00:01 - 28/01/25

Ακίνητα

Το στεγαστικό ζήτημα παραμένει έντονο, κυρίως στο λεκανοπέδιο της Αττικής και στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης είναι χαμηλότερα από τον ήδη μειωμένο μέσο όρο. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, από το 2005 έως το 2023, το ποσοστό ιδιοκατοίκησης υποχώρησε από το 84,6% στο 69,6%. Όπως αναφέρει η «Καθημερινή», αυτή η δομική αλλαγή έχει αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των υποψηφίων ενοικιαστών, ενώ η «δεξαμενή» αυτή διευρύνεται περαιτέρω λόγω της αδυναμίας των νέων νοικοκυριών να αγοράσουν κατοικία, όπως συνέβαινε πριν την οικονομική κρίση.

Οι τιμές των ενοικίων συνεχίζουν να αυξάνονται, ενώ η προσφορά παραμένει περιορισμένη. Παράλληλα, οι μισθοί και η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών δεν έχουν ανακάμψει επαρκώς ώστε να ανταποκρίνονται στο υψηλό κόστος στέγασης. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της ΓΣΕΕ, η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη στην Ε.Ε. στο κόστος στέγασης, με τα νοικοκυριά να δαπανούν κατά μέσο όρο το 35,2% του διαθέσιμου εισοδήματός τους, έναντι 19,7% στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Περίπου το 28,5% των ελληνικών νοικοκυριών δαπανά πάνω από το 40% του εισοδήματός του για στέγαση. Για τους ενοικιαστές, το ποσοστό αυτό φτάνει το 80%. Παράλληλα, το κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα το 2023 αντιστοιχούσε στο 81,6% του επιπέδου του 2008, τη στιγμή που στην Ε.Ε. σημειώθηκε αύξηση 11%. Ο μέσος ετήσιος μισθός πλήρους απασχόλησης στην Ελλάδα ανήλθε σε 17.013 ευρώ το 2023, ο τρίτος χαμηλότερος στην Ε.Ε., ενώ η χώρα είναι η μόνη όπου καταγράφεται μείωση σε σχέση με το 2009.

Άνοδος του κόστους στέγασης

Τα ενοίκια συνέχισαν την ανοδική πορεία τους. Σύμφωνα με την πλατφόρμα Spitogatos, την εξαετία 2019-2024 σημειώθηκαν αυξήσεις έως και 49% στα ανατολικά προάστια της Αττικής. Στο κέντρο της Αθήνας, οι αυξήσεις έφτασαν το 16,8%, με τις τιμές να κυμαίνονται πλέον στα 1.000 ευρώ για ένα σπίτι 100-110 τ.μ. και 700-800 ευρώ για κατοικίες 80 τ.μ. Αντίστοιχα, στα δυτικά προάστια καταγράφηκε αύξηση 38% και στα βόρεια προάστια 33,2%.

Αυτές οι αυξήσεις έχουν επηρεάσει ιδιαίτερα περιοχές όπως το Μοσχάτο (+28,5%), τον Μαραθώνα (+28,2%), τη Δραπετσώνα (+23,2%) και τον Ταύρο (+22,1%). Πανελλαδικά, οι μέσες τιμές ενοικίασης αυξήθηκαν κατά 5,8% το 2024 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ενώ ο δείκτης τιμών καταναλωτή κατέγραψε αύξηση 8,5% για τα ενοίκια.

Προσφορά και μέτρα

Η προσφορά κατοικιών παραμένει περιορισμένη. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021, υπάρχουν 793.000 κλειστές κατοικίες στην Ελλάδα, εκ των οποίων 255.300 βρίσκονται στην Αττική. Ωστόσο, τα διαθέσιμα διαμερίσματα με ενοίκιο έως 1.000 ευρώ είναι μόλις 11.367, αριθμός που αντιστοιχεί το 4,45% των κλειστών κατοικιών.

Η κυβέρνηση έχει προτείνει μέτρα όπως η τριετής φοροαπαλλαγή για ιδιοκτήτες που μετατρέπουν κλειστά ακίνητα ή καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης σε μακροχρόνιες μισθώσεις. Ωστόσο, υπάρχουν ανησυχίες για την αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων, καθώς η φοροαπαλλαγή χάνεται εάν ο ενοικιαστής αποχωρήσει νωρίτερα από την τριετία.

Ευρώπη – Νοικοκυριά

Το καθαρό εισόδημα ενός εργαζομένου δεν είναι σταθερό και επηρεάζεται από παράγοντες όπως η φορολογία, οι κρατήσεις και η οικογενειακή κατάσταση. Παράλληλα, η ύπαρξη κοινωνικών παροχών και δημοσίων υπηρεσιών επηρεάζει το πραγματικό όφελος που απολαμβάνει ο πολίτης από τους φόρους και τις κρατήσεις που καταβάλλει.

Το Euronews Business αναλύει τι ποσοστό του ακαθάριστου μισθού καταλήγει ως καθαρές αποδοχές σε έναν μέσο εργαζόμενο στην Ευρώπη, μέσα από τέσσερα σενάρια.

Καθαρό εισόδημα και παράγοντες επιρροής

Οι κρατήσεις και οι φόροι που αφαιρούνται από τον μισθό διαφέρουν ανάλογα με το αν ο εργαζόμενος είναι παντρεμένος, έχει παιδιά ή ποιο είναι το εισόδημά του, καθώς υψηλότερα εισοδήματα φορολογούνται συχνά με υψηλότερους συντελεστές. Με βάση τα στοιχεία της Eurostat για τις ετήσιες αποδοχές, μπορούμε να αποκτήσουμε μια γενική εικόνα των καθαρών αποδοχών μετά από φόρους και εισφορές, ενώ για οικογένειες με παιδιά συνυπολογίζονται και τα επιδόματα.

Εργαζόμενοι χωρίς παιδιά

Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο, ένας ανύπαντρος εργαζόμενος χωρίς παιδιά που λαμβάνει τον μέσο μισθό διατηρεί από 60,1% (Βέλγιο) έως 85,9% (Κύπρος) του ακαθάριστου εισοδήματός του, με μέσο όρο ΕΕ το 68,8%. Εργαζόμενοι σε χώρες όπως η Ελβετία, η Εσθονία και η Τσεχία διατηρούν περισσότερο από το 80% του μισθού τους, ενώ η Ισπανία, ανάμεσα στις κορυφαίες οικονομίες της ΕΕ, καταγράφει ποσοστό 77,9%.

Ζευγάρια χωρίς παιδιά

Η αναλογία καθαρών προς ακαθάριστες αποδοχές για ζευγάρια χωρίς παιδιά είναι παρόμοια με αυτή των ανύπαντρων εργαζομένων, με μικρές διαφορές. Για παράδειγμα, ένα ζευγάρι με δύο μισθούς λαμβάνει καθαρά 56.359 ευρώ από ένα ακαθάριστο εισόδημα 81.732 ευρώ, με αναλογία 69%.

Ζευγάρια με παιδιά

Τα ζευγάρια με παιδιά διατηρούν υψηλότερο ποσοστό του εισοδήματός τους συγκριτικά με νοικοκυριά χωρίς παιδιά. Στην ΕΕ, το ποσοστό κυμαίνεται από 70,4% στη Ρουμανία έως 109,3% στη Σλοβακία, με μέσο όρο 82,7%. Για ζευγάρια με δύο παιδιά και δύο εισοδήματα, το καθαρό ποσό ανέρχεται στο 73,8% του ακαθάριστου μισθού, με τις μεγαλύτερες διαφορές να καταγράφονται στη Σλοβακία και τις μικρότερες στο Βέλγιο.

Οικονομική στήριξη για οικογένειες με παιδιά

Η αύξηση στις καθαρές αποδοχές για ζευγάρια με παιδιά προέρχεται από οικογενειακά επιδόματα και μειώσεις φόρων. Στην ΕΕ, η οικονομική στήριξη για ένα ζευγάρι με παιδιά μπορεί να ανέρχεται σε 5.723 ευρώ ετησίως. Ωστόσο, αυτή η στήριξη δεν είναι παντού ίδια. Για παράδειγμα, η Τουρκία δεν παρέχει οικογενειακά επιδόματα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στα εισοδήματα μεταξύ διαφόρων κατηγοριών νοικοκυριών.

Ευρώπη - Χρέος

Με αφορμή τα παραπάνω θα συνεχίσουμε με τα της Ευρώπης και με ένα ενδιαφέρον θέμα, το οποίο πρέπει να μας προβληματίζει όσον αφορά την κατάσταση της προβληματικής ευρωπαϊκής οικονομίας. Οι Ιάπωνες επενδυτές απομακρύνονται από το δημόσιο χρέος της Ευρωζώνης με τον ταχύτερο ρυθμό που έχει παρατηρηθεί τα τελευταία δέκα χρόνια, γεγονός που, σύμφωνα με αναλυτές, ενδέχεται να προκαλέσει απότομες αναταραχές στις αγορές ομολόγων.

Σύμφωνα με στοιχεία του ιαπωνικού υπουργείου Οικονομικών και της Τράπεζας της Ιαπωνίας, τα οποία συγκέντρωσε η Goldman Sachs, οι καθαρές πωλήσεις ομολόγων από Ιάπωνες επενδυτές έφτασαν τα 41 δισ. ευρώ στο εξάμηνο έως τον Νοέμβριο. Όπως επισημαίνει η εφημερίδα Financial Times, η άνοδος των αποδόσεων στα ομόλογα εσωτερικού και οι πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη – όπως η κατάρρευση του κυβερνώντος συνασπισμού στη Γερμανία και η πολιτική αστάθεια στη Γαλλία – έχουν συμβάλει στην αύξηση των πωλήσεων. Χαρακτηριστικά, περίπου 26 δισ. ευρώ από τις πωλήσεις αφορούσαν γαλλικά ομόλογα.

Αυξημένες πιέσεις στις ευρωπαϊκές αγορές

Οι εξελίξεις αυτές δημιουργούν πρόσθετες πιέσεις στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οι οποίες ήδη αντιμετωπίζουν αυξημένα κόστη δανεισμού. Παράλληλα, η αύξηση των ιαπωνικών επιτοκίων, μετά από μακρά περίοδο αρνητικών αποδόσεων, αναδιαμορφώνει το παγκόσμιο επενδυτικό τοπίο.

«Η επιστροφή των Ιαπώνων επενδυτών στην εγχώρια αγορά αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού για την Ιαπωνία και τις διεθνείς αγορές», δήλωσε ο Alain Bokobza της Société Générale. Παρόλο που οι Ιάπωνες επενδυτές ήταν καθαροί πωλητές ομολόγων της Ευρωζώνης τα τελευταία χρόνια, ο ρυθμός των πωλήσεών τους έχει επιταχυνθεί το τελευταίο διάστημα.

Ο Tomasz Wieladek, οικονομολόγος της T Rowe Price, τόνισε ότι οι ιαπωνικές επενδυτικές ροές υπήρξαν «σταθερή πηγή ζήτησης για ευρωπαϊκά ομόλογα». Ωστόσο, όπως σημειώνει, η αγορά μπαίνει σε μια νέα εποχή «γρήγορων και βίαιων πωλήσεων», που θα μπορούσαν να επηρεάζουν συχνότερα τις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Μεταστροφή επενδυτικής στρατηγικής

Η απόφαση μεγάλων θεσμικών επενδυτών, όπως η Norinchukin Bank, να μειώσουν τις ξένες τοποθετήσεις τους αποτελεί ενδεικτική τάση. Η τράπεζα, ένας από τους μεγαλύτερους επενδυτές της Ιαπωνίας, είχε ήδη ανακοινώσει σχέδια για πώληση ξένων ομολόγων ύψους 10 τρισ. γιεν μέσα στο οικονομικό έτος, ενώ τον Νοέμβριο κατέγραψε ζημίες περίπου 3 δισ. δολαρίων λόγω απωλειών σε ξένα κρατικά ομόλογα.

Η αποχώρηση των Ιαπώνων επενδυτών αυξάνει περαιτέρω τις αποδόσεις των ευρωπαϊκών ομολόγων, οι οποίες ήδη πιέζονται από τη μείωση του ισολογισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μετά τα έκτακτα προγράμματα αγοράς ομολόγων κατά την πανδημία.

Επικέντρωση στη Γαλλία

Η Γαλλία, παραδοσιακά δημοφιλής προορισμός για Ιάπωνες επενδυτές λόγω της υψηλότερης απόδοσης των ομολόγων της σε σχέση με τη Γερμανία, κατέγραψε μαζικές πωλήσεις. Μεταξύ Ιουνίου και Νοεμβρίου, οι ιαπωνικές εκροές έφτασαν τα 26 δισ. ευρώ, συγκριτικά με 4 δισ. ευρώ την ίδια περίοδο πέρυσι, καθώς η πολιτική κρίση οδήγησε στην πτώση της κυβέρνησης.

«Για τη Γαλλία, είναι προφανές ότι η βάση των αγοραστών έχει αλλάξει», δήλωσε ο Seamus Mac Gorain της JPMorgan Asset Management.

Συστημική αλλαγή στις αγορές

Για δύο δεκαετίες, οι Ιάπωνες επενδυτές αποτελούσαν ακρογωνιαίο λίθο στις διεθνείς αγορές ομολόγων, λόγω των χαμηλών αποδόσεων στην εγχώρια αγορά τους. Στο αποκορύφωμα, το 2020, η κατοχή ξένων ομολόγων από Ιάπωνες θεσμικούς επενδυτές έφτασε τα 3 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ωστόσο, η μεταστροφή της στρατηγικής τους ενδέχεται να διαμορφώσει νέες ισορροπίες στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα.

Ευρώπη – Αερομεταφορείς

Μια που πιάσαμε τα της Ευρώπης. Πολύ ενδιαφέροντα βρήκαμε τα παρακάτω, που αφορούν τους αερομεταφορείς της Ευρώπης και διαβάσαμε σε άρθρο του in.gr. Οι αερομεταφορείς της Ευρώπης, άλλοτε κυρίαρχες στον παγκόσμιο ουρανό, βρίσκονται σήμερα σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Για την Ευρώπη, μία από τις κύριες αιτίες αυτής της παρακμής είναι οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί, που αν και απαραίτητοι για τη βιώσιμη ανάπτυξη, έχουν οδηγήσει σε σημαντική απώλεια ανταγωνιστικότητας έναντι των αερομεταφορέων άλλων περιοχών. Οι επιπτώσεις των περιβαλλοντικών πολιτικών δεν περιορίζονται μόνο στον κλάδο, αλλά επηρεάζουν την οικονομία, τη συνδεσιμότητα και την αυτονομία της Ευρώπης.

Οι περιβαλλοντικές πολιτικές και οι επιπτώσεις του

Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (Green Deal)

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, με έμφαση στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι πολιτικές αυτές επηρεάζουν ιδιαίτερα τον τομέα των αερομεταφορών:

Υποχρεωτική χρήση βιώσιμων καυσίμων αεροπορίας (SAF): Από το 2025, οι ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες υποχρεούνται να χρησιμοποιούν SAF, τα οποία κοστίζουν έως και έξι φορές περισσότερο από τα συμβατικά καύσιμα. Επιπλέον, η περιορισμένη διαθεσιμότητα SAF στην Ευρώπη αυξάνει το κόστος και δημιουργεί προβλήματα εφοδιασμού.

Εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών (ETS): Οι εταιρείες πρέπει να αγοράζουν δικαιώματα εκπομπών CO₂, επιβαρύνοντας σημαντικά το λειτουργικό τους κόστος. Αυτό το κόστος δεν επιβαρύνει τους ανταγωνιστές εκτός ΕΕ, όπως οι αερομεταφορείς από τον Κόλπο και την Τουρκία, δίνοντάς τους σημαντικό πλεονέκτημα.

Περιορισμοί στα αεροδρόμια

Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, οι περιβαλλοντικές πολιτικές έχουν οδηγήσει σε περιορισμό των κινήσεων στα αεροδρόμια:

Στο αεροδρόμιο Schiphol του Άμστερνταμ, αποφασίστηκε η μείωση των πτήσεων κατά 12% από το 2024 για τη μείωση του θορύβου και των εκπομπών.

Παρόμοιες πρωτοβουλίες καθυστερούν ή ακυρώνουν σχέδια επέκτασης μεγάλων ευρωπαϊκών αεροδρομίων, όπως στη Ρώμη και το Παρίσι, περιορίζοντας τη χωρητικότητα και τη συνδεσιμότητα της Ευρώπης.

Η ανταγωνιστική πίεση και η «διαρροή εκπομπών»

Η αυστηρή περιβαλλοντική νομοθεσία στην Ευρώπη οδηγεί σε αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν «διαρροή εκπομπών». Οι επιβάτες και τα φορτία μετακινούνται σε αερομεταφορείς εκτός ΕΕ, που λειτουργούν σε χώρες με χαλαρότερους περιβαλλοντικούς κανονισμούς:

Οι εταιρείες όπως οι Emirates, Qatar Airways και Turkish Airlines δεν υπόκεινται στους ίδιους κανονισμούς, καθιστώντας τις πιο ανταγωνιστικές.

Αυτή η «διαρροή» έχει ως αποτέλεσμα τη μεταφορά των εκπομπών CO₂ εκτός Ευρώπης, χωρίς πραγματική μείωση των παγκόσμιων εκπομπών.

Παγκόσμια ανταγωνιστικότητα

Η Ευρώπη βλέπει τη μερίδα αγοράς της να μειώνεται συνεχώς:

Στις πτήσεις Ευρώπης-Ασίας, το μερίδιο των ευρωπαϊκών εταιρειών μειώθηκε από 37% το 2019 σε 27% το 2024.

Στις πτήσεις με την Κίνα, η πτώση είναι ακόμα πιο απότομη: από 57% το 2010 σε 18% το 2024.

Οι κίνδυνοι για την Ευρώπη

Απώλεια Αυτονομίας

Οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί, αν και απαραίτητοι, αποδυναμώνουν τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης:

Η μείωση της συνδεσιμότητας με τον υπόλοιπο κόσμο καθιστά την Ευρώπη πιο εξαρτημένη από τρίτες χώρες.

Οι υψηλότερες τιμές εισιτηρίων περιορίζουν την πρόσβαση στις αερομεταφορές για τους Ευρωπαίους πολίτες.

Οικονομική Επιβάρυνση

Η επιβολή υψηλών περιβαλλοντικών τελών αυξάνει το κόστος λειτουργίας για τις ευρωπαϊκές αεροπορικές, οδηγώντας σε απώλεια θέσεων εργασίας και επενδύσεων.

Η πρόκληση της ισορροπίας

Η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με μια δύσκολη εξίσωση: πώς να επιτύχει τους περιβαλλοντικούς στόχους της χωρίς να υπονομεύσει την ανταγωνιστικότητα των αερομεταφορών της. Για να επιτευχθεί αυτή η ισορροπία, απαιτούνται τα εξής:

Επενδύσεις στην παραγωγή SAF: Η Ευρώπη πρέπει να αυξήσει την παραγωγή βιώσιμων καυσίμων για να μειώσει το κόστος και την εξάρτηση από εισαγωγές.

Εξισορρόπηση περιβαλλοντικών και οικονομικών στόχων: Οι πολιτικές πρέπει να είναι ρεαλιστικές και να λαμβάνουν υπόψη την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα.

Στήριξη των ευρωπαϊκών εταιρειών: Η ΕΕ οφείλει να δημιουργήσει μηχανισμούς επιδότησης για να αντισταθμίσει τις απώλειες των ευρωπαϊκών εταιρειών από την αυστηρή περιβαλλοντική πολιτική.

Η περιβαλλοντική διάσταση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της συζήτησης για το μέλλον των ευρωπαϊκών αερομεταφορών. Παρά τη σημασία των φιλόδοξων στόχων της ΕΕ για τη βιωσιμότητα, οι πολιτικές αυτές πρέπει να εξισορροπηθούν με την ανάγκη διατήρησης μιας ανταγωνιστικής και ανθεκτικής αεροπορικής βιομηχανίας. Μόνο μέσα από την προσεκτική στρατηγική και τη συνεργασία μπορεί η Ευρώπη να διασφαλίσει τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη του κλάδου της. Αυτά λένε οι ειδικοί του χώρου. Η Ευρώπη πρέπει να δράσει. Τα μέτωπα που έχει ανοικτά μόνο λίγα δεν τα λες…

Τι κοινό έχουν ο Έλον Μασκ με τον Ερντογάν

Όπως τώρα σχολίασε ο Βηματοδότης. Ο πολυσυζητημένος Έλον Μασκ, είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος στον πλανήτη, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι μπορεί η μητέρα του Μάγια Μασκ να αγαπά την Ελλάδα και να θέλει συνεχώς να εξερευνά την Πλάκα, ωστόσο ο ίδιος, έχει καλλιεργήσει τη σχέση του με τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν, πολύ πριν από την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην Προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών.

Μάλιστα το 2023 φωτογραφήθηκε μαζί με τον μικρό του γιο και τον Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, συζητώντας για πιθανές επενδύσεις στην Τουρκία. Ο ίδιος ο Ερντογάν έχει προτρέψει τον Μασκ να ανοίξει εργοστάσιο της Tesla στην Τουρκία, αξιοποιώντας την αυτοκινητοβιομηχανική υποδομή που η Τουρκία έχει αναπτύξει τις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως στην Προύσα, αλλά και να συνεργαστεί με την Τουρκία ακόμα και στο Διάστημα και την αεροδιαστημική τεχνολογία. «Η Τουρκία είναι μια αναπτυσσόμενη αγορά με ευνοϊκές προοπτικές», έλεγε, «καθώς το πρόγραμμα σταθεροποίησης και αποπληθωρισμού προχωρά». Την ίδια ώρα, ιδεολογικά, Ερντογάν και Μασκ έχουν αρκετά κοινά. Ο ρόλος και η επιρροή του Μασκ στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις δεν μπορεί και δεν πρέπει, να υποτιμάται, ιδίως όσο ο μεγαλοεπιχειρηματίας παίζει κεντρικό ρόλο στη διακυβέρνηση Τραμπ.

Έμμεση κριτική όμως στον Μασκ έκανε και ο πρωθυπουργός. Μίλησε τις προάλλες στο Υπουργικό Συμβούλιο για «πρωτοφανείς εξαγγελίες», αλλά και για «ακόρεστη κατανάλωση fake news» που «πολιορκεί» τον δυτικό πολιτισμό του ορθού λόγου και της Δημοκρατίας.