00:01 - 26/11/24

Γήρανση – Φτώχια

Πάμε να ξεκινήσουμε με ένα άρθρο των  Σάββα Γ. Ρομπόλη Ομότ. Καθηγητή Παντείου Πανεπιστημίου και Βασίλειου Γ. Μπέτση Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου στον Οικονομικό Ταχυδρόμο. Όπως σημειώνεται, η γήρανση του πληθυσμού δεν αποτελεί ένα φαινόμενο το οποίο έχει μόνο δημογραφικές, πληθυσμιακές επιπτώσεις. Έχει επίσης κοινωνικο-οικονομικές, γεωπολιτικές, γεωοικονομικές, κ.λ.π. επιπτώσεις. Ειδικότερα, οι κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις δεν αφορούν, όπως λανθασμένα υποστηρίζεται, μόνο την χρηματοδότηση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης. Κι΄ αυτό επειδή το φαινόμενο της γήρανσης του πληθυσμού μακροπρόθεσμα προκαλεί, μεταξύ άλλων, την μείωση του πληθυσμού, την μείωση του εργατικού δυναμικού, των επιδόσεων της οικονομικής δραστηριότητας, του κατά κεφαλήν εισοδήματος, της φτωχοποίησης, κ.λ.π.

Στις συνθήκες αυτές είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι κατά την δεκαετία του 1940 τα παιδιά κάτω των 15 ετών ήταν επτά φορές περισσότερα από τον πληθυσμό άνω των 65 ετών του πλανήτη. Το 2050 εκτιμάται (P. Artus- M.P.Virard, Paris 2024) ότι αυτές οι δύο ομάδες του πληθυσμού θα βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο. Στη προοπτική αυτή, για παράδειγμα στην Ευρώπη, ο συνολικός πληθυσμός μειώνεται κατά 0.1% το έτος, ενώ το εργατικό δυναμικό μειώνεται κατά 0.3% το έτος.

Έτσι μετά το 2030 το εργατικό δυναμικό σε παγκόσμιο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα αντιπροσωπεύει σταδιακά ένα συρρικνούμενο τμήμα του συνολικού πληθυσμού, γεγονός που θα επηρεάσει πτωτικά το επίπεδο της παγκόσμιας δυνητικής ανάπτυξης. Στο διεθνές αυτό περιβάλλον το εργατικό δυναμικό στην Αφρική, την Ινδία, την Λατινική Αμερική, την Ασία (εκτός της Κίνας) εκτιμάται ότι θα σημειώσει μία αύξηση του μεριδίου τους στο παγκόσμιο δημογραφικό μέρισμα και το κατά κεφαλήν εισόδημα τους θα αυξάνεται ταχύτερα από το ΑΕΠ (P.Artus – M.P.Virard,Paris, 2024).

Με άλλα λόγια προσδοκάται ότι οι εξελίξεις αυτές θα επιφέρουν ελαφρύνσεις στο επίπεδο των κοινωνικών δαπανών στις συγκεκριμένες χώρες, γεγονός που θα περιορίσει την φορολογική αφαίμαξη του πληθυσμού και θα ενισχύσει τον προσανατολισμό των δημόσιων δαπανών σε παραγωγικές επενδύσεις οι οποίες θα συμβάλλουν στην βελτίωση των αναπτυξιακών και οικονομικών επιδόσεων των συγκεκριμένων χωρών. Η προσέγγιση αυτή προσδίδει στην οικονομικο-δημοσιονομική λειτουργία τον ρόλο του αναπτυξιακού μοχλού αντί του δημοσιονομικού εργαλείου της αναπτυξιακής διαδικασίας, με την έννοια ότι τα δημόσια έσοδα εξαρτώνται, κατά βάση, από το εργατικό δυναμικό και οι δημόσιες δαπάνες αναφέρονται στον συνολικό πληθυσμό.

Επομένως, η αποφυγή ενός διαρθρωτικού και αυξανόμενου δημόσιου ελλείμματος με τάσεις φτωχοποίησης του οικονομικού σχηματισμού και του πληθυσμού, προϋποθέτει την αύξηση του εργατικού δυναμικού με ρυθμό ταχύτερο απ΄αυτόν του συνολικού πληθυσμού. Αντίθετα, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιαίτερα στην Ιταλία, την Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Πολωνία, κ.λπ., παρατηρείται ότι το εργατικό δυναμικό θα μειωθεί κατά την περίοδο 2023-2100 με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 0,26%, ο συνολικός πληθυσμός θα μειωθεί με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 0,34% και ο πληθυσμός άνω των 65 ετών θα αυξηθεί με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 1,54% (P.Artus-M.P.Virard, Paris, 2024) (Διάγραμμα 1), με προφανείς συνέπειες στο επίπεδο της δυνητικής ανάπτυξης, της διαγεννεακής σύγκρουσης και του αδιεξόδου στην κατανομή του εισοδήματος και στο βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού των συγκεκριμένων κρατών-μελών. 

