενώ ο ΕνΔΤΚ αυξήθηκε κατά 16,1%, γεγονός που καταδεικνύει τη συνεχιζόμενη πίεση στην αγοραστική δύναμη των εργαζομένων

Ο πληθωρισμός ανά κλάδο

Βάσει του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), ο ετήσιος πληθωρισμός στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο 2024 διαμορφώθηκε στο 2,9% (2,4% στην Ευρωζώνη), από 3,7% τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους. Η ομάδα των ξενοδοχείων-καφέ-εστιατορίων συνεισέφερε 1,2 ποσοστιαίες μονάδες και ακολούθησαν: οι μεταφορές (0,5), η στέγαση, νερό, ηλεκτρικό, αέριο και άλλα καύσιμα (0,4), η ένδυση και υπόδηση (0,3), η υγεία (0,2), η αναψυχή-πολιτιστικές-δραστηριότητες (0,2), τα άλλα αγαθά και υπηρεσίες (0,1), οι επικοινωνίες (0,1), η εκπαίδευση (0,1), τα αλκοολούχα ποτά και καπνός (0,1), τα διαρκή αγαθά-είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες (0,0) και η διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά (-0,1).

Αξίζει να σημειωθεί ότι πληθωρισμός στην κατηγορία της διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών διαμορφώθηκε σε αρνητικό έδαφος τον Δεκέμβριο 2024 (-0,5%) για πρώτη φορά από τον Μάιο 2021.

Ακρίβεια, η σωρευτική άνοδος των τιμών

Για το σύνολο του έτους 2024 ο πληθωρισμός στην Ελλάδα αποκλιμακώθηκε στο 3,0% (2,4% στην Ευρωζώνη), από 4,2% το 2023 (5,4% στην Ευρωζώνη), παραμένοντας ωστόσο υψηλότερος από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Αυτό που χαρακτηρίζεται ως «ακρίβεια» στην καθημερινότητα των πολιτών δεν αποτυπώνεται στον πληθωρισμό ενός έτους αλλά στη σωρευτική άνοδο του επιπέδου των τιμών των τελευταίων ετών. Όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 1.2, η συνολική αύξηση του ΕνΔΤΚ στην Ελλάδα τα 5 τελευταία χρόνια ανέρχεται σε 16,4%, έναντι 20,3% στην Ευρωζώνη.

Στις επί μέρους ομάδες αγαθών και υπηρεσιών η υψηλότερη σωρευτική αύξηση καταγράφεται στη διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά με 32,5% και ακολουθούν: ξενοδοχεία-καφέ-εστιατόρια (20,7%), στέγαση, νερό, ηλεκτρικό, αέριο και άλλα καύσιμα (17,2%), ένδυση και υπόδηση (15,9%), μεταφορές (13,5%), διαρκή αγαθά-είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες (11,9%), υγεία (10,5%), εκπαίδευση (8,2%), αναψυχή-πολιτιστικές δραστηριότητες (6,4%), άλλα αγαθά και υπηρεσίες (5,6%), αλκοολούχα ποτά και καπνός (3,8%) και επικοινωνίες (-8,7%). Οι υψηλές τιμές των τροφίμων πλήττουν περισσότερο τα νοικοκυριά που βρίσκονται στα χαμηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια, καθότι για αυτά τα νοικοκυριά η βαρύτητα που έχουν τα τρόφιμα στο «καλάθι» τους είναι αναλογικά μεγαλύτερη.

Η εικόνα στους εργαζόμενους

Η σωρευτική άνοδος των τιμών επηρεάζει την αγοραστική δύναμη των πολιτών που εργάζονται με σχέση εξαρτημένης εργασίας. Ωστόσο, σε κάποιο βαθμό, αυτό αντισταθμίζεται από την αύξηση των μισθών ανά εργαζόμενο. Σύμφωνα με τη μηνιαία έρευνα εργατικού δυναμικού της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), το μέσο μηνιαίο ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα για την περίοδο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2024 μειώθηκε στο 10,1% (με την τελευταία καταγραφή να είναι 9,6% τον Νοέμβριο), σε σύγκριση με το 11,1% την ίδια περίοδο το προηγούμενο έτος.

Ταυτόχρονα, η μέση ετήσια αύξηση της απασχόλησης επιταχύνθηκε στο 1,9%, από 1,3% την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Με βάση τα στοιχεία των εθνικών λογαριασμών, οι πραγματικοί μισθοί ανά εργαζόμενο (που αφορά εξαρτημένη εργασία και όχι αυτοαπασχολούμενους) αυξήθηκαν το 2024, μετά από δύο συνεχόμενα έτη πτώσης.

Πρώτη αύξηση πραγματικών μισθών

Παρόλο που δεν υπάρχουν ακόμα στοιχεία για ολόκληρο το έτος 2024, οι ονομαστικοί μισθοί ανά εργαζόμενο κατά το διάστημα Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2024 παρουσίασαν ετήσια αύξηση 7,6%, ξεπερνώντας σημαντικά τον πληθωρισμό. Ωστόσο, αν εξετάσουμε την πενταετία 2020-2024, η σωρευτική άνοδος των ονομαστικών μισθών ανά εργαζόμενο φτάνει το 13,2%, ποσοστό που παραμένει χαμηλότερο από την αντίστοιχη αύξηση του γενικού επιπέδου τιμών (16,1% για το διάστημα Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2024 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019).

Συνοψίζοντας, η σημαντική άνοδος των ονομαστικών μισθών και η επιβράδυνση του πληθωρισμού το 2024 συνέβαλαν στην αύξηση των πραγματικών μισθών για πρώτη φορά μετά από δύο χρόνια πτώσης. Παρά την πρόοδο αυτή, οι πραγματικοί μισθοί ανά εργαζόμενο παραμένουν ελαφρώς χαμηλότεροι σε σχέση με τα επίπεδα πριν από την πανδημία (2019).

Ενδιαφέρουσα έρευνα

Πάμε τώρα σε μια αρκετά ενδιαφέρουσα έρευνα, δύο στους τρεις Ελληνες θεωρούν ακατόρθωτο να χτίσει κανείς περιουσία από το μηδέν στη χώρα, με τους νεότερους να κρατούν πιο αισιόδοξη στάση. Αυτό προκύπτει από πανελλαδική έρευνα της Focus Bari για τις αντιλήψεις γύρω από την ανάπτυξη πλούτου και τις οικονομικές πεποιθήσεις.

Αναλυτικά, πιο απαισιόδοξες ήταν οι γυναίκες έναντι των ανδρών με το 68% να δηλώνει ότι είναι δύσκολο να χτίσει κανείς μεγάλη περιουσία στην Ελλάδα. Στους άνδρες, το ποσοστό αυτό ανήλθε στο 62%. Ανάλογα με την ηλικία, προέκυψε ότι την πιο αρνητική στάση είχε η ομάδα των Ελλήνων μεταξύ 35 και 44 ετών, εκ των οποίων το 69% δήλωσε πως είναι ακατόρθωτη η δημιουργία περιουσίας από το μηδέν. Στα ίδια επίπεδα κινήθηκαν και τα ποσοστά των ηλικιακών ομάδων μεταξύ 45-54 ετών (66%) και άνω των 55 ετών (68%).

Οι μικρότερες ηλικίες εμφανίζονται πιο αισιόδοξες, με μόλις τους μισούς (52%) ερωτηθέντες ηλικίας 18-24 ετών να λένε ότι είναι ακατόρθωτο, ένα 29% να έχει ουδέτερη στάση απέναντι στο ζήτημα και ένα 19% να υποστηρίζει ότι είναι εφικτό. Οι ελαφρώς μεγαλύτεροι, ηλικίας 25-34 ετών, φαίνεται να δείχνουν μεγαλύτερες επιφυλάξεις, με το 62% να λέει ότι είναι ακατόρθωτο, ένα 26% να είναι ουδέτερο και ένα 12% να πιστεύει ότι είναι εφικτή η δημιουργία περιουσίας στην Ελλάδα από το μηδέν.

Γενικευμένη απαισιοδοξία αποτυπώθηκε και σε ό,τι αφορά τις οικονομικές προσδοκίες των Ελλήνων, με ένα 63% να δηλώνει πως τα πολλά χρήματα είναι προνόμιο των λίγων, ένα θέμα στο οποίο ξανά οι νέοι διατηρούν πιο αισιόδοξη στάση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Focus Bari εξέτασε και ηθικά ζητήματα, με την πλειονότητα των Ελλήνων (67%) να πιστεύει ότι είναι σπάνιο να βγάλει κανείς πολλά χρήματα με τελείως έντιμους ή νόμιμους τρόπους. Μάλιστα, αυτή η πεποίθηση φαίνεται πως ενισχύεται με τα χρόνια, καθώς υιοθετείται από το 70% των 45-54 ετών και το 73% των άνω των 55 ετών.

Παρά την απαισιοδοξία, όμως, σχεδόν ένα τέταρτο των Ελλήνων (24%) πιστεύει ότι υπάρχουν πλούσιοι άνθρωποι που είναι και καλοί. Ενα 28% των ερωτηθέντων διαφωνεί και το υπολειπόμενο 48% έχει ουδέτερη στάση.

Σύμφωνα με την Focus Bari, πάνω από έξι στους 10 Ελληνες που ρωτήθηκαν (64%) είπαν ότι η αξία τους δεν μπορεί να ανταμειφθεί ικανοποιητικά στην Ελλάδα. Κι όμως, ένα 57% πιστεύει ότι η σύγχρονη εποχή προωθεί και αναγνωρίζει τους οικονομικά ισχυρούς.

Πώς επηρεάζουν τα χρήματα την ψυχολογία του Ελληνα

Βέβαια, η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων (79%) αναφέρει ότι οι οικονομικές δυσκολίες επιβαρύνουν την ψυχολογία τους, μια πεποίθηση την οποία φέρουν ιδίως οι γυναίκες (82% έναντι 76% των ανδρών) και οι μεγαλύτερες ηλικίες. Παρόλα αυτά, ένα σημαντικό ποσοστό των ερωτηθέντων δεν ταυτίζει τα χρήματα με την ευτυχία. Συγκεκριμένα, το 41% θεωρεί ότι τα χρήματα δεν φέρνουν την ευτυχία, το 35% έχει ουδέτερη στάση και το 24% διαφωνεί.

Σχεδόν τριχοτόμηση παρατηρείται ανάμεσα στους ερωτηθέντες σχετικά με την οικονομική ασφάλεια, με το 33% να δηλώνει οικονομικά ασφαλές, το 30% να διαφωνεί και το υπολειπόμενο 37% να έχει ουδέτερη στάση. Σύμφωνα με τη Focus Bari, μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στην οικονομική τους ασφάλεια δείχνουν οι άνδρες έναντι των γυναικών (32% έναντι 27%) και οι νεότερες ηλικίες (36% των ατόμων 18-34 ετών έναντι 26% των ατόμων 45 ετών και άνω). Ανάλογα με την τοποθεσία στην Ελλάδα, οι Θεσσαλονικείς δείχνουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στην οικονομική τους ασφάλεια (33% έναντι 29% στην Αττική και στην υπόλοιπη Ελλάδα).

Τέλος, μόνο ένας στους τέσσερις Έλληνες πιστεύει ότι η προσωπική και επαγγελματική ευτυχία μπορούν να συνυπάρξουν.

«Φωτιά» στα παπούτσια τους, ηχηρές απουσίες στην ορκωμοσία Τραμπ

Όπως τώρα σχολίαζε ο Βηματοδότης.  «Μια κι απόψε», όπως λένε στον Στρατό, έμειναν για την ορκωμοσία του Ντόναλτ Τραμπ και όλες οι εκδηλώσεις (και τα πανηγυράκια) είναι έτοιμα να αρχίσουν. Και παράλληλα αρχίζουν και οι ημέρες διακυβέρνησης Τραμπ, ο οποίος, σας θυμίζω, ότι έδωσε ήδη αρκετά δείγματα πολιτικής του πριν ακόμα ορκιστεί, με συζητήσεις για… τατουάζ, τον Ιησού, λίστες εχθρών και με πόλεμο στον Παναμά και στην… Καλιφόρνια, που σηματοδότησαν την εβδομάδα πριν από την ορκωμοσία του.

Το θερμόμετρο χθες το πρωί στην Ουάσιγκτον έδειχνε μείον 6 βαθμούς κελσίου (κάπου -10 προβλέπεται για τη Δευτέρα, ημέρα ορκωμοσίας) . Να σκεφτείτε ότι προβλέπεται να είναι η χαμηλότερη θερμοκρασία εδώ και 40 χρόνια. Παραδοσιακά, η ορκωμοσία γίνεται σε εξωτερικό χώρο, στη δυτική πλευρά του ομοσπονδιακού Καπιτωλίου. Με τόσο κρύο δεν παλεύεται και για το λόγο αυτό πρότειναν (και μάλλον η πρόταση αυτή έγινε αποδεκτή) να σπάσουν την παράδοση ή το πρωτόκολλο (πείτε το όπως θέλετε) και να κάνουν την ορκωμοσία, σε εσωτερικό χώρο, εντός του Καπιτωλίου.

Για να καταλάβετε τι συμβαίνει με το κρύο σας πληροφορώ ότι όσοι προσκεκλημένοι θελήσουν να παρακολουθήσουν την τελετή, εκτός του εσωτερικού του Καπιτωλίου αναμένεται ότι θα ξεπαγιάσουν. Αλλά οι Αμερικανοί βρήκαν έναν τρόπο να μην ξεπαγιάζουν. Έχει, βλέπετε, γίνει talk of the town κάτι τύποι που πλασάρουν στην αγορά θερμαινόμενα παπούτσια, με… μπαταρίες. Και οι φήμες λένε πως οι τύποι αυτοί κάνουν χρυσές δουλειές και τα παπούτσια τους με τις μπαταρίες γίνονται ανάρπαστα. Λένε ακόμα πως έχουν κάποια σχέση με τον Μασκ. Λέτε; Μα, εδώ που τα λέμε, όσα ρούχα κι αν φορέσει κανείς, όσες μπαταρίες κι αν προμηθευτεί για τα παπούτσια του, το κρύο σε διαπερνά.

Θα πάνε οι υψηλοί προσκεκλημένοι;

Μην ακούτε ότι η Μελόνι, ο Ζελένσκι, ή ο Πρόεδρος της Κίνας ή ακόμα της Ουγγαρίας που προσκλήθηκαν στην τελετή σίγουρα θα πάνε. Υπάρχει προβληματισμός έως την τελευταία στιγμή. Αν και πολλοί είναι αυτοί που λένε ότι στην ορκωμοσία αναμένεται να υπάρξει μια «παρέλαση» ακροδεξιών ή… ψεκασμένων όπως τους ονομάζουν οι δημοκρατικοί. Μαθαίνω άλλωστε εξ εγκύρων πηγών στην Ουάσιγκτον ότι τις προσκλήσεις για την εκδήλωση τις έδωσε προφορικά ο Τραμπ, όταν πήγε στα θυρανοίξια της Παναγίας των Παρισίων.

Το ερώτημα είναι εάν θα πάνε όλοι όσους προσκάλεσε. Και ξέρετε γιατί; Επειδή, πρώτον η ορκωμοσία του Αμερικανού Προέδρου είναι εσωτερική υπόθεση των ΗΠΑ και δεύτερον σε αυτό το διάστημα, δηλαδή έως την ορκωμοσία του νέου ηγέτη, τα πάντα νεκρώνουν. Όχι για κανένα ιδιαίτερο λόγο, επειδή οι προηγούμενοι παραιτούνται για να αναλάβουν οι νέοι τα της νέας διακυβέρνησης. Ούτε καν οι υπηρεσίες εθιμοτυπίας του Λευκού Οίκου, ή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ λειτουργούν, περιμένοντας τον επόμενο Πρόεδρο.