"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 22/02/24

Δημογραφικό

Άπειρες φορές έχουμε αναφερθεί στη σοβαρότητα του δημογραφικού προβλήματος της χώρας, ενδεχομένως το μεγαλύτερο μελλοντικό πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει η χώρα και η ελληνική οικονομία ....

Ενδιαφέροντα λοιπόν είναι τα παρακάτω στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία μέσα στις πρώτες θέσεις με τις χώρες που έχουν τους περισσότερους ηλικιωμένους πολίτες του κόσμου βρίσκεται η Ελλάδα, με το μερίδιο των ανθρώπων άνω των 65 ετών στη χώρα μας να αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά μέχρι το 2050.

Με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα Κοινωνικής Δικαιοσύνης στις 20 Φεβρουαρίου, το statista.com σημειώνει πως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις διεθνώς για τις επόμενες δεκαετίες είναι η σταδιακή και ολοένα μεγαλύτερη «στροφή» στον γηραιότερο πληθυσμό.

Σύμφωνα με τη Διεύθυνση Πληθυσμού των Ηνωμένων Εθνών, ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω αναμένεται να διπλασιαστεί τις επόμενες τρεις δεκαετίες, φθάνοντας τα 1,6 δισεκατομμύρια άτομα το 2050.

«Η γήρανση του πληθυσμού είναι μια καθοριστική παγκόσμια τάση της εποχής μας» υποστήριζε το Τμήμα Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων του ΟΗΕ στην Παγκόσμια Κοινωνική Έκθεση 2023.

Μία από τις κύριες προκλήσεις για τις χώρες με γηράσκοντα πληθυσμό είναι να διασφαλίσουν ότι η οικονομία μπορεί να υποστηρίξει τις καταναλωτικές ανάγκες ενός αυξανόμενου αριθμού ηλικιωμένων, είτε με την αύξηση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης, είτε με την άρση των εμποδίων για την εθελοντική συμμετοχή των ηλικιωμένων στο εργατικό δυναμικό, είτε με την εξασφάλιση ισότιμης πρόσβασης στην εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και τις ευκαιρίες εργασίας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, που μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της οικονομικής ασφάλειας στις μεγαλύτερες ηλικίες.

Ιδιαίτερα οι χώρες που βρίσκονται στα πρώτα στάδια της δημογραφικής μετατόπισης έχουν την ευκαιρία να προγραμματίσουν εκ των προτέρων και να εφαρμόσουν έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να διαχειριστούν αποτελεσματικά τις προκλήσεις που συνεπάγεται η γήρανση του πληθυσμού.

Ακολουθούν οι 8 χώρες με το μεγαλύτερο πληθυσμό ηλικιωμένων για το 2024 (ηλικίας άνω των 65 ετών) και αυτές που αναμένεται να βρίσκονται στην αντίστοιχη θέση το 2050.

(Σημειώνεται πως τα στοιχεία αφορούν χώρες με πληθυσμό πάνω από 1 εκατ. κατοίκων).

8. Κροατία

Ο πληθυσμός των ατόμων άνω των 65 ετών υπολογίζεται στο 23,1%.

Το 8ο μεγαλύτερο ποσοστό το 2050 αναμένεται να έχει η Πορτογαλία με 34,3%.

7. Γερμανία

Ο πληθυσμός των ατόμων άνω των 65 ετών υπολογίζεται στο 23,2%.

Το 7ο υψηλότερο ποσοστό το 2050 αναμένεται να έχει η Ελλάδα με 34,5%.

6. Ελλάδα

Ο πληθυσμός των ατόμων άνω των 65 ετών στη χώρα μας υπολογίζεται στο 23,5% για φέτος.

Το 6ο υψηλότερο ποσοστό για το 2050 αναμένεται να έχει η Ταϊβάν με 35,3%

5. Πορτογαλία

Ο πληθυσμός των ατόμων άνω των 65 ετών υπολογίζεται στο 23,7%.

Το 5ο υψηλότερο ποσοστό για το 2050 αναμένεται να έχει η Ισπανία με 36,6%.

4. Πουέρτο Ρίκο

Ο πληθυσμός των ατόμων άνω των 65 ετών υπολογίζεται στο 23,8%.

Το 4ο υψηλότερο ποσοστό για το 2050 αναμένεται να έχει η Ιταλία με 35,3%.

3. Φινλανδία

Ο πληθυσμός των ατόμων άνω των 65 ετών υπολογίζεται στο 23,9%.