Σ΄αυτό το δυσμενές παγκόσμιο και ευρωπαϊκό περιβάλλον του φαινομένου της δημογραφικής γήρανσης και της ενίσχυσης των τάσεων φτωχοποίησης, ο πληθυσμός της χώρας μας, σύμφωνα με τις προβολές της Εurostat (Europop 2023), θα μειωθεί σε 7,8 εκατ. κατοίκους μέχρι το 2070 και σε 7,3 εκατ. κατοίκους μέχρι το 2100, ακόμα κι αν ο δείκτης γονιμότητας αυξηθεί από 1,43 παιδιά ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία το 2023 σε 1,55 παιδιά μέχρι το 2070

Διάγραμμα 2: Πληθυσμός & Εργατικό Δυναμικό Ελλάδα 2023 – 2070 στην Ελλάδα 

Διάγραμμα 3: Δείκτης Εξάρτησης Ηλικιωμένων Ελλάδα 2023 – 2070 

Στις δυσμενείς αυτές εξελίξεις της αλληλεπίδρασης της γήρανσης και της φτωχοποίησης του πληθυσμού μέσω της μείωσης, μεταξύ άλλων, του επιπέδου της δυνητικής ανάπτυξης, της παραγωγικότητας και του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού, επιβάλλεται, για την άρση αυτού του δίδυμου αδιεξόδου σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, να κατανοηθεί σε βάθος από τους φορείς σχεδιασμού και άσκησης των δημόσιων πολιτικών η μακροχρόνια, πολυπαραγοντική και σύνθετη κοινωνικο-οικονομική διάσταση των δημογραφικών προκλήσεων.

Τουρισμός

Πάμε τώρα στη “βαριά βιομηχανία” της χώρας και μα αρκετά ενδιαφέρουσα έκθεση. Ο τουρισμός λοιπόν παγκοσμίως έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πιο δυναμικούς και σταθερά αναπτυσσόμενους τομείς της παγκόσμιας οικονομίας. 

Από το 1990 έως το 2019, οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις αυξήθηκαν από 439 εκατ. σε 1,5 δις σημειώνοντας εντυπωσιακή ανάπτυξη μέσα σε μόλις 30 χρόνια. 

Αυτή η αύξηση, που αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη ζήτηση για ταξίδια και εμπειρίες, υπογραμμίζεται και από τον μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης που ξεπέρασε το 4% την ίδια περίοδο. Στη δεκαετία 2010-2019, η ανάπτυξη επιταχύνθηκε ακόμα περισσότερο, με ρυθμούς που έφτασαν το 5% ετησίως.

Οι εκτιμήσεις του INSETE

Σύμφωνα με εκτιμήσεις από το INSETE, αυτή η ανοδική τάση θα συνεχιστεί, με τις διεθνείς τουριστικές αφίξεις να προβλέπεται ότι θα φτάσουν τα 1,8 δισεκατομμύρια έως το 2030. 

Ο τουρισμός παραμένει ένας ανθεκτικός κλάδος που έχει ανταπεξέλθει σε ποικίλες προκλήσεις, όπως οικονομικές κρίσεις, γεωπολιτικές αναταράξεις και φυσικά καταστροφές. Οι τελευταίες δεκαετίες αποδεικνύουν ότι η ζήτηση για ταξίδια και πολιτιστικές ανταλλαγές όχι μόνο δεν μειώνεται, αλλά αυξάνεται με σταθερό ρυθμό, καθιστώντας τον τουρισμό βασικό πυλώνα της παγκόσμιας οικονομίας.

Χρειάζεται ολοκληρωμένη στρατηγική

Η Ελλάδα, με τη μακραίωνη πολιτιστική της κληρονομιά, τη μοναδική φυσική ομορφιά και τη διεθνώς αναγνωρισμένη φιλοξενία της, αποτελεί έναν από τους πιο εμβληματικούς τουριστικούς προορισμούς. Ωστόσο, προκειμένου να εκμεταλλευτεί πλήρως τη δυναμική του τουρισμού, καλείται να υιοθετήσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική που να απαντά στις προκλήσεις και να αξιοποιεί τις ευκαιρίες της παγκόσμιας αγοράς.

Η παγκόσμια τουριστική αγορά προσφέρει σημαντικές δυνατότητες για την Ελλάδα, αλλά η χώρα πρέπει να κινηθεί πέρα από την αυθόρμητη ανάπτυξη. Το τουριστικό της προϊόν χρειάζεται εμπλουτισμό και εκσυγχρονισμό για να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες των ταξιδιωτών, ενώ παράλληλα πρέπει να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των φυσικών και πολιτιστικών πόρων.

Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης είναι κεντρική για την πορεία προς το 2030. Αυτό σημαίνει πως απαιτούνται επενδύσεις που προστατεύουν το περιβάλλον και ενισχύουν την εμπειρία των επισκεπτών, όπως και η ανάπτυξη νέων μορφών τουρισμού που διαφοροποιούν την εικόνα της Ελλάδας ως προορισμού. Ο πολιτιστικός τουρισμός, ο γαστρονομικός τουρισμός, ο αγροτουρισμός και οι ειδικές δραστηριότητες, όπως η πεζοπορία, μπορούν να ενισχύσουν την ποικιλία και την ποιότητα των προσφερόμενων επιλογών.

Επιπλέον, απαιτείται αναβάθμιση των υποδομών, από τα αεροδρόμια και τα λιμάνια μέχρι τις ξενοδοχειακές μονάδες. Η τεχνολογία παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο, επιτρέποντας την καλύτερη εξυπηρέτηση των ταξιδιωτών, την άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες και την εξατομίκευση των εμπειριών.

Το στοίχημα που καλείται να κερδίσει η Ελλάδα

Όπως αναφέρετε στη συγκεκριμένη έκθεση και τα όσα έγραψε στην Ημερησία ο Θανάσης Παπάδης. Όλοι οι αναλυτές αναφέρουν ότι η Ελλάδα για να επιτύχει τους στόχους της, χρειάζεται έναν μακροπρόθεσμο και στοχευμένο σχεδιασμό. Το τουριστικό προϊόν πρέπει να μετατραπεί σε κάτι πιο σύνθετο, οργανωμένο και ελκυστικό, ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των σύγχρονων ταξιδιωτών. Η βιωσιμότητα δεν είναι απλώς ένα περιβαλλοντικό ζήτημα αλλά και μια στρατηγική για τη διατήρηση της αξίας και της μοναδικότητας του ελληνικού τουριστικού brand.

Ένας συνδυασμός δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων είναι απαραίτητος για την αναβάθμιση των υπηρεσιών και την καλύτερη διαχείριση των τουριστικών προορισμών. Παράλληλα, η ενίσχυση της φήμης της Ελλάδας σε παγκόσμιο επίπεδο μέσα από σύγχρονες πρακτικές μάρκετινγκ και προβολής είναι κρίσιμη για την προσέλκυση ταξιδιωτών υψηλής ποιότητας.

Η Ελλάδα καλείται επίσης να κεφαλαιοποιήσει τη φήμη της ως προορισμού που συνδυάζει την αυθεντικότητα με τη φιλοξενία. Η πολιτιστική της κληρονομιά και οι τοπικές παραδόσεις αποτελούν μοναδικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που μπορούν να προσελκύσουν ταξιδιώτες που αναζητούν αυθεντικές εμπειρίες.

Συστηματικότητα και συνεργασία

Η επίτευξη αυτών των στόχων απαιτεί συστηματικότητα και συνεργασία. Η κυβέρνηση, οι τοπικές αρχές και ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να δουλέψουν μαζί για τη δημιουργία ενός βιώσιμου και καινοτόμου μοντέλου ανάπτυξης. Οι προσπάθειες αυτές μπορούν να τοποθετήσουν την Ελλάδα στην κορυφή των παγκόσμιων προορισμών, διασφαλίζοντας παράλληλα την ευημερία των τοπικών κοινωνιών και τη διατήρηση της μοναδικότητας του τόπου.

Με τη σωστή στρατηγική και τον κατάλληλο σχεδιασμό, η Ελλάδα δεν θα είναι απλώς μια χώρα που ακολουθεί τις τάσεις της παγκόσμιας τουριστικής αγοράς. Θα έχει τη δυνατότητα να ηγηθεί, να δώσει το δικό της παράδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης και να εξασφαλίσει ένα λαμπρό μέλλον για τον τουρισμό της.

Είδατε τι κάνει ο λαϊκισμός

Αν και ποτέ κανείς δεν ξέρει, γελάμε με τις ανησυχίες που εκφράζονται για τον D. Trump και όλες αυτές τις κατά καιρούς εθνικιστικές κορώνες ….  Μπορεί να ακούγεται υπερβολική αυτή η άποψη μας. Πιθανόν και να είναι … Σίγουρα υπάρχει μια θεωρητική ιδεολογία πίσω από όλα … Αλλά μέχρι εκεί ... Αφού τελικά πιστεύουμε πως όλα είναι Business … Anyway γιατί τα λέμε όλα αυτά … Με αφορμή την είδηση πως ο D. Trump όρισε τον πρώτο επίσημα ομοφυλόφιλο ΥΠΟΙΚ …. Προσωπικά εμείς δεν έχουμε κανένα πρόβλημα και πολύ καλά έκανε θα πούμε αν είναι ικανό πρόσωπο. Αλλά σκεφτείτε όλα αυτά που λέει κατά καιρούς και κυρίως τα όσα λένε και πιστεύουνε αρκετοί από τους οπαδούς τους ανά τον κόσμο … Μας θυμίζει στη Γερμανία που το ακροδεξιό, ομοφοβικό κόμμα είχε για αρχηγό μια γυναίκα που ήτανε παντρεμένη με γυναίκα … Και πολύ καλά έκανε κα αυτή …. Προσωπικά μας είναι αδιάφορα αυτά … Αλλά το κόμμα που έκανε πολλές ομοφοβικές επιθέσεις είχε για πρόεδρο γυναίκα παντρεμένη με γυναίκα.. Η πλήρη παράνοια …

Οι ερμηνείες του Μαξίμου και τα σχέδια Σαμαρά

Όπως έγραφε τώρα ο Βηματοδότης …. Η διαγραφή Σαμαρά με το που κυκλοφόρησε «Το Βήμα» της (προηγούμενης) Κυριακής, ήταν ομολογουμένως μία εξέλιξη που τάραξε τα πολιτικά νερά. Πόσο θα διαρκέσει αυτή η ταραχή δεν είμαι απολύτως βέβαιος, πάντως οφείλω να σας μεταφέρω κάποια από αυτά που λέγονται στο Μέγαρο Μαξίμου και δεν έχουν πάρει ακόμη ευρεία δημοσιότητα.

Μία συζήτηση λοιπόν με κεντρικό κυβερνητικό στέλεχος, οφείλω να πω, με εξέπληξε. Και για το περιεχόμενο και για τους τόνους. Μου είπε λοιπόν, μεταξύ άλλων: «Καταλαβαίνει κανείς τι έκανε ο Αντώνης; Εγώ πάντως όχι. Τι έχει αλλάξει τώρα και αφού διαφωνεί με όλα αυτά, γιατί παρέμενε τόσο καιρό και στήριζε την κυβέρνηση;». Ρητορικά ερωτήματα, θα πει κάποιος.

                                                                                                     ***

Υπάρχουν όμως και άλλα ερωτήματα που κυκλοφορούν όχι μόνον στο Μέγαρο Μαξίμου αλλά και σε πολιτικά και δημοσιογραφικά γραφεία, που δεν είναι και τόσο ρητορικά, δηλαδή πώς θα κινηθεί ο Αντώνης Σαμαράς ή αν θα κάνει και πάλι δικό του κόμμα. Υπάρχει κάποιος  κυβερνητικός προβληματισμός για τις επόμενες κινήσεις του, όσο κι αν λένε ότι το θέμα με τη διαγραφή του έχει τελειώσει για την κυβέρνηση και ότι ο πρώην πρωθυπουργός οδεύει προς την… αποστρατεία.

Εκείνο που μαθαίνω είναι ότι ο κ. Σαμαράς σκοπεύει να παραμείνει ενεργός πολιτικός, θα εκφράζει ελεύθερα πλέον τις απόψεις του, καθώς και την κριτική του κυρίως στα εθνικά, αλλά και στα οικονομικά θέματα. Ας μην ξεχνάμε ότι γράφει και ένα βιβλίο, για το οποίο μαθαίνω ότι μόλις κυκλοφορήσει θα προκαλέσει και πάλι πολιτικές συζητήσεις.

Στη συνέντευξή του προς «Το Βήμα», είπε πως θα ψηφίσει τον προϋπολογισμό, αλλά αυτή η δέσμευση έγινε πριν από τη διαγραφή του. Τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οσο για αυτά που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, ότι δηλαδή σκοπεύει να ιδρύσει πολιτικό κόμμα ή να συνεργαστεί με κάποιο άλλο, οι συνεργάτες του λένε ότι όσοι διαδίδουν τέτοια ζητήματα βρίσκονται ακόμα και πιο πάνω από τα όρια της επιστημονικής φαντασίας.