"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 27/09/22

Την άποψη μας την ξέρετε

Γράφοντας σε κάθε ευκαιρία για το πόσο μεγάλο είναι το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας, παρουσιάζοντας και συγκεκριμένους αριθμούς - αναλύσεις. Είναι περιττό να σας πούμε πόσο ενδιαφέροντα βρήκαμε όλα αυτά που αναφέρονται σε μια τελευταία έκθεση:

Με τους θανάτους να ξεπερνούν τις γεννήσεις και την Ελλάδα να έχει έναν από τους πιο γερασμένους πληθυσμούς στην Ευρώπη, κοινός τόπος είναι πως το δημογραφικό αδιέξοδο παραμένει ένα από τα κορυφαία, οικονομικά ή ακόμη και υπαρξιακά, προβλήματα της χώρας, με σαφή αντίκτυπο στους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα δημογραφικό αδιέξοδο που δεν πλήττει μόνο τον πληθυσμό της, αλλά υπονομεύει την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, εκτιμούσε μελέτη και της PwC. Στο σενάριο βάσης π.χ. των δημογραφικών προβολών, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, ο πληθυσμός της Ελλάδας θα κυμανθεί στα 8,1 εκατ. έως το 2100.

Οπως εκτιμά, πολιτικές τόνωσης της γονιμότητας και οι παρεμβάσεις μεταναστευτικής πολιτικής μπορούν να περιορίσουν τις απώλειες στο ΑΕΠ το 2100 κατά έως και 10 ή 7 ποσοστιαίες μονάδες, αντίστοιχα.

Απαιτείται χάραξη εθνικής στρατηγικής, ειδάλλως στο βασικό σενάριο, το ΑΕΠ θα μειωθεί κατά 58 δισ. ευρώ (ή 31%) σε σχέση με το 2019, η απασχόληση κατά 2,1 εκατομμύρια άτομα (ή 48%), τα δημοσιονομικά έσοδα κατά €14 δισ. (ή 19%) και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά περίπου €1.740 (ή 10%), σε σταθερές τιμές του 2019. 

Τυπικά η δημογραφική κατάρρευση του ελληνικού πληθυσμού ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980, όταν οι γεννήσεις ανά έτος μειώθηκαν από τις 150.000 στις 100.000, φθάνοντας στο 2011 όπου για πρώτη φορά ο αριθμός των θανάτων ξεπέρασε αυτόν των γεννήσεων κατά περίπου 30.000.

Κατά τη διάρκεια της κρίσης ο πληθυσμός της χώρας μειώθηκε ραγδαία. Αρχικά η εισροή των μεταναστών συνέβαλε στην ανακοπή της πτωτικής τάσης της υπογεννητικότητας (1991 – 2000), όπου οι μετανάστες στη χώρα αυξάνονταν κατά 6% ετησίως.

Από το 2008 και μετά οι μεταναστευτικές ροές προς τη χώρα περιορίστηκαν, ενώ παράλληλα το αρνητικό μεταναστευτικό ισοζύγιο αυξήθηκε, καθώς οι έξοδοι από τη χώρα, κυρίως αυτές των περίπου 450.000 νέων και μορφωμένων Ελλήνων που αναζήτησαν μια καλύτερη τύχη στο εξωτερικό, απόρροια και της 10ετούς κρίσης, υπερκάλυψαν τις εισόδους αλλοδαπών προερχομένων στη μεγάλη τους πλειονότητα από μη ευρωπαϊκές χώρες.

Οι αλλοδαποί

Να σημειωθεί πάντως πως εδώ και τρεις δεκαετίες οι αλλοδαποί έχουν αυξηθεί σημαντικά (από 200.000 το 1991 σε 900.000 σήμερα) και δεδομένου ότι είναι πολύ πιο νέοι και έχουν υψηλότερη γονιμότητα από αυτή των Ελληνίδων, χωρίς αυτούς το συνολικό φυσικό ισοζύγιο της τελευταίας δεκαετίας στην Ελλάδα θα ήταν αρνητικότερο, αφού συνέβαλαν σε 150.000 περισσότερες γεννήσεις από θανάτους.

Με τον συντελεστή γονιμότητας να έχει υποχωρήσει σε κάτω από 1,5 μονάδες ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, από 2,1 – 2,5 μονάδες τις δεκαετίες 1960 και 1970 και να κινείται σήμερα στο 1,3, απουσία συνταρακτικών ανατροπών, όπως π.χ. ενός νέου κύματος μαζικής μετανάστευσης αλλοδαπών ή της πλήρους αντιστροφής του «brain drain» σε «brain gain», καθώς και μιας γενναίας πολιτικής αύξησης των γεννήσεων, οι ρυθμοί μείωσης του πληθυσμού της χώρας δεν πρόκειται να ανακοπούν.

Επιδείνωση δεικτών

Το αρνητικό φυσικό ισοζύγιο μεταξύ θανάτων και γεννήσεων εκτιμάται πως θα παραμένει αρνητικό τουλάχιστον μέχρι το 2045. Η πανδημία μάλιστα, που ήρθε αμέσως μετά την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, επιδείνωσε το προϋπάρχον αρνητικό περιβάλλον για την απόκτηση ενός παιδιού, με αποτέλεσμα να εκτιμάται πως μόνο την τρέχουσα δεκαετία σε ένα αισιόδοξο σενάριο αναμένονται κατά περίπου 13% λιγότερες γεννήσεις σε σχέση με αυτές της δεκαετίας 2010 – 2019.

Η δημογραφική «κατάθλιψη» της χώρας χαρακτηρίζει επίσης σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό το σύνολο πλέον του ελληνικού χώρου και όχι μόνο κάποια τμήματά του, καθώς ελάχιστες Περιφερειακές Ενότητες (μόνο 12 στις 74) υπολογίζεται ότι έχουν περισσότερες γεννήσεις από θανάτους.

Καθώς σήμερα ζούμε πολύ περισσότερα χρόνια, είμαστε πιο γερασμένοι, κάνουμε λιγότερα παιδιά και λιγότερους γάμους, χωρίζουμε πιο εύκολα, η δομή των νοικοκυριών και των οικογενειών μας έχει αλλάξει ριζικά, οι δημογραφικές εξελίξεις οδηγούν άμεσα τις επόμενες δεκαετίες σε μια ούτως ή άλλως επιτάχυνση της γήρανσης και σε μια μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας.

Και αυτό τη στιγμή που οι γείτονες μας που μας απειλούν… «πως θα έρθουν μία νύχτα ξαφνικά», σύμφωνα με το τουρκικό Στατιστικό Ινστιτούτο (TUIK), αυξήθηκαν μόνο το 2021 κατά 1,07 εκατομμύρια. Ο πληθυσμός της Τουρκίας ανήλθε σε 84,68 εκατ. έναντι 83,61 εκατ. το 2020, εμφανίζοντας ετήσια αύξηση 12,7%.

Πολύ μεγάλος αριθμός

Ξέρετε ένα άλλο αριθμό που βρήκαμε πραγματικά πολύ μεγάλο. Πως οι πολίτες έχουν οφειλές προς τράπεζες και funds, με την ονομαστική αξία των κόκκινων δανείων που διαχειρίζονται οι Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ) στο δεύτερο τρίμηνο του έτους, να ξεπερνούνε τα 89,96δις ευρώ. Ακόμη, τα «κόκκινα δάνεια» που διαχειρίζονται αυτή τη στιγμή οι τράπεζες είναι κοντά στα 15 δισ. Ευρώ και όσο και αν υπάρχει ο στόχος να «πέσουν» κοντά στα 10 δισ. ευρώ στο τέλος του έτους, ο αριθμός δεν παύει να είναι τεράστιος.

Είναι αλήθεια … Ωστόσο πιστεύουμε πως τις φετινές επιδόσεις θα της πιάσουμε

Αν και πολύ πρόωρο τώρα, όλο και περισσότεροι εκφράζουνε ανησυχία για την πορεία του τουρισμού την επόμενη χρονιά, κυρίως αναφέροντας πως τη φετινή χρονιά, παρά τις οικονομικές δυσκολίες, υπήρχε μετά από 2 χρόνια lockdown, μεγάλη επιθυμία του κόσμου να κάνει διακοπές. Η αλήθεια είναι πως σε αυτό υπάρχει μια βάση. Ωστόσο πιστεύουμε πως παρά τις δυσκολίες, αν και πολύ πρόωρο, τις φετινές καλές επιδόσεις θα τις πιάσουμε ή στη χειρότερη θα πάμε στο 90-95%.

Επί του θέματος και για τις ανησυχίες που υπάρχουν. Χαρακτηριστικά ήτανε τα όσα ανέφερε η Ημερησία:

Προβλέψεις για επιβράδυνση της ζήτησης 

Παράλληλα αυτό που δεν θα υπάρχει την επόμενη τουριστική περίοδο, είναι η τόσο μεγάλη δίψα για ταξίδια, που υπήρχε εφέτος λόγω των περιορισμών που υπήρχαν πριν εξαιτίας της πανδημίας.

Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι πρόσφατα ένας από τους κορυφαίους παράγοντες του κλάδου, ο επικεφαλής της Trivago, Axel Hefer, κάνει λόγο για επιβράδυνση της ζήτησης, μέχρι την επόμενη Άνοιξη.

Μάλιστα σημειώνει ότι «ο πλέον σημαντικός λόγος γι’ αυτό είναι ότι τα πραγματικά εισοδήματα μειώνονται εξαιτίας του πληθωρισμού, με πολλούς καταναλωτές να αναγκάζονται να ξοδέψουν μέρος από τις οικονομίες τους. Ετσι, απομένουν λιγότερα χρήματα για ταξίδια».

Ποια όμως είναι τα βασικότερα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει ο κλάδος, απόρροια μίας σειράς γεγονότων. Ήδη από εφέτος αυτά υπήρξαν, αλλά λόγω της ανάγκης για ταξίδια …«κρύφτηκαν κάτω από το χαλί».

Οι ταξιδιώτες βίωσαν πολύωρες καθυστερήσεις στα αεροδρόμια και ακυρώσεις πτήσεων λόγω έλλειψης προσωπικού και κακού προγραμματισμού και ουδείς γνωρίζει εάν αυτό θα λυθεί στο άμεσο μέλλον.

Σε μερικούς μήνες εκλογές και πάλι

Θέλουμε να κάνουμε και ένα σχόλιο για τις τελευταίες εξελίξεις στην Ιταλία. Για να είμαστε ειλικρινείς δεν έχουμε εικόνα της κα Μελόνι, αφού έχουμε ασχοληθεί πολύ λιγότερο από ότι άλλες φορές στον παρελθόν και αντίστοιχες εκλογικές αναμετρήσεις. Προσωπικά πιστεύουμε πως κανείς πια δεν ιδρώνει με τους δήθεν ακραίους της Ευρώπης. Ειδικά ως Έλληνες το ξέρουμε καλά από ακραίους και κολωτούμπες. Καλό είναι κανείς ποτέ να μην αποκλείει τίποτα. Ωστόσο εμείς δεν πιστεύουμε πως είναι δυνατόν ποτέ να σχηματιστεί κυβέρνηση Μελόνι, Σαλβίνι, Μπερλουσκόνι και να λειτουργήσει αυτό το πράγμα. Σε λίγους μήνες βλέπουμε και πάλι πολιτικές εξελίξεις …..  

Εντυπωσιακό

Και να κλείσουμε με μερικά στατιστικά από τη Βρετανία. Στατιστικά που δεν κρύβουμε πως μας εντυπωσίασαν, φτάνοντας μέχρι και σε σημείο να απορούμε αν πραγματικά ισχύουνε.

Όπως λοιπόν χαρακτηριστικά αναφέρονταν σε σχετικό δημοσίευμα, από την αρχή του έτους, οι κάτοικοι του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν ξοδέψει κατά μέσο όρο το 57% των αποταμιεύσεών τους για να καλύψουν αυξημένες δαπάνες ανέφεραν τη Δευτέρα οι Times του Λονδίνου, επικαλούμενοι έρευνα της εταιρείας συμβούλων KPMG

Τα βρετανικά νοικοκυριά ξοδεύουν τώρα 145,5 λίρες (161 ευρώ) περισσότερα σε πληρωμές τροφίμων, ηλεκτρικού ρεύματος και στεγαστικών δανείων το μήνα από ό,τι πέρυσι. Όσοι είχαν αποταμιεύσεις στην αρχή του έτους κατάφεραν να κρατήσουν μόνο το 43% από αυτές, σύμφωνα με την KPMG.

Ένας στους δέκα που συμμετείχαν στην έρευνα είπε ότι είχε ήδη ξοδέψει όλες τις οικονομίες του. Στην έρευνα συμμετείχαν 3.000 κάτοικοι του Ηνωμένου Βασιλείου.

«Τα νοικοκυριά δεν έχουν ακόμη αντιμετωπίσει την αύξηση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος του Οκτβωρίου», δήλωσε η Λίντα Έλετ, εμπειρογνώμονας της KPMG. Από την 1η Οκτωβρίου, ο μέσος λογαριασμός ηλεκτρικής ενέργειας θα αυξηθεί από 1.971 στερλίνες (2.184 ευρώ) σε 2.500 στερλίνες (2.770 ευρώ).

Ως αποτέλεσμα αυτών, τα νοικοκυριά αναμένεται να είναι διαθέτουν περί τις 1.800 λίρες (2.000 ευρώ) λιγότερες κατά μέσο όρο μέχρι το τέλος του έτους, με πολλά να αντιμετωπίζουν ακόμη πιο απότομη αύξηση στους κανονικούς λογαριασμούς τους.

Η έρευνα διαπίστωσε ότι το κόστος είχε αυξηθεί περισσότερο για άτομα ηλικίας μεταξύ 35 και 44 ετών, που πλέον πληρώνουν 194,40 λίρες (216 ευρώ) περισσότερο το μήνα από ό,τι τον Ιανουάριο.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, η δεξαμενή σκέψης του Resolution Foundation δήλωσε ότι η αύξηση των τιμών της ενέργειας θα μειώσει τα εισοδήματα των Βρετανών κατά 10% και θα μετακινήσει 3 εκατομμύρια ανθρώπους κάτω από το όριο της φτώχειας.