Το 3ο υψηλότερο ποσοστό για το 2050 αναμένεται να έχει η Ιαπωνία με 37,5%.

2. Ιταλία

Ο πληθυσμός των ατόμων άνω των 65 ετών υπολογίζεται στο 24,9%.

Το 2ο υψηλότερο ποσοστό για το 2050 αναμένεται να έχει η Νότια Κορέα με 39,4%.

1. Ιαπωνία

Ο πληθυσμός των ατόμων άνω των 65 ετών υπολογίζεται στο 30,2%.

Το πρώτο υψηλότερο ποσοστό για το 2050 αναμένεται να έχει το Χονγκ Κονγκ με 40,6%.

Αυτό που λέμε συνεχώς

Το 2023 ο Economist δημιούργησε τον δείκτη Carrie Bradshaw, ένα μέτρο της οικονομικής προσιτότητας της ενοικίασης μόνο στις μεγαλύτερες πόλεις της Αμερικής. Φέτος ο δείκτης Carrie επεκτάθηκε και στην Ευρώπη, αποτυπώνοντας την κατάσταση που επικρατεί με τα ενοίκια.

Η ευρωπαϊκή μας κατάταξη περιλαμβάνει τις 35 πόλεις για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, από το Λονδίνο έως την Άγκυρα. Χρησιμοποιώντας μια δημοφιλή κατευθυντήρια γραμμή που δηλώνει ότι δεν πρέπει να δαπανάται περισσότερο από το 30% του εισοδήματος προ φόρων ενός ατόμου για ενοίκιο, υπολογίσαμε τον μισθό που απαιτείται για να αντέξουμε άνετα το μέσο διαμέρισμα ενός υπνοδωματίου σε κάθε πόλη, αυτό που ονομάζουμε «συνιστώμενο μισθό ενοικιαστή» (βλ. διάγραμμα 1).

Όπως λοιπόν φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, σταθμίζοντας το ύψος των εισοδημάτων, το κόστος στη χώρα μας είναι αρκετά υψηλό. Όχι το υψηλότερο, αρκετά υψηλό με τάσεις μάλιστα περαιτέρω αύξησης, την ώρα που τα εισοδήματα της χώρας φαίνεται να αυξάνονται με πολύ χαμηλούς ρυθμούς. Με απλά λόγια, επιβεβαιώνεται αυτό που συνεχώς γράφουμε. Πως για το ύψος των μισθών στη χώρα, το κόστος ζωής είναι πολύ υψηλό. Είναι πολύ υψηλό, με μεγάλο μέρος της κοινωνίας και των νοικοκυριών να βρίσκονται σε όλο και δυσκολότερη θέση μετά και την τελευταία κρίση πληθωρισμού.

Πληθωρισμός

Και μια που πιάσαμε τον πληθωρισμό, στη διαπίστωση ότι τα φτωχότερα νοικοκυριά στην Ελλάδα…βιώνουν μεγαλύτερο πληθωρισμό από τα πλουσιότερα στρώματα προχωρά ειδική ανάλυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τη χώρα μας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το φτωχότερο 20% του πληθυσμού στην Ελλάδα δαπανά πάνω από το 20% του εισοδήματός του για στέγαση, νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, φυσικό αέριο και άλλα καύσιμα, ποσοστό υπερδιπλάσιο από το αντίστοιχο ποσοστό του πλουσιότερου 20%.

Όπως έγραφε και ο Ο.Τ. σε ένα εκτεταμένο άρθρο παρουσιάζοντας τη συγκεκριμένη έκθεση. Η πανδημία του COVID-19 προκάλεσε κάποιες αλλαγές στη συμπεριφορά των καταναλωτών, σύμφωνα με την ανάλυση του ΔΝΤ για την περίοδο 2022-2023, καθώς τα νοικοκυριά αντικατέστησαν τα αγαθά με υπηρεσίες που συνεπάγονται στενές ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις (ταξίδια, ξενοδοχεία, εστιατόρια) κατά το 2020, ωστόσο, κατά το 2021 παρατηρήθηκε πως τα νοικοκυριά άρχισαν να επιστρέφουν στα παλαιά καταναλωτικά τους πρότυπα με αυξανόμενο μερίδιο υπηρεσιών σε βάρος της χαμηλότερης κατανάλωσης τροφίμων και υπηρεσιών κοινής ωφέλειας.

Απώλεια αγοραστικής δύναμης

Ειδικότερα, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη ανάλυση, τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα και τα νοικοκυριά που ζουν σε αραιοκατοικημένες περιοχές ή που βασίζονται περισσότερο σε δευτερεύουσες πηγές εισοδήματος (π.χ. μη μισθολογικό εισόδημα) έχουν αντιμετωπίσει τη μεγαλύτερη απώλεια αγοραστικής δύναμης.

Όπως είναι αναμενόμενο, τα νοικοκυριά διαθέτουν ολοένα και μικρότερο ποσοστό του συνολικού τους εισοδήματος κατανάλωσης σε βασικά αγαθά, όπως τα τρόφιμα και οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, καθώς αυξάνεται το συνολικό τους εισόδημα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα νοικοκυριά του κατώτερου 20% της κλίμακας των εισοδημάτων δαπανούν πάνω από το 20% των συνολικών τους δαπανών για στέγαση, νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, φυσικό αέριο και άλλα καύσιμα, ποσοστό υπερδιπλάσιο από το αντίστοιχο ποσοστό των νοικοκυριών του ανώτερου εισοδηματικού 20%. Αντίθετα, υπηρεσίες όπως οι μεταφορές και η διαμονή και τα εστιατόρια κατέχουν σημαντικότερη θέση στα καλάθια κατανάλωσης των ευκατάστατων νοικοκυριών.

Σοκ ανατιμήσεων

Πάντα με βάση την έκθεση, ο πραγματικός πληθωρισμός παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις μεταξύ των νοικοκυριών, με νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα να έχουν υποστεί μεγαλύτερη απώλεια αγοραστικής δύναμης. Κατά μέσο όρο, ο πραγματικός πληθωρισμός για τα νοικοκυριά στα τρία ανώτερα εισοδηματικά δεκατημόρια είναι 1,5 ποσοστιαία μονάδα χαμηλότερος από εκείνον των νοικοκυριών στα τρία κατώτερα εισοδηματικά δεκατημόρια, επιβεβαιώνοντας ότι τα φτωχότερα νοικοκυριά πλήττονται πράγματι περισσότερο από το σοκ των ανατιμήσεων, σύμφωνα με το Ταμείο.

Ο πραγματικός πληθωρισμός συσχετίζεται επίσης με άλλα χαρακτηριστικά των νοικοκυριών. Τα πλουσιότερα νοικοκυριά ξοδεύουν κατά μέσο όρο μικρότερο ποσοστό του εισοδήματός τους σε υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, γεγονός που οδηγεί σε λιγότερο απότομη αύξηση του πραγματικού πληθωρισμού τους.

Αντίθετα, τα νοικοκυριά των οποίων οι κύριοι τροφοδότες βρίσκονται κοντά στην ηλικία συνταξιοδότησης (άνω των 65 ετών) ή είναι λιγότερο μορφωμένοι ξοδεύουν περισσότερα σε υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και τρόφιμα και, επομένως, θα δουν μια πιο σημαντική αύξηση των δαπανών διαβίωσής τους που συνδέεται με το…καλάθι του νοικοκυριού τους. Αυτό ισχύει επίσης για τα νοικοκυριά που δηλώνουν ότι η κύρια πηγή εισοδήματός τους είναι δευτερεύουσα, δηλαδή από συντάξεις, επιδόματα ανεργίας ή άλλα μη μισθολογικά, μη περιουσιακά εισοδήματα.

Διαφορές ανά φύλο

Δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά στη συσχέτιση που εντοπίστηκε όσον αφορά το φύλο του κύριου τροφοδότη του νοικοκυριού: Τα νοικοκυριά με επικεφαλής γυναίκα τείνουν να ξοδεύουν περισσότερα για τρόφιμα, υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και υγεία, ενώ τα νοικοκυριά με επικεφαλής άνδρα τείνουν να ξοδεύουν περισσότερα για αλκοολούχα ποτά και καπνό, μεταφορές, εστιατόρια και ξενοδοχεία. Τέλος, λόγω του υψηλότερου μεριδίου του προϋπολογισμού τους που διατίθεται για τρόφιμα και σε μικρότερο βαθμό για υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, τα νοικοκυριά που ζουν σε αραιοκατοικημένες πυκνοκατοικημένες περιοχές διαπιστώθηκε ότι αντιμετωπίζουν υψηλότερο πραγματικό πληθωρισμό.

Αγορά εργασίας – ενδιαφέρουσα έρευνα

Να κλείσουμε με μια αρκετά ενδιαφέρουσα έρευνα που είχε δημοσιευτεί πριν από μερικές ημέρες, για τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας. Από την πανδημία λοιπόν και μετά, τα πιο ευέλικτα σχήματα εργασίας, που συνδυάζουν δουλειά από το σπίτι και από το γραφείο και επί της ουσίας καταργούν οκτάωρα και πενθήμερα κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος.

Μία νέα τάση, η οποία έχει αρχίσει και αναδεικνύεται αφορά στη χαλάρωση της εργασίας για τις Παρασκευές, ή ακόμα και καθόλου εργασία τη συγκεκριμένη ημέρα. Και όπως υπογραμμίζει το Bloomberg, στόχος είναι να δοθεί στους υπαλλήλους περισσότερος χρόνος για να ολοκληρώσουν τα πράγματα καθώς τελειώνει η εβδομάδα.

Η βαρύτητα της Παρασκευής αποτελεί εδώ και καιρό ένα καίριο ζήτημα για τις εταιρείες.

Ερευνητές της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Texas A&M, που μελέτησαν το λεγόμενο «φαινόμενο της Παρασκευής», τεκμηρίωσαν το πώς και πόσο μειώνεται η παραγωγικότητα, είτε οι εργαζόμενοι είναι στο γραφείο είτε εργάζονται εξ αποστάσεως.

Ωστόσο, το εν λόγω φαινόμενο έχει αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία από την πανδημία και μετά.

Μάλιστα, μια μελέτη για τις χαμηλές αποδόσεις που έχουν οι εργαζόμενοι τις Παρασκευές απέδειξε ότι το εκτιμώμενο κόστος αυτή της «υπολειτουργίας» για την οικονομία των ΗΠΑ ανέρχεται σε 1,9 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Χαλάρωση

Σε μια προσπάθεια να κάνουν τις Παρασκευές περισσότερο ανεκτές, πολλές επιχειρήσεις έχει δοκιμάσει πολλά: χαλάρωση του ενδυματολογικού κώδικα με τις λεγόμενες Casual Fridays, λιγότερες ώρες εργασίας για τους καλοκαιρινούς μήνες, ακόμα και δωρεάν πίτσα ή παγωτό. Αλλά αυτές οι στρατηγικές δεν έκαναν πολλά για να ανατρέψουν την τάση.

Ο Steven Fitzgerald, πρόεδρος του Habanero Consulting Group στο Βανκούβερ, ανέφερε στο Bloomberg, ότι η απαλλαγή από τις συναντήσεις τις Παρασκευές βοηθά την ομάδα του, που αριθμεί 65 άτομα, να απολαμβάνει περισσότερο την ημέρα, ενώ ενισχύει το ηθικό.

«Είναι εύκολο να πηγαίνεις από συνάντηση σε συνάντηση και ειλικρινά, απλά δεν δίνεις στον εγκέφαλό σου χώρο να σκεφτεί», είπε.

Η μισή ημέρα που κάνει τη διαφορά

Ορισμένες εταιρείες δοκιμάζουν να καταργήσουν εντελώς τα απογεύματα της Παρασκευής.

«Θα μπορούσαμε να έχουμε τόση παραγωγικότητα σε τεσσερισήμισι ημέρες όσο και σε πέντε», υποστήριξε από την πλευρά του ο Mark Benden, καθηγητής Περιβαλλοντικής και Επαγγελματικής Υγείας στο Texas A&M. «Δεν νομίζω ότι το απόγευμα της Παρασκευής μας δίνει πολλά».

Μεγάλο μέρος του πειραματισμού στον εργασιακό χώρο μετά την πανδημία έγινε σε μικρότερες εταιρείες, αλλά αυτό αλλάζει σιγά σιγά. Η Shopify, η εταιρεία λογισμικού ηλεκτρονικού εμπορίου, έγινε πρωτοσέλιδο πέρυσι με την ώθησή της να εξαλείψει τις περιττές συναντήσεις. Η JM Smucker καθιέρωσε αυτό που αποκαλεί βασικές εβδομάδες, κατά τις οποίες οι εργαζόμενοι καλούνται να έρχονται στο γραφείο από Τρίτη έως Πέμπτη κάθε δεύτερη εβδομάδα.

Αλλά άλλες εταιρείες έχουν προχωρήσει στην αντίθετη κατεύθυνση: η United Parcel Service και η JPMorgan Chase, για παράδειγμα, έχουν επιστρέψει στις κλασσικές πέντε ημέρες την εβδομάδα στο γραφείο για ορισμένους εργαζόμενους. Και η Deutsche Bank απαγορεύει στο προσωπικό της να εργάζεται από το σπίτι την Παρασκευή και την επόμενη Δευτέρα.