"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 21/12/23

Αγορά ακινήτων

Θα ξεκινήσουμε με την αγορά ακινήτων και τα όσα αναφέρει η ΤτΕ στην τελευταία της έκθεση, κάνοντας λόγο για αγορά διαφορετικών ταχυτήτων στο real estate. Το πιο ενδιαφέρον είναι πως η Τράπεζα της Ελλάδος προειδοποιεί για διόρθωση τιμών σε εκείνα τα ακίνητα που έχουν χρήσεις και θέσεις χαμηλότερης ζήτησης. Πάντως, για το σύνολο  της αγοράς του real estate οι προσδοκίες της ΤτΕ παραμένουν συγκρατημένα θετικές, καθώς συγκεκριμένες κατηγορίες ακινήτων προσελκύουν μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον, με το υψηλών προδιαγραφών τμήμα της αγοράς να συνεχίζει την ανοδική του πορεία. Σε κάθε περίπτωση, οι ρυθμοί αύξησης των τιμών αναμένεται να γίνουν ηπιότεροι, με την κεντρική τράπεζα να τονίζει ότι δεν επιτρέπεται εφησυχασμός σχετικά με τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές στα ακίνητα.

Όπως σημειώνει η Τράπεζα της Ελλάδος, η ελληνική αγορά ακινήτων προσέλκυσε σημαντικό επενδυτικό ενδιαφέρον το 2023, παρά τις αρνητικές εξελίξεις στο διεθνές περιβάλλον και τις αβεβαιότητες που ανακύπτουν κατά την τελευταία διετία από την εντεινόμενη γεωπολιτική αστάθεια.

Οι τιμές των ακινήτων συνέχισαν την ανοδική πορεία τους, καθώς η αυξημένη ζήτηση από το εξωτερικό και το εσωτερικό της χώρας για ακίνητα καλών προδιαγραφών δεν καλύπτεται από την τρέχουσα περιορισμένη προσφορά και συντηρεί υψηλούς ρυθμούς αύξησης, αν και ηπιότερους σε σχέση με τα προηγούμενα τρίμηνα. Ωστόσο, πρόδρομοι δείκτες σχετικοί με την εγχώρια αγορά, αλλά και η εξέλιξη των τιμών σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, παραπέμπουν ενδεχομένως σε μια επικείμενη περίοδο διόρθωσης των τιμών, ειδικά για χρήσεις, χαρακτηριστικά και θέσεις ακινή[1]των χαμηλότερης ζήτησης, τονίζει η ΤτΕ.

Διαμερίσματα

Αναφορικά με την αγορά κατοικιών, ισχυροί ρυθμοί αύξησης στις τιμές των διαμερισμάτων συνεχίζουν να καταγράφονται έως και το γ΄ τρίμηνο του 2023, παρόλο που επιβράδυνση παρατηρείται σε επιμέρους δείκτες τιμών κατά τα δύο τελευταία τρίμηνα. Με βάση τα στοιχεία εκτιμήσεων που συλλέγει η Τράπεζα της Ελλάδος, το εννεάμηνο του 2023 οι τιμές των διαμερισμάτων (σε ονομαστικούς όρους) ήταν αυξημένες κατά 13,9% σε ετήσια βάση, έναντι αύξησης κατά 11,2% το αντίστοιχο διάστημα του 2022. Σε τοπικό επίπεδο, οι τιμές των κατοικιών εμφανίζουν ετερογένεια ως προς τις μεταβολές τους, με σημαντικές αυξήσεις κυρίως σε θέσεις με έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον και μικρότερες μεταβολές σε άλλες. Στην αύξηση των τιμών των διαμερισμάτων για το σύνολο της χώρας κατά το εννεάμηνο του 2023 συνέβαλαν σημαντικά οι υψηλοί ρυθμοί αύξησης των τιμών των περισσοτέρων αστικών περιοχών της χώρας.

Συγκεκριμένα, οι μεγαλύτεροι ρυθμοί αύξησης καταγράφηκαν στη Θεσσαλονίκη (16,5%), στην Αθήνα (14,5%) και στις άλλες μεγάλες πόλεις (14,1%), ενώ στις λοιπές περιοχές της χώρας ο ρυθμός αύξησης ήταν ηπιότερος (11,1%). Την ίδια περίοδο οι τιμές των παλαιών διαμερισμάτων (ηλικίας άνω των 5 ετών) αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 14,4%, έναντι 13,1% για τις τιμές των νέων διαμερισμάτων.

Κατοικίες

Η αγορά κατοικιών, παρά τις τρέχουσες αβεβαιότητες, διατηρεί τη δυναμική της και χαρακτηρίζεται από ισχυρή, κυρίως επενδυτική, ζήτηση και χαμηλή προσφορά. Η θετική πορεία του τουρισμού και της βραχυχρόνιας μίσθωσης, τα επιχορηγούμενα στεγαστικά προγράμματα για νέους και το αυξημένο επενδυτικό ενδιαφέρον από το εξωτερικό για αγορά ακινήτων, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος Χρυσή Βίζα, συνεχίζουν να ενισχύουν τη δυναμική της αγοράς, όπως αυτή καταγράφεται και από άλλους σχετικούς δείκτες.

Συγκεκριμένα, το οκτάμηνο του 2023 η κατασκευαστική δραστηριότητα για κατοικίες (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) κατέγραψε θετικούς ετήσιους ρυθμούς μεταβολής τόσο ως προς τον αριθμό όσο και ως προς τον όγκο των νέων οικοδομικών αδειών κατοικιών σε επίπεδο χώρας (22,5% και 14,5% αντίστοιχα), αρκετά ενισχυμένους έναντι μικρής υποχώρησης κατά την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους (-1,3% και -4,1%). Οι επενδύσεις σε κατοικίες (εποχικώς διορθωμένα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ, σε σταθερές τιμές) στο σύνολο της χώρας ενισχύονται σημαντικά, σε ετήσια βάση, κατά 40,2% το εννεάμηνο του 2023 (έναντι 12,1% την αντίστοιχη περίοδο του 2022), αν και εξακολουθούν να βρίσκονται σε πολύ χαμηλό επίπεδο ως ποσοστό του ΑΕΠ (2,0%). Παράλληλα, οι θετικές επιχειρηματικές προσδοκίες για την κατασκευή κατοικιών (στοιχεία ΙΟΒΕ) ενισχύονται περαιτέρω το ενδεκάμηνο του 2023, σε ετήσια βάση, κατά 13,3%.

Παρά το αυξημένο ενδιαφέρον για οικιστικά ακίνητα, η τραπεζική χρηματοδότηση βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα, με το συνολικό ύψος των νέων στεγαστικών δανείων να καταγράφει υποχώρηση κατά 4,9% το δεκάμηνο του 2023, σε ετήσια βάση. Τέλος, το εννεάμηνο του 2023, σε ετήσια βάση, συνεχίστηκε η αύξηση του συνολικού κόστους κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) κατά 6,7%, η οποία εν μέρει συνετέλεσε στην ενίσχυση των τιμών κατοικιών, σημειώνει η Ενδιάμεση Έκθεση.

Επαγγελματικά ακίνητα

Στον κλάδο των επαγγελματικών ακινήτων, με βάση τα στοιχεία που συλλέγονται από την Τράπεζα της Ελλάδος, το πρώτο εξάμηνο του 2023 οι τιμές γραφείων υψηλών προδιαγραφών αυξήθηκαν κατά 6,6% σε ετήσια βάση, ενώ οι τιμές των καταστημάτων υψηλών προδιαγραφών αυξήθηκαν κατά 6,9%. Στην Αθήνα, ο αντίστοιχος ρυθμός αύξησης των τιμών γραφείων ήταν υψηλότερος (7,2%), ενώ μεγάλη αύξηση σημειώθηκε και στην υπόλοιπη Ελλάδα (7,3%), μετά από μια μακρά περίοδο σχετικής στασιμότητας στις τιμές. Στη Θεσσαλονίκη, αντίθετα, μετά από δύο συνεχόμενα εξάμηνα υψηλών ρυθμών αύξησης, καταγράφηκε ήπια διόρθωση των τιμών σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (-0,5%).

Αναφορικά με τα καταστήματα υψηλών προδιαγραφών, το πρώτο εξάμηνο του 2023 σημαντικοί θετικοί ετήσιοι ρυθμοί καταγράφηκαν στους δείκτες τιμών της Αθήνας (8,4%) και της Θεσσαλονίκης (9,8%), ενώ στην υπόλοιπη Ελλάδα ο αντίστοιχος ρυθμός ανήλθε σε 3,7%. Τέλος, κατά την ίδια περίοδο για το σύνολο της χώρας, τα μισθώματα τόσο των γραφείων όσο και των καταστημάτων κατέγραψαν ετήσια αύξηση 5,6%.

Το οκτάμηνο του 2023 η κατασκευαστική δραστηριότητα για ακίνητα επαγγελματικής χρήσης (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) κατέγραψε θετικούς ρυθμούς μεταβολής στο σύνολό της, ενώ μικτή εικόνα παρουσίασαν οι επιμέρους κατηγορίες. Πιο συγκεκριμένα, αύξηση σημειώθηκε στον αριθμό νέων αδειών για γραφεία (75,2%), ενώ ο αντίστοιχος συνολικός όγκος (σε κυβικά μέτρα) ήταν μειωμένος κατά 15,9% σε σύγκριση με το αντίστοιχο οκτάμηνο του 2022. Οι νέες άδειες για ξενοδοχεία υποχώρησαν κατά 15,6%, ενώ ο όγκος μειώθηκε κατά 8,0%. Τέλος, η οικοδομική δραστηριότητα για καταστήματα καταγράφηκε ιδιαίτερα αυξημένη σε όρους όγκου (226,9%), αλλά συγκρατημένα θετική σε όρους αριθμού νέων αδειών (7,8%). Η μικτή εικόνα της οικοδομικής δραστηριότητας πιθανώς σχετίζεται με τις συνθήκες υπερβάλλουσας ζήτησης, σε ένα οικονομικό περιβάλλον που δεν ευνοεί ιδιαίτερα την έναρξη νέων έργων, σημειώνεται. Επίσης σχετίζεται με τον μικρό, σε απόλυτους όρους, αριθμό νέων οικοδομικών αδειών ανά κατηγορία, που οδηγεί σε μεγάλες ποσοστιαίες διακυμάνσεις, ενώ οι διαφοροποιήσεις είναι στην πραγματικότητα μικρές.

Προοπτικές της αγοράς

Όπως αναφέρει η έκθεση της ΤτΕ, οι προσδοκίες για το επόμενο διάστημα παραμένουν συγκρατημένα θετικές, υπό την επίδραση των διεθνών εξελίξεων και του περιβάλλοντος υψηλού πληθωρισμού, αυξημένων επιτοκίων και αβεβαιότητας, που επηρεάζουν άμεσα την Ευρώπη και την παγκόσμια οικονομία συνολικά. Παράλληλα, η μεταβολή των χαρακτηριστικών της ζήτησης, που ξεκίνησε με αφορμή την περίοδο της πανδημίας, συνεχίζεται μέχρι σήμερα, με συγκεκριμένες κατηγορίες ακινήτων και θέσεις να προσελκύουν δυσανάλογα υψηλό επενδυτικό ενδιαφέρον, ενισχύοντας την εικόνα μιας αγοράς διαφορετικών ταχυτήτων. Στο βαθμό που η ζήτηση από το εξωτερικό θα διατηρηθεί και η προσφορά ποιοτικών ακινήτων θα παραμείνει περιορισμένη, οι τιμές εκτιμάται ότι θα συνεχίσουν την ανοδική πορεία τους στο υψηλών προδιαγραφών τμήμα της αγοράς συμπαρασύροντας ανοδικά και τις τιμές στις δευτερεύουσες αγορές. Οι ρυθμοί αύξησης των τιμών αναμένεται ωστόσο να γίνουν ηπιότεροι, καθώς η τρέχουσα συγκυρία δεν επιτρέπει στους επενδυτές εφησυχασμό αναφορικά με τη μεσοπρόθεσμη εξέλιξη των συνθηκών της αγοράς, αναφέρει τέλος η ΤτΕ.

Επενδύσεις σε ακίνητα

Με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώνει η Τράπεζα της Ελλάδος και τα αποτελέσματα της Έρευνας Αγοράς Επαγγελματικών Ακινήτων, στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2023 τα κεφάλαια των Ανωνύμων Εταιριών Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας (ΑΕΕΑΠ) και άλλων επενδυτικών χαρτοφυλακίων και εταιρειών ανάπτυξης ακινήτων κατευθύνθηκαν στην πλειοψηφία τους στην αγορά ή και ανάπτυξη γραφειακών χώρων υψηλών προδιαγραφών, κυρίως σύγχρονων βιοκλιματικών χαρακτηριστικών. Σημαντικά κεφάλαια προσέλκυσαν επίσης τα ξενοδοχεία, οι επαγγελματικές αποθήκες και η επενδυτική κατοικία ειδικής χρήσης. Οι ελάχιστες αποδόσεις των γραφείων υψηλών προδιαγραφών στα εμπορικότερα σημεία του κέντρου της πρωτεύουσας κυμάνθηκαν μεταξύ 5,5% και 6,6%, στα ίδια περίπου επίπεδα όπως το προηγούμενο εξάμηνο, ενώ οι ελάχιστες αποδόσεις καταστημάτων υψηλών προδιαγραφών στις εμπορικότερες θέσεις του κέντρου της Αθήνας κυμάνθηκαν μεταξύ 5,3% και 6,0%.

Ο νέος πολιτικός που έχει όραμα για τη χώρα

Βλέπαμε τώρα την λεγόμενη σκιώδη κυβέρνηση - «σκιώδεις» υπουργούς που επέλεξε ο κ. Κασελλάκης για να κάνει αντιπολίτευση στην κυβέρνηση. Πρόσωπα που θεωρητικά θα ήτανε υπουργοί αν γίνονταν κυβέρνηση ο Σύριζα (λέμε τώρα)…. Ένας νέος λοιπόν άνθρωπος ….. Ένας νέος πολιτικός που όπως έκανε και ο Α. Τσίπρας ευαγγελίζεται το καινούργιο (επίσης λέμε τώρα) …. Έχει επιλέξει μεταξύ άλλων …. Τον κ. Παππά για το υπουργείο Οικονομικών. Τον κ. Πολάκη για το υγείας …. Την κα Νοτοπούλου – ΤΣΕΟ για το τουρισμού. Την κα Δούρου για το ενέργειας …. Και για τον Χρηματοπιστωτικό Τομέα τον κ. Φλαμπουράρη Αλέκο. Αυτό θα πει να είσαι νέος πολιτικός …… Και να έχεις όραμα για τη χώρα …….

Αναλυτικά οι θεματικές χρεώσεις της Πολιτικής Γραμματείας έχουν ως εξής:

Δημόσια Διοίκηση: Μπελώνη Γιώτα

Ενέργεια-Περιβάλλον: Δούρου Ρένα

Διεθνείς Σχέσεις-Εξωτερική Πολιτική & Ευρωπαϊκή Πολιτική: Δούρου Ρένα

Αυτοδιοίκηση: Ζαχαριάδης Κώστας

Νεολαία: Ζαχαριάδης Κώστας

Πρόγραμμα: Θεοχαρόπουλος Θανάσης

Πολιτικός Σχεδιασμός: Ξενογιαννακοπούλου Μαριλίζα

Ναυτιλία-Νησιωτική Πολιτική: Καρκούλια Ζωή

Θεσμοί, Δικαιοσύνη, Δικαιώματα: Κουβέλη Μαρία 

Κοινωνική Πρόνοια, Στεγαστική Πολιτική: Νοτοπούλου Κατερίνα 

Τουρισμός: Νοτοπούλου Κατερίνα 

Οικονομία, Ανάπτυξη: Παππάς Νίκος

Υγεία: Πολάκης Παύλος

Άμυνα: Ρήγας Πάνος

Παιδεία: Ρήγας Πάνος

ΜμΕ, Επαγγελματικά Επιμελητήρια: Σκορίνης Νίκος

Αθλητισμός: Συμεωνίδου Ελένη

Αγρoτική Πολιτική: Τελιγιορίδου Ολυμπία

Ασφαλιστικό, Συνταξιούχοι: Τεμπονέρας Διονύσης

Επιστημονικοί Φορείς: Τεμπονέρας Διονύσης

Απόδημος Ελληνισμός, Ομογένεια: Τζάκρη Θεοδώρα

Ινστιτούτο "Νίκος Πουλαντζάς": Φλαμπουράρης Αλέκος

Πολιτισμός: Φλαμπουράρης Αλέκος

Φεμινιστική Πολιτική: Κουβέλη Μαρία 

Χρηματοπιστωτικός Τομέας: Φλαμπουράρης Αλέκος

Απίστευτη σιωπή

Ξέρετε κάτι για το Σύριζα ….. Μας έχει κάνει εντύπωση πως ο Α. Τσίπρας επί της ουσίας δεν έχει πει το παραμικρό για τα όσα έχουνε γίνει στο Σύριζα το τελευταίο διάστημα, με αποκορύφωμα τη διάσπαση του κόμματος, με τεράστια ευθύνη του κ. Κασελλάκη που ο ίδιος ο Α. Τσίπρας έχρισε διάδοχο του. Είναι γνωστό πως έχουμε πολύ αρνητική άποψη για το πρόσωπο του Α. Τσίπρα. Αλλά αυτή η σιωπή του μας ξεπερνάει ….. Επί της ουσίας επιβεβαιώνει πόσο μικρός πολιτικός είναι …..