"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 21/06/24

Ελληνικά νοικοκυριά

Μείωση του πραγματικού εισοδήματος από εργασία κατά 8,3% την τριετία 2019 – 2023, υστέρηση στην υπογραφή συλλογικών συμβάσεων εργασίας και δυσκολία στο ένα τρίτο των νοικοκυριών (36%) να ανταπεξέλθει στις δαπάνες βασικών αναγκών, διαπιστώνει η ετήσια έκθεση του ΙΝΕ ΓΣΕΕ (Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ) για την οικονομία και την απασχόληση.

Έχοντας επισημάνει πάρα πολλές φορές πως παρά την χωρίς αμφιβολία αρκετά καλύτερη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η ελληνική οικονομία, η κατάσταση του μέσου ελληνικού νοικοκυριού είναι αρκετά δύσκολη, παράλληλα με ένα τεράστιο άνοιγμα της εισοδηματικής ψαλίδας, που θέλει μεγάλη προσοχή και όχι μόνο για οικονομικούς λόγους …. Θα μείνουμε στη συγκεκριμένη έκθεση στην οποία επισημαίνεται πως αντιθέτως τα στοιχεία της αγοράς εργασίας δείχνουν «σημάδια βελτίωσης» με την ανεργία να μειώνεται «αλλά να παραμένει – ακόμη – σε υψηλά ποσοστά», ενώ τα ποιοτικά στοιχεία καταγράφουν αποκλίσεις στην απασχόληση ειδικών ομάδων του πληθυσμού, όπως είναι οι γυναίκες, οι νέοι, αλλά και ορισμένες γεωγραφικές περιφέρειες της χώρας.

ΙΝΕ ΓΣΕΕ για πραγματικό εισόδημα – Πόσο μειώθηκε

Σύμφωνα με την έκθεση συνολικά, την περίοδο 2019-2023 η Ελλάδα καταγράφει τη μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση του πραγματικού εισοδήματος από εργασία (-8,3%) σε σχέση με όλες τις χώρες της ΕΕ-27. Επομένως, η Ελλάδα όχι απλώς δεν συγκλίνει με την ΕΕ-27 σε όρους κοινωνικής βιωσιμότητας, αλλά αποκλίνει ταχύτατα και από τις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες και από τις περιφερειακές χώρες, που αναπτύχθηκαν την ίδια περίοδο ραγδαία.

Επίσης κατά το 2023 υπογράφηκαν και κυρώθηκαν από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης μόλις 19 Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ) κλαδικού ή ομοιοεπαγγελματικού, εθνικού ή τοπικού χαρακτήρα. Από αυτές οι 12 είναι εθνικές κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές, ενώ οι 7 είναι τοπικές κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές. Το ίδιο έτος έχουν επίσης υπογραφεί 209 επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις.

Σε ότι αφορά την ακρίβεια και την φτώχεια η έκθεση του ΙΝΕ παρατηρεί πως κατά την τριετία 2021-2023 περίπου το 36% των νοικοκυριών στην Ελλάδα αντεπεξερχόταν με πολύ μεγάλη δυσκολία στις δαπάνες για την κάλυψη των βασικών του αναγκών. Το 2023 το ποσοστό των εργαζομένων με σύμβαση μερικής απασχόλησης που αντιμετώπισε κίνδυνο φτώχειας στην εργασία αυξήθηκε κατά 3,5 ποσοστιαίες μονάδες, με σχεδόν 22 στους 100 εργαζομένους να έχουν διαθέσιμο εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ στην ίδια συνθήκη βρέθηκαν 9 στους 100 απασχολουμένους με σύμβαση πλήρους απασχόλησης

Απασχόληση – Ανεργία

Η κατάσταση της αγοράς εργασίας το 2023 συνέχισε να παρουσιάζει σημάδια βελτίωσης. Παρά όμως το γεγονός αυτό, οι επιδόσεις της χώρας μας σε μια σειρά βασικούς δείκτες που προσδιορίζουν τον βαθμό και τις προοπτικές ένταξης στην αγορά εργασίας, την ποιότητα της απασχόλησης, τις αμοιβές, την προστασία και τη θεσμική ενδυνάμωση των εργαζομένων συνεχίζουν να αποκλίνουν σημαντικά από τις αντίστοιχες στα περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Το 2023 το ποσοστό απασχόλησης στην Ελλάδα, αν και αυξημένο έναντι του 2022, διαμορφώθηκε στο 61,8%, επίδοση που κατατάσσει τη χώρα μας στην προτελευταία θέση μεταξύ των κρατών-μελών. Το ποσοστό αυτό είναι 8,6 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ και άνω των 10 ποσοστιαίων μονάδων χαμηλότερο από το αντίστοιχο άλλων οικονομιών της περιφέρειας της ΕΕ και της ανατολικής Ευρώπης.

Ιδιαίτερα μεγάλη συνεχίζει να είναι η απόκλιση των ποσοστών απασχόλησης μεταξύ συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων. Ειδικότερα, η απόκλιση του ποσοστού απασχόλησης μεταξύ ανδρών και γυναικών στην Ελλάδα το 2023 ανήλθε στις 18 ποσοστιαίες μονάδες, τιμή που είναι η υψηλότερη στην ΕΕ. Επιπλέον, η απόκλιση του ποσοστού απασχόλησης των ατόμων ηλικίας 15-29 ετών από το αντίστοιχο εκείνων 5 ηλικίας 50-64 ετών ανήλθε στις 27,4 ποσοστιαίες μονάδες, η έβδομη μεγαλύτερη μεταξύ των κρατών-μελών της Ένωσης.

Μεγάλη είναι επίσης η διαφορά των ποσοστών απασχόλησης ανά περιφέρεια της χώρας. Τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης το 2023 εμφάνισαν οι περιφέρειες Πελοποννήσου (65,5%), Αττικής (64%), Στερεάς Ελλάδας (63,2%) και Κρήτης (63%), ενώ τα χαμηλότερα οι περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας (55,6%), Θεσσαλίας (58%) και Δυτικής Ελλάδας (59,4%). Επιπλέον, στις περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας και Νοτίου Αιγαίου εντοπίζεται η μεγαλύτερη απόκλιση του ποσοστού απασχόλησης μεταξύ ανδρών και γυναικών (27,2 και 24 ποσοστιαίες μονάδες αντίστοιχα), ενώ η χαμηλότερη σημειώθηκε στην περιφέρεια Αττικής (14 ποσοστιαίες μονάδες), ακολουθούμενη από την περιφέρεια Ηπείρου (15,7 ποσοστιαίες μονάδες).

Παρά τη συνεχή και σημαντική μείωσή του από το 2014 και ύστερα, το ποσοστό ανεργίας στη χώρα μας παραμένει υψηλό. Το 2023 διαμορφώθηκε στο 11,1%, που αποτελεί το δεύτερο υψηλότερο μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ. Επιπλέον, το ποσοστό ανεργίας των γυναικών ηλικίας 15-74 ετών στην Ελλάδα ανήλθε το 2023 στο 14,3% (το υψηλότερο στην ΕΕ), καταγράφοντας απόκλιση 5,8 ποσοστιαίων μονάδων από το αντίστοιχο των ανδρών. Παρά τη μείωσή του, έντονο παραμένει επίσης το πρόβλημα της ανεργίας των νέων, με το ποσοστό των ανέργων ηλικίας 15-29 ετών πέρυσι να ανέρχεται στο 21,8%.

Μπράβο μας …

Σε σχέση φυσικά με τα παραπάνω …. Να πούμε και ένα μεγάλο μάλιστα για τα παρακάτω στοιχεία:

Τα στοιχεία έρευνας για την επάρκεια τροφής, όπως προκύπτουν από την Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών (SILC), έτους 2023, με περίοδο αναφοράς εισοδήματος το έτος 2022, παρουσιάζει Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας το 6,5% του πληθυσμού δήλωσε ότι αντιμετώπισε μέτρια ή σοβαρή ανεπάρκεια τροφής, ενώ το 1,4% του πληθυσμού δήλωσε ότι αντιμετώπισε σοβαρή ανεπάρκεια τροφής (σύμφωνα με την παγκόσμια τυπική κλίμακα ανεπάρκειας τροφής – FIES).

Ο δείκτης αυξήθηκε κατά 0,4% σε σχέση με το 2020 και μειώθηκε κατά 1,4% σε σχέση με το 2019

Τα ποσοστά για τη μέτρια ή σοβαρή ανεπάρκεια τροφής κατά τα προηγούμενα έτη ήταν 6,6% το 2022, 6,0% το 2021, 6,1% το 2020 και 8,0% το 2019, ενώ για τη σοβαρή ανεπάρκεια τροφής την περίοδο 2019-2022 το ποσοστό ανήλθε στο 1,5%, εκτός του έτους 2020 που ήταν 1,6%.

Ένα νοικοκυριό θεωρείται ότι έχει μέτρια ή σοβαρή ανεπάρκεια τροφής όταν τουλάχιστον ένα μέλος του νοικοκυριού δήλωσε ότι, κατά τη διάρκεια των 12 προηγούμενων μηνών πριν τη διενέργεια της έρευνας, αναγκάστηκε να παραλείψει ένα γεύμα, έφαγε λιγότερο από όσο θεωρούσε ότι είχε ανάγκη, έμεινε χωρίς τροφή, πεινούσε αλλά δεν έφαγε, πέρασε μια ολόκληρη ημέρα χωρίς τροφή, λόγω έλλειψης χρημάτων ή άλλων πόρων.

Η έρευνα καλύπτει όλα τα ιδιωτικά νοικοκυριά της χώρας με τα μέλη τους, ανεξάρτητα από το μέγεθος ή οποιαδήποτε οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά τους. Κατά το έτος 2023 η έρευνα διενεργήθηκε σε τελικό δείγμα 10.717 νοικοκυριών και σε 22.936 μέλη των νοικοκυριών αυτών, εκ των οποίων 20.177 ηλικίας 16 ετών και άνω.

Στο μεταξύ, από τις πρωταθλήτριες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην κρίση επιπέδου διαβίωσης είναι η Ελλάδα, καθώς ο ένας στους τέσσερις ανθρώπους που ζουν στη χώρα μας αντιμετωπίζει κίνδυνο φτώχειας ή/και  κοινωνικού αποκλεισμού. Τα στοιχεία της Εurostat που δόθηκαν στη δημοσιότητα εμφανίζουν την Ελλάδα ως την 4η φτωχότερη χώρα της Ευρώπης, με 26% του πληθυσμού (2,4 εκατομμύρια) να διαβιεί σε νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν τουλάχιστον έναν από τους παρακάτω κινδύνους: Φτώχεια, ακραία υλική και κοινωνική αποστέρηση, και/ή διαβίωση νοικοκυριά με χαμηλή ένταση εργασίας.

Ο δείκτης τροφίμων των Ηνωμένων Εθνών

Να θυμίσουμε πως από ότι όλα δείχνουν ο δρόμος προς την μείωση του πληθωρισμού σε παγκόσμια κλίμακα έχει ακόμη πολλά εμπόδια για να πραγματοποιηθεί. Ένα από αυτά είναι ότι οι τιμές των τροφίμων συνεχίζουν να αυξάνονται ραγδαία, έχοντας δικαιώσει τις ανησυχίες των αναλυτών.

Αύξηση κατά 7,1 μονάδες σημείωσαν τα δημητριακά, καθώς οι τιμές εξαγωγών τους αυξήθηκαν παγκοσμίως. Το πρόβλημα που προκάλεσε την ραγδαία αύξηση ήταν το σιτάρι, καθώς πλέον αυξάνονται οι ανησυχίες για μία κακή χρονιά σε ότι αφορά τη σοδιά σε περιοχές της Ευρώπης, της βορείου Αμερικής και της Μαύρης Θάλασσας. Ένας ακόμη παράγοντας που προκαλεί την άνοδο των τιμών είναι οι καταστροφές στις υποδομές στην Ουκρανία που δεν επιτρέπουν πλέον την αποθήκευση ούτε την μεταφορά του.

Ακόμη, αύξηση παρατηρήθηκε και στις τιμές του καλαμποκιού.  Στην Αργεντινή η ασθένεια Spiroplasma προκάλεσε μεγάλες καταστροφές στα σπαρτά ενώ στη Βραζιλία η παραγωγή είναι μειωμένη λόγω κακών καιρικών συνθηκών. Μικρότερες αυξήσεις έχουν γίνει στο ρύζι λόγω αυξημένης ζήτησης σε Βραζιλία και Ινδονησία.

Αύξηση κατά 2,3 μονάδες παρατηρήθηκε το Μάιο στον δείκτη των γαλακτοκομικών, ο οποίος είναι 4,3 μονάδες υψηλότερος από ότι πέρσι.

Το πιο χαρακτηριστικό στατιστικό

Σε κάθε αντίστοιχη ανακοίνωση της Eurostat στεκόμαστε σε αυτό το στατιστικό χαρακτηρίζοντας το ως το πιο ενδεικτικό της δύσκολης κατάστασης στην οποία βρίσκονται κατά μέσο όρο τα ελληνικά νοικοκυριά. Είναι χαρακτηριστικό λοιπόν πως το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας, με βάση την αγοραστική δύναμη του, παρέμεινε πέρυσι το δεύτερο χαμηλότερο στην Ευρωζώνη, μετά από αυτό της Βουλγαρίας.

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, αντιστοιχούσε στο 67% του μέσου όρου της ΕΕ, δηλαδή ήταν κατά ένα τρίτο χαμηλότερο από αυτό. Σημειώνεται ότι το 2022 ανερχόταν επίσης στο 67% του μέσου κατά κεφαλήν ΑΕΠ της ΕΕ, που σημαίνει ότι δεν σημειώθηκε κάποια σύγκλιση,

Αντίθετα, η Βουλγαρία συνέκλινε καθώς ο σχετικός δείκτης αυξήθηκε στο 64% από 62% το 2022. Το ίδιο συνέβη και με τη Σλοβακία, όπου αυξήθηκε στο 73% από 71%, ενώ στη Λετονία μειώθηκε στο 71% από 72%.

To υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ είχαν το Λουξεμβούργο (240% του μέσου όρου) και η Ιρλανδία (212%).

Στο 79% η κατά κεφαλή κατανάλωση

Η κατά κεφαλήν κατανάλωση, σε όρους αγοραστικής δύναμης, στην Ελλάδα ήταν επίσης χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ, αλλά η απόσταση από αυτόν ήταν μικρότερη, καθώς ανήλθε στο 79% από 78% το 2022.

Σύμφωνα με την Eurostat, τη χαμηλότερη κατά κεφαλήν πραγματική ατομική κατανάλωση στην ΕΕ είχαν η Ουγγαρία και η Βουλγαρία (30% και 27%, αντίστοιχα, κάτω από τον μέσο όρο), ενώ την υψηλότερη είχαν το Λουξεμβούργο (38% πάνω από τον μέσο όρο) και η Ολλανδία με την Αυστρία (17% και οι δύο).