"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 20/07/23

Μάλιστα!!

Αν και χθες είχαμε νέες ανακοινώσεις για την πορεία του πληθωρισμού, με την κατάσταση συνολικά να χαρακτηρίζεται από τάσεις αποκλιμάκωσης και συγκρατημένη αισιοδοξία πως έχουμε δει τα χειρότερα και πιθανόν αυτή είναι η αλήθεια. Ωστόσο το πρόβλημα με τον πληθωρισμό στα τρόφιμα είναι τεράστιο.

Θα πούμε λοιπόν ένα μεγάλο Μάλιστα για την είδηση πως η Ελλάδα βρίσκεται στο top 10 των χωρών του κόσμου με τον υψηλότερο πραγματικό πληθωρισμό τροφίμων, σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας (ΠΤ)!!

Συγκεκριμένα, είναι στη 10η θέση με έναν πραγματικό πληθωρισμό 11%, όσο και η Βρετανία και η Σιέρα Λεόνε, ενώ πρώτη στη λίστα είναι η Ζιμπάμπουε με 80% και στην τέταρτη θέση η Τουρκία με 16%.

Ο πραγματικός πληθωρισμός ορίζεται από την ΠΤ ως ο ονομαστικός πληθωρισμός τροφίμων μίας χώρας μείον τον γενικό πληθωρισμό της. Η Ελλάδα εμφανίζεται υψηλά στη λίστα αυτή, παρότι ο ονομαστικός πληθωρισμός τροφίμων δεν περιλαμβάνεται στην αντίστοιχη λίστα της Παγκόσμιας Τράπεζας με το top 10 των χωρών, επειδή εξακολουθεί και κινείται με διψήφια ποσοστά ενώ ο συνολικός πληθωρισμός αποκλιμακώθηκε σημαντικά.  Στοιχεία για τα οποία είναι αλήθεια πως δε μπορεί κάποιος να είναι ικανοποιημένος.

Έκθεση

Σε μια αρκετά ενδιαφέρουσα έρευνα τώρα για την ελληνική οικονομία. Στα 40 δισ. ευρώ ετησίως ανέρχεται το μέγεθος  της παραοικονομίας στην Ελλάδα, αντιστοιχώντας στο 20% με 30% του ΑΕΠ.

Στην εκτίμηση αυτά καταλήγει η Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης και Έρευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών της Eurobank που εξέδωσε μελέτη. Σε αυτήν συνοψίζονται και ορισμένες από τις επιπτώσεις που έχει η έκτασή της για τα δημόσια οικονομικά αλλά και στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας.

Στη μελέτη που υπογράφουν οι Τάσος Αναστασάτος, Μιχαήλ Βασιλειάδης, Στυλιανός Γώγος, Θεόδωρος Ράπανος και Θεόδωρος Σταματίου, τονίζεται πως στη βιβλιογραφία έχουν καταγραφεί στο παρελθόν διάφορες προσπάθειες για την εκτίμηση του μεγέθους της παραοικονομίας ή της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα με τα αποτελέσματα να κινούνται σε ένα εύρος μεταξύ 20%-30% του ΑΕΠ. «Αν και η ακριβής μέτρηση της έκτασής της είναι –εκ φύσεως– δύσκολη έως αδύνατη, επιχειρούμε μια έμμεση εκτίμηση, παρατηρώντας την αντανάκλαση της φοροδιαφυγής σε άλλα οικονομικά μεγέθη», σημειώνεται χαρακτηριστικά.

Στο 20% με 30% του ΑΕΠ η παραοικονομία

Όπως επισημαίνεται, κατά πρώτον το συνολικό εισόδημα που δηλώνουν τα νοικοκυριά στις φορολογικές τους δηλώσεις υπολείπεται σημαντικά της κατανάλωσής τους βάσει των στοιχείων των εθνικών λογαριασμών της ΕΛΣΤΑΤ. Η απόκλιση για το 2021 προσεγγίζει τα 50 δις ευρώ ποσό που πιθανώς να είναι υψηλότερο το 2022. Από αυτά τα μεγέθη πρέπει να αφαιρεθούν τα τεκμαρτά ενοίκια, τα οποία η ΕΛΣΤΑΤ συνυπολογίζει στην κατανάλωση, και η δημιουργία νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο, η οποία επίσης τονώνει την κατανάλωση ενώ είναι καταγεγραμμένη φορολογική υποχρέωση.

Κατόπιν αυτών, μία αδρή εκτίμηση για το μέγεθος της παραοικονομίας κινείται περί τα 40 δις ευρώ ετησίως. Κατά το παρελθόν, έχουν προσφερθεί κάποιες ερμηνείες για να εξηγηθεί αυτή η διαφορά μεταξύ κατανάλωσης και δηλούμενων εισοδημάτων, οι οποίες όμως δεν ισχύουν. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται οι εικασίες ότι η κατανάλωση είναι μεγαλύτερη λόγω τουριστών, ενώ η κατανάλωση των τουριστών καταγράφεται στις εξαγωγές, καθώς  και ότι η κατανάλωση τροφοδοτείται από μετρητά εκτός τραπεζικού συστήματος, ενώ τα μετρητά σε κυκλοφορία είναι σε χαμηλά επίπεδα σε σχέση με προηγούμενα χρόνια.

Μία άλλη ένδειξη για το μέγεθος της παραοικονομίας παρέχεται από τα στοιχεία της αγοράς εργασίας, καθώς προκύπτει σημαντική διαφορά της τάξης του 17% μεταξύ του ύψους της απασχόλησης όπως αποτυπώνεται στην έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ και της απασχόλησης που θα ήταν συνεπής με τα στοιχεία για το ΑΕΠ.

Επιπλέον, ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχει μεγάλη συσχέτιση των δηλωθέντων εισοδημάτων με τις διακυμάνσεις της οικονομικής δραστηριότητας. Για παράδειγμα, το 2020, έτος μεγάλης ύφεσης λόγω της πανδημίας δηλώθηκαν 1,3 δις ευρώ παραπάνω σε σχέση με το 2019! Το μέγεθος συνεπώς των δηλούμενων εισοδημάτων φαίνεται να αντανακλά απλώς τα περιθώρια που αφήνει το νομικό καθεστώς για την ελαχιστοποίηση της φορολογικής επιβάρυνσης και όχι το μέγεθος της οικονομικής δραστηριότητας.

Υπάρχουν σημαντικοί λόγοι για τους οποίους η συνολική παραοικονομία είναι πιθανότατα μεγαλύτερη από τους παραπάνω υπολογισμούς. Πρώτον, σε αυτούς τους υπολογισμούς δεν περιλαμβάνεται η φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή των νομικών προσώπων. Ενδείξεις για  αυτά τα μεγέθη παρέχονται τόσο από την αύξηση των καταθέσεων των επιχειρήσεων συγκριτικά με τα καθαρά κέρδη που δηλώνουν. Δεύτερον, το μέγεθος του αποκαλούμενου «κενού ΦΠΑ», το οποίο –παρά την αισθητή υποχώρησή του την περασμένη δεκαετία– παραμένει αναλογικά το τρίτο υψηλότερο στην ευρωζώνη και υπερδιπλάσιο του μέσου όρου της ΕΕ27. Αυτό, σε συνδυασμό με το μεγάλο μέγεθος των αποθεμάτων, καθιστά πιθανή μία συστηματική υποεκτίμηση της δαπάνης λόγω ατελούς συμπερίληψης της φοροδιαφυγής. Τρίτον, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την ΑΑΔΕ, οι οποίες αν και τυπικά δεν αποτελούν τμήμα της σκιώδους οικονομίας, επιδεινώνουν τις συνέπειές της.

Απώλεια εσόδων

Η άμεση συνέπεια της εκτεταμένης φοροδιαφυγής είναι η απώλεια εσόδων για το Κράτος: Αν και οι δημόσιες δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ στην Ελλάδα ξεπερνούν τον μέσο όρο της ΕΕ27, τα φορολογικά έσοδα από άμεσους φόρους υστερούν σημαντικά.

Εξίσου σημαντικό είναι το ζήτημα της φορολογικής δικαιοσύνης, δηλαδή ότι για την συγκράτηση αυτού του κενού, το κράτος βασίζεται στην άντληση εσόδων από ομάδες με ανελαστικές φορολογικές επιλογές –κυρίως μισθωτούς και συνταξιούχους: Από τα 84 δις ευρώ εισοδημάτων που δήλωσαν για το φορολογικό έτος 2021 τα φυσικά πρόσωπα, τα 66 δις ευρώ (78%) προήλθαν από μισθούς και συντάξεις και μόλις τα 4,3 δις ευρώ (5%)  από επιχειρηματική δραστηριότητα (7% αν συμπεριληφθεί και η αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα).

Το 80% των νοικοκυριών που έχουν επιχειρηματική δραστηριότητα δηλώνει εισοδήματα μικρότερα από €10.000. Αυτή η στρέβλωση δημιουργεί με τη σειρά της μια νέα: τη μετατόπιση της οικονομίας σε ένα μοντέλο βασισμένο υπέρμετρα στην αυτοαπασχόληση (η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στον ΟΟΣΑ και στην ΕΕ27 στη σχετική λίστα) και σε έναν μεγάλο αριθμό πολύ μικρών επιχειρήσεων, εις βάρος της μισθωτής εργασίας και των επιχειρήσεων μεγαλύτερου μεγέθους αντίστοιχα.

Καθώς όμως οι πρώτες καινοτομούν σημαντικά λιγότερο σε σχέση με τις δεύτερες και είναι λιγότερο παραγωγικές και εξωστρεφείς, η οικονομία καταλήγει σε μία αυτοτροφοδοτούμενη παγίδα χαμηλής παραγωγικότητας και επενδύσεων: οι μη ανταγωνιστικοί μισθοί λόγω του στρεβλού μοντέλου αποτρέπουν το brain regain, ενώ οι πιο παραγωγικές επενδύσεις που θα έδιναν ώθηση στην παραγωγικότητα και τους μισθούς καθυστερούν λόγω έλλειψης κατάλληλου εργατικού δυναμικού αλλά και του ανταγωνιστικού μειονεκτήματος που αντιμετωπίζουν οι μεγαλύτερες και πιο καινοτόμες επιχειρήσεις.

Συνεπώς, η αντιμετώπιση του ζητήματος της παραοικονομίας είναι επιβεβλημένη, όχι μόνο για τη δημοσιονομική εξυγίανση και την δίκαιη κατανομή των οικονομικών βαρών στην ελληνική κοινωνία, αλλά και για την αναπτυξιακή δυναμική και την ίδια τη βιωσιμότητα οικονομίας μας μεσομακροπρόθεσμα.

Η μελέτη αναφέρει κάποια από τα μέτρα πολιτικής που έχουν προταθεί για τον έλεγχο της παραοικονομίας, εστιασμένα στη μεγαλύτερη ψηφιοποίηση των διαδικασιών και ελέγχων, καθώς και τη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων πληρωμών. Καταλήγει στην πρόταση πολιτικής ότι τα έσοδα από την μείωση της φοροδιαφυγής δεν πρέπει να κατευθυνθούν στην αύξηση των δημοσίων δαπανών, που είναι ήδη μεγαλύτερες από το μέσο όρο της Ευρωζώνης, αλλά στη μείωση του φορολογικού βάρους επί της μισθωτής εργασίας, για την κινητροδότηση αλλαγής αναπτυξιακού προτύπου.

5,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι

Με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής να δείχνουνε τα διάχυτες σε όλον τον πλανήτη, όπως και τη χώρα μας, με νέες καταστροφικές πυρκαγιές. Έως και 5,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα μπορούσαν να επηρεαστούν από τη ρύπανση των επιφανειακών υδάτων έως το 2100, σύμφωνα με μελέτη μοντελοποίησης που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Nature Water». Τα ευρήματα δείχνουν εξάλλου ότι η υποσαχάρια Αφρική προβλέπεται να γίνει παγκόσμια εστία επιφανειακής ρύπανσης των υδάτων μέχρι το τέλος του αιώνα.

Τόσο η κλιματική αλλαγή όσο και η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη αναμένεται να επηρεάσουν τη διαθεσιμότητα του νερού τις επόμενες δεκαετίες. Οι ρύποι από διάφορους τομείς χρήσης του νερού, όπως οι οικιακές, μεταποιητικές, κτηνοτροφικές και αρδευτικές δραστηριότητες, μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα του νερού και η διαχείριση που απαιτείται για τον μετριασμό αυτών των επιπτώσεων δεν είναι συνεπής σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιπλέον, οι παγκόσμιες ποσοτικές προβλέψεις για τη μελλοντική ποιότητα των υδάτων είναι ελάχιστες.

Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον ερευνητή του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης, Έντουαρντ Τζόουνς, χρησιμοποίησε ένα παγκόσμιο μοντέλο υψηλής ανάλυσης για την ποιότητα των επιφανειακών υδάτων για την προσομοίωση της θερμοκρασίας του νερού και των δεικτών περιεκτικότητας σε άλατα, οργανικής και παθογόνου ρύπανσης για την περίοδο ως το 2100.

Όπως διαπίστωσαν, το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που θα εκτίθεται σε ρύπανση μέχρι το τέλος του αιώνα κυμαίνεται ανάμεσα σε 17-27% (νερά με περιεκτικότητα σε άλατα), 20-37% (οργανική ρύπανση) και 22-44% (παθογόνα ρύπανση), ενώ η κακή ποιότητα των επιφανειακών υδάτων τονίζουν ότι θα επηρεάσει δυσανάλογα τους ανθρώπους που ζουν στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Οι προκλήσεις είναι πολλαπλές. Οι ασθένειες που προκαλούνται από μολυσμένο με παθογόνα νερό μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό κίνδυνο για τους ανθρώπους. Με την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, η διαθεσιμότητα καλής ποιότητας νερού για άρδευση είναι ύψιστης σημασίας.

Επίσης, η παραγωγή ενέργειας, που αποτελεί κλειδί για την παγκόσμια ανάπτυξη, μπορεί να παρεμποδιστεί από ένα συνδυασμό τόσο χαμηλών επιπέδων νερού όσο και υψηλών θερμοκρασιών νερού. Έτσι, η μελέτη υπογραμμίζει τη σημασία του περιορισμού τόσο της κλιματικής αλλαγής όσο και της ανθρωπογενούς ρύπανσης των υδάτων για τη διασφάλιση των ανθρώπινων μέσων διαβίωσης και της υγείας των οικοσυστημάτων στο μέλλον.

Τα δέκα «καντηλάκια» που άναψαν αιφνιδίως στον Κουβαρά, στη Σαρωνίδα και αλλού

Τώρα όπως σχολίαζε ο “Βηματοδότης” …. Τα δύσκολα είναι εδώ και τα χειρότερα μπροστά. Οι σχεδόν παράλληλες φωτιές στις δύο πλευρές του Πάνιου Όρους, στον Κουβαρά και πίσω από τους λόφους στην Ανάβυσσο, τη Σαρωνίδα, το Λαγονήσι, τον Πύργο Μελισσουργού και σε μικρότερους οικισμούς, δείχνουν ότι οι κάθε κατηγορίες εμπρηστές χρόνο με τον χρόνο εξελίσσουν τις δόλιες πρακτικές τους.

Τουλάχιστον δέκα εστίες («καντηλάκια») άναψαν (σύμφωνα με καταγγελίες κατοίκων) αιφνιδίως και ο στροβιλισμός των δυνατών ανέμων επεξέτεινε τη φωτιά -κατά μήκος 12 χιλιομέτρων- στους πολλούς πυλώνες της ΔΕΗ στον Κουβαρά, δεξιά της Λαυρίου προς Σούνιο και στην κορυφογραμμή. Όταν ξεκίνησε το έντονο πυροσβεστικό έργο, ξέσπασε πυρκαγιά στο Λουτράκι και τους Αγίους Θεοδώρους πάνω από τα διυλιστήρια και τα εναέρια μέσα μετακινήθηκαν προς τα εκεί λόγω των κατασκηνώσεων, ενός ιδιωτικού οίκου ευγηρίας και των διυλιστηρίων.

Ενισχύσεις κατέφτασαν από Πελοπόννησο και Στερεά Ελλάδα προκειμένου να κρατήσουν το πύρινο μέτωπο μακριά από τα διυλιστήρια. Η ώρα είχε πάει 6 το απόγευμα κι ενώ καταγράφονταν συνεχείς αναζωπυρώσεις, άρχισε να φλέγεται το πευκοδάσος των Δερβενοχωρίων